SITI NORSYAHMI BINTI ABU BAKAR - Faculty of Education ... · Encik Abu Bakar Bin Yusof dan Puan...

APLIKASI KONSEP PENYEMBELIHAN AYAM MENGIKUT HUKUM ISLAM

DI RUMAH PENYEMBELIHAN AYAM NEGERI JOHOR

SITI NORSYAHMI BINTI ABU BAKAR

UNVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

i

PSZ 19:16(Pind.1/97)

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

CATATAN: * Potong yang tidak berkenaan.

** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak

berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis

ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD.

Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana secara

penyelidikan atau disertasi bagi pengajian secara kerja kursus dan penyelidikan,

atau Laporan Projek Sarjana Muda (PSM).

TERHAD

(Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan

oleh organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan)

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL: APLIKASI KONSEP PENYEMBELIHAN AYAM

MENGIKUT HUKUM ISLAM DI RUMAH

PENYEMBELIHAN AYAM NEGERI JOHOR.

SESI PENGAJIAN: 2011/2012

Saya SITI NORSYAHMI BINTI ABU BAKAR (HURUF BESAR)

Mengaku membenarkan tesis (PSM/Sarjana?Doktor Falsafah)* ini disimpan di Perpustakaan

Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut:

1. Tesis adalah hakmilik Universiti Teknologi Malaysia

2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan

pengajian sahaja.

3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara

institusi pengajian tinggi.

4. **Sila tandakan ( )

Disahkan oleh:

_______________________________ ______________________________ (TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA)

Alamat Tetap:

NO. 124, JALAN SUKUN

TAMAN KOTA JAYA CIK SARIMAH BINTI ISMAIL 81900 KOTA TINGGI JOHOR (Nama Penyelia)

Tarikh: 20 JANUARI 2012 Tarikh: 20 JANUARI 2012

(Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau

kepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam

AKTA RAHSIA RASMI 1972)

SULIT

TIDAK TERHAD

TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan

oleh organisasi/ badan di mana penyelidikan dijalankan

ii

PENGESAHAN PENYELIA

“Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini

adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan

Ijazah Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan (Kemahiran Hidup).”

Tandatangan: _________________________________

Nama Penyelia: SARIMAH BINTI ISMAIL

Tarikh: 20 JANUARI 2012

iii

APLIKASI KONSEP PENYEMBELIHAN AYAM MENGIKUT HUKUM ISLAM

DI RUMAH PENYEMBELIHAN AYAM NEGERI JOHOR.

SITI NORSYAHMI BINTI ABU BAKAR

Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat

Penganugerahan ijazah Sarjana Muda Teknologi Serta Pendidikan

(Kemahiran Hidup)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

JANUARI, 2012

iv

“Saya akui ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang

tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya”.

Tandatangan: ____________________________________

Nama Penulis: SITI NORSYAHMI BINTI ABU BAKAR

Tarikh: 20 JANUARI 2012

v

Dedikasi

Syukur Alhamdulilah

Dengan limpah kurnia dan keredhaan- Nya

Memberi kesempatan, kesihatan dan kekuatan

Untuk terus berjuang hingga ke akhirnya.

Setulus kasih yang sedalam-dalamnya buat Ayah dan Bonda

Encik Abu Bakar Bin Yusof dan Puan Endon Binti Abdul Rahman

Kerana begitu memahami dan sentiasa mendoakan kejayaan anakmu ini.

Buat Keluarga yang tercinta

Terima kasih atas setiap nasihat dan dorongan

yang telah diberikan, tanpa berbelah-bahagi.

Jutaan terima kasih yang tidak terhingga kepada penyelia

Cik Sarimah Binti Ismail

Untuk setiap ilmu dan nasihat yang diberikan.

Semoga ilmu yang diperoleh akan bermanfaat untuk masa-masa akan datang.

Untuk rakan-rakan seperjuangan

Rakan-rakan SPH (Disember)

Diucapan terima kasih atas segalanya.

Semoga Kita semua Dirahmati dan sentiasa berada dalam Redha-Nya.

Insya-Allah.

vi

PENGHARGAAN

Alhamdullilah, dengan rasa syukur ke hadrat Ilahi kerana dengan izin-Nya

dapatlah saya menyiapkan kajian ini. Dikesempatan itu juga, ingin saya rakamkan

jutaan terima kasih yang tidak terhingga kepada penyelia saya iaitu Cik Sarimah

Binti Ismail kerana telah banyak membimbing, memberi nasihat dan tunjuk ajar

dalam menyiapkan kajian ini.

Rasa terima kasih ini juga ingin saya sampaikan kepada Ustaz Aminudin

Baki Bin Mahmud, Cik Faridatul Farhana Binti Misbah dan Ustaz Haji Nasri Bin

Selamat, iaitu pegawai-pegawai daripada Jabatan Agama Johor (JAJ) yang telah

banyak memberikan kerjasama, maklumat dan juga nasihat bagi keperluan kajian.

Tidak lupa juga Pegawai Veterinar bahagian Unggas, Dr Syarifah Syazana

Binti Syed Ahmed yang sudi memberikan maklumat dan kerjasama.

Akhir sekali, saya ingin ucapkan terima kasih kepada semua rakan-rakan

seperjuangan yang telah banyak berkongsi pandangan dalam menyiapkan kajian ini.

Harapan saya, semoga kajian yang dihasilkan ini, dapat memberikan sumbangan dan

manfaat kepada sesiapa yang merujuk kajian ini sebagai kajian ilmiah.

vii

ABSTRAK

Penyembelihan ayam secara halal wajib kepada umat Islam di seluruh dunia.

Justeru itu, pengurus rumah penyembelihan ayam perlulah memastikan hukum Islam

diguna pakai dalam penyembelihan ayam seperti yang telah disyariatkan di dalam

Al-Quran dan hadis. Malangnya peratus premis penyembelihan ayam yang mendapat

pengiktirafan halal daripada Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) dan Jabatan

Agama Islam Negeri (JAIN) adalah sangat rendah. Kajian ini dijalankan bagi

mengenal pasti pengaplikasian konsep penyembelihan halal mengikut hukum Islam,

berdasarkan empat pembolehubah utama iaitu pengurusan premis rumah

penyembelihan ayam, prosedur kerja di rumah penyembelihan ayam, proses

penyembelihan ayam dan perkakasan penyembelihan ayam. Kajian ini dijalankan di

Daerah Batu Pahat dan Daerah Pontian, dengan bilangan responden seramai 64 orang

dalam kalangan pengusaha-pengusaha rumah penyembelihan ayam. Borang soal

selidik digunakan sebagai instrumen kajian. Data kajian dianalisis menggunakan

perisian Statistical Package For The Social Science versi 18.0 (SSPS 18.0) dan

dibentangkan dalam bentuk kekerapan, peratusan dan min. Dapatan kajian

menunjukkan pengusaha rumah penyembelihan ayam yang belum mendapat

pengiktirafan persijilan halal, rata-rata tidak menepati beberapa rukun dan syarat sah

penyembelihan halal. Oleh itu, dapatan bagi kajian ini menunjukkan pengusaha-

pengusaha tidak mengaplikasikan konsep halal dalam penyembelihan ayam. Malah,

pengurusan premis rumah penyembelihan ayam juga berada pada tahap sederhana

iaitu pada nilai min 1.609. Bagi menambah baik kajian ini, rekabentuk kajian

kualitatif yang menggunakan pemerhatian sebagai kaedah mengumpul data adalah

dicadangkan untuk kajian seterusnya.

viii

ABSTRACT

Halal chicken slaughtering is compulsive to all Muslims around the world.

Therefore, poultry abattoir manager need to ensure that Islamic law being apply in

poultry slaughtering as is endorsed in Al-Quran and Hadith. Unfortunately the

percentage of chicken slaughter premises who received halal accreditation from the

Malaysia Department of Islamic Development (JAKIM) and the State Islamic

Religious Department (JAIN) is very low. This study was conducted to identify the

application of the halal slaughtering concept according to Islamic Law, based on four

main variables which are management of poultry abattoir premises, working

procedure in poultry abattoir, the process of slaughtering poultry and poultry

slaughtering equipments. This study was conducted in the district of Batu Pahat and

Pontian, with the number of respondents of 64 among poultry abattoir manager.

Questionnaire was used as the research instrument. The survey data were analyzed

using Statistical Package of The Social Science Version 18.0 (SSPS 18.0) and

presented in the form of frequency, percentages and mean. The study showed that

chicken abattoir manager who have not received accreditation of halal certification,

on the average did not meet a number of legal principles and conditions of halal

slaughter. Thus, the findings of this study show that the managers are not applying

the concept of halal in chicken slaughtering. In fact, the managements of poultry

abattoir premises were also at a moderate level at the mean value of 1.609. Toward

the improvement of this study, qualitative research design using observation as a

method of data collection are proposed for further study.

ix

KANDUNGAN

BAB PERKARA HALAMAN

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS i

PENGESAHAN PENYELIA ii

JUDUL iii

PENGAKUAN PENULIS iv

DEDIKASI v

PENGHARGAAN vi

ABSTRAK vii

ABSTRACT viii

KANDUNGAN ix

SENARAI JADUAL xiii

SENARAI RAJAH xv

SENARAI SINGKATAN xvi

SENARAI LAMPIRAN xvii

1. PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 4

1.3 Pernyataan Masalah 8

1.4 Objektif Kajian 8

1.5 Persoalan Kajian 9

1.6 Kepentingan Kajian 9

1.6.1 Pengusaha Rumah Penyembelihan 9

1.6.2 Masyarakat 10

1.6.3 Industri makanan 10

1.7 Skop Kajian 10

1.8 Batasan Kajian 11

x

1.9 Kerangka Konsep 12

1.9.1 Konsep Penyembelihan Islam 13

1.9.2 Pengiktirafan Sijil halal Malaysia 14

1.9.3 Pengusaha Rumah Penyembelihan 14

1.9.4 Aplikasi Konsep Penyembelihan 15

1.10 Definisi Operational 15

1.10.1 Aplikasi 15

1.10.2 Konsep 16

1.10.3 Penyembelihan 16

1.10.4 Hukum Islam 16

1.10.5 Halal 17

1.10.6 Syubhat 17

1.10.7 Pengusaha 17

1.10.8 Rumah Penyembelihan 17

1.10.9 Sijil Halal 18

1.10.10 Pengiktirafan 18

1.10.11 Syarat 18

1.10.12 Prosedur Kerja 19

1.10.13 Pemprosesan 19

1.10.14 Penyembelih 19

1.10.15 Pemilihan 20

1.10.16 Pengurusan 20

1.10.17 Perkakasan 20

1.11 Kesimpulan 21

2. SOROTAN KAJIAN

2.1 Pengenalan 22

2.2 Rukun Penyembelihan 23

2.2.1 Haiwan Sembelihan 25

2.2.2 Orang Yang Menyembelih 26

2.2.3 Kaedah Penyembelihan 28

2.3 Kaedah Penyembelihan Halal 29

2.4 Standard Pemakanan Di Malaysia 31

xi

2.5 Pengiktirafan Persijilan Halal 32

2.6 Pengurusan Rumah Penyembelihan 34

2.7 Pengurusan Kebajikan Ayam Sembelihan 35

2.8 Perkakasan Penyembelihan Ayam 36

2.9 Pengurusan Sisa Buangan Rumah

Penyembelihan 37

2.10 Hikmah Penyembelihan 37

3. METODOLOGI

3.1 Pengenalan 39

3.2 Rekabentuk Kajian 39

3.3 Populasi dan Persempelan Kajian 40

3.4 Instrument Kajian 41

3.5 Kesahan 43

3.6 Kajian Rintis 43

3.7 Kebolehpercayaan 44

3.8 Proses Menjalankan Kajian 45

3.9 Analisis Data 48

3.9.1 Analisis Bahagian A 48

3.9.2 Analisis Bahagian B 48

3.10 Kesimpulan 49

4. ANALISIS DATA

4.1 Pengenalan 50

4.2 Dapatan Analisis Data Bahagian A 51

4.2.1 Taburan kekerapan Mengikut

Bangsa 52

4.2.2 Taburan Kekerapan Mengikut

Agama 52

4.2.3 Taburan Kekerapan Mengikut Tahap

Pendidikan 52

4.2.4 Taburan Kekerapan Mengikut

Penyertaan Kursus Penyembelihan 53

4.3 Dapatan Analisis Data Bahagian B 53

xii

4.2.1 Dapatan Persoalan Kajian 1 54




4.4 Ringkasan Dapatan Kajian 62

4.5 Kesimpulan 63

5. RUMUSAN, PERBINCANGAN DAN CADANGAN

5.1 Pengenalan 64

5.2 Rumusan 64

5.3 Perbincangan 67

5.2.1 Latar Belakang Responden 67

5.2.2 Bahagaian B 67

5.3.2.1 Pengurusan Premis Rumah

Penyembelihan Ayam 68

5.3.2.2 Prosedur Kerja

Penyembelihan Ayam 69

5.3.2.3 Proses Penyembelihan Ayam 70

5.3.2.4 Perkakasan Penyembelihan

Ayam 72

5.3 Cadangan 73

5.3.1 Pihak Berkuasa 73

5.3.2 Pihak Pengusaha 74

5.3.3 Pengguna 75

4.4 Cadangan Kajian Lanjutan 75

4.5 Penutup 76

5. RUJUKAN 77

6. LAMPIRAN 82

xiii

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK HALAMAN

1.1 Bilangan Penduduk Islam Mengikut Benua 3

1.2 Penggunaan Per Kapita Hasil Ternakan Daging

Ayam 5

1.3 Bilangan Penduduk, Premis Penyembelihan dan

Premis Penyembelihan Yang Berstatus Halal

Mengikut Daerah Di Negeri Johor 7

2.1 Saiz Premis Dan Caj Rumah Penyembelihan 33

3.1 Taburan Responden Mengikut Daerah 41

3.2 Pengagihan Item-Item Bahagian A 42

3.3 Taburan Soalan Berdasarkan Persoalan Kajian dan

Jenis Skala Yang Digunakan 42

3.4 Pekali Alpha Cronbach 44

3.5 Nilai Kebolehpercayaan Item-item Dalam

Instrument Kajian Mengikut Persoalan Kajian 45

3.6 Tahap Penilaian Respondan Mengikut Nilai Min 44

4.1 Taburan Bilangan Kekerapan dan Peratusan

Responden Mengikut Bangsa 51


Responden Mengikut Agama 52


Responden Mengikut Tahap Pendidikan 53


Menghadiri Kursus Penyembelihan 53

xiv

4.5 Taburan Bilangan Kekerapan, Peratusan dan Nilai

Min Dalam Pengaplikasi Pengurusan Premis

Rumah Penyembelihan Ayam mengikut

Pengiktirafan Sijil Halal 55


Min Dalam Pengaplikasi Prosedur Kerja Mengikut

Pengiktirafan Sijil Halal 57


Min Dalam Pengaplikasi Proses Penyembelihan

Ayam Mengikut Pengiktirafan Sijil Halal 59


Min Dalam Pengaplikasi Perkakasan

Penyembelihan Ayam Mengikut Pengiktirafan Sijil

Halal 61

4.9 Ringkasan Dapatan kajian 62

xv

SENARAI RAJAH

NO RAJAH TAJUK HALAMAN

1.1 Kerangka Konsep 12

2.1 Rukun Penyembelihan Islam 24

3.1 Carta Alir Bagi Proses Menjalankan Kajian 46

xvi

SENARAI SINGKATAN

SAW - Sallallahu-Alaihi-Wasallam

SWT - Subahana-Wa-Taala

MITI - Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri

HDC - Halal Industry Development Corporation

SME - SME Corporation Malaysia

MATRADE - Perbadanan Pembangunan Luar Malaysia

MIDA - Lembaga Pembangunan Pelaburan Malaysia

MIDF - Malaysian Industrial Development Finance Berhad

JAJ - Jabatan Agama Johor

MAIN - Majlis Agama Islam Negeri

JAKIM - Jabatan Kemajuan Islam Malaysia

JPVM - Jabatan Perkhidmatan Veterinar Malaysia

PSM - Projek Sarjana Muda

SPSS - Statistical Package of Social Science

xvii

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK HALAMAN

A Jadual Krejcie dan Morgan 82

B Bahagian Penyembelihan Ayam 83

C Aliran HACCP Di Dalam Rumah Penyembelihan 85

D Carta Aliran Permohonan Sijil Halal 86

E Pengesahan Instrument Soal Selidik 1 87

F Pengesahan Instrument Soal Selidik 2 89

G Mendapatkan Maklumat SSM 91

H Statistik Pengiktirafan Sijil Halal 93

I Maklumat Statistik Premis Penyembelihan 95

J Senarai Rumah Penyembelihan 97

K Borang Soal Selidik 99

L Gambar 104

1

BAB 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Menjadi tuntutan bagi setiap umat Islam di atas muka bumi ini, untuk

mencari makanan yang halal tanpa mengira usia sama ada muda atau tua. Melalui

pemakanan dapat membentuk fizikal yang sihat, khususnya bagi perkembangan

minda serta hati manusia. Pemakanan yang halal dapat membentuk Muslim yang

bersifat baik dan mulia (Sulma, 2008).

Makanan halal atau yang haram telah jelas dinyatakan di dalam Al-Quran,

namun di antara halal dan haram terdapat perkara-perkara yang syubhat atau

meragukan dan kebanyakan manusia tidak mengetahui hukumnya, barangsiapa yang

berhati-hati dari perkara syubhat, ia menyelamatkan agama dan harga dirinya (Tuan,

2010). Seperti sabda Rasulullah Sallallahu-Alaihi-Wasallam (SAW) yang

diriwayatkan daripada An-Nuqman bin Basyir r.a “Perkara yang halal itu jelas dan

begitu juga perkara yang haram itu jelas”(Riwayat Al-Bukhari).

2

Begitu pentingnya melakukan penyembelihan halal, ini kerana tanpa

penyembelihan halal, makanan tadi dianggap bangkai atau najis dan boleh membawa

kepada mudarat kepada pemakannya. Oleh itu penyembelihan haruslah dilakukan

dengan mematuhi syarat-syarat sembelihan yang telah ditegaskan di dalam Al-

Quran, seperti yang dinyatakan iaitu:

Maksudnya: Diharamkan bagimu (memakan) bangkai, darah,

daging babi, (daging haiwan) yang disembelih atas nama selain

Allah, yang tercekik, yang terpukul, yang jatuh, yang ditanduk,

dan diterkam binatang buas, kecuali yang sempat kamu

menyembelihny dan (diharamkan bagimu) yang disembelih

untuk berhala dan (diharamkan juga) mengundi nasib dengan

anak panah, (mengundi nasib dengan anak panah itu) adalah

kefasikan. Pada hari ini orang-orang kafir telah putus asa untuk

(mengalahkan) agamamu, sebab itu janganlah kamu takut kepada

mereka dan takutlah kepada-Ku. Pada hari ini telah

Kusempurnakan untuk kamu agamamu, dan telah Ku-cukupkan

kepadamu nikmat-Ku, dan telah Ku-redhai Islam itu jadi agama

bagimu. Maka barang siapa terpaksa kerana kelaparan tanpa

sengaja berbuat dosa, sesungguhnya Allah Maha Pengampun lagi

Maha Penyayang. (Surah Al-Ma’aidah : 3).

Jelas melalui surah Al-Ma’aidah ayat 3 bahawa Allah Subahana-Wa-Taala

(SWT) telah menyatakan supaya menyembelih setiap haiwan yang halal bagi

membolehkan haiwan itu untuk dimakan. Oleh itu, sebagai muslim yang baik adalah

wajib untuk mencari makanan yang menepati sifat halalan toyyiban, iaitu makanan

yang mempunyai sifat halal lagi baik serta bebas daripada sifat syubhat.

3

Pertumbuhan bilangan umat Islam diseluruh dunia meningkat setiap tahun.

Maka permintaan terhadap makanan halal semakin mendapat sambutan penduduk

Islam diseluruh dunia. Ini menunjukkan kesedaran ke atas pemilihan makanan

semakin diberikan perhatian dari setiap proses penghasilan, sehinggalah kaedah

pengedarannya, disebabkan Islam begitu mengutamakan makanan yang memenuhi

aspek halalan toyyibban.

Pelbagai badan kerajaan seperti Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan

Industri (MITI), Halal Industry Development Corporation (HDC), SME Corporation

Malaysia (SME Corp), Perbadanan Pembangunan Luar Malaysia (MATRADE),

Lembaga Pembangunan Pelaburan Malaysia (MIDA), Malaysian Industrial

Development Finance Berhad (MIDF) dan badan-badan lain memainkan peranan

memperkenalkan produk dan perkhidmatan halal kepada pengguna di Malaysia dan

juga memperkenalkan produk dan perkhidmatan halal di Malaysia ke luar Negara

melalui program-program yang dianjurkan.

Usaha-usaha ini diambil bagi merialisasikan cita-cita kerajaan untuk

mewujudkan rangkaian hab halal di Malaysia sekaligus menjadi pengeluar makanan

halal utama diseluruh dunia (Mohd. Saiful, 2007). Ini penting kerana melalui hab

halal, pengguna dapat menikmati produk dan perkhidmatan tanpa rasa ragu ke atas

setiap produk dan perkhidmatan yang terdapat dipasaran.

Jadual 1.1: Bilangan Penduduk Islam Mengikut Benua.

BENUA BILANGAN DUNIA

(‘000)

PERATUS

PENDUDUK

ISLAM

BILANGAN

PENDUDUK

ISLAM (‘000)

Afrika 1,051.4 52.39% 554.32

Asia 4,239.1 32% 1,356.28

Eropah 740.01 7.6% 56.04

Amerika Utara 346.20 2.2% 7.62

Amerika Selatan 595.90 0.41% 2.45

Oceania 37.14 1.5% 0.54

JUMLAH 7009.50 28.73% 1,977.24

Sumber: The World Factbook (CIA), ( 2011)

https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index.html

4

Jadual 1.1 menunjukkan bilangan penduduk Islam mengikut benua. Benua

Asia merupakan benua yang memiliki bilangan penduduk Islam yang teramai. Oleh

itu, tidak mustahil bagi kerajaan Malaysia untuk mengambil kesempatan ini, bagi

mewujudkan rangkaian hab halal seterusnya menjadi pengeluar produk dan

perkhidmatan halal utama di dunia, serta mengelakkan penduduk Islam terdedah

kepada produk dan perkhidmatan yang haram.

1.2 Latar Belakang Masalah

Pengurusan penyembelihan yang dilakukan di dalam industri pemprosesan

makanan hari ini sering disalah tafsirkan sehingga menimbulkan kekeliruan, ini

kerana penyembelihan bukan sekadar memutuskan urat leher haiwan supaya haiwan

halal dimakan, tetapi merangkumi konsep penyembelihan yang lebih luas dan

menyeluruh membabitkan keseluruhan prosesnya, bermula dari ladang sehinggalah

kepada pengguna (Zabidi, 2010).

Industri makanan halal amat penting bukan sahaja kepada ekonomi Negara

malah membawa sumbangan yang besar di dalam memenuhi tuntutan agama Islam.

Oleh itu, setiap aspek dalam indsutri makan perlu dilihat dengan lebih mendalam

khususnya berhubung konsep penyembelihan ayam. Ini kerana kaedah

penyembelihan adalah salah satu kaedah bagi membolehkan haiwan itu halal di

makan. Haiwan yang tidak disembelih dikategorikan sebagai bangkai dan haram di

makan. Oleh itu, di dalam Islam amat menitik beratkan soal penyembelihan yang

sempurna mengikut hukum Islam, seperti yang telah disyariatkan mengikut hukum

Islam.

5

Jadual 1.2: Penggunaan Per Kapita Hasil Ternakan Daging Ayam 2006-2010

TAHUN MALAYSIA

(KG)

SEMENANJUNG

MALAYSIA

(KG)

SABAH

(KG)

SARAWAK

(KG)

2006 31.11 33.73 28.60 22.44

2007 33.24 35.76 14.20 24.81

2008 34.38 37.26 17.70 26.10

2009 34.74 37.51 21.81 26.32

2010 35.04 37.97 21.43 26.58

(Sumber: Jabatan Perkhidmatan veterinar, 2010)

Jadual 1.2, menunjukan penggunaan hasil ternakan ayam di Malaysia pada

tahun 2006 sehingga 2010. Data menunjukkan bilangan kepenggunaan meningkat

dari tahun ke tahun. Ini membuktikan bahawa penduduk di Malaysia

kebanyakkannya memilih ayam sebagai menu utama dalam pola pemakanan harian

penduduk di Malaysia.

Hal ini penting, kerana kebanyakkan makanan dipasaran banyak yang

berasaskan ayam. Ayam dihidangkan dalam pelbagai bentuk masakan dan ada juga

memproses ayam menjadi makanan sejuk beku seperti nugget, sosej ayam, dan

sebagainya. Namun, Kurang kesedaran terhadap konsep dan amalan sembelihan halal

dalam kalangan masyarakat Islam menjadikan isu sembelihan halal sentiasa

dipandang ringan sehingga ada yang menyalahgunakan logo halal (Zabidi, 2010).

Menurut Zabidi lagi, status halal sembelihan tidak diyakini, keadaan premis

tidak sesuai, tiada jaminan kualiti serta pencemaran alam sekitar, sembelihan yang

meragukan membabitkan sembelihan yang dilakukan oleh individu yang tidak

bertauliah, yang dilakukan oleh warga asing, premis tidak mempunyai pengesahan

sijil halal, kualiti sembelihan tidak terkawal dan percampuran bahan yang tidak halal

dalam satu premis merupakan antara elemen kekeliruan dalam pengurusan

penyembelihan halal di negara ini.

Isu sembelihan perlu dipandangan serius, apabila dilaporkan beratus-ratus

peniaga di Negeri Johor kini menjual kira-kira 60,000 ekor ayam segar yang amat

6

diragui status halal dan kesuciannya (Nasri dan Zikri, 2011) kerana penyembelihan

dilakukan di pusat penyembelihan yang belum mendapat sijil halal dan orang yang

menyembelih tidak bertauliah walaupun disembelih oleh orang Islam (Salman,

2011).

Negeri Johor merupakan antara pengeluar ayam daging terbesar di Malaysia,

namun hanya hanya 153 orang penyembelih dan pemeriksa yang bertauliah

diluluskan oleh pihak Jabatan Agama Johor (JAJ), bilangan ini terlalu sedikit jika

dibandingan dengan jumlah pengeluaran ayam yang diproses sebanyak 200,000 ekor

setiap hari untuk diedarkan diseluruh Negeri Johor (Salman, 2011).

Turut membimbangkan ialah ramai pengusaha rumah penyembelihan ayam

tidak memiliki tauliah penyembelihan selain mempraktikkan kaedah penyembelihan

dan pemprosesan ayam secara sambil lewa. Penggunaan label pada bahagian kepak

ayam yang mengandungi maklumat penyembelihan dan status halal juga tidak

dipatuhi, walaupun pihak JAJ telah mewajibkan penggunanya (Nasri dan Zikri,

2011).

Terdapat 20 buah pusat penyembelihan dan pemprosesan ayam di daerah

Johor Bahru dikesan beroperasi secara haram telah dikenakan tindakan 14 buah pusat

penyembelihan yang lain diarahkan menutup operasi mereka sementara 3 buah pusat

yang lain sedang menghadapi tindakan mahkamah (Sahbulah, 2010)

7

Jadual 1.3: Bilangan Penduduk, Premis Penyembelihan dan Premis

Penyembelihan Yang Berstatus Halal Mengikut Daerah Di Negeri Johor

BIL DAERAH

BILANGAN

PENDUDUK

(‘000)

BILANGAN

PREMIS

PREMIS

BERSTATUS

HALAL

1 Batu Pahat 406.4 73 3

2 Johor Bahru 1463.8 37 6

3 Kluang 316.6 72 3

4 Kota Tinggi 251.8 30 0

5 Kulai Jaya 130.0 2 1

6 Ledang 132.8 21 0

7 Mersing 85.9 12 0

8 Muar 397.9 38 1

9 Pontian 174.6 35 2

10 Segamat 208.9 25 0

Jumlah 3,568.7 345 16

Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia (2011); Jabatan Veterinar Malaysia (2011); Jabatan

Agama Islam Johor (2011)

Jadual 1.3 menunjukkan bilangan penduduk di dalam Negeri Johor, Bilangan

premis penyembelihan ayam dan premis penyembelihan ayam yang telah mendapat

status halal. Terdapat beberapa daerah yang belum mempunyai pusat penyembelihan

ayam yang berstatus halal, seperti Daerah Kota Tinggi, Ledang, Mersing dan

Segamat.

Keadaan ini membimbangkan kerana dikhuatiri penduduk beragama Islam di

dalam daerah Kota Tinggi, Mersing dan Segamat memakan bangkai ayam (Salman,

2011). Walaubagaimanapun dalam beberapa Daerah yang lain pula, mempunyai

pusat penyembelihan berstatus halal, tetapi bilangannya sangat rendah dan

berkemungkinan pengeluaran ayam halal tidak mencukupi bagi menampung

keperluan pengguna setempat.

Sikap kebanyakkan pengusaha ayam yang tidak bertanggungjawab

menghantar dan menjual bekalan ayam hidup ke pusat penyembelihan yang tidak

diiktiraf oleh JAJ yang didakwa lebih mudah dan dekat dengan ladang ternakan

mereka (Sahbulah, 2010) telah mengakibatkan pusat penyembelihan ayam yang

diiktiraf halalnya menghadapi masalah kekurangan bekalan ayam hidup untuk

diproses.

8

1.3 Pernyataan Masalah

Isu penyembelihan ayam seperti dipandang ringan dalam masyarakat,

sehingga terdapat ribuan ayam yang diragui status kehalalannya berada dipasaran. Ini

disebabkan terdapat pengusaha rumah penyembelihan ayam yang memandang ringan

dalam pemprosesan ayam.

Oleh itu, kajian dijalankan bagi mengenal pasti pengaplikasian konsep

penyembelihan ayam mengikut hukum Islam di rumah penyembelihan ayam negeri

Johor. Pemboleh ubah kajian ialah pengurusan premis, prosedur kerja, proses

penyembelihan ayam dan perkakasan penyembelihan ayam. Kajian ini dijalankan ke

atas pengusaha rumah penyembelihan ayam yang belum mendapat berstatus halal

dalam Daerah Batu Pahat dan Pontian, bagi mengenalpasti pengaplikasian konsep

penyembelihan halal ke atas ayam hidup.

1.4 Objektif Kajian

Kajian yang dijalankan ini adalah untuk mengenal pasti aplikasi konsep

penyembelihan ayam, dari aspek:

a) Pengurusan premis rumah penyembelihan ayam mengikut pengiktirafan sijil

halal

b) Prosedur kerja di rumah penyembelihan ayam mengikut pengiktirafan sijil

halal

c) Proses penyembelihan ayam mengikut pengiktirafan sijil halal

d) Perkakasan penyembelihan ayam mengikut pengiktirafan sijil halal

9

1.5 Persoalan Kajian

Kajian ini mengandungi empat persoalan kajian iaitu:

a) Apakah pengusaha rumah penyembelihan ayam mengaplikasikan pengurusan

premis rumah penyembelihan ayam mengikut pengiktirafan sijil halal?

b) Apakah pengusaha rumah penyembelihan ayam mengaplikasikan prosedur

kerja mengikut pengiktirafan sijil halal?

c) Apakah pengusaha rumah penyembelihan ayam mengaplikasikan proses

penyembelihan ayam mengikut pengiktirafan sijil halal?

d) Apakah pengusaha rumah penyembelihan ayam mengaplikasikan perkakasan

penyembelihan ayam mengikut pengiktirafan sijil halal?

1.6 Kepentingan Kajian

1.6.1 Pengusaha Rumah Penyembelihan

Memberi kesedaran dan pengetahuan kepada pengusaha rumah

penyembelihan supaya merancang dan menguruskan rumah penyembelihan menepati

pengiktirafan sijil halal. Ini kerana pengusaha rumah penyembelihan

bertanggungjawab bertanggungjawab dalam membekalkan makanan halal melalui

penyembelihan yang sempurna. Ini penting, kerana hanya pengusaha yang

menyediakan makanan mengetahui status kehalalan sesuatu produk makanan yang

hasilkan. Hal ini akan memberi kesedaran kepada pengusaha tentang kewajipannya

ke atas pengguna dan agama.

10

1.6.2 Masyarakat

Membantu masyarakat dalam memilih sumber makanan yang bersumberkan

makanan halal, khususnya makanan hasil sembelihan yang halal dan sempurna.

Menjadi panduan kepada masyarakat dalam memilih produk sembelihan yang betul

mengikut hukum Islam. Menerapkan kesedaran tentang kepentingan makanan halal.

1.6.3 Industri makanan

Mengalakkan peningkatan industri makanan halal di Malaysia. Memberikan

keyakinan kepada pengguna terhadap penghasilan makanan halal terutama dalam

penyediaan produk makan berasaskan ayam, khususnya dalam proses penyembelihan

ayam.

1.7 Skop Kajian

Kajian ini telah dijalankan ke atas pengusaha rumah penyembelihan ayam

yang telah berdaftar di bawah Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM) tetapi, tidak

memohon persijilan halal dengan JAKIM, JAIN ataupun syarikat-syarikat pengeluar

sijil halal swasta yang lain. Sebanyak 64 orang pengusaha telah dipilih berdasarkan

senarai SSM, meliputi 44 orang pengusaha di Daerah Batu Pahat dan 20 orang di

Daerah Pontian. Pembolehubah yang dikaji hanyalah konsep sembelihan halal dalam

penyembelihan ayam mengikut hukum Islam yang diaplikasikan oleh pengusaha

rumah sembelihan ayam dari aspek pengurusan premis, prosedur kerja, pemprosesan

ayam dan perkakasan penyembelihan.

SITI NORSYAHMI BINTI ABU BAKAR - Faculty of Education ... · Encik Abu Bakar Bin Yusof dan Puan...

Documents

Transcript of SITI NORSYAHMI BINTI ABU BAKAR - Faculty of Education ... · Encik Abu Bakar Bin Yusof dan Puan...