Teori & Prinsip Perancang Bandar

TEORI DAN PRINSIP PERANCANG BANDARTEORI DAN PRINSIP PERANCANG BANDAR

PROGRAM PEMAHAMAN DAN BIMBINGAN PROGRAM PEMAHAMAN DAN BIMBINGAN PTK 2008 (GRED J41)PTK 2008 (GRED J41)

30 APRIL 200830 APRIL 2008

KOH CHER SHENJABATAN PERANCANG BANDAR DAN DESA

PULAU PINANG

KANDUNGAN CERAMAH

Pengenalan

Rangka Perancangan Pembangunan Negara

Akta 172

Garispanduan Perancangan

Penyertaan Awam

Pemantaun

‘Perancangan Bandar dan Desa’ sebagaimana yang ditakrifkan oleh Lewis Keeble (1969) Sebagai ‘satu seni dan sains mengenai cara mengatur kegunaan tanah dan cara meletakkan bangunan serta laluan perhubungan agar memperolehi penjimatan, keselamatan dan keindahan diparas yang praktik’

Secara asasnya ianya mengandungi elemen-elemen berikut:• Melibatkan perancangan masa hadapan• Mengutamakan kesejahteraan dan keselesaan manusia• Melibatkan faktor-faktor ekonomi, sosial dan fizikal

PENGENALANPENGENALAN

Disiplin yang sepatutnya membuat hidup kita senang ( ekonomi, sosial dan alam sekitar )Disiplin yang menitik beratkan keputusan yang adil dan saksama.Disiplin yang telus, keputusan yang telus.Disiplin yang melibatkan semua.

LATAR BELAKANG

Terdapat pelbagai teori dan model guna tanah yang menjelaskan tentang corak dan ragam guna tanah bandar seperti persaingan, struktur, corak dan kesan-kesan Pembanguanan terhadap reruang bandar

Diantara teori dan model tersebut ialah Burgess (1925), Hoyt (1939), Harris Dan Ullman (1945) dan sebagainya.

PENDEKATAN TEORI DAN MODEL

E.W Burgess : Konsep Zon Berpusat

E.W Burgess (1925) telah memetakan guna tanah bandar Chicago dan beliau telah merumuskan Struktur guna tanah bandar tersebut bersifat berpusat (Konsentrik) – Rajah 1

TEORI DAN MODEL GUNA TEORI DAN MODEL GUNA TANAH BANDARTANAH BANDAR

1

23

4

5

Rajah 1 E.W. Eurgess: Konsep Zon Berpusat

Zon

1 - Daerah Perniagaan Berpusat2 - Zon Peralihan3 - Zon Perumahan Pekerja4 - Zon Kediaman Terbaik5 - Zon Berulang- alik

Burgess telah membentuk bandar dalam lima zon berpusat:Zon I : Daerah Perniagaan Berpusat

Gelung atau Daerah Perniagaan Berpusat (CBD) merupakan tumpuan aktiviti guna tanah bagi perniagaan runcit dan perkhidmatan serta termasuk pejabat, bank, hotel, panggung wayang serta lain-lain aktiviti perdagangan.

Zon II : Zon Peralihan

Merupakan kawasan perniagaan atau perindustrian ringan yang tidak menggunakan ruang yang luas.

Mempunyai sistem jalan raya atau keretapi yang merentangi atau menghubungkan zon-zon lain.

Mempunyai kawasan kediaman dalam bentuk rumah-rumah kedai terutama bagi mereka yang menjalankan aktiviti perniagaan.

Terdapat kawasan setinggan yang terletak di antara kawasan perindustrian.

Zon III : Zon Perumahan Pekerja

Sebahagian besarnya dipenuhi oleh rumah-rumah pekerja kilang, buruh kasar dan mereka yang berpendapatan rendah dan miskin.

Zon IV: Zon Kediaman Terbaik

Merupakan kawasan pinggir bandar yang didiami oleh mereka yang mempunyai taraf hidup yang lebih baik.

Diduduki oleh golongan atasan dan pertengahan.

Zon V: Zon Berulang - alik

Merupakan kawasan luar dari sempadan bandar yang merupakan kawasan perumahan komuniti pinggir bandar atau kawasan bandar satelit.

Masyarakat terdiri dari golongan atasan dan pertengahan yang mempunyai kenderaan sendiri.

Apabila berlaku pertumbuhan bandar, tiap-tiap zon yang ditengah akan menolak zon-zon yang diluarnya dan diikuti dengan proses ekologi manusia seperti penaklukan, persaingan dan pengambilalihan.

Homer Hoyt: Konsep Model BersektorHomer Hoyt: Konsep Model Bersektor

Dirumuskan oleh H.Hoyt (1939) berdasarkan kajian empirikal ke atas 142 buah bandar raya di Amerika Syarikat (Mewujudkan teori kegunaan tanah bagi zon perumahan yang berpusat kepada kawasan yang mempunyai kemudahan pengangkutan).

Bertujuan menjelaskan taburan sewa di dalam bandar.

Menekankan kepada andaian faktor ekonomi seperti

“accessibility” dan pola pengangkutan.

Kawasan yang mempunyai kadar sewa pertengahan terletak

ditengah-tengah antara sewa rumah yang rendah dengan yang

tinggi.

Kawasan kadar sewa yang rendah terletak di tengah-tengah

kawasan yang berhampiaran dengan pusat bandar.

Rajah 2 Homer Hoyt : Konsep Model Bersektor

Zon

1 - Daerah Perniagaan Berpusat2 - Pemborongan dan Industri Ringan3 - Perumahan Kelas Rendah4 - Perumahan Kelas Pertengahan5 - Perumahan Kelas Atasan

C.D. Harris & E.L. Ullman : Konsep Pelbagai Pusat atau C.D. Harris & E.L. Ullman : Konsep Pelbagai Pusat atau NukliNukliMengandaikan bahawa kebiasaan pola guna tanah di

bandar bukan sahaja wujud atau berlaku di persekitaran pusat bandar tetapi juga meliputi kawasan pusat bandar (nukli) lain yang ditentukan oleh faktor ekonomi.

Jumlah dan fungsi setiap pusat bandar adalah berbeza dari sebuah bandar metropolitan dengan bandar yang lain.

Pusat bandar wujud dengan jelas dari satu nukli.

Nukli-nukli yang lain wujud dalam bentuk perindustrian dimana terdapat aktiviti ekonomi.

Kemudian wujud pusat membeli belah dan institusi pengajian tinggi.

Akhirnya wujud masyarakat pinggir kota dan diikuti dengan masyarakat satelit.

Rajah 3 : C.D. Harris & E.L. Ullman : Konsep Pelbagai Pusat/ Nukli dialami olehIndustri Besar yang Teguh dari Segi Pengeluaran dan Pasaran

Zon

1 - Pusat Perniagaan Daerah2 - Jualan Borong dan Industri Ringan3 - Perumahan Kelas Bawahan4 - Perumahan Kelas Pertengahan5 - Perumahan Kelas Atasan6 - Industri Berat7 - Kawasan Perniagaan Luar8 - Perumahan Pinggir Kota9 - Industri Pinggir Kota

RANGKA PERANCANGAN PEMBANGUNAN NEGARA

WAWASAN 2020

PERINGKAT 1 : PERANCANGAN NEGARA

PERINGKAT 2 : PERANCANGAN WILAYAH/NEGERI

PERINGKAT 3 : PERANCANGAN TEMPATAN

DASAR/ RANCANGAN SEKTORAL

RANCANGAN FIZIKAL NEGARA

RANCANGAN MALAYSIA 5 TAHUN

DASAR/ RANCANGAN SEKTORAL

PELAN PEMBANGUNAN NEGERI

RANCANGAN WILAYAH/ STRUKTUR NEGERI

RANCANGAN KAWASAN KHAS

RANCANGAN TEMPATAN

AKTA 172Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta 172) memberi kuasa dan keseragaman undang-undang mengenai perancangan bandar dan desa di Semenanjung Malaysia. Pihak Berkuasa Negeri dipertanggungjawapkan untuk menggubal dasar am berkenaan dengan perancangan pemajuan and penggunaan semua tanah dan bangunan dalam kawasan tiap-tiap pihak berkuasa tempatan di dalam negeri.Akta ini mengandungi sembilan bahagian dan lima puluh seksyen.Akta ini terdiri dari tiga elemen asas iaitu sistem pentadbiran perancangan (Bhg. II), sistem rancangan pemajuan (Bhg. III) dan sistem kawalan perancangan (Bhg. IV).

GARISPANDUAN PERANCANGAN

Merupakan kenyataan bertulis yang mengandungi panduan yang menjadi rujukan dalam memajukan pembangunan. Ianya digunakan oleh pihak berkuasa perancang tempatan (PBPT) dalam mengawal pembangunan agar bersifat seragam, selesa dan selamat dalam aktiviti guna tanah.Implementasi dasar dan kawalan perancangan yang berkaitan dengan rancangan pemajuan perlulah disokong oleh garispanduan perancangan fizikal yang berkesan.Ia juga akan membantu dalam perancangan pembangunan yang lebih mampan.


Garispanduan yang dikeluarkan oleh JPBD boleh dibahagikan kepada kategori berikut :

1. Alam Sekitar (4)2. Kawasan Lapang & Rekreasi (6) 3. Kemudahan Masyarakat (4) 4. Perindustrian (2)5. Perniagaan (3)6. Pengangkutan (3)7. Perumahan (5)8. Perancangan dan Pembangunan Sejagat (1)9. Program Rakan Muda (1)10. Rekabentuk Imej Bandar (1)11. Utiliti (6)12. Garis Panduan Publisiti dan Penyertaan Awam

(Rancangan Pemajuan) (1)*


Garispanduan mengikut kategori adalah seperti :

1. Alam Sekitar :• Kawasan Pantai• Pembangunanan Fizikal Pulau-pulau• Pemeliharaan Topo Semulajadi• Rizab Sungai

2. Perniagaan :• Hypermarket• Kawasan Perdagangan• Kawasan Kafe Terbuka

GARISPANDUAN PERANCANGAN JABATAN LAIN

MANUAL SISTEM SALIRAN MESRA ALAM (MASMA) Mengalir air lebihan secepat mungkin

• (Rapid discharge)

Mengawal air lebihan pada punca• (Control at Source, attenuated flow)

– Kurangkan air larian melalui :» Storan» Tinggikan penyerapan» Melambatkan aliran

GARISPANDUAN PERANCANGAN JABATAN LAIN

MANUAL SISTEM SALIRAN MESRA ALAM (MASMA)KEBAIKAN : Mesra Alam Selamat Mengelak pengumpulan sampah-sarap Memperlahankan/mengurangkan aliran air ke sungai Kawasan lapang yang lebih luas

Kejadian Banjir boleh dikawal apabila siapnya projek-projek tebatan banjir (curative).

Kaedah “control at source” diperlukan untuk pembangunan baru (preventive).

PENYERTAAN AWAM

Dalam perancangan, penglibatan kumpulan sasaran amatlah penting dalam memastikan kejayaan pelaksanaannya.Hasrat ini juga dikenalpasti dan diterjemahkan dalam Seksyen 6B, 9 dan 13, Akta 172 serta Garis Panduan Publisiti dan Penyertaan Awam (Rancangan Pemajuan) yang terkini.Dalam skop yang lebih luas, KPKT telah melaksanankan Local Agenda 21 dalam programnya.

LOCAL AGENDA 21 (LA21)

Local Agenda 21 (LA21) ialah suatu program untuk masyarakat, sektor swasta dan pihakberkuasa tempatan (Majlis Daerah, Majlis Perbandaran, Majlis Bandaraya dan Dewan Bandaraya) bekerjasama untuk merancang dan menguruskan kawasan persekitaran mereka ke arah pembangunan mampan.Melalui Local Agenda 21, masyarakat tempatan boleh melibatkan diri untuk mengenalpasti dan mengkaji isu-isu pembangunan mampan, membentuk pelan tindakan untuk menangani isu-isu tersebut dan melaksanakan pelan tindakan itu. Pendekatan asas program ini ialah pendekatan "bottom-up", atau dari akar umbi ke atas. Ini bermakna, penduduk-penduduk tempatan sendiri akan terlibat dalam menentukan pelan tindakan bagi kawasan masing-masing.


Sumber : KPKT


Secara ringkas, pembangunan mampan ialah pembangunan yang memenuhi keperluan semasa tanpa menjejas keperluan generasi-generasi masa hadapan. Pembangunan mampan ialah pembangunan yang mengimbangkan pembangunan ekonomi dengan keperluan-keperluan sosial dan alam sekitar.


CIRI-CIRI PEMBANGUNAN MAMPAN:Alam Sekitar

Pembangunan yang benar-benar mengambilkira akibat kegiatan manusia terhadap alam sekitar dan kesihatan.

Kesaksamaan sosial Pembangunan yang menyumbang kepada

pemerolehan dan kawalan sumber yang lebih wajar.

Ekonomi manusia Pembangunan sosial dan ekonomi yang

membantu masyarakat memenuhi keperluan asas.


Masa hadapan Memastikan bahawa keputusan yang

diambil tidak merosakkan atau menjejaskan kepentingan generasi masa depan.

Penyertaan Proses yang membolehkan seluruh

masyarakat terlibat.

Tindakan tempatan/impak global Pembangunan tempatan yang

menyumbang kepada resolusi isu global.

PEMANTAUAN

Pemantaun adalah satu proses yang penting dalam sistem perancangan kerana ia memberi maklumat tentang proses dan sasaran.Bagi tujuan ini, indikator-indikator digunakan untuk mengukur kemajuan dan pencapaian.Kebaikan indikator adalah :

i. kuantifi maklumat,ii. memudahkan pemahaman maklumatiii. memberi maklumat

Bagi JPBD beberapa proses pemantauan dijalankan seperti bagi RSN/RT, Dasar Perbandaran Negara dan MURNInet.

Malaysian Urban Indicators Network

Merupakan pendekatan yang dapat mengukur serta menilai tahap kemampanan sesebuah bandar dan kawasan gabungannya melalui penggunaan Petunjuk Bandar.

Objektif :

• Mengenalpasti isu, masalah, kelemahan dan kekuatan sesebuah bandar berdasarkan Petunjuk Bandar Malaysia.

• Menyediakan cadangan dan tindakan untuk tingkatkan tahap kemampanan sesebuah bandar.

::

38 Petunjuk

38 Petunjuk

DataData Perisian MURNInet

Perisian MURNInet

Kemampanan Bandar

Kemampanan Bandar

MURNInetMURNInet

DEFINISI BANDAR MAMPANDEFINISI BANDAR MAMPANBandar mampan mengikut definisi ‘United Nations Centre For Human Settlements’ (HABITAT) dalam Program Bandar Mampan adalah “Bandar yang mampu mengekalkan pencapaian dalam pembangunan sosial, ekonomi dan fizikal untuk selama-lamanya”.

DEFINISI PEMBANGUNAN MAMPANDEFINISI PEMBANGUNAN MAMPANMengikut Laporan ‘Our Common Future’ yang diterbitkan oleh ‘The World Commission on Environment and Development’ (WCED), 1987, pembangunan mampan adalah “pembangunan yang memenuhi keperluan generasi masa kini tanpa mengabaikan keupayaan generasi akan datang untuk memenuhi keperluan mereka’

DEFINISI PEMBANGUNAN BANDAR MAMPAN MURNInetDEFINISI PEMBANGUNAN BANDAR MAMPAN MURNInetPembangunan Bandar dan Kawasan Gabungannya yang diukur menggunakan Petunjuk Bandar Malaysia dan mencapai tahap minima kualiti Kemampanan Bandar (>80%).

1. KANGAR2. ALOR SETAR3. IPOH4. SHAH ALAM5. MELAKA6. SEREMBAN7. KUALA TERENGGANU8. KOTA BHARU9. GEORGETOWN10. JOHOR BAHRU11. KUANTAN12. KUCHING UTARA13. KUCHING SELATAN14. KOTA KINABALU

XXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXX

BANDAR UTAMA 2004 2005 2006

JUMLAH BANDAR 8 14 14

2007

XXXXXXXXXXXXXX

14

PELAKSANAAN PROGRAM

1. SUNGAI PETANI2. LANGKAWI3. KULIM4. SEBERANG PERAI5. PORT DICKSON6. NILAI7. JELEBU8. ALOR GAJAH9. JASIN10. BATU PAHAT11. JOHOR BHARU TENGAH12. KLUANG13. MUAR

14. KULAI15. PASIR GUDANG16. TEMERLOH17. BENTONG18. CAMERON HIGHLANDS19. KEMAMAN20. PASIR MAS21. MIRI22. SIBU 23. PEDAWAN24. SANDAKAN25. TAWAU

PELAKSANAAN PROGRAM 2007

JUMLAH BANDAR = 25 ( BANDAR ke 2 NEGERI )

BANDAR KEDUA

INDIKATOR SEKTORAL

Bil. Sektor Perancangan

1. Demografi

2. Perumahan

3. Ekonomi Bandar

4. Utiliti dan Infrastruktur

5. Kemudahan Masyarakat dan Rekreasi

6. Alam Sekitar

7. Sosiologi dan Impak Sosial

8. Guna Tanah

9. Pelancongan dan Warisan

10. Pengangkutan dan Aksessibiliti

11. Pengurusan dan Kewangan

PETUNJUK DATA PIAWAIAN TAHAP KEMAMPANAN

● Boleh diukur

● Mengukur Isu yang berbeza

● Data Sekunder

● Mudah diperolehi

● Menentukan Sasaran Piawaian (benchmarking)

● Hasil pencapaian Petunjuk

1 2 3

1. Boleh digunakan untuk semua hirarki dan saiz bandar.

2. Boleh diukur dengan menggunakan data sekunder.

3. Data sekunder yang mudah dikumpul di peringkat tempatan.

4. Mudah diukur & dapat menunjukkan magnitud masalah yang

dihadapi.

KRITERIA PENENTUANKRITERIA PENENTUANPETUNJUK BANDAR MAMPANPETUNJUK BANDAR MAMPAN

Teori & Prinsip Perancang Bandar

Documents

Transcript of Teori & Prinsip Perancang Bandar