1....""""LJo'n"'u. sumber .makanan berkurangan .dan keadaan cuacayang sejuk di Hemisfera

Utara, burung-burung berhijrahke selatan dan balik semula keutara apabila musim panas untukpembiakan. Salah satu kumpulanburung berhijrah ialah burungpernangsa (raptor). Burungpemangsa ialah burung yangdikategorikan dalam kumpulanburung helang yang memakanhaiwan kecil lain.

Helang merupakan haiwanpemangsa atau maging(karnivor). Makanan utamanyahaiwan mamalia kecil sepertitikus, tupai dan ayam.Terdapat sesetengah helangyang menangkap ikan sebagaimakanan utama mereka. Ada'

. juga yang memakan serangga,katak dan reptilia kecil. Paruhhelang yang kuat, bengkokdan tidak bergigi sesuai untukmengoyak daging mangsa. .

Burung ini juga mempunyaisepasang kaki yang kuat danberkuku yang tajam bagimencengkam dan membunuhmangsa. Burung helang .

BersamaDR. AHMAD ISMAIL

mempunyai daya penglihatanyang tajam bagi melihat mangsadari jauh semasa mencari makan.

Bagi menampung I ,penerbangan yang cekap di (udara, tambahan Iagi burunghelang selalu berada lama diudara, spesies ini mempunyaisistem pernafasan yang baik danmampu untuk mernbekalkantenaga yang cukup. Struktursayap yang lebar juga membantuburung terbang dengan cekap.

Setiap tahun banyak negaramembuat pemantauan dankiraan burung pemangsa semasaberhijrah ke selatan dan ke utara.Bilangan tempat menghitungburung ini bertambah darisemasa ke semasa dan bertujuanuntuk menilai perkembanganstatus populasi burung pemangsa.berhijrah dan-ancaman terhadap

AKTIVITI memerhati burung sentiasa mendapat sambutan orang ramai.

mereka seperti kehilanganhabitat tempat singgah danpencemaran bahan kimia sepertiracun serangga dan bahan .:

.' buangan industri.Burung-burung pemangsa ini .

berhijrah ke selatan yang panasdari kawasan Siberia hinggautara China, Korea Utara, Taiwandan Jepun yang sejuk. Burungini berhijrah ke Asia Tenggaraseperti Indonesia dan Filipinamelalui Malaysia.

Penerbangan beribu-ribuburung pemangsa mereritasiSelat Melaka sejauh lebih kurang38 kilometer (km) merupakansuatu fenomena yang unik danmenarik untuk kita pelajari danmenghayatinya.

Justeru, keunikan ini menarikpeminat dan penyelidik tentangburung pemangsa berhijrah dariseluruh dunia untuk datangke Tanjung Tuan, Melaka danaktiviti ini menjadi suatu tarikanpelancong ke Malaysia dalambulan Mac setiap tahun. .

Kawasan hutanTanjung Tuanatau dahulunya terkenal sebagaiHutan Simpanan Cape Rachadotelah lama diwartakan sebagai .rezab hutan simpan pada 1921,dengan keluasan 809,700 meterpersegi.

Walau bagaimanapun padatahun 1969, 161,900 meter persegi I

telah diwartakan semula daripadaHutan Simpan Kekal (HSK) kepadakegunaan umum. Sekarang hanyattnggal soz.ooo meter persegisahaja yang diwartakan sebagaiSantuari Hidupan Liar.

Kawasan hutan TanjungTuan ini telah diiktiraf sebagaikawasan penting burung- .burung (Important Bird Area,IBA) oleh Birdlife.Internanonaldan Persatuan Pen'dnta AlamMalaysia (MNS) me~peloporiaktiviti- pemantauan danmenghitung burung pema.ngsamelinfasi SelatMelaka dan'

tahun ucu,.u .....

Kawasan ini sudah-terkenaldengan hutan yang kaya denganflora dan fauna, habitat kepada54 spesies burung dan menjaditempat persinggahan beratusribu ekor burung pemangsapada setiap tahun. Kawasanyang diwartakanpada 5 Januari1971 ini mempunyai keluasan60.70 hektar (140.06 ekar)dan tertakluk kepada AktaPerlindungan Hidupan Liar.'1972, merupakan kawasan hutanDipterokap Bukit Panta1 yang

. masih wujud di Malaysia.. Spesies pokok seperti merantidan pokok tinggi lain sangatpenting bagi burung-burungpemangsa hinggap setelah letihmelintasi Selat Melaka.

Banyak pengkaji burung yang'memantau dan menghitungbilangan burung yang merentasiSelat Melaka. Antara tempat yang.strategik untuk melihat burungini merentasi Selat Melaka ialah diRumah Api Tanjung Tuari. RumahApi Tanjung Tuan mempunyaisejarah yang hebat sejak zamanPortugis, Belanda dan Inggerisyangdipercayai sebagai rumahapi tertua di negara. RumahApi sekarang dibina pada tahun1863 semasa Melaka di bawah'pemerintahan Inggeris.,

Lokasi strategik ini dapatmelihat dengan jelas burung-burung yang melintasi SelatMelaka sejauh 38km itusekiranya cuaca yang baik.Untuk mengira burung yangmelintasi Selat M~laka, seseorangitu mest,ilah mempunyaipengetahuan t~ntal)g burungpemangsa berhijrah sepertimampu mengecamburung ,dengan baik, mempunyai minatdan kesabaran yang tinggi sertapenuh kesungguhan.

Kerja-kerja pemerhatiandan menghitung burung ini

Kajian~esan penghijrahan burungAllAN penghijrahanurung pemangsa di .awasan laluan hij~h East

Asian Australian Flyway (EAAF)masih rendah jika dibandingkC\Ddengan kajian di Amerika Utaradan Eropah. ,

Malaysia sebagai pesertalaluan EAAF ini sepatutnyabekerjasama dengan pengkajidari negara lain dalam laluanEAAF inL la bertujuan .mendalami kajian tentangpenghijrahan burung pemangsaberhijrah yang bukan sahajaterhad kepada menghitung danmengenal pasti spesies, tetapijuga tentang kualiti habitat,permakanan dan fisiologinyayang bebat,merentasi benua.

Kerjasama ini pentingbagi mendapat persetujuanmemuliharahabitat dankeselamatan laluan EAAF dariutara hingga selatan.

Dalam kes Pulau Rupat diSumatera dan Tanjung Tuandi Melaka, perlindungand~m peniuliharaan kaw:asan

berkenaan sangat penting untukpenghijrahan burung pemangsayang sebahaghmnya sedangdiancam kepupusan.

Penggunaan peralatan canggihjuga perlu agar data yangdiperoleh tepat dan mengelakkanpertelingkahan data dan.pendapat. Kajian tentang burungpemangsa berhijrah ini bolehmenyumbang kepada isu-isiperubahan cuaca, pemanasanglobal, penyebaran penyakitdan lain-lain yang mempunyaikepentingan kepada man usia.

Penghijrahan burung .pemangsa melintasi Selat Melakadari Pulau Rupat ke TanjungTuan hanya berlaku sekali sahajadalam setahun iaitu dalam bulanJanuari hingga April. Bulan Macmerupakan kemuncak burungmelintasi Selat Melaka.

Bagi menarikrninat ramai padaminggu kequa bulan Mac setiaptahun Persatuan Pecinta Malaysia(MNS) telah menganjurkan,aktiviti yang dinamakanmemerhati burung pemangsa

, (raptor watch) di Tanjung Tuan,Melaka. Pada bulan Mac tahun2015, lebih 40,000 burungdirekodkan merentasi SelatMelaka dalam'masa dua minggu.

Aktiviti raptor watch yangdiperkenal oleh MNS sejak tahun2000, telah menarik minatberipu -ribu orang menyertainyatermasuk pelajar-pelajar sekolahdan universiti:

Malah ada. yang telahmenjadikan aktiviti inisebagai acara tahunan merekadalam menyokong MNSmempromosikan perlindungandan pemuliharaan burungpemangsa berhijrah.

Pelajar sekolC1h dan universitiberpeluang melihat burungpemangsa yang berhijrah jauhijlencari suhu panas di Malaysiadan Asia Tenggara dalamperjalanan pulang ke utarasejauh lebih 10,000 kilometerbagi meneruskan pembiakan., 'Bagi kumpulan pelajar yang

baharu ingin terlibat denganaktiviti raptor watch bolehlah

menghubtingi pihak MNS ataumelawat tapak sesawang raptor-watch.

Tujuan MNS menganjurR¥nprogram tersebut di TanjungTuan setiap tahun adalah un~pendidikan dan kesedaran awamdalam.kalangan rakyat Malaysi .khasnya dan masyarakat Quniaarnnya. Dengan pengetahuan .dan kesedaran.semua pihak kitaakan dapat sokongan ramai uo.alJloIQI

pemuliharaan burung dan hal)ita~mereka yang terancam.

Tanjung Tuan sebagaisatu tempat singgah yangburung pemangsa yang me!retmulilSelat Melaka dari Pulau Rupatdi Sumatera mesti dilindungisepenuhnya. S

ekarang Tanjung Tuanmenjadi tarikan pelanconguntuk aktiviti raptor watch

. dan mendapat perhatian sertasokongan Kerajaan NegeriSembilan dan Melaka.

Pada tahun ini aktivitimemerhati burung pemangsadiadakan esok.

UTUSAN MALAYSIA· JUMAAT 10 MAC 2017

.~••~.oo-~.,.••3 petang.memenukan ramai sukarelawanyang pakar dan boleh membantuaktiviti pengiraan burungpemangsa melintasi Selat Melaka.. Mereka mesti pandaimengecam burung berdasarkankepada cara penerbangan,bentuk, warna dan saiz, dimana ini adalah antara perkara ,penting dalam pengecamanburung pemangsa. Di sampingpandai mengecam seseorang itumesti jugapandai menggunakanteropong untuk melihat danmengira burung., Berdasarkan kajian Dr. Puan

Chong Leong dari UniversitiPutra Malaysia (UPM) bersamarakan-rakannya daripadaMNS yang diterbitkan dalamjournalRaptor Research 2014,data 2009 dan 2010 masmg-masing merekodkan sebanyak37,615 dan 72,277 ekor burungmelintasi Selat Melaka semasapenghijrahan ke utara antarabulan Januari hingga April.

Dalam musim penghijrahanitu, burung pemangsa yangpaling banyak ialah Burung .Helang Lebah iaitu kira-kira 86peratus (antara 30~000 hingga60,000) diikuti oleh BurungLang Baza Hitam (Avicedaleuphotes) sebanyak sembilanperatus Burung Lang Sewah Cina(sembilanperatus) dan helang-helang lain kurang daripada satuperatus;

Banyak faktor mempengaruhipenghijrahan.burung sepertikelajuan angin, arah angin, suhu,dan habitat temp at singgahdan laluan mereka. Oleh'kerana .burung ini bergantung kepadakepanasan angin untuk berhijrahmaka suhu, arah angin dan masasangat penting.

Dengan kepanasan suhu akartmembawa btirung ke atas danmeluncur merentasi Selat Melaka

yang kuat mungkin rnemoanruatau mengganggu penghijrahanburung dan suhu udara .

Kajian di Laut China Timurmenunjukkan angin kuatmembantu penghijrahan BurungHelang Lebah merentasi 650kmsemasa berhijrah ke arah selatan.· <II

, Burung terpaksa bergantungkepada fenomena ini bagimenjimatkan tenaga melintasi

. Selat Melaka dan meminimumkanterbang mengepak yangmemerlukan banyak tenaga.

Kadang-kadang burung ')terpaksa hinggap di Tanjung Tuan ,\,kerana keletihan dan ada yangterjatuh ke dalam laut sebelumsampai ke darat.

FAKTA.. lebih 400 tapak sesawang

dan 89 negara terlibatdalam pemantauan burungpemangsa berhijrah didunia yang didominasi olehAmerika Utara dan Eropah.

.... Oi negara Asia juga, terdapat banyak negarayang terlibat memantaudan menghitungpenghijrahan burungpemangsa yang berhijrahdari negara-negara sepertiSiberia. China. Mongolia.Korea. Japan. India and ,

. Indochina ke selatan danbalik semula ke tempat asalpada musim pembiakan.

... Oi Malaysia juga terdapatbeberapa tempatmemantau_burungpemangsa berhijrah sepertiTanjung Tuan. Melaka danTaiping. Perak. '

... Oaripada aktivitipemantauan di TanjungTuan; Melaka. sebanyaksembilan spesies burungpemangsa yang berhijrahke utara antara bulanJanuari hingga April.telah dilaporlcan merentasiSelat Melaka iaitiJ dariPulau Rupat. Sumatera

. ke Tanjung Tuan. Melakapada ~iap-tiap tahun.

... Oi antara sembilanspesies yang dilaporkan'merentasi Selat Melakaitu. sebanyak tiga spesiesadalah yang berhijrahsepenuhnya.Burungpemangsa yang berhijrahsepenuhnya itu ialahBurung Helang lebah atauOriental Honey-Buuardnama saintifiknya Pemisptilorhyncus. Burung langSewah Cina atau ChineseGoshawk (Accipitersoloensis) dan Burung I

Helang Kepala Kelabu'atau Grey-faced Buuard(Butastur indicus).