Asia Tenggara Esei Esei1

8/19/2019 Asia Tenggara Esei Esei1

1/12

1.0 PENDAHULUAN

Pada awalnya, rantau Asia Tenggara terdiri daripada sebuah benua yang besar.

Keadaan ini disebabkan belum wujudnya pecahan benua pada masa itu.

Penggunaan istilah “Asia Tenggara” mula digunakan secara meluas semasaPerang Dunia Kedua1 dan meliputi kawasan emenanjung !nd"#$hina serta

gugusan#gugusan pulau !nd"nesia termasuklah %ilipina.& 'anakala, dalam aspek

kedudukan ge"gra( pula, Asia Tenggara terletak di antara $hina dan !ndia.)

*uktinya, +akta ini dis"k"ng "leh sarjana !ndia iaitu K.' Pannikar dalam bukunya

iaitu “Future of Southeast Asia”. 'enurut beliau, Asia Tenggara merujuk kepada

negara yang terletak di antara $hina dan !ndia. 'aka, kedudukan benua ini yang

strategik merupakan asas kepada kegemilangan pembentukan tamadun Asia

Tenggara.

ecara umumnya, terdapat dua kel"mp"k masyarakat yang tinggal di Asia

Tenggara. Kumpulan pertama ialah masyarakat yang tinggal di kawasan

persisiran pantai yang menganjur dari Pattani sehingga ke ulu dan biasanya

terdiri daripada "rang 'elayu. eterusnya, masyarakat yang tinggal di bahagian

kepulauan merupakan kumpulan masyarakat kedua yang tinggal di Asia

Tenggara. 'isalnya, "rang $ham di bahagian tengah dan selatan Kemb"ja, "rang

Khmer di embah 'ek"ng dan Kemb"ja, "rang '"n di embah 'enam dan -ilir*urma, serta k"muniti "rang Pyu di embah !rrawady dan ittang.

elain itu, bentuk muka bumi di Asia Tenggara yang terdiri daripada kawasan

tanah tinggi, tanah rendah yang meliputi kawasan tanah pamah, serta lembah#

lembah sungai/ merupakan antara +akt"r yang menyebabkan berlakunya

perebutan untuk mendapatkan sesuatu kawasan antara kaum maj"riti dan

min"riti. 0adi, ciri#ciri tersebut akhirnya menjadi +akt"r#+akt"r yang mend"r"ng

1 K"bkua uwannathat#Pian. &). Asia Tenggara 2 -ubungan Tradisi"nal erantau. Kuala umpur 2Dewan *ahasa dan Pustaka. hlm 3.

& -ail, D.4.5. 1631. ejarah Asia Tenggara. "nd"n 2 7ni8ersiti "nd"n. -lm ).

) !bid. -lm ).

K"bkua uwannathat#Pian. &). Asia Tenggara 2 -ubungan Tradisi"nal erantau. Kuala umpur 2Dewan *ahasa dan Pustaka. -lm 11.

/ !bid. -lm &1.

1


2/12

kepada berlakunya perpindahan penduduk dari utara ke bahagian selatan. 'aka,

bahagian selatan yang dimaksudkan ialah bahagian bentuk muka bumi yang

terdiri daripada kawasan tanah rendah. 'anakala, bahagian utara pula terdiri

daripada kawasan tanah tinggi dan beriklim sejuk. Perpindahan ini melibatkan

pergerakan penduduk dari selatan $hina seperti Tibet9 ke bahagian lembah#

lembah sungai yang dipanggil selatan. :alau bagaimanapun, istilah “selatan” ini

akan membawa maksud yang lain apabila melibatkan perpindahan penduduk

asli di Asia Tenggara ke kawasan pedalaman atau hilir sungai. 0adi, bahagian

selatan dalam aspek perpindahan ini ialah pergerakan penduduk ke bahagian

pedalaman atau ke hilir sungai.

2.0 FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KEMUNCULAN AWAL

KERAJAAN DI ASIA TENGGARA

2.1 Fakto G!o"a#

ecara keseluruhannya, +akt"r#+akt"r yang mempengaruhi kemunculan awal

kerajaan di Asia Tenggara berdasarkan kepada bentuk muka bumi. -ampir

seluruh Asia Tenggara terletak di antara kawasan tr"pika, dan begitu juga ada

persamaan dalam iklim serta tumbuhan dan haiwan di seluruh rantau ini. uhu

yang sentiasa panas walaupun ia adalah sejuk di kawasan tanah tinggi. *anyak

laut dan hutan pr"duk unik kepada rantau ini, dan "leh itu telah banyak yang

dikehendaki "leh peniaga#peniaga antarabangsa pada masa#masa awal.

ememangnya tidak dapat dit"lak penyataan bahawa pada amnya Asia

Tenggara mempunyai tanah#tanih yang sesuai untuk pertanian tetapi tahap

kesuburan kebanyakan kawasan adalah rendah dan kawasan#kawasan yang

paling sesuai untuk pertanian padi sawah adalah di kawasan lembangan sungai#

sungai utama.;

0ika dilihat pada sejarah peradaban sebuah tamadun bermula dengan

kepentingan sumber. umber keperluan seperti air, tanah yang subur dan

sumber makanan menjadi pend"r"ng kepada pembentukan sebuah tamadun.

9 Abdul


3/12

ebagai c"nt"hnya, kerajaan agraria memiliki l"kasi dan kedudukan yang

strategik. Kerajaan agraria berkedudukan di lembah sungai yang subur, keadaan

ge"gra( yang rendah dan rata sesuai untuk pertanian. Tambahan pula, iklim

yang panas dan lembab sepanjang tahun sesuai untuk kegiatan pertanian dan

tanaman masyarakat pada masa itu adalah tanaman sawah padi. Dapat dilihat

dalam peradaban kerajaan Kemb"ja bermula dengan pertapakan masyarakat di

Tasik T"nle ap. Tasik T"nle ap merupakan tempat tumpuan masyarakat di Asia

Tenggara yang kaya dengan sumber#sumber alam seperti ikan. Tasik T"nle ap

juga selain daripada kaya dengan sumber#sumber alam seperti ikan ianya juga

mempunyai saliran yang banyak dan sesuai dijadikan untuk pertanian.3

-al ini demikian kerana, pertanian yang diusahakan "leh masyarakat pada ketika

itu adalah sawah padi yang memerlukan air yang banyak untuk memastikan

pertumbuhan pertanian itu sentiasa subur. -al ini menjadikan +akt"r

pembentukan kerajaan awal di Asia Tenggara. Kerajaan awal Asia Tenggara iaitu

kerajaan agraria terletak di kawasan tanah subur berhampiran lembangan

sungai yang sesuai untuk menjalankan kegiatan pertanian ini memudahkan

mendapat bekalan air dari sungai#sungai. -al ini demikian kerana, kerajaan

Angk"r di bawah kerajaan agraria +akt"r penyumbang kepada kemajuan sistem

pertanian adalah dengan pembinaan sistem pengairan yang baik yang diper"lehi

dari ungai 'ek"ng dan Tasik T"nle ap. !ni memperlihatkan bagaimana sebuah

kerajaan bertanggungjawab secara langsung dalam pengurusan sistem

pengairan. 0ika dilihat semasa pemerintahan


4/12

namun kawasan tanah tinggi hanya sesuai untuk pertanian pindah. Pertanian

pindah merupakan satu pr"ses di mana apabila tanah telah tidak subur,

masyarakat pada ketika itu akan berusaha mencari tempat atau tanah yang

baharu serta subur untuk membina petempatan baru. Pertanian pindah

merupakan satu pertanian asas bagi kebudayaan separuh n"rmadik. Kehidupan

masyarakat yang gemar bertani mengamalkan pertanian pindah tidak sesuai

untuk menubuhkan kerajaan pentadbiran berpusat dan pembangunan

kebudayaan yang mampu mencapai tahap ketamadunan yang tinggi sehingga

mampu memperkukuhkan struktur daripada aspek p"litik, ek"n"mi dan s"sial.

0ika dilihat dengan teliti jelaslah bahawa +akt"r ge"gra( memainkan peranan

penting dalam membentuk kerajaan atau p"liti yang termasyhur di kawasan Asia

Tenggara pada ketika itu.

2.2 Fakto A"a$a

Perkembangan kerajaan awal di Asia Tenggara sama ada di kawasan tanah besar

mahupun di kepulauan#kepulauan tidak dapat dipisahkan dari pr"ses

“!ndianisasi”. Kerajaan#kerajaan awal yang wujud di Asia Tenggara seperti

kerajaan di 0awa dan !nd"china adalah dipengaruhi "leh kebudayaan -indu

berdasarkan kepada penemuan inskripsi#inskripsi.1

ebelum kedatangan agama -indu, penduduk di Asia Tenggara khususnya di

kawasan >usantara mengamalkan kepercayaan animisme iaitu kepercayaan

bahawa setiap benda mempunyai jiwa atau r"h dan keperibadian sendiri.11

>amun, Apabila berlaku pr"ses “pengindiaan” ataupun pr"ses “!ndianisasi” iaitu

lebih kurang pada abad pertama 'asihi menjadi +akt"r yang amat penting

kepada perkembangan p"liti atau kerajaan awal di Asia Tenggara. Pr"ses

“!ndianisasi” ini berlaku di Asia Tenggara secara perlahan#lahan dan memakan

1 >a?arudin @ainun = >asha


5/12

masa yang panjang dan tidak melibatkan kuasa ketenteraan ataupun ek"n"mi

tetapi mempengaruhi kepada p"litik dan kebudayaan masyarakat tempatan.1&

Kedatangan pengaruh -indu dan *uddha adalah dibawa melalui g"l"ngan

pedagang atau 8aisya, g"l"ngan *rahmin atau pendeta dan juga turut dibawa"leh g"l"ngan kesyatria. 4"l"ngan pedagang atau aisya yang datang ke Asia

Tenggara bukan sahaja bertujuan untuk menjalankan akti8iti perdagangan tetapi

turut melakukan pr"ses penyebaran agama mereka. -al ini berikutan kerana

perkembangan akti8iti perdagangan di kawasan Asia Tenggara yang memberikan

kesempatan untuk pr"ses “pengindianisasian” berlaku.1)

-al ini ditambah lagi apabila pemerintah#pemerintah di kerajaan awal Asia

Tenggara yang telah menerima ajaran -indu membawa masuk g"l"ngan

*rahmin !ndia yang bertujuan untuk membantu mereka dalam memberikan

pengetahuan baharu dan cara#cara atau amalan#amalan agama -indu. Pada

masa itu, hal pentadbiran sesebuah negara Asia Tenggara melibatkan k"nsep

'akr"k"sm"s iaitu alam atau dunia dan cakerawala atau “uni8erse” serta

'ikr"k"sm"s iaitu dunia atau pusat negeri. Dipercayai bahawa susunan (?ikal

yang tepat di pusat negeri akan membawa keharm"nian dan kedamaian

masyarakat. Bleh itu, kejatuhan dan pembangunan adalah bergantung kepada

sikap dan keb"lehan sese"rang raja. *erikutan perkembagan tersebut telahmewujudkan kesan ke atas pemikiran masyarakat Asia Tenggara. Pengaruh dari

!ndia tersebut telah meninggalkan peradaban bahawa raja memiliki kuasa yang

luar biasa yang seterusnya telah meletakkannya di suatu kedudukan yang

tertinggi dan menjadi kewajipan kepada rakyat untuk taat setia kepadanya.

:alau bagaimanapun, pr"ses !ndianisasi ini tidak melibatkan keseluruhan

rantau Asia Tenggara pada waktu itu umpamanya di ietnam kerana kawasan

tersebut menerima pengaruh kuat daripada budaya $ina.

1

Di Asia Tenggara,kebudayaan dengah pengaruh !ndia mula berkembang apabila manusia mula

1& K"bkua uwannathat#Pian. &). Asia Tenggara 2 -ubungan Tradisi"nal erantau. Kuala umpur2 Dewan *ahasa dan Pustaka. -lm 6#1

1) >a?arudin @ainun = >asha


6/12

menghuni sesuatu kawasan secara tetap dan keluar daripada akti8iti memburu

dan memungut hasil hutan kepada akti8iti pertanian dan penempatan secara

tetap.

Apabila berkembangnya akti8iti pertanian akan menghasilkan kemajuan di dalamsesebuah masyarakat yang secara tidak langsung akan membawa kepada

penstrukturan "rganisasi s"sial dan pembentukan kebudayaan teratur yang

mencirikan masyarakat dalam petempatan tersebut. Pekembangan tersebut pula

adalah hasil daripada local genius yang diertikan sebagai kebudayaan asal

penduduk tempatan yang menjadi asas kepada pr"ses !ndianisasi yakni

menyerap aspek#aspek kebudayaan !ndia ke dalam s"si"budaya masyarakat

tempatan.1/

>amun begitu, pr"ses !ndianisasi yang “diindianisasikan” itu tidak menerima

secara sepenuhnya s"si"budaya dan +alsa+ah p"litik !ndia ke dalam s"si"budaya

masyarakat tempatan di Asia Tenggara. Apa yang berlaku ialah s"si"budaya dan

+alsa+ah p"litik !ndia itu disesuaikan dengan keadaan s"si"p"litik dan budaya

masyarakat tempatan di rantau Asia Tenggara sehingga ia menjadi ciri#ciri

tersendiri dan bersesuaian dengan masyarakat tempatan serta berlainan

daripada apa yang diamalkan di negara asalnya. ebagi c"nt"h, masyarakat Asia

Tenggara tidak mengamalkan sistem kasta seperti yang dipraktikkan di !ndia dan juga masyarakat Asia Tenggara telah mengubah suai huru+#huru+ !ndia untuk

penulisan bahasa tempatan manakala bahasa !ndia iaitu bahasa anskrit pula

tidak diterima dan tidak digunakan sebagai bahasa ibunda "leh masyarakat di

Asia Tenggara.19

Tambahan pula, pr"ses akulturasi budaya yang berlaku di Asia Tenggara juga

bukanlah suatu pr"ses yang disengajakan atau telah dirancangkan tetapi lebih

kepada suatu pr"ses yang berlaku secara tidak sedar disebabkan keterbiasaanpenduduk tempatan dengan kedatangan pedagang#pedagang daripada !ndia.

:alaupun pr"ses !ndianisasi berlaku di kawasan Asia Tenggara, dapat dilihat

bahawa kesenian, kepercayaan dan kebudayaan tamadun#tamadun yang

mengalami pr"ses tersebut masih mengalami identiti tersendiri dan berbe?a

1/ >a?arudin @ainun = >asha


7/12

mengikut setiap tamadun yang dirujuk ataupun setiap kerajaan awal yang ada di

Asia Tenggara. Antara bukti yang menunjukkan berlakunya penyebaran agama

-indu dan *uddha di Asia Tenggara adalah melalui jumpaan m"numen di seluruh

Asia Tenggara seperti $andi embah *ujang, $andi *"r"budur dan candi Angk"r

:at.1;

2.% Fakto Eko&o$'

Kerajaan awal di Asia Tenggara terbahagi kepada dua kateg"ri iaitu kerajaan

Agraria dan kerajaan 'aritim. elain itu, kerajaan di bawah pengaruh kerajaan

Agraria adalah kerajaan Angk"r yang merupakan satu kerajaan yang kuat dan

agung yang terletak di embah ungai 'ek"ng. 'anakala, kerajaan 'aritim juga

merupakan satu kerajaan yang dikenali sebagai kerajaan awal di Asia Tenggara.

Antara c"nt"h kerajaan 'aritim adalah kerajaan $hampa, kerajaan $hih Tu,

kerajaan riwijaya, kerajaan Kedah Tua dan kerajaan 'ajapahit. %akt"r ek"n"mi

antara +akt"r yang paling d"minan dalam mempengaruhi kemunculan kerajaan

awal di Asia Tenggara.

&.).1 Kerajaan Agraria

Dengan itu, salah satu kerajaan awal iaitu kerajaan Agraria yang berasaskan

ek"n"mi pertanian, penternakan dan pemungutan hasil hutan serta pencarian

hasil sungai. !a terbentuk berhampiran lembah sungai yang subur seperti

kerajaan D8ara8ati di sungai 'enam, Thailanddan di sungai !rrawady dan

sebagainya13. elain itu, kerajaan Taruma di tanah tinggi Dieng di kawasan

!nd"nesia diketahui bahawa kegiatan ek"n"mi nya diusahakan di kawasan

pedalaman, lereng bukit dan kawasan berbukit. Pada peringkat awal, ek"n"mi

muncul berada tahap yang sederhana dan ia berkembang mengikut peringkat#peringkat yang tertentu. Dengan itu, ia berkembang secara e8"lusi dan menjadi

penempatan kekal sehingga wujud satu bandar yang maju dan secara tidak

langsung wujudnya satu kerajaan awal di Asia Tenggara pada masa itu.

1; >a?arudin @ainun = >asha


8/12

Antara jenis ek"n"mi yang utama yang diusahakan "leh kerajaan Agraria ialah

padi sawah, padi huma, jagung, pisang, keledek dan sayur#sayuran. 'anakala,

dari segi rempah ratus ialah cengkih dan lada hitam serta ek"n"mi hasil hutan

ialah kayu gaharu, kapur barus, tanduk, ganding, damar, kayu cendana serta

pelbagai lagi jenis ek"n"mi yang lain. Pada tahap awal juga, sistem pertanian

dijadikan sebagai sumber untuk menyara diri indi8idu dan kel"mp"k masyarakat

pada masa itu. Dengan itu, hal ini mempengaruhi kerajaan mereka untuk

membina sistem pengairan yang baik untuk menyediakan bekalan air yang

mencukupi, bersih dan berkualiti c"nt"hnya kerajaan Angk"r mempunyai sistem

pengairan di sungai 'ek"ng yang mengalir ke Tasik T"nle ap untuk

menyuburkan tanah, mengairi sawah padi, membekalkan ikan air tawar dan tasik

ini juga amat penting untuk bekalan air minuman. Pembinaan sistem pengairan

atau tasik yang dijadikan untuk takungan air merupakan di bawah tanggungan

dan pengurusan


9/12

pertama 'asihi. Pada masa itu, ia merupakan sebuah kuasa besar di Asia

Tenggara. Kerajaan ini terletak di bahagian hilir dan Delta ungai 'ek"ng yang

meluas sampai ke Annam Tengah dan sebahagian besar embah 'enam dan

bahagian utara emenanjung Tanah 'elayu. Akti8iti kerajaan ini ialah akti8iti

perdagangan di samping mengusahakan akti8iti pertanian seperti penanaman

padi. elain itu, ia juga melaksanakan sistem cukai yang dikenakan seperti cukai

dibayar dengan emas, perak, mutiara dan minyak wangi. Kerajaan %unan

dikatakan telah berkembang apabila jalan perdagangan laut di antara negara

$hina dan !ndia, Timur Tengah serta 5r"pah mula berkembang. Antara bukti

kerajaan %unan sebagai sebuah perdagangan ialah dengan perjumpaan cermin

gangsa pada abad pertama 'asihi bersama wang emas r"man.

Kerajaan yang menjalankan ek"n"mi perdagangan dan kelautan serta

perdagangan ini terletak di persisiran pantai, lembah sungai dan kepulauan

seperti kerajaan sri8ijaya di ungai 'usi, kerajaan Kedah Tua di ungai 'erb"k

dan ungai 'uda dan kerajaan Tiumah di Pulau Ti"man. Terdapat juga kawasan

yang berkembang dalam perusahaan kawasan penghasilan emas dan timah dan

apabila wujud lebihan pengeluaran maka semua hasil akan didagangkan untuk

melariskan akti8iti ek"n"mi kerajaan 'aritim pada masa itu. Dengan wujudnya

pelabuhan pembekal seperti Klang dan Kuala elingsing di Perak maka kawasan

tersebut telah menjadi pusat dagangan yang maju. Pelabuhan itu juga menjadi

tempat persinggahan "leh ahli perdagangan yang ingin mendapatkan barangan

seperti damar, r"tan, emas, timah dan hasil laut.

$abang kerajaan 'aritim iaitu kerajaan Kedah Tua, angkasuka dan

ri8ijaya telah menjadi pelabuhan kerajaan&1. Pada mulanya, hal ini hanya

dilakukan dengan perdagangan berhampiran kemudian ia telah berkembang

dengan pesat dan maju. Antara elat 'elaka dan elat unda ia telah menjadi

laluan dagang antarabangsa dan pelabuhan yang wujud dijadikan sebagai

pelabuhan enterp"t kerana ia merupakan pembekal emas, timah, hasil hutan

dan hasil kerajaan persekitarannya. Tanah 'elayu juga dikenali sebagai

emenanjung emas dan umatera sebagai *umi emas kerana kaya dengan

emas yang menjadi +akt"r penarikan "rang#"rang !ndia dan Hunani.

&1 http2CCstudentsrep".um.edu.myC61C&C*A*1.pd+ . Diakses pada 16 Bkt"ber&1/

6

http://studentsrepo.um.edu.my/491/2/BAB1.pdfhttp://studentsrepo.um.edu.my/491/2/BAB1.pdf


10/12

ecara keseluruhannya, perkara di atas dapat menunjukkan suatu +akt"r yang

rele8an untuk mengatakan +akt"r ek"n"mi dapat mempengaruhi kewujudan

kerajaan awal di Asia Tenggara. Pada masa pemerintahan kerajaan awal

tersebut, walaupun mereka mempunyai kegiatan ek"n"mi yang berbe?a, tetapi

secara langsung kerajaan#kerajaan itu mempunyai hubungan atau saling

bergantung antara satu dengan yang lain. Antaranya ialah masyarakat Agraria

yang ramai penduduknya seperti ailendra telah menghasilkan beras yang

banyak untuk diberikan kepada kerajaan 'aritim di samping kerajaan 'aritim

memberi barang mewah dari $hina dan !ndia seperti tembikar, tekstil, gelas dan

manik kepada kerajaan Agraria serta kerajaan 'aritim membina kapal dengan

mendapatkan kayu seperti kayu Pegu daripada kerajaan Agraria. 'anakala,

gajah yang menjadi kenderaan kerajaan 'aritim juga didapati daripada kerajaan

Agraria di iam.

2.( Fakto Po)'t'k

Kerajaan#kerajaan awal di Asia Tenggara mula muncul pada abad pertama

'asihi. %akt"r p"litik ini mempunyai kaitan dengan +akt"r lain seperti +akt"r

ek"n"mi dan +akt"r s"sial misalnya agama dalam mempengaruhi kemunculan

kerajaan awal di Asia Tenggara. %akt"r ini juga sebahagian daripada +akt"r yang

d"minan. Pemerintah#pemerintah pada masa itu saling membuat hubungan yang

baik antara satu dengan yang lain untuk membuahkan hasil yang p"siti+ sebagai

peringkat awal hendaknya muncul suatu kerajaan yang berwawasan&&.

0elas yang di+ahami "leh masyarakat pada masa kini bahawa pada mulanya

kerajaan#kerajaan awal secara keseluruhan mereka mengamalkan sistem

pentadbiran yang mempercayai se"rang raja berkuasa mutlak iaitu raja

mempunyai kuasa yang tidak b"leh dina(kan dan dipers"alkan "leh sesiapa

sama ada dalam s"al pentadbiran dan sebagainya yang diamalkan "leh kerajaan

Angk"r.


11/12

pemerintahan


12/12

+akt"r#+akt"r tersebut sangat mempengaruhi kedatangan masyarakat luar dan

sekaligus memberi kesan kepada kewujudan kerajaan awal di Asia Tenggara.

1&

Asia Tenggara Esei Esei1

Documents

Transcript of Asia Tenggara Esei Esei1