Garispanduan Rekabentuk Bilik Air hotel

GARIS PANDUAN PENYEDIAAN KEMUDAHAN MEMBERSIH DIRI

DI HOTEL-HOTEL DI SELURUH NEGARA

Kandungan Muka Surat Laporan Ringkas i - iv (Tujuan, Latar Belakang, Senario Semasa, Garis Panduan, Definisi & Kategori Bilik Air, Syor dan Penutup)

GARIS PANDUAN PENYEDIAAN KEMUDAHAN MEMBERSIH DIRI DI HOTEL-HOTEL DI SELURUH NEGARA

BAHAGIAN 1 : BILIK AIR JENIS ‘A’ 1 - 16 BAHAGIAN 2 : BILIK AIR JENIS ‘B’ 17 - 19 BAHAGIAN 3 : BILIK AIR JENIS ‘C’ 20 - 26 BAHAGIAN 4 : RAJAH dan GAMBAR 27 - 48

i

LAPORAN RINGKAS TENTANG GARIS PANDUAN

PENYEDIAAN KEMUDAHAN MERBERSIH DIRI DI HOTEL-HOTEL SELURUH NEGARA

1. TUJUAN

1.1 Tujuan laporan ringkas ini disediakan adalah untuk mengemukakan cadangan Garis Panduan Penyediaan Kemudahan Membersih Diri Di Hotel-Hotel Seluruh Negara yang telah disediakan oleh Jabatan Kerja Raya, selaras dengan pemerha-

tian dan saranan Jemaah Menteri.

1.2 Garis Panduan ini disediakan bagi mewujudkan bilik-bilik air yang selesa, mesra pengguna dan memenuhi keperluan pengguna, terutamanya yang beragama Islam di semua hotel seluruh negara, sebagai menyahut saranan Jemaah Menteri,

khususnya Y.A.B. Perdana Menteri, yang belum berpuas hati dengan kemudahan

dan sistem membersih diri di hotel-hotel.

2. LATAR BELAKANG

2.1 Banyak telah diperkatakan tentang tahap kebersihan bilik air awam, khususnya

tandas, di Malaysia. Isu ini juga tidak terlepas daripada pemerhatian Jemaah

Menteri, termasuk Y.A.B. Perdana Menteri sendiri.

2.2 Selain komen serta rungutan tentang bilik-bilik air di bangunan/kompleks pejabat,

kompleks perniagaan, serta premis-premis awam lain, terdapat juga rungutan serta

rasa tidak puas hati tentang bilik air di kebanyakan hotel. Antara perkara utama

yang sering diperkatakan ialah ketiadaan kemudahan untuk membersih diri yang memenuhi keperluan pengguna beragama Islam, baik di bilik-bilik air untuk

kegunaan awam, mahupun di bilik-bilik penginapan.

2.3 Mesyuarat Kabinet pada 25 Jun 2003 telah dimaklumkan tentang adanya urinal yang dikatakan direka khas untuk wanita dan diberi nama Lady Loo. Kabinet telah

mengambil maklum tentang keterangan bahawa urinal tersebut tidak praktikal dan kurang sesuai bagi pengguna berbadan besar.

ii

2.4 Y.A.B. Perdana Menteri telah menyarankan supaya reka bentuk bilik air di hotel-hotel dikaji semula agar bersesuaian dengan sensitiviti serta budaya membersih

diri di kalangan rakyat tempatan, dan, khususnya, menepati keperluan-keperluan

BERSUCI untuk orang-orang Islam.

3. SENARIO SEMASA

3.1 Kepesatan pembangunan industri perhotelan di Malaysia tidak dapat dinafikan. Di

merata tempat di seluruh negara, baik di bandar-bandar besar, sederhana mahupun

pekan kecil, serta pulau-pulau dan tempat peranginan, hotel kecil dan besar dibina,

dan dikunjungi orang yang terdiri daripada pelbagai bangsa, baik dari luar negara,

mahupun rakyat tempatan.

3.2 Setiap hari, orang ramai berkunjung ke hotel untuk berbagai-bagai maksud sama

ada urusan bisnes atau peribadi. Walau apa jua tujuan mereka, kebanyakannya

akan ke bilik air.

3.3 Secara umumnya, kemudahan yang disediakan di bilik-bilik air di kebanyakan hotel

di Malaysia didapati TIDAK memenuhi keperluan bersuci yang dituntut oleh agama Islam. Susun atur bilik air di dalam bilik-bilik hotel pula tidak mengambil kira

sensitiviti budaya rakyat tempatan.

3.4 Ketiadaan kemudahan bersuci yang menepati keperluan pengguna beragama Islam,

terutamanya di bilik air di dalam bilik penginapan menimbulkan rasa was-was ter-

hadap kebersihan atau kesucian lantai / permaidani di bilik tersebut.

4. GARIS PANDUAN PENYEDIAAN KEMUDAHAN MEMBERSIH DIRI DI HOTEL-HOTEL SELURUH NEGARA.

4.1 Selaras dengan saranan Jemaah Menteri di atas, satu Garis Panduan Penyediaan Kemudahan Membersih Diri Di Hotel-Hotel Di Seluruh Negara yang meng-

gariskan keperluan-keperluan minimum dari segi reka bentuk serta penyediaan kemudahan-kemudahan yang perlu ada, telah disediakan oleh Cawangan Arkitek,

Ibu Pejabat JKR.

iii

4.2 Garis Panduan yang dilampirkan bersama-sama dengan laporan ringkas ini

dicadangkan diguna pakai dalam penyediaan bilik-bilik air di semua kelas/ kategori hotel.

5. DEFINISI DAN KATEGORI BILIK AIR

5.1 Dalam Garis Panduan ini, BILIK AIR didefinisikan untuk merangkumi kubikel-kubikel tandas (toilet cubicles), ruang basuh tangan dan ruang solek atau

powder room, sama ada bersekali atau berasingan.

5.2 Bilik air di hotel-hotel pula dikategorikan kepada tiga (3) jenis berdasarkan lokasi

iaitu :-

i. Bilik air awam di tingkat lobi utama ;

ii. Bilik air separa awam di tingkat-tingkat yang menempatkan dewan jamuan

/ bankuet (ballroom) dan bilik-bilik seminar / mesyuarat / persidangan atau

seumpamanya, serta pusat bisnes hotel; dan

iii. Bilik air peribadi di dalam bilik-bilik penginapan, khusus untuk penginap

bilik hotel.

6. SYOR

6.1 Beberapa langkah/tindakan seperti yang dinyatakan di bawah disyorkan bagi me-

mastikan semua hotel (semua kelas/kategori) di seluruh negara mempunyai

bilik-bilik air yang selesa untuk semua pengguna, dan menepati keperluan asas bersuci bagi pengguna-penguna beragama Islam :-

i. MEWAJIBKAN pematuhan Garis Panduan Penyediaan Kemudahan Membersih Diri Di Hotel-Hotel Seluruh Negara di SEMUA KATEGORI bilik air di SEMUA KELAS/KATEGORI hotel sebagai syarat dalam men-dapatkan Sijil Kelayakan Menduduki, ringkasnya SKM atau CFO, atau Sijil Penyiapan dan Pematuhan, ringkasnya SPP atau CCC.

iv

Syarat ini hendaklah merangkumi semua hotel baru, hotel yang akan diubah suai dan/atau dinaiktarafkan.

ii. MEMASTIKAN susun atur kemudahan membersih diri di bilik air di

dalam bilik-bilik penginapan menepati dan bersesuaian dengan keselesaan rakyat tempatan amnya.

7. PENUTUP

Dengan adanya GARIS PANDUAN PENYEDIAAN KEMUDAHAN MEMBERSIH DIRI DI HOTEL-HOTEL DI SELURUH NEGARA ini, adalah diharapkan agar semua

kategori bilik air di semua hotel di Malaysia akan LEBIH SELESA dan MEMUAS-KAN HATI pengguna-pengguna pelbagai bangsa (tempatan dan dari luar negara),

khususnya yang beragama Islam.



BILIK AIR JENIS “A”

Garis Panduan ini khusus untuk BILIK AIR JENIS ‘A’ untuk kegunaan AWAM di tingkat LOBI UTAMA hotel. 1.0 KEPERLUAN ASAS 1.1 Secara umumnya, setiap bilik air (lelaki dan perempuan) hendaklah dilengkap-

kan dengan keperluan-keperluan asas seperti berikut :-

i. Kubikel-kubikel tandas dengan sekurang-kurangnya SATU (1) tandas cangkung atau TC;

ii. Satu (1) kubikel tandas untuk orang kurang upaya (OKU) sebagai

kemudahan guna sama dan ditempatkan di luar tetapi bersebelahan dengan sama ada bilik air lelaki atau perempuan;

iii. Urinal (bilik air lelaki sahaja) dalam bilangan yang bersesuaian;

iv. Kaunter besen basuh tangan (BBT) yang juga berfungsi sebagai

kaunter solek. Sekurang-kurangnya dua (2) BBT untuk orang dewasa

dan satu (1) BBT untuk kanak-kanak dicadangkan. Sekiranya ada ruang,

lazimnya di hotel-hotel besar, kaunter solek berasingan wajar disedia-

kan di ruang berhampiran dengan pintu masuk ke bilik air; dan

v. Bilik / stor pencuci.

1.2 Setiap bilik air (lelaki dan perempuan) hendaklah mempunyai sekurang-kurangnya

tiga (3) kubikel tandas, satu (1) daripadanya TC. Sekiranya lebih daripada empat

1

(4) kubikel disediakan, nisbah bilangan kubikel lelaki dan perempuan hendaklah 2 (lelaki) : 3 (perempuan).

2.0 DIMENSI DAN SAIZ 2.1 Kubikel Tandas Tipikal 2.1.1 Rujuk RAJAH 2 & 4.

2.1.2 Dimensi minimum semua kubikel tandas tipikal hendaklah 1200mm lebar dan 1800mm panjang diukur dari permukaan dinding ber-

kemasan jubin. 2.1.3 Ketinggian minimum semua jenis dinding hendaklah 2100mm.

2.2 Bilik Air OKU 2.1.2 Rujuk RAJAH 6.

2.2.2 Dimensi minimum dan semua keperluan bilik air OKU hendaklah ber-

dasarkan MS 1184:1991 Code Of Practice For Access For Disabled

People To Public Buildings.

3.0 KELENGKAPAN UTAMA DAN PERINCI

3.1 Di Dalam Semua Kubikel Tandas

3.1.1 Tiga (3) alternatif sistem hos penyucian (daripada bahan-bahan yang tahan lama/lasak) seperti berikut, dicadangkan :-

3.1.1.1 Alternatif 1 : Hos Tergantung Bebas [GAMBAR 1].

2

i. Hos tergantung bebas di dinding sebelah kanan pengguna, pada

ketinggian yang membolehkan HUJUNG hos sampai rapat ke anggota badan pengguna semasa hos diguna, tetapi TIDAK mencecah/terkena lantai apabila hos dilepaskan, walaupun tidak disangkut.

ii. Bagi memastikan kesempurnaan fungsi di perkara (ii), semua dimensi dan perinci berikut hendaklah diberi perhatian khusus semasa

pemasangan hos :-

a) Dimensi ‘a’ [di antara permukaan dinding sebelah kanan pengguna

dan garis tengah mangkuk tandas cangkung (TC) atau tandas duduk (TD), hendaklah satu dimensi malar/tetap (constant) iaitu

550mm, walaupun kubikel mungkin lebih lebar daripada 1200mm.

b) Dengan andaian hos dipasang pada ketinggian 900mm dari aras

lantai TC/TD, gabungan dimensi paip ‘b’ (jarak sambungan hos

dari dinding) dan dimensi ‘c’ (dimensi panjang hos) hendaklah

masing-masing minimum 990mm untuk TC dan 740 mm untuk TD.

c) Apabila hos dilepaskan, HUJUNG hos hendaklah TIDAK terkena lantai. Jarak ’d’ (di antara hujung hos dan permukaan lantai) hendaklah masing-masing 10mm - 15mm untuk TC, dan 300mm - 305mm untuk TD.

d) Pemasangan hos lebih rendah daripada 900mm dari aras lantai

akan menyebabkan dimensi paip ’b’ menjadi terlalu panjang, dan

boleh ’mengganggu’ keselesaan pengguna - [RAJAH 3].

e) Sekiranya hos dipasang lebih tinggi daripada 900mm, dimensi ’b’ menjadi kurang kritikal. Hanya jarak ’d’ yang perlu diberi perhatian.

f) Kedudukan hos di dinding hendaklah sejajar dengan birai depan

mangkuk tandas.

3

3.1.1.2 Alternatif 2 : Hos Berlengan Swivel [GAMBAR 2] i. Hos disambung pada hujung lengan swivel (swivelled arm) agar

boleh digerakkan ke kiri (depan) atau ke kanan (belakang) mengikut

cita rasa dan keselesaan pengguna. ii. Seperti alternatif 1, hos ini hendaklah dipasang di dinding sebelah kanan

pengguna, pada ketinggian yang bersesuaian agar HUJUNG hos boleh sampai rapat ke badan pengguna semasa diguna, tetapi TIDAK men-cecah permukaan lantai apabila hos dilepaskan.

iii. Bagi memastikan kesempurnaan fungsi hos ini, dan dengan andaian hos dipasang pada ketinggian 900mm dari aras lantai TC/TD, perinci-

perinci berikut [seperti di 3.1.1.1], hendaklah diberi perhatian khusus semasa pemasangan, iaitu :-

a) Dimensi ‘a’ [di antara permukaan dinding sebelah kanan pengguna dan garis tengah mangkuk TC/TD)], hendaklah

dimensi malar/ tetap (constant) tidak lebih daripada 550mm, walaupun kubikel mungkin lebih lebar daripada 1200mm.

b) Gabungan dimensi lengan bersendi swivel (’b’) dan dimensi

panjang hos (‘c’) hendaklah tidak kurang daripada 990mm untuk TC, dan 740mm untuk TD.

c) Sekiranya hos dibiar/dilepas tergantung, jarak minimum ’d’ di

antara hujung hos dan permukaan lantai hendaklah 10mm-15mm untuk TC, dan 300mm-305mm untuk TD.

d) Sekiranya hos dipasang kurang daripada 900mm dari aras lantai,

lengan ’b’ akan menjadi terlalu panjang, namun keselesaan

pengguna tidak terganggu kerana lengan swivel boleh dirapat-kan ke dinding. Cuma kos bahan (keluli – lihat ’f’) akan

meningkat sedikit.

4

e) Kedudukan hos di dinding hendaklah sejajar dengan birai depan mangkuk tandas.

f) Lengan swivel hendaklah daripada keluli tahan karat dan tahan lama/lasak. Kaedah pemasangannya ke dinding hendaklah tidak mudah dirosakkan/dicuri.

3.1.1.3 Alternatif 3 : Hos Berbebola Keluli [GAMBAR 3] i. Sistem bebola keluli digunakan untuk mengawal hujung hos daripada

mencecah permukaan lantai, selain mengawal tahap penarikan hos

oleh pengguna.

ii. Semasa pemasangan, kedudukan bebola hendaklah dipastikan dahulu

sebelum ’dikunci’ kepada hos untuk memastikan HUJUNG hos sampai rapat ke anggota badan pengguna apabila ditarik untuk diguna, dan hos tidak terkena lantai sekiranya tidak dikembalikan ke kedudukan asal di

dinding setelah diguna.

Catatan : Selain bebola keluli, pendakap keluli berlubang yang dipasang

lekat ke dinding, menghalang hujung hos daripada jatuh ke lantai kerana

hujung hos tersekat di lubang tersebut.

iii. Seperti alternatif 1 dan 2, perinci-perinci pemasangan di 3.1.1.1, ter-

utamanya semua dimensi dan kedudukan peralatan tandas, hendaklah

diberi perhatian khusus bagi memastikan kesempurnaan fungsi hos.

3.1.2 Catatan penting untuk kesemua jenis hos :-

i. Hos hendaklah dipasang di dinding sebelah KANAN pengguna.

ii. Kedudukan hos di dinding berkait rapat dengan kedudukan mang-kuk tandas TC/TD. Dimensi ’a’ dari permukaan dinding (kanan) ke

garis tengah mangkuk tandas hendaklah TIDAK melebihi 550 mm

5

agar pengguna tidak perlu menjangkau terlalu jauh untuk mencapai

hos di dinding.

iii. Pengawasan rapi dengan perhatian khusus terhadap semua perkara

di 3.1.1.1 – 3.1.1.3 semasa pemasangan di tapak bina amat perlu bagi

memastikan hos berfungsi sebagaimana sepatutnya.

iv. Untuk semua alternatif, pemasangan kepala penyembur (nozzle head)

pada hujung hos TIDAK disyorkan kerana biasanya kepala penyembur

mudah patah/rosak, selain sukar untuk dikendalikan kerana tekanan air yang mungkin tidak menentu.

3.1.3 Selain 3 alternatif di atas, sistem bidet siap terpasang iaitu built-in di

mangkuk TD [GAMBAR 4] juga dicadangkan. Sistem yang dipilih hendaklah

mesra pengguna dan lengkap dengan nota/catatan panduan yang

ringkas, mudah dan tepat tentang cara penggunaan dan pengawalan air.

3.1.4 Kelengkapan-kelengkapan lain seperti berikut hendaklah disediakan :-

i. Rak gantung daripada keluli tahan karat berlubang (perforated)

untuk buku, fail, beg dan sebagainya, di dinding belakang kubikel tandas

[RAJAH 2(ii) & (iii)]. Sekiranya sudah terdapat kekotak perkhidmatan (untuk sistem perkhidmatan), rak tidak diperlukan.

ii. Cangkuk untuk menyangkut pakaian, beg tangan dan sebagainya, di

belakang pintu kubikel tandas pada ketinggian yang bersesuaian/ mudah untuk pengguna, tetapi barang yang disangkut TIDAK mudah ‘dikait’ dari luar.

Catatan : a. Cangkuk disyorkan dipasang di belakang pintu (bukan di dinding

di antara kubikel) kerana sebarang usaha untuk ’mengait keluar’ barang yang disangkut, oleh seseorang yang pastinya terpaksa

6

berdiri rapat ke pintu kubikel, akan lebih mudah disedari (dapat

dilihat) oleh pengguna sendiri (dari dalam kubikel melalui ruang di bawah pintu) dan/atau pengguna lain (di luar kubikel),

berbanding dengan usaha yang sama dari kubikel-kubikel berse-

belahan, sekiranya cangkuk dipasang di dinding kiri atau kanan.

b. Sebagai langkah keselamatan tambahan untuk mengelak barang

yang disangkut daripada mudah dikait dari luar, disyorkan agar

cangkuk DILENGKAPKAN dengan pengadang, tetopi atau lain-

lain seumpamanya, di bahagian atas - [RAJAH 8].

iii. Palang paut daripada keluli tahan karat pada ketinggian dan ke-condongan yang bersesuaian dan mudah/selesa dipaut, di dinding se-

belah kanan pengguna - [RAJAH 2 & 4].

iv. Pemegang tisu tandas di dinding sebelah kiri pengguna.

v. Kotak tuala wanita yang dipasang lekat (dengan pendakap keluli tahan karat agar boleh/mudah diangkat untuk dibersihkan) ke dinding sebelah

kiri ke arah belakang pengguna - [RAJAH 9] .

3.2 Di Dalam Kubikel OKU

3.2.1 Rujuk RAJAH 6 & GAMBAR 11.

3.2.2 Keperluan asas - Rujuk 2.2

3.2.3 Kotak tuala wanita [Rujuk 3.1.4(v)], bersebelahan pemegang tisu tandas, di

dalam kubikel guna sama atau kubikel OKU perempuan.

3.3 Urinal (Bilik Air Lelaki Sahaja)

3.3.1 Unit-unit urinal berasingan (dalam bilangan yang bersesuaian untuk menam-

pung kekurangan bilangan TC/TD kerana nisbah 2:3) dengan sesekat di

7

antara unit, hendaklah dipasang pada ketinggian yang bersesuaian, di

semua bilik air lelaki.

3.3.1 Setiap unit urinal hendaklah mempunyai sistem kumbahan tersendiri, serta

lengkap dengan paip air bersih berasingan untuk bersuci.

3.3.2 Satu urinal untuk kanak-kanak, lengkap dengan sistem kumbahan dan

penyucian seperti di 3.3.2, hendaklah disediakan pada ketinggian yang bersesuaian.

3.4 Kaunter Besen Basuh Tangan (BBT) dan Kaunter Solek 3.4.1 Rujuk GAMBAR 5 - 8.

3.4.2 Sekurang-kurangnya 1 kaunter BBT dan solek hendaklah disediakan.

3.4.3 Kaunter BBT dan kaunter solek boleh disediakan sama ada bersekali (1

kaunter) atau berasingan (2 kaunter), bergantung kepada saiz dan susun atur

bilik air.

3.4.4 Sekiranya 1 kaunter BBT dan solek disediakan, kaunter hendaklah ber-dekatan dengan kubikel-kubikel tandas agar mudah bagi pengguna mem-

basuh tangan selepas mengguna tandas.

3.4.5 Sekiranya 2 kaunter berasingan disediakan, kaunter BBT hendaklah ber-dekatan dengan kubikel-kubikel tandas, manakala kaunter solek pula jauh

sedikit di ruang lain.

3.4.6 Sekiranya lebih daripada 2 kaunter solek dan BBT disediakan (bagi bilik air

yang besar/luas, 1 kaunter hendaklah diletakkan berhampiran dengan pintu masuk utama, iaitu tidak terlalu jauh ke dalam bilik air, bagi kemudahan/

keselesaan pengguna yang ingin bersolek dan/atau menggunakan BBT sahaja,

tanpa ke tandas.

8

3.4.7 Kaunter rendah (dengan 1 BBT) untuk kanak-kanak disyor disediakan.

3.4.8 Tiga (3) jenis kaunter solek dan BBT dicadangkan iaitu :-

i. Panel kaunter permukaan pepejal pasang siap bersekali dengan BBT

(solid surface counter top with integrated wash-hand-basin [WHB]) daripada

bahan komposit [GAMBAR 5(i)] ; atau

ii. Panel kaunter seperti di (i), tetapi siap berlubang (dari kilang) dengan

BBT tanah liat kekaca berasingan yang dipasang dari bawah iaitu under- counter WHB [GAMBAR 5(iia)] , atau dari atas [GAMBAR 5 (iib)] ; dan

iii. Kaunter konkrit in situ, dengan BBT dipasang dari bawah [GAMBAR 5(iiia)], atau dari atas [GAMBAR 5(iiib)]. Kaunter hendaklah dikemaskan dengan jubin homogen.

3.4.9 Permukaan semua jenis kaunter hendaklah melandai ke arah BBT agar air

tidak terkumpul di atas permukaannya.

Catatan : Untuk kaunter konkrit in situ, seelok-eloknya, tepi/birai luar (outer

edge) kaunter ditinggikan/dinaikkan sedikit seperti kaunter di 3.4.8 (i) [GAMBAR 5(i)], agar air (sekiranya ada) di atas permukaan kaunter tidak melimpah/mengalir/menitik ke lantai dari sepanjang birai/tepi kaunter.

3.4.10 Pemasangan BBT in-situ hendaklah tidak terlalu jauh dari birai depan kaunter

dan terlalu rapat ke dinding, agar pengguna tidak perlu terjengket-jengket untuk membasuh muka. Kedudukan BBT disyorkan tidak lebih daripada 50mm dari birai depan kaunter - [GAMBAR 6]. CATATAN : Ruang yang lebih luas di antara birai BBT dan birai kaunter akan menyebabkan air (banyak atau sedikit bergantung kepada pengguna) terkumpul di sepanjang ruang ini. Pengguna biasanya terpaksa berdiri rapat ke kaunter, menyebabkan bahagian depan pakaiannya basah. Setiap kali

pengguna bergerak, pakaiannya yang basah akan ”menarik” air yang ada di

9

atas kaunter, menyebabkan air menitik ke lantai.

3.4.11 Ketinggian kaunter BBT hendaklah bersesuaian dan mengambil kira keting-gian purata pengguna, terutamanya di bilik air perempuan.

3.4.12 Pemasangan BBT separa lekuk ke dalam kaunter [GAMBAR 7] mungkin lebih sesuai dan mesra pengguna. Pengguna boleh berdiri rapat ke BBT tanpa

bahagian depan pakaiannya menjadi basah (mungkin sedikit sahaja) kerana air

tidak terkumpul di atas birai BBT. Ruang dan kos dapat dijimatkan kerana

kaunter tidak perlu terlalu lebar.

3.4.13 Paip tunjang berkepala putaran 90o (1/4 turn pillar tap) dengan pemegang loyang berkrom (brass chrome handle) disyorkan untuk semua paip untuk BBT. Paip hendaklah berleher tinggi/panjang dengan muncungnya tidak ter-lalu rapat ke birai sebelah dalam BBT agar air jatuh ke bahagian tengah

besen, bukan ke atas kaunter dan terkumpul di sepanjang tepi dinding -

[GAMBAR 6]. 3.4.14 Setiap BBT disyor dipasangkan perangkap berbentuk botol (bottle-shaped

trap) bagi mengelak pengaliran bau busuk dari tangki dan/atau paip najis naik

ke bilik air. Sebarang sampah/bahan pepejal kecil yang terperangkap juga

mudah dikeluarkan.

4.0 PERINCI-PERINCI LAIN

4.1 Perbezaan Aras Lantai dan Permukaan Melandai.

4.1.1 Rujuk RAJAH 2 - 4.

4.1.2 Semua aras ruang lantai basah hendaklah lebih rendah daripada aras ruang

lantai kering dengan penurunan aras dan/atau permukaan melandai.

4.1.3 Perbezaan aras di antara aras lantai ruang-ruang basah dan kering hendaklah

10

jelas agar tidak membahayakan pengguna.

4.1.4 Sebagai langkah keselamatan, disyorkan agar sebarang perbezaan aras kurang daripada 25mm dibuat melandai, bukan dalam bentuk penurunan aras (drop).

4.1.5 Pada amnya, pemasangan jubin lantai keseluruhan bilik air dan semua

kubikel tandas hendaklah melandai dari ruang kering dan semua penjuru bilik/kubikel ke arah perangkap lantai (PL) masing-masing.

4.1.6 Aras tempat cangkung untuk TC, hendaklah tidak lebih daripada 200mm

tinggi dari aras lantai kubikel. Sekiranya aras ini lebih tinggi daripada 200mm,

anak tangga yang bersesuaian hendaklah disediakan.

4.1.7 Pemasangan jubin lantai di sekeliling mangkuk TC hendaklah melandai ke

arah mangkuk TC.

4.2 Perangkap Lantai dan Longkang

4.2.1 Perangkap lantai (PL) hendaklah disediakan di dalam semua kubikel

tandas dan mandi, dan di tempat/penjuru yang bersesuaian di ruang-

ruang lain di luar kubikel.

4.2.2 Kedudukan PL di dalam kubikel TD hendaklah bersesuaian agar penutupnya

tidak mudah diterpijak pada bila-bila masa jua - [RAJAH 2(i), 4 (i) dan 6(i)].

4.2.3 Penutup perangkap lantai berlubang-lubang kecil disyor digunakan kerana

lebih berkesan dalam memerangkap rambut dan sebarang sampah/ bahan

pepejal kecil, selain menghalang lipas keluar-masuk lubang paip.

4.2.4 Longkang (jika disediakan untuk TC), hendaklah melandai ke arah PL.

4.3 Peralatan dan Aksesori

4.3.1 Alat kebersihan semua tandas hendaklah menggunakan perangkap ’P’.

11

4.3.2 Semua tandas hendaklah menggunakan sistem flush valve dengan sistem

tekan butang di dinding sebelah kanan pengguna.

4.3.3 Saiz dan jenis butang hendaklah bersesuaian agar pengguna hanya perlu

menggunakan tapak tangan (bukan hujung jari) untuk menekannya dengan

mudah.

4.3.4 Sekiranya tandas (TC dan TD) dengan sistem tangki (cistern) digunakan,

tangki dwikumbahan (dual flushing) disyorkan untuk penjimatan air. 4.3.5 Pemegang tisu tandas hendaklah disediakan di dalam setiap kubikel.

4.3.6 Pemegang tisu tangan/muka disyor diletak tidak jauh dari kaunter BBT.

4.3.7 Dispenser sabun, sama ada yang siap terpasang (built-in) di setiap BBT, atau

jenis berasingan, dalam bilangan dan di tempat-tempat yang bersesuaian

(bergantung kepada bilangan BBT), tetapi berhampiran dengan kaunter BBT.

4.3.8 Mesin pengering tangan automatik (bilangan bergantung kepada saiz bilik air)

hendaklah disediakan di tempat-tempat yang bersesuaian tetapi seberapa hampir dengan kaunter BBT, agar pengguna tidak perlu berjalan jauh untuk

mengeringkan tangan. Ini dapat mengurangkan masalah lantai menjadi basah disebabkan air yang menitik daripada tangan-tangan basah.

4.3.9 Floor mat - lihat 5.1.2 dan 5.1.3

5.0 KEMASAN

5.1 Lantai

5.1.1 Jubin homogen tahan lasak, tidak licin, tetapi tidak terlalu kasar per-mukaannya (agar mudah untuk dibersihkan), dan bersaiz 200mm x 200mm

atau lebih (kurang sambungan jubin, mudah untuk dibersihkan) disyor

12

digunakan untuk keseluruhan bilik air.

5.1.2 Floor mat daripada plastik, getah atau bahan-bahan sintetik lain disyor

diletakkan di luar pintu masuk utama ke bilik air untuk memerangkap pasir atau

batu halus, terutamanya di kawasan-kawasan berpasir.

5.1.3 Penggunaan floor mat di dalam bilik-bilik air TIDAK disyorkan malah lebih

elok DIELAKKAN kerana boleh mengakibatkan kekotoran yang menyukarkan kerja pembersihan disebabkan sampah, pasir, makanan, najis dan lain-lain

yang terkumpul di bawahnya, selain boleh menggalakkan pembiakan kuman. Selain itu, dengan tidak menggunakan floor mat, kerja pembersihan sepenuhnya dapat dipastikan.

5.2 Dinding batu bata

5.2.1 Jubin seramik tahan lasak bersaiz 200mm x 200mm atau lebih (mudah

untuk dibersihkan) disyor digunakan.

5.2.2 Sudut tajam 90o di antara jubin dinding dan sebarang tetingkat dengan jubin

lantai hendaklah dielakkan dengan penggunaan jubin-jubin khusus/aksesori yang bersesuaian - [RAJAH 7(iii) atau (iv)].

5.2.3 Bagi mengelak resapan air sekiranya bilik air (basah/lembap) terletak ber-

sebelahan dengan ruang-ruang kering seperti pejabat, bilik darjah, per-

pustakaan dan lain-lain, permukaan dinding batu bata di sebelah dalam bilik air hendaklah dilepa sebanyak 2 lapis, dengan lapisan kalis lembap

(damp proof membrane) di TENGAH-nya dari aras lantai sehingga keting-gian 2100mm, SEBELUM jubin dinding dipasang - [(RAJAH 7(ii)]

5.3 Siling

5.3.1 Penggunaan kemasan siling yang boleh/mudah menyerap kelembapan dan

seterusnya menggalakkan pembiakan kuman, selain mengeluarkan bau busuk, hendaklah dielakkan.

13

5.3.2 Bahan siling hendaklah tidak mudah terbakar dan berwarna cerah bagi mem-

bantu menerangi keseluruhan bilik air.

5.4 Pintu Kubikel

5.4.1 Rujuk GAMBAR 12.

5.4.2 Pintu semua kubikel tandas hendaklah daripada bahan tahan lama dan kalis air, contohnya, pintu lamina bertekanan tinggi (high pressured laminated

door), pintu ram (louvred door) yang boleh menggalakkan pengalihan udara semula jadi, dan lain-lain.

5.4.3 Semua pintu hendaklah lengkap dengan set sistem selak yang menunjukkan

kubikel ”SEDANG DIGUNA” atau ”KOSONG”, sama ada dalam bentuk warna (merah untuk ”SEDANG DIGUNA” dan hijau untuk ”KOSONG”), bentuk tulisan, atau bentuk lain yang lazim digunakan.

5.4.4 Sistem selak hendaklah jenis bermutu tinggi dan tahan lasak, serta mudah

untuk dikendali (contohnya, tidak terlalu ketat) oleh pengguna.

6.0 PENCAHAYAAN

6.1 Seboleh-bolehnya, bilik air hendaklah ditempatkan di bahagian tepi bangunan dengan seberapa banyak tingkap aras tinggi, panel blok kaca dan lain-lain

seumpamanya, untuk memperoleh pencahayaan semula jadi pada waktu siang semaksimum mungkin, agar bilik air tidak gelap, walaupun ketika berlaku kejadian

bekalan elektrik terputus.

6.2 Di mana-mana boleh, bahan-bahan cerah dan/atau mampu memantul cahaya disyor

digunakan di dinding, siling dan pintu, untuk membantu menerangi bilik-bilik air.

6.3 Umumnya, paras pencahayaan (illumination) daripada lampu antara 100-150 lux 1

sudah memadai untuk bilik air awam. Walau bagaimanapun, 150 - 200 lux disyorkan

14

agar keseluruhan bilik air berada dalam keadaan lebih terang dan ceria.

6.4 Susun atur dan taburan tiub-tiub lampu di siling hendaklah serata dengan sekurang-

kurangnya satu (1) lampu di dalam setiap kubikel, bagi memastikan keserataan pencahayaan di dalam keseluruhan bilik air, dan kubikel pula dalam keadaan terang.

6.5 Sekiranya sistem pencahayaan terpaksa bergantung sepenuhnya kepada lampu,

perkara-perkara berikut hendaklah diberi perhatian :-

6.5.1 Semua suis lampu bilik air tersebut hendaklah diletakkan di suatu tempat agar suis-suis HANYA boleh dikendalikan oleh pihak penyelenggara bangunan. Ini amat penting untuk memastikan lampu SENTIASA terpasang, dan peng-guna TIDAK terperangkap dalam kegelapan dalam APA JUA keadaan. Ini

juga boleh mengelakkan berlakunya kejadian suis ditutup tanpa disedari, atau kerana ‘kenakalan’ seseorang.

6.5.2 Lampu kecemasan “KELUAR” hendaklah ditempatkan di atas ambang bukaan pintu utama sebagai petunjuk arah keluar kepada pengguna, ter-

utamanya apabila berlaku kegelapan kerana ketiadaan bekalan elektrik. Di

bilik-bilik air yang besar, beberapa lampu kecemasan (bergantung kepada

keluasan dan susun atur bilik air) daripada sumber bekalan elektrik berasingan

(seperti bateri sokongan) mungkin diperlukan sebagai panduan/petunjuk arah ke pintu utama.

6.6 Satu atau lebih (bergantung kepada saiz bilik air) suis soket 13A hendaklah di-

sediakan untuk kegunaan peralatan mencuci bilik air.

6.7 Sistem siar raya (public address system) lengkap dengan pembesar suara yang men-cukupi di tempat-tempat yang bersesuaian, disyorkan dipasang untuk memudahkan

sebarang pengumuman dibuat apabila/sekiranya berlaku sebarang kecemasan agar

pengguna tidak terperangkap dalam apa jua keadaan.

15

7.0 PENGALIHAN UDARA 7.1 Seperti 6.1, lokasi bilik air serta susun atur dalamannya hendaklah boleh meng-

galakkan pengalihan udara semula jadi semaksimum mungkin, dengan meng-

adakan seberapa banyak tingkap, penggunaan bumbung tinggi (elevated roof),

jendela langit (sky roof) di mana-mana boleh, dan pintu ram untuk semua kubikel dan

pintu utama.

7.2 Berdasarkan garis panduan dan piawaian antarabangsa2, sistem pengalihan udara yang

disyorkan untuk bilik air ialah antara 6 hingga 10 pertukaran udara sejam. Walau

bagaimanapun, bagi bilik-bilik air yang amat kerap digunakan, pertukaran udara sebanyak 15 kali sejam disyorkan, dan hendaklah dipastikan agar lebih selesa, selain

membantu mempercepat proses pengeringan bilik air.

7.3 Sebarang sistem mekanikal terkini dan bersesuaian untuk mempertingkatkan mutu

udara dan keselesaan pengguna, selain mempercepat proses mengeringkan air di

dalam bilik air, hendaklah dipasang/disediakan di tempat-tempat yang bersesuaian,

TANPA mencacatkan estetik keseluruhan bilik air.

7.4 Penggunaan pewangi automatik hendaklah digalakkan.

8.0 SYAF PERKHIDMATAN (SERVICE SHAFT)

8.1 Boleh dikatakan semua hotel di Malaysia dilengkapkan dengan keperluan ini untuk

menempatkan/memuatkan semua saluran paip air bersih dan kotor, dan perkara-perkara lain yang berkaitan dengan sistem kebersihan.

8.2 Syaf perkhidmatan hendaklah boleh dimasuki melalui pintu di LUAR bilik air bagi

memudahkan kerja penyelenggaraan, tanpa mengganggu pengguna.

RUJUKAN / NOTA KAKI :

(1) 1100 – 150 lux (2) 2 6 – 10 pertukaran udara sejam

Daripada Kertas Kerja VENTILATION & LIGHTING DESIGN FOR GREEN & ODOURLESS PUBLIC TOILETS, K.F.Lau &

Andy Suen, Hong Kong, semasa World Toilet Summit 2001 di Singapura.

16



BILIK AIR JENIS “B”

Garis Panduan ini khusus untuk BILIK AIR JENIS ‘B’ di tingkat-tingkat yang menempatkan dewan jamuan/bankuet dan bilik-bilik mesyuarat/seminar/per-sidangan, serta pusat bisnes hotel. Kebanyakan keperluan Bilik Air Jenis ‘B’ adalah sama seperti yang dinyatakan untuk Bilik Air Jenis ‘A’.

1.0 KEPERLUAN ASAS 1.1 Secara umumnya, setiap bilik air (lelaki dan perempuan) hendaklah

dilengkapkan dengan keperluan-keperluan asas seperti berikut :-

i. Kubikel-kubikel tandas dengan sekurang-kurangnya SATU untuk tandas cangkung atau TC;

ii. Satu kubikel tandas untuk orang kurang upaya (OKU) sebagai

kemudahan guna sama, dan ditempatkan di luar tetapi ber-sebelahan dengan bilik air lelaki atau perempuan;

iii. Urinal (tandas lelaki sahaja) dalam bilangan yang bersesuaian;

iv. Kaunter besen basuh tangan (BBT) yang juga berfungsi sebagai

kaunter solek. Sekiranya ada ruang (lazimnya hotel besar), kaunter solek berasingan dicadang disediakan di bilik air perempuan untuk

kemudahan para tetamu perempuan yang menghadiri sebarang majlis

di dewan bankuet atau bilik-bilik lain; dan

v. Bilik/stor pencuci.

17

1.2 Setiap bilik air (lelaki dan perempuan) hendaklah mempunyai sekurang- kurangnya tiga (3) kubikel tandas dengan satu (1) daripadanya jenis

cangkung (TC). Sekiranya lebih daripada empat (4) kubikel disediakan,

nisbah bilangan kubikel lelaki dan perempuan ialah 2 (lelaki) : 3 (perempuan).

2.0 DIMENSI DAN SAIZ

2.1 Kubikel Tandas Tipikal

2.1.1 Dimensi lebar, panjang dan tinggi - Rujuk BILIK AIR ’A’.

2.2 Kubikel Tandas OKU

2.1.2 Rujuk BILIK AIR ’A’.

3.0 KELENGKAPAN UTAMA DAN PERINCI 3.1 Di Dalam Kubikel Tandas Tipikal – Rujuk BILIK AIR ”A’.

3.2 Dalam Kubikel Tandas OKU – Rujuk BILIK AIR ’A’. 3.3 Urinal (Tandas Lelaki sahaja) - Rujuk BILIK AIR ’A’.

3.4 Kaunter Besen Basuh Tangan (BBT) dan Kaunter Solek - Rujuk BILIK

AIR ’A’.

4.0 PERINCI-PERINCI LAIN

4.1 Perbezaan Aras Lantai dan Permukaan Melandai – Rujuk BILIK AIR ’A’. 4.2 Perangkap Lantai dan Longkang - Rujuk BILIK AIR ’A’.

18

4.3 Peralatan dan Aksesori - Rujuk BILIK AIR ’A’.

5.0 KEMASAN - Rujuk BILIK AIR ’A’.

6.0 PENCAHAYAAN - Rujuk BILIK AIR ’A’.

7.0 PENGALIHAN UDARA - Rujuk BILIK AIR ’A’.

8.0 SYAF PERKHIDMATAN - Rujuk BILIK AIR ’A’.

19



BILIK AIR JENIS “C”

Garis Panduan ini khusus untuk BILIK AIR JENIS “C” di bilik-bilik penginapan hotel. Semua kemudahan yang dicadangkan merupakan TAMBAHAN kepada kemudahan-kemudahan SEDIA ADA yang lazim disediakan, untuk memper-tingkat keselesaan penghuni (selaku pengguna) dan sebagai memenuhi keperluan para pengguna beragama Islam.

1.0 KEPERLUAN ASAS

1.1 Setiap bilik air hendaklah mempunyai sekurang-kurangnya :-

i. Kubikel/ruang tandas duduk (TD);

ii. Kubikel mandi; dan

iii. Kaunter solek bersekali dengan BBT.

2.0 DIMENSI DAN SAIZ

2.1 Sekiranya kubikel tandas disediakan, saiznya hendaklah tidak kurang daripada

1000mm lebar dan 1600mm panjang (dimensi bersih di antara dua per-

mukaan dinding berjubin).

2.2 Kubikel mandi hendaklah tidak kurang daripada 1000mm lebar dan 1000mm panjang (dimensi bersih di antara dua permukaan dinding berjubin).

20

3.0 KELENGKAPAN UTAMA DAN PERINCI

3.1 Kubikel/Ruang Tandas Duduk

3.1.1 Sistem Penyucian dan Kebersihan

3.1.1.1 Empat (4) alternatif sistem hos disyorkan iaitu :-

i. Tiga (3) alternatif seperti di BILIK AIR ”A”;

ii. Hos jenis retractable (boleh ditarik keluar dari ’dalam’ dinding untuk diguna, dan dimasukkan semula ke ’dalam’ dinding selepas diguna) disyorkan sebagai

alternatif ke-4. Hos hendaklah dipasang di dinding sebelah

kanan pengguna, seperti di (i).

3.1.1.2 Sistem bidet siap terpasang (built-in) di mangkuk tandas di-

syorkan sebagai alternatif ke-5 [GAMBAR 4]. Sistem yang dipilih

hendaklah mesra pengguna, dan lengkap dengan nota/catatan petunjuk yang ringkas,mudah dan tepat tentang cara peng-gunaan, terutamanya pengawalan air.

3.1.2 Sekiranya tangki (cistern) digunakan, sistem dwikumbahan dengan

tangki berkapasiti maksimum 6.0 liter disyorkan untuk penjimatan air.

3.2 Kubikel Mandi

3.2.1 Rujuk [GAMBAR 9(i) & (ii)]

3.2.2 Dinding kubikel (sekiranya kaca) hendaklah daripada kaca legap

(opaque) demi keselesaan diri (privacy) penggunaan.

3.2.3 Kubikel hendaklah lengkap dengan langsir plastik atau pintu kaca legap.

21

3.2.4 Bebendul sekurang-kurangnya 50mm tinggi hendaklah disediakan di

ambang bawah bukaan untuk pintu/langsir.

3.2.5 Sekiranya langsir disediakan, hujung bawahnya hendaklah lebih rendah daripada bebendul agar titisan air mandian jatuh ke dalam

kubikel.

3.2.6 Sekiranya pintu kaca (lazimnya di buka ke luar) atau pintu kaca/plastik

bergelangsar dan boleh lipat (sliding & folding) disediakan, perinci

bahagian bawah pintu serta bebendul hendaklah diberi perhatian/ penelitian khusus agar air mandian TIDAK mengalir keluar melalui

celah pintu dan bebendul, sama ada dengan menggunakan :-

i. Jalur getah hitam, pvc atau plastik lembut di birai bawah pintu;

atau

ii. Jalur keratan sudut tegak (right-angled strip) daripada plastik,

pvc atau seumpamanya, di atas bebendul.

3.2.7 Pencampur air (water mixer) yang terdiri daripada kepala paip untuk

kepala pancur mandi hujan (shower head) dan kepala paip tegak

untuk kemudahan berwuduk disyorkan dipasang. Sekiranya pencampur

sedemikian tidak terdapat di pasaran, paip tegak berasingan hendaklah

dipasang pada ketinggian sama dengan pencampur.

3.2.8 Kepala pancur mandi hujan jenis boleh/mudah dilaras mengikut

keperluan/keselesaan pengguna disyorkan dipasang pada ketinggian

yang bersesuaian/mudah bagi pengguna berketinggian purata biasa

melaraskannya mengikut keperluannya.

3.2.9 Kemudahan tempat letak kaki untuk pengguna menyabun/membersih

kaki (TANPA perlu terlalu membongkokkan badan) disyor disediakan

sama ada dalam bentuk :-

22

i. Lekuk/reses di dalam dinding [RAJAH 10 perinci (i)] ber-

hampiran salah satu penjuru kubikel. Saiz dan ketinggian lekuk/

reses dari aras lantai hendaklah bersesuaian dan memudahkan pengguna menyabun/menggosok kaki; atau

ii. Pelapik kaki {daripada keluli tahan karat dan berlubang (perforated), getah atau bahan-bahan lain yang tahan/kalis air} yang boleh dilaras {berkonsepkan paddle atau alat kayuh basikal [RAJAH 10 perinci (ii)]}, di penjuru kubikel [seperti (i)].

Pelapik ini hendaklah boleh/mudah ditarik keluar untuk meletak

dan menggosok kaki, dan ditolak kembali ke dinding selepas

diguna.

Catatan : i. Ketinggian yang bersesuaian : antara 35mm - 50mm dari aras

lantai; ii. Kemudahan ini disyorkan di penjuru atau dekat penjuru

kubikel dan TIDAK di bawah pencampur air, bagi mengelak-kan kemungkinan kepala pengguna terhantuk ke pencampur tersebut.

3.2.10 Kemudahan/aksesori tambahan seperti berikut juga di syorkan :

i. Satu daripada jubin lantai kubikel mempunyai permukaan kasar sedikit (bertekstur) untuk pengguna menggosok/menggahar tapak kaki terutamanya tumit;

ii. Tempat duduk daripada pvc atau seumpanya yang tahan lasak,

kalis air dan boleh dilipat ke dinding, dipasang bersetentang

dengan pancur mandi;

23

iii. Palang paut daripada keluli atau bahan lain yang setanding ketahanannya, di satu atau dua dinding agar mudah dipaut sekiranya/apabila perlu;

iv. Cangkuk untuk menyangkut topi mandi (shower cap) selepas

digunakan, di sebelah dalam pintu kubikel;

3.2.11 Tempat sabun hendaklah disediakan di tempat yang bersesuaian.

3.2.12 Cangkuk/palang untuk menyangkut tuala dan lain-lain hendaklah di -

sediakan di sebelah luar pintu kubikel.

3.2.13Kemudahan untuk menyidai kain/pakaian basah, dalam bentuk

penyidai yang boleh ditolak ke dinding (selepas diguna) atau tali jenis

retractable (seperti yang lazim disediakan di kebanyakan hotel).

3.3 Kaunter solek bersekali dengan BBT

3.3.1 Tiga (3) jenis kaunter solek/BBT dicadangkan - Rujuk BILIK AIR ’A’. Satu (1) BBT sudah memadai.

3.3.2 BBT trend terkini [GAMBAR 8] merupakan satu lagi pilihan yang

mungkin boleh disyorkan.

3.4 Tab mandi atau bath tub (sekiranya turut disediakan)

3.4.1 Sekiranya tab mandi turut disediakan, kemudahan bagi pengguna me

langkah masuk ke dalam tab (biasanya tinggi kerana tab diletak di atas

tapak agak tinggi) dan keluar darinya, hendaklah disediakan dalam

bentuk anak tangga di sisi atau di hujung tab.

3.4.2 Longkang yang melandai ke arah PL syor disediakan di sepanjang tapak tab mandi agar titisan air mandian dari hujung langsir yang di-

lepaskan di luar tab, jatuh ke dalam longkang.

24

Catatan : Biasanya langsir tab dilepaskan ke dalam tab. Ini ’menyempitkan’ ruang di dalam tab, selain mengganggu keselesaan kerana anggota badan boleh terkena langsir. Dengan adanya longkang, langsir boleh dilepaskan di luar tab.

3.4.3 Tab mandi hendaklah lengkap dengan kepala pancur mandi hujan yang

dipasang lekat ke dinding tetapi boleh dilaras arah airnya (rujuk

3.2.8), atau jenis mudah alih, selain pencampur air yang lazim

disediakan

3.5 Perangkap lantai dan lain-lain berkaitan dengannya - Rujuk BILIK AIR ’A’.

3.6 Keperluan-keperluan lain yang lazim disediakan seperti pengering rambut, soket untuk alat pencukur, tisu tandas serta tisu muka, dan lain-lain,

hendaklah disediakan.

4.0 KEMASAN

4.1 Lantai - Rujuk BILIK AIR ’A’.

4.2 Dinding - Rujuk BILIK AIR ’A’.

4.3 Siling - Rujuk BILIK AIR ’A’.

4.4 Pintu Bilik Air (dan Sebarang Bukaan Lain)

4.4.1 Pintu bilik air dan sebarang bukaan lain (sebagai contoh bukaan yang

menghubungkan bilik air dengan tempat tidur melalui walk-in wardrobe/

closet, seperti yang terdapat di sesetengah hotel besar) hendaklah

lengkap dengan sistem selak, kunci atau sebarang kaedah lain

[GAMBAR 9] agar semua pintu ke bilik air tidak dapat dibuka dari luar bilik air. Dengan itu, keselesaan diri pengguna bilik air tidak terganggu.

25

5.0 PENCAHAYAAN

5.1 Paras pencahayaan antara 100 – 150 lux disyorkan kerana didapati memadai.

6.0 PENGALIHAN UDARA

6.1 Sebarang sistem mekanikal yang biasa disediakan di bilik-bilik hotel, contohnya

kipas pelawas, adalah memadai.

7.0 SYAF PERKHIDMATAN - Rujuk BILIK AIR ’A’.

26

27

Skrg nie kanRAJAH 1 : PETUNJUK

SIMBOL KETERANGAN

TC

TD

TK

OKU

H

P

PT

PP

PL

BT

CK

R

BS

KTT

BBT

U

KPH

PR

PLBT

KBBTK

B/SP

C

CP

KS

ST

L

B

→

APT

KTW

TS

Tandas Cangkung

Tandas Duduk

Tandas Khas (untuk ibu/bapa dengan anak kecil)

Orang Kurang Upaya

Hos ( tergantung/ berlengan swivel/ berbebola keluli)

Paip/ Pili

Paip/ Pili Tegak

Palang Paut

Perangkap Lantai

Butang Tekan

Cangkuk

Rak

Bekas Sabun

Kotak Tisu Tandas

Besen Basuh Tangan

Urinal

Kepala Pancur Hujan

Pintu Rata

Pintu Lamina Bertekanan Tinggi (lengkap dengan sistem selak)

Kaunter BBT Kanak-kanak

Bilik / Stor Pencuci

Cermin

Cermin Panjang

Kaunter Solek

Shower Tray

Langsir

Bangku

Cerun / landai

Alat Pengering Tangan

Kotak Tuala Wanita

Tong Sampah

28

RAJAH 2 : TANDAS CANGKUNG (TC)

( i ) PELAN (iii) PANDANGAN AKSONOMETRIK 200 (ii) KERATAN A-A

29

RAJAH 3 :

Lengkung Ayunan (Swing Arc) Hos Dari Beberapa Ketinggian Pemasangan Di Dinding Untuk Memastikan Hujung Hos

Sampai Ke Anggota Badan Pengguna TC

(iv) KERATAN B-B

30

RAJAH 4 : TANDAS DUDUK (TD) (i) PELAN (ii) KERATAN B-B (iii) KERATAN A-A

31

RAJAH 5 :

Lengkung Ayunan Hos Dari Beberapa Ketinggian Pemasangan Di Dinding Untuk Memastikan

Hujung Hos Sampai Ke Anggota Badan Pengguna TD

(iv) KERATAN B-B

32

RAJAH 6 : TANDAS KHAS ( Orang Kurang Upaya )

KTW

(i) PELAN

(ii) KERATAN A-A

33

RAJAH 7 : PERINCI

Perinci Pemasangan Jubin

Perinci ( i )

KEMASAN JUBIN LEPAAN SIMEN 18 mm LKL DARI ARAS LANTAI LEPAAN SIMEN 18 m

Perinci ( ii )

ATAU

Perinci ( iii ) Perinci ( iv )

SUDUT TAJAM DIKEMASKAN DENGAN AKSESORI KHUSUS SEPERTI

PERINCI ( iii ) ATAU ( iv )

34

RAJAH 8 : PERINCI Perinci Pemasangan Cangkuk

Perinci (i)

Perinci ( ii )

35

RAJAH 9 : PERINCI Perinci Pemasangan Kotak Tuala Wanita

Perinci ( i ) Perinci ( ii )

36

RAJAH 10 : PERINCI Perinci Tempat Gosok/Basuh Kaki

LEKUK di

dalam dinding

Tempat duduk

boleh lipat

PELAPIK BOLEH LARAS mengikut gerak kaki pengguna (konsep

penggatih basikal)

Palang Paut

Perinci (i) Perinci (ii)

37

Kepala paip terlalu tinggi

Butang tekan

Hujung hos dilepas ke dlm longkang. Hujung hos masih mencecah lantai atau dilepas ke dlm mangkuk tandas, kerana hujung hos jatuh lebih rendah drpd aras lantai tempat cangkung.

GAMBAR 1

CONTOH SISTEM PENYUCIAN ALTERNATIF 1: HOS TERGANTUNG BEBAS

38

Hos boleh digerak ke depan / ke belakang mengikut keselesaan

pengguna

Batang paip berfungsi sebagai palang paut

Hujung hos tidak

mencecah lantai

Catatan : Hos untuk TD ini terlau panjang & boleh dipendekkan lagi agar tidak dis38alah guna

PANDANGAN DARI ATAS

GAMBAR 2

CONTOH SISTEM PENYUCIAN ALTERNATIF 2: HOS BERLENGAN SWIVEL

39

Aras lantai

Butang tekan

Butang tekan

Bebola keluli mengawal hos

Hujung hos tidak cecah lantai dengan kawalan bebola keluli

Penarikan hos oleh pengguna dikawal oleh bebola keluli

Hujung hos tidak mencecah lantai kerana dikawal oleh bebola

500mm

Catatan Penting: Pengawasan semasa pemasangan di tapak amat penting untuk memastikan sistem berfungsi seperti yang dikehendaki.

100mm

480mm

25mm

600mm

GAMBAR 3

CONTOH SISTEM PENYUCIAN ALTERNATIF 3 : HOS BERBEBOLA KELULI

40

Sistem bidet lengkap dengan nota petunjuk bagi memudahkan

pengguna menggunanya.

Sistem bidet yang boleh/ mudah dipasang kepada

TD sedia ada

GAMBAR 4

CONTOH SISTEM PENYUCIAN ALTERNATIF 4 : BIDET PASANG SIAP

DI MANGKUK TD

41

(i) Kaunter pasang siap bersekali dengan

BBT

(iia) Kaunter siap berlubang (dari kilang) dengan BBT dipasang dari bawah.

(iiia) Kaunter konkrit in-situ ,

dengan BBT dipasang dari bawah

(iiib) Kaunter konkrit in-situ ,

dengan BBTdipasang dari atas

(iib) Kaunter siap berlubang (dari kilang) dengan BBT dipasang dari atas.

GAMBAR 5

BEBERAPA CONTOH KAUNTER

BESEN BASUH TANGAN (BBT) / SOLEK

42

Muncung paip terlalu pendek & rapat ke birai BBT menyebabkan air ‘jatuh’ ke atas kaunter, bukan ke dlm BBT kalau paip tidak ditutup rapat

Jarak di antara birai BBT & birai kaunter seelok-eloknya tidak lebih daripada 50mm.

Paip terlalu rapat ke dinding, sukar untuk dibuka/ditutup,

Mudah berlumut/ kotor

�� Umumnya, kedudukan BBT (dipasang dari bawah atau atas) terlalu rapat ke dinding. Air bertakung di atara birai BBT & birai kaunter & membasahi pakaian pengguna kerana pengguna terpaksa membongkokkan badan untuk membasuh muka terutamanya kalau kaunter terlalu tinggi.

�� Muncung paip yang pendek & terlalu rapat ke birai dalam BBT menyukarkan seseorang membasuh tangan, selain menyebabkan air bertakung di atas kaunter,

GAMBAR 6

BEBERAPA CONTOH KELEMAHAN

DALAM PEMASANGAN KAUNTER BBT

43

�� Pengguna boleh rapat ke BBT, baju tidak basah kerana air tidak bertakung (kalau ada pun hanya sedikit) di birai BBT ; � Kaunter tidak perlu lebar, boleh jimat ruang & kos.

GAMBAR 7

KAUNTER DENGAN BBT DIPASANG SEPARA LEKUK DALAM KAUNTER

44

GAMBAR 8

BEBERAPA CONTOH TREND TERKINI

BBT DI ATAS KAUNTER

45

Bebendul

Pintu gelangsar lengkap dengan sistem selak

Ruang TD (tanpa kubikel). TD tidak mempunyai sebarang sistem

penyucian. Pengguna terpaksa menyucikan diri di dalam tab mandi

Catatan : Birai bawah pintu kaca tidak dilengkapkan dengan jalur plastik/getah menyebabkan air mengalir keluar melalui renggang di antara birai pintu dan bebendul

Bebendul

GAMBAR 9

BILIK AIR JENIS ‘C’

46

GAMBAR 10

BILIK AIR JENIS ‘C’ (ii)

Kubikel Tandas Kubikel Mandi

Susun atur bilik air mengambil kira privacy pengguna

Kubikel TD lengkap dengan segala keperluan bersuci bagi pengguna beragama Islam

47

1

2

3

4

Petunjuk : a) 1 – 3 : Di KLIA b) 4 : di Lapangan Terbang Sultan Ismail, JB.

GAMBAR 11

CONTOH KELENGKAPAN ASAS BILIK AIR OKU

48

GAMBAR 12

BEBERAPA CONTOH PINTU KUBIKEL TANDAS

27

RAJAH 1 : PETUNJUK

SIMBOL KETERANGAN

TC

TD

TK

OKU

H

P

PT

PP

PL

BT

CK

R

BS

KTT

BBT

U

KPH

PR

PLBT

KBBTK

B/SP

C

CP

KS

ST

L

B

→

APT

KTW

TS

Tandas Cangkung

Tandas Duduk

Tandas Khas (untuk ibu/bapa dengan anak kecil)

Orang Kurang Upaya

Hos ( tergantung/ berlengan swivel/ berbebola keluli)

Paip/ Pili

Paip/ Pili Tegak

Palang Paut

Perangkap Lantai

Butang Tekan

Cangkuk

Rak

Bekas Sabun

Kotak Tisu Tandas

Besen Basuh Tangan

Urinal

Kepala Pancur Hujan

Pintu Rata

Pintu Lamina Bertekanan Tinggi (lengkap dengan sistem selak)

Kaunter BBT Kanak-kanak

Bilik / Stor Pencuci

Cermin

Cermin Panjang

Kaunter Solek

Shower Tray

Langsir

Bangku

Cerun / landai

Alat Pengering Tangan

Kotak Tuala Wanita

Tong Sampah