8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 1/26

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 2/26

!"#

KATA PENGANTAR 

Pu"i #$n s%u&u' ($'il$h &i)$ *$n"$)&$n $)$s &eh$#i'$) All$h S+!, &$'en$

$)$s 'i#ho #$n &$'uni$N%$ l$h s$%$ #$*$) (en%eles$i&$n l$*o'$n *'$&)i&u(

Al#ehi#- D$l$( *en%usun$n l$*o'$n $&hi' ini (un.&in s$%$ (en.$l$(i &esuli)$n

#$n &en#$l$ %$n. #ise/$/&$n oleh &e)e'/$)$s$n &e($(*u$n, *en.e)$hu$n, #$n

$$s$n se')$ *ol$ *i&i' s$%$- N$(un /e'&$) &e%$&in$n, &ein.in$n, #$n us$h$

$&hi'n%$ h$(/$)$n i)u #$*$) #i$)$si-

S$%$ (en%$#$'i se#$l$(#$l$(n%$ /$h$ s$%$ se/$.$i ($nusi$ )i#$&l$h

se(*u'n$ #$l$( *e(/u$)$n l$*o'$n ini- Den.$n #e(i&i$n s$%$ /e'h$'$* #en.$n

#i/u$)n%$ l$*o'$n ini #$*$) /e'($n$$) /$.i *e(/$$ u(u(n%$ #$n &hususn%$

 /$.i s$%$ *'i/$#i- L$*o'$n ini #i)u"u&$n un)u& (e(enuhi *e's%$'$)$n #$l$(

($)$&uli$h Ki(i$ O'.$ni&-

B$n#un., Dese(/e' 2013

Is($il M$4/ul

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 3/26

DAFTAR ISI

$A$ Ha%ama&

DAFTAR TA$EL ------------------------------------------------------------------------------

DAFTAR GAM$AR -------------------------------------------------------------------------

I' PENDAHULUAN 

1-1- L$)$' Bel$&$n. ----------------------------------------------------------------------------

1-2- !u"u$n P'$&)i&u( ------------------------------------------------------------------------

1-3- P'insi* P'$&)i&u( ------------------------------------------------------------------------

II' TINJAUAN PUSTAKA2-1- !in"$u$n U(u( Al#ehi#e -----------------------------------------------------------2-2- !in"$u$n U(u( Ke)on----------------------------------------------------------------

2-3- !in"$u$n U(u( Me)o#e !ollens-------------------------------------------------

2-- !in"$u$n U(u( S$(*le--------------------------------------------------------------2--1- Ben6$l#ehi#------------------------------------------------------------------------------

2--2- Si&lohe&s$non---------------------------------------------------------------------------

2-5- !in"$u$n U(u( Pe'e$&si-------------------------------------------------------------

2-5-1- Pe'$& Ni)'$) A.NO38--------------------------------------------------------------2-5-2- N$)'iu( Hi#'o&si#$------------------------------------------------------------------

2-5-3- A(oniu( Hi#'o&si#$---------------------------------------------------------------

III' METODE PRAKTIKUM

  3-1- +$&)u #$n !e(*$) Pel$&s$n$$n P'$&)i&u( -------------------------------

  3-2- Al$) #$n B$h$n ----------------------------------------------------------------------------  3-2-1- Al$)$l$) -----------------------------------------------------------------------------------

  3-2-2- B$h$n/$h$n ----------------------------------------------------------------------------

  3-3- P'ose#u' Ke'"$ ----------------------------------------------------------------------------  3-3-1- U"i Ku$li)$)i Me)o#e !ollens --------------------------------------------------

IV' HASIL DAN PEM$AHASAN

  -1- H$sil --------------------------------------------------------------------------------------------

iii

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 4/26

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 5/26

5

DAFTAR TA$EL

 No  Judul  H$l$($n

1 Al$) P'$&)i&u(-----------------------------------------------------------------------------

2 B$h$n *'$&)i&u(-------------------------------------------------------------------------

3 H$sil Pen.$($)$n Pen.u"i$n Ben6$l#ehi#----------------------------------

H$sil Pen.$($)$n Pen.u"i$n Si&lohe&s$non-------------------------------

DAFTAR GAM$AR 

 No  Judul  H$l$($n1 9u(us U(u( S)'u&)u' Al#ehi#--------------------------------------------------

2 9u(us U(u( s)'u&)u' Ke)on-----------------------------------------------------

3 9u(us U(u( S)'u&)u' Ben6$l#ehi#-------------------------------------------

9u(us U(u( S)'u&)u Si&lohe&s$non----------------------------------------

5 9u(us U(u( S)'u&)u' A.NO3---------------------------------------------------

9u(us S)'u&)u' N$Oh-----------------------------------------------------------------

7 9u(us S)'u&)u' A(oniu( Hi#'o&si#$----------------------------------------

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 6/26

$A$ I

PENDAHULUAN

"'" Latar $(%aka&)

Ki(i$ o'.$ni& (e'u*$&$n s$l$h s$)u $/$n. il(u &i(i$ %$n. &husus

(e(*el$"$'i sen%$$ sen%$$ &$'/on- D$l$( &i(i$ o'.$ni& ini &i)$ (e(*el$"$'i

 /$n%$& .u.us un.si- Se*e')i *$#$ *'$&)i&u( &$li ini (en.en$i $l#ehi#- Al#ehi#

$#$l$h su$)u sen%$$ o'.$ni& %$n. (en.$n#un. .u.us &$'/onil- Sen%$$ ini

(e(*un%$i se&u'$n.n%$ s$)u $)o( hi#'o.en %$n. )e'i&$) *$#$ .u.us &$'/oniln%$-

D$l$( &ehi#u*$n seh$'i h$'i, s$n.$) /$n%$& &e.un$$n #$'i unsu' unsu'

($u*un sen%$$ sen%$$ #$l$( il(u &i(i$- Ke.un$$nn%$ i)u /is$ )e'#$*$) #$l$(

il(u &e#o&)e'$n, in#us)'i, &os(e)i&, /$h&$n #$l$( ($&$n$n- Se)i$* unsu' #$n

sen%$$ #$l$( &i(i$, (e(ili&i &e.un$$n )e'sen#i'i, se*e')i &e.un$$n #$l$(

sen%$$ $l#ehi#- Al#ehi# #$*$) #i.un$&$n se/$.$i /$h$n *en.$e) /iolo.i, se/$.$i

#esine&)$n, *ene.$h$n *e')u(/uh$n (i&'o/$ #$n "$(u', s$/un, *$s)$ .i.i, /$h&$n

 *e(/u$)$n ;$&sin- Di)in"$u #$'i e'$)n%$ hu/un.$n $l#ehi# #$l$( &ehi#u*$n seh$'i

h$'i %$n. ($n$ (e(ili&i /$n%$& &e.un$$nn%$, un)u& i)u l$h *'$&)i&u( &i(i$ o'.$ni&&$li ini %$n. /e'"u#ul&$n $l#ehi# ini #il$&u&$n $.$' &i)$ #$*$) (en.e)$hui #$n

(en.i#en)ii&$si $*$&$h su$)u sen%$$sen%$$ )e')en)u )e'.olon. $l#ehi#-

"' Tu*ua& Praktikum

!u"u$n #$'i *'$&)i&u( &i(i$ o'.$ni& %$n. /e'"u#ul&$n $l#ehi# &$li ini %$i)u

un)u& (en.e)$hui sen%$$ $l#ehi# se$'$ &u$li)$)i #en.$n (en..un$&$n (e)o#e

)ollens-

6

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 7/26

"'# Pri&+i, Praktikum

A#$*un *'insi* *'$&)i&u( &i(i$ o'.$ni& %$n. /e'"u#ul&$n $l#ehi# &$li ini

%$i)u 'e$&si o&si#$si o&si#$si $l#ehi# (en"$#i $s$( &$'/o&sil$) #$n 'e#u&si l$'u)$n

 *e'$& $((oniu( hi#'o&si#$ (en"$#i lo.$( *e'$&-

7

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 8/26

$A$ II

TINJAUAN PUSTAKA

'" Ti&*aua& Umum A%-(.i-

Al#ehi# $#$l$h su$)u sen%$$ o'.$ni& %$n. (en.$n#un. se/u$h .u.us

&$'/onil )e'(in$l- Ini &elo(*o& un.sion$l , %$n. #ise/u) &elo(*o& $l#ehi#, )e'#i'i

#$'i  &$'/on $)o( )e'i&$) &e hi#'o.en $)o( #en.$n s$)u i&$)$n &o;$len #$n o&si.en 

$)o( #en.$n i&$)$n .$n#$- Den.$n #e(i&i$n, 'u(us &i(i$ un)u& .'u* un.sion$l

$l#ehi# <=H > O , #$n 'u(us u(u( un)u& $l#ehi# $#$l$h 9 < =H > O- ?'u* %$n.

&$#$n.&$#$n. #ise/u) $l#ehi# $)$u &elo(*o& (e)h$no%l o'(il- Kelo(*o& l$in #$'i

sen%$$ o'.$ni& %$n. (en.$n#un. .u.us &$'/onil (eli*u)i &e)on  #$n $s$( 

&$'/o&sil$)  - K$)$ $l#ehi# )$(*$&n%$ )el$h (unul #$'i $lohol #eh%#'o.en$)e#- Di

($s$ l$lu, $l#ehi# &$#$n.&$#$n. #in$($i sesu$i $l&ohol , (is$ln%$ $l#ehi# ($/u&

un)u& $se)$l#ehi#  - M$/u& $#$l$h #$'i ;inu( L$)in > $n..u', su(/e' )'$#ision$l

e)$nol @ /$n#in.&$n ;in%l-8

Al#ehi# #in$($&$n (enu'u) n$($ $s$( %$n. (e(*un%$i "u(l$h $)o( =

s$($ *$#$ n$($ $l&$n$ %$n. (e(*un%$i "u(l$h $)o( s$($- Pe(/u$)$n $l#ehi#

$#$l$h se/$.$i /e'i&u): o&si#$si $l&ohol *'i(e', 'e#u&si &lo'i#$ $s$(, #$'i .li&ol,

hi#'oo'(il$si $l&$n$, 'e$&si S)e*hens #$n un)u& *e(/u$)$n $l#ehi# $'o($)i&-

?$(/$' 1- 9u(us u(u( s)'u&)u' $l#ehi# +i&i*e#i$,20138

8

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 9/26

' Ti&*aua& Umum K(t/&

Ke)on /is$ /e'$')i  .u.us un.si %$n. #i&$'$&)e'is$si&$n oleh se/u$h .u.us&$'/onil  O>=8 %$n. )e'hu/un. #en.$n #u$ $)o( &$'/on  $)$u*un sen%$$ &i(i$ 

%$n. (en.$n#un. .u.us &$'/onil- Ke)on (e(ili&i 'u(us u(u( 9 1=O89 2-

Sen%$$ &$'/onil %$n. /e'i&$)$n #en.$n #u$ &$'/on (e(/e#$&$n &e)on #$'i

$s$( &$'/o&sil$), $l#ehi#$,  es)e' , $(i#$, #$n sen%$$sen%$$ /e'o&si.en l$inn%$-

I&$)$n .$n#$ .u.us &$'/onil (e(/e#$&$n &e)on #$'i $l&ohol #$n e)e' -

?u.us &$'/onil /e'si$) *ol$', sehin..$ (en.$&i/$)&$n sen%$$ &e)on *ol$'-

?u.us &$'/onil $&$n /e'in)e'$&si #en.$n $i' (el$lui i&$)$n hi#'o.en, sehin..$ &e)on

l$'u) #$l$( $i'- I$ (e'u*$&$n $&se*)o' i&$)$n hi#'o.en, #$n /u&$nn%$ #ono',

sehin..$ i$ )i#$& $&$n (e(/en)u& i&$)$n hi#'o.en #en.$n #i'in%$ sen#i'i- H$l ini

(e(/u$) &e)on le/ih (u#$h (en.u$* #$'i*$#$ $l&ohol #$n $s$( &$'/o&sil$)-

?$(/$' 2- 9u(us u(u( s)'u&)u' &e)on +i&i*e#i$, 20138

'#' Ti&*au& Umum M(t/-( T/%%(&+

Pe'e$&si )ollens (e'u*$&$n su$)u o&si#$)o' *en.o&si#$si le($h %$n. #$*$)

#i.un$&$n un)u& (en.o&si#$si .u.us $l#ehi#, =HO (en"$#i $s$( &$'/o&sil$),

=OOH- Sen%$$sen%$$ %$n. (en.$n#un. .u.us $l#ehi# #$*$) #i&en$li (el$lui

u"i )ollens- =on)oh sen%$$sen%$$ %$n. se'in. #iu"i #en.$n )ollens $#$l$h

o'($lin, $se)$l#ehi#, #$n .lu&os$-

9

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 10/26

U"i )ollens ini #$*$) #i.un$&$n un)u& (e(/e#$&$n sen%$$sen%$$ %$n.

(en.$n#un. .u.us &$'/onil, =O- Sen%$$ &$'/onil ini #$*$) /e'u*$ $l#ehi#,

=HO "i&$ .u.us &$'/oniln%$ )e'le)$& #i u"un. $)o( = no(o' 18, #$n #$*$) /e'u*$

&e)on, =O "i&$ .u.us &$'/onil /e'$#$ #i )en.$h '$n)$i =, $)$u *$lin. )i#$& *$#$

$)o( = no(o' 2- K$'en$ si$) *en.o&si#$sin%$ le($h, ($&$ )ollens )i#$& #$*$)

(en.o&si#$si sen%$$ &e)on-

Pe'e$&si )ollens ini #$*$) #i/u$) #$'i l$'u)$n *e'$& ni)'$), A.NO3- Mul$(ul$

l$'u)$n ini #i'e$&si&$n #en.$n /$s$ &u$), N$OH$48, &e(u#i$n en#$*$n o&l$) A.2O

%$n. )e'/en)u& #il$'u)&$n #en.$n l$'u)$n $(oni$ sehin..$ (e(/en)u& &o(*le&s

 *e'$& $(oni$&$l, A.NH382$48-

2A.NO3$48 2N$OH$48 C A.2Os8 2N$NO3$48 H2Ol8

A.2Os8 NH3$48 2N$NO3$48 H2Ol8 C 2A.NH382 NO3$48 2N$OH$48

Be'($$( $'$ #$*$) #i)e(*uh un)u& (e(/u$) *e'e$&si )ollens@ %$n. *en)in.

l$'u)$n ini h$'us (en.$n#un. *e'$& $(oni$&$l- L$'u)$n &o(*le&s *e'$& /e'$(oni$&

inil$h %$n. #$*$) (en.o&si#$si .u.us $l#ehi# (en"$#i $s$( %$n. #ise')$i #en.$n

)i(/uln%$ e'(in *e'$&- Oleh se/$/ i)u, l$'u)$n *e'$& $(oni$&$l ini se'in. #i)ulis

se$'$ se#e'h$n$ se/$.$i l$'u)$n A.2O-

9=HO$48 A.2O C 9=OOH$48 2A.s8

Pe's$($$n 'e$&si 'e#o&s %$n. se/en$'n%$ $#$l$h :

A.NH382$48 e C A.s8 2NH3$48

9=HO$48 3OH$48 C 9=OOH$48 2H2Ol8 2e

'0 Ti&*aua& Umum Sam,(%

'0'"' $(&1a%-(.i-Ben6$l#ehi# =H5=HO8 $#$l$h se/u$h sen%$$ &i(i$ %$n. )e'#i'i #$'i

inin /en6en$ #en.$n se/u$h su/s)i)uen $l#ehi#$- I$ (e'u*$&$n $l#ehi#$ $'o($)i&  

%$n. *$lin. se#e'h$n$- P$#$ suhu &$($', i$ /e'u*$ $i'$n )i#$& /e'$'n$ #en.$n

$'o($ se*e')i /$#$( $l(on#8- I$ (e'u*$&$n &o(*onen u)$($ *$#$ e&s)'$& &$$n.

10

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 11/26

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 12/26

($)$h$'i #$'i*$#$ *e'$& h$li#$- Sen%$$ ini #ulu #ise/u) lunar kaustik  &$'en$ *e'$&

#ulun%$ #ise/u) luna oleh *$'$ $l&e(is &uno %$n. *e'$%$ /$h$ *e'$& /e'$sosi$si

#en.$n /ul$n- D$l$( /en)u& *$#$)$n, ion sen%$$ ini $&$n /e'/en)u& )'i.on$l *l$n$'-

Me(ili&i ($ss$ (ol$' 1-7 .(ol #en.$n #ensi)$s -35 .'$((3-

?$(/$' 5- 9u(us u(u( s)'u&)u' A.NO3 +i&i*e#i$, 20138

'2'' Natrium Hi-r/k+i-a 3NaOH4

 N$)'iu( hi#'o&si#$  N$OH8, "u.$ #i&en$l se/$.$i so#$ &$us)i& $)$u so#iu(

hi#'o&si#$, $#$l$h se"enis  /$s$  lo.$( &$us)i&- N$)'iu( Hi#'o&si#$ )e'/en)u& #$'i

o&si#$ /$s$ N$)'iu( O&si#$ #il$'u)&$n #$l$( $i'- N$)'iu( hi#'o&si#$ (e(/en)u&

l$'u)$n $l&$lin %$n. &u$) &e)i&$ #il$'u)&$n &e #$l$( $i'- N$)'iu( hi#'o&si#$ $#$l$h

 /$s$ %$n. *$lin. u(u( #i.un$&$n #$l$( l$/o'$)o'iu( &i(i$-

 N$)'iu( hi#'o&si#$ (u'ni /e'/en)u& *u)ih *$#$) #$n )e'se#i$ #$l$( /en)u&

 *ele), se'*ih$n, /u)i'$n $)$u*un l$'u)$n "enuh 50F- I$ /e'si$) le(/$* $i' #$n se$'$

s*on)$n (en%e'$* &$'/on #io&si#$ #$'i u#$'$ /e/$s- I$ s$n.$) l$'u) #$l$( $i' #$n

$&$n (ele*$s&$n *$n$s &e)i&$ #il$'u)&$n- I$ "u.$ l$'u) #$l$( e)$nol  #$n (e)$nol-

 N$OH (e(ili&i ($s$ (ol$' 3,71 .(ol )i)i& #i#ih 130 o=-

?$(/$' - 9u(us s)'u&)u' N$OH +i&i*e#i$, 20138

12

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 13/26

'2'#' Am/&ium Hi-r/k+i-a 3NH0OH4

A(oni$ $#$l$h l$'u)$n .$s $(oni$& NH38 #$l$( $i', /e'/$u &h$s (enusu&

hi#un.- Kel$'u)$n .$s $(oni$& #$l$( $i' s$n.$) /es$' %$i)u 1-15 ll $i' *$#$ suhu 0

o= #$n )e&$n$n 1 $)(ose', .$s ini "u.$ l$'u) #$l$( $l&ohol #$n e)e'- Bil$ u$* $(oni$

 /e'$(*u' #en.$n u$* $s$( &lo'i#$ ($&$ $&$n )e'/en)u& &$/u) *u)ih %$n.

(en.en#$*- En#$*$n *u)ih )e'se/u) $#$l$h NH=l *$#$) %$n. #ise/u) s$l(i$&- D$l$(

#uni$ *e'#$.$n.$n #$*$) #i"u(*$i l$'u)$n $(oni$ *e&$) %$n. (en.$n#un. 25F .$s

 NH3- L$'u)$n $(oni$ *e&$) h$'us #isi(*$n #i )e(*$) %$n. se"u& $.$' &onsen)'$sin%$

)i#$& (enu'un &$'en$ (en.u$*- Den.$n M' se&i)$' 35,05 #$n ($s$ "enis 0,1-

?$(/$' 7- 9u(us s)'u&)u' A(oniu( Hi'#'o&si#$ 9e#i, 20118

13

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 14/26

$A$ III

METODE PRAKTIKUM

#'" 5aktu -a& T(m,at P(%ak+a&aa& Praktikum

P'$&)i&u( &i(i$ o'.$ni& %$n. /e'"u#ul Al#ehi# #il$&s$n$&$n *$#$ h$'i 9$/u

)$n..$l 27 No;e(/e' 2013 Pu&ul 10-00 +IB #i L$/o'$)o'iu( Bio)e&nol.i Kel$u)$n

?e#un. l$n)$i 3 $&ul)$s Pe'i&$n$n #$n Il(u Kel$u)$n Uni;e'si)$s P$#"$"$'$n-

#' A%at -a& $a.a&

#''" A%at6a%at

!$/el 1- Al$) *'$&)i&u(

 No Al$) un.si

1 Pe(/$&$' Bunsen Un)u& (e($n$s&$n l$'u)$n

2 Pi*e) )e)es Un)u& (e(in#$h&$n l$'u)$n #en.$n ;olu(e &eil

3 9$& )$/un. !e(*$) (en%i(*$n )$/un. 'e$&si

S*$)ul$ Un)u& (e(in#$h&$n 6$)

5 !$/un. 'e$&si Un)u& (e'e$&si&$n 6$)

!i(/$n.$n Un)u& (eni(/$n. l$'u)$n6$)

14

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 15/26

#'' $a.a&67a.a&

!$/el 2- B$h$n *'$&)i&u(

 No B$h$n

1 A.NO3 5F

2  N$OH 10F

3  NHOH

Ben6$l#ehi#e

5 Si&lohe&s$non

#'# Pr/+(-ur K(r*a

#'#'" U*i Kua%itati8 M(t/-( T/%%(&+

P'$&)i&u( #en.$n "u#ul $l#ehi# ini (en..un$&$n (e)o#e )ollens- Pe')$($

)$($ #isi$*$&$n $l$) #$n /$h$n se&$li.us *e(/$.i$n u"i #en.$n /e#$ s$(*le $n)$'

&elo(*o&- Se)el$h si$* h$l %$n. *e')$($ #il$&u&$n $#$l$h #i($su&$n 1 (l A.NO3

5F &e#$l$( )$/un. 'e$&si, sel$n"u)n%$ #i)$(/$h&$n 1 )e)es N$OH 10F- Ke(u#i$n

#i)$(/$h&$n NHOH 2F *e' )e)es #i$#u&, l$lu #i)$(/$h&$n 2 )e)es s$(*el #i&oo&

#$n #i$(&$n sel$($ 10 (eni)- Se)el$h i)u #i*$n$s&$n #i$)$s *en$n.$s $i' sel$( 5

(eni)- D$n #i$($)i h$siln%$-

15

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 16/26

$A$ IV

HASIL DAN PEM$AHASAN

0'" Ha+i%

0'"'" P(&)amata& P(&)u*ia& $(&1a%-(.i-

!$/el 3- H$sil Pen.$($)$n Pen.u"i$n Ben6$l#ehi#

K(%/m,/k Sam,(% Ha+i% K(t(ra&)a&

1 Ben6$l#ehi# !e'/en)u& e'(in *e'$&  

2 !e'/en)u& e'(in *e'$&  

3 !e'/en)u& e'(in *e'$&  

!e'/en)u& e'(in *e'$&  

5 !e'/en)u& e'(in *e'$&  

!e'/en)u& e'(in *e'$&  

7 !e'/en)u& e'(in *e'$&  

!e'/en)u& e'(in *e'$&  

!e'/en)u& e'(in *e'$&  

10 !e'/en)u& e'(in *e'$&  

16

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 17/26

11 !e'/en)u& e'(in *e'$&  

0'"' P(&)amata& P(&)u*ia& Sik%/.(k+a&/&

!$/el - H$sil Pen.$($)$n Pen.u"i$n Si&lohe&s$non

K(%/m,/k Sam,(% Ha+i% K(t(ra&)a&

1

Si&lohe&s$non

!i#$& )e'/en)u& e'(in *e'$&  

2 !e'/en)u& e'(in *e'$&  

3 !i#$& )e'/en)u& e'(in *e'$&  

!i#$& )e'/en)u& e'(in *e'$&  5 !i#$& )e'/en)u& e'(in *e'$&  

!i#$& )e'/en)u& e'(in *e'$&  

7 !i#$& )e'/en)u& e'(in *e'$&  

!i#$& )e'/en)u& e'(in *e'$&  

!i#$& )e'/en)u& e'(in *e'$&  

10 !i#$& )e'/en)u& e'(in *e'$&  

11 !i#$& )e'/en)u& e'(in *e'$&  

0' P(m7a.a+a&

0''" U*i Kua%itati8 $(&1a%-(.i-

Me)o#e %$n. #i.un$&$n #$l$( *'$&)i&u( $l#ehi# ini %$i)u (e)o#e )ollens

#i($n$ (e)o#e )ollens ini ($(*u (en.o&si#$si $l#ehi#$ (en"$#i $s$( &$'/o&sil$),

#$n 'e#u&si l$'u)$n $l&$lis *e'$& $((oniu( hi#'o&si#$ (en"$#i lo.$( *e'$&-

Pe'e$&si !ollens $#$l$h l$'u)$n *e'$& ni)'$) #$l$( $(oni$- Pe'e$&si ini #i/u$) #en.$n$'$ (ene)esi l$'u)$n *e'$& ni)'$) #en.$n l$'u)$n $(oni$ se#i&i) #e(i se#i&i) hin..$

en#$*$n %$n. (ul$(ul$ )e'/en)u& l$'u) &e(/$li- Pe'e$&si !ollens #$*$) #i$n..$*

se/$.$i l$'u)$n *e'$& o&si#$ A.2O8- Al#ehi#$ #$*$) (e'e#u&si *e'e$&si !ollens

sehin..$ (e(/e/$$s&$n unsu' *e'$& A.8- Bil$ 'e$&si #il$n.sun.&$n *$#$ /e"$n$

17

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 18/26

.el$s, en#$*$n *e'$& %$n. )e'/en)u& $&$n (el$*isi /e"$n$, (e(/en)u& e'(in- Oleh

&$'en$ i)u, 'e$&si ini #ise/u) 'e$&si e'(in *e'$&- H$sil *osi)i #$l$( *'$&)i&u(

$l#ehi# ini #$*$) )e'"$#i "i&$ )e'/en)u&n%$ &$$ *e'$& "i&$ )$/un. 'e$&si /e'sih8 $)$u

en#$*$n hi)$( &e*e'$&&$n- Se/$li&n%$ h$si ne.$)i #$*$) )e'"$#i "i&$ )i#$& )e'/en)u&

&$$ *e'$& $)$u en#$*$n hi)$( &e*e'$&&$n-

Pe'e$&si !ollens (en.$n#un. ion #i$((in*e'$&I8, GA.NH382-Ion ini

#i/u$) #$'i l$'u)$n *e'$&I8 ni)'$)- =$'$n%$ #en.$n (e($su&&$n se)e)es l$'u)$n

n$)'iu( hi#'o&si#$ &e #$l$( l$'u)$n *e'$&I8 ni)'$) %$n. (en.h$sil&$n se/u$h

en#$*$n *e'$&I8 o&si#$, #$n sel$n"u)n%$ )$(/$h&$n l$'u)$n $(oni$ ene'

seu&u*n%$ un)u& (el$'u)&$n ul$n. en#$*$n )e'se/u)-Un)u& (el$&u&$n u"i #en.$n

 *e'e$&si !ollens, /e/e'$*$ )e)es $l#ehi# $)$u &e)on #i($su&&$n &e #$l$( *e'e$&si

!ollens %$n. /$'u #i/u$), #$n #i*$n$s&$n se$'$ *e'l$h$n #$l$( se/u$h *en$n.$s $i'

 *$n$s sel$($ /e/e'$*$ (eni)-

Al#ehi# (e'e#u&si ion #i$((in*e'$&I8 (en"$#i lo.$( *e'$&- K$'en$ l$'u)$n

 /e'si$) /$s$, ($&$ $l#ehi# #en.$n sen#i'in%$ #io&si#$si (en"$#i se/u$h .$'$( #$'i

$s$( &$'/o&sil$) %$n. sesu$i-

S$(*el %$n. #i.un$&$n #$l$( *'$&)i&u( $l#ehi# ini %$i)u /en6$l#ehi#-

Ben6$l#ehi#$ =H5=HO8 $#$l$h se/u$h sen%$$ &i(i$ %$n. )e'#i'i #$'i inin

 /en6en$ #en.$n se/u$h su/s)i)uen $l#ehi#$- I$ (e'u*$&$n $l#ehi#$ $'o($)i& %$n.

 *$lin. se#e'h$n$- P$#$ suhu &$($', i$ /e'u*$ $i'$n )i#$& /e'$'n$ #en.$n $'o($

se*e')i /$#$( $l(on#8- I$ (e'u*$&$n &o(*onen u)$($ *$#$ e&s)'$& &$$n.

$l(on#, #$n #$*$) #ie&s)'$&si #$'i /e/e'$*$ su(/e' $l$(i se*e')i $*'i&o), e'i, #$n

 /i"i *e'si&- P$#$ s$$) ini, /en6$l#ehi#$ *$#$ u(u(n%$ #i/u$) #$'i )oluen$

(en..un$&$n /e'/$.$i ($$( *'oses %$n. /e'/e#$-P'$&)i&u( $l#ehi# &$li ini #i*e'oleh h$sil %$n. *osi)i *$#$ s$(*el

 /en6$l#ehi#- Ben6$l#ehi# )e'.olon. *osi)i $l#ehi# /e'#$s$'&$n *'$&)i&u( %$n. )el$h

#il$&u&$n- D$*$) #i/u&)i&$n #en.$n )e'/en)u&n%$ e'(in *e'$& #i($n$

)e'/en)u&nn%$ *e'u/$h$n $'n$ %$n. se(ul$ /enin. #$n /e'&'is)$l &$$ (en"$#i

18

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 19/26

 /e'$'n$ *e'$& &e$/u$/u$n- =e'(in$n *e'$& sen#i'i #$*$) )e'/en)u& &$'en$ $#$n%$

o&si#$si $l#ehi#$ (en"$#i $s$( &$'/o&sil$) %$n. #i'e$&si&$n oleh *e'e$&si A.NO3

$)$u A.NH382OH #i($n$ )e'/en)u&n%$ $s$( &$'/o&sil$)- Se#$n.&$n *e'$&

$(oniu(n%$ /e')in#$& se/$.$i o&si#$o' sehin..$ )e'"$#i 'e$&si 'e#u&si (en"$#i

lo.$( *e'$& #i($n$ )e'/en)u&n%$ $&i/$) #$'i *e(e$h$n $)$u *'oses 'e#u&si #$'i

 *e'$& $((oniu(- A*$/il$ su$)u s$(*el #i'e$&si&$n #en.$n *e'e$&si !ollens

&e(u#i$n #i*$n$s&$n #$n (unul en#$*$n e'(in *e'$& *$#$ *e'(u&$$n )$/un.

'e$&si ($&$ #$*$) #i&$)$&$n /$h$ s$(*el )e'se/u) (e'u*$&$n s$l$h s$)u #$'i

sen%$$ $l#ehi#- H$l %$n. (e(/e#$&$n $l#ehi# #en.$n &e)on %$i)u &e($(*u$n

&e#u$ sen%$$ ini $*$/il$ #io&si#$#i- Al#ehi# $#$l$h l$'u)$n %$n. (u#$h se&$li

#io&si#$si #en.$n (en..un$&$n u"i !ollens se#$n.&$n &e)on )i#$&-

9e$&sin%$ %$i)u @

Pe'e$&si !ollens :

A.NO3$48 N$OH$48  A.OHs8  N$NO3$48

A.OHs8  2NHOH$48  A.NH382OH$48  2H2Ol8

Al#ehi# $#$l$h 'e#u&)o' &u$) sehin..$ #$*$) (e'e#u&si o&si#$)o'o&si#$)o'

le($h- Pe'e$&si !ollen $#$l$h on)o& o&si#$)o' le($h %$n. (e'u*$&$n *e'e$&si

&husus un)u& (en.en$li $l#ehi#$- O&si#$si $l#ehi#$ (n.h$sil&$n $s$( &$'/o&sil$)-

Pe'e$&si !ollens $#$l$h l$'u)$n *e'$& ni)'$) #$l$( $(oni$- Pe'e$&si ini #i/u$) #en.$n

$'$ (ene)esi l$'u)$n *e'$& ni)'$) #en.$n l$'u)$n $((oni$ se#i&i) #e(i se#i&i)

hin..$ en#$*$n %$n. (ul$(ul$ )e'/en)u& l$'u) &e(/$li- Pe'e$&si !ollens #$*$)

#i$n..$* se/$.$i l$'u)$n *e'$& o&si#$ A.2O8- Al#ehi# #$*$) (e'e#u&si *e'e$&si

!ollens sehin..$ (e(/e/$s&$n unsu' *e'$& A.8- Al#ehi# /e.i)u (u#$hn%$

#io&si#$si sehin..$ s$(*el %$n. #isi(*$n /i$s$n%$ (en.$n#un. se#i&i) $s$(n%$-

Kon)$(in$si ini #ise/$/&$n oleh o&si#$si u#$'$- O&si#$si $l#ehi# (en.h$sil&$n $s$(

#en.$n "u(l$h $)o( &$'/on %$n. s$($-

0'' U*i Kua%itati8 Sik%/.(k+a&/&

19

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 20/26

U ji Tollen merupakan salah satu uji yang digunakan untuk membedakan

mana yang termasuk senyawa aldehid dan mana yang termasuk senyawa keton.

Selain dengan menggunakan Uji Tollen untuk membedakan senyawa aldehid dan

keton dapat juga menggunakan Uji Fehling dan Uji Benedict. Aldehid lebih mudah

dioksidasi dibanding keton. Oksidasi aldehid menghasilkan asam dengan jumlah

atom karbon yang sama !art" #$$%&.

Pe'e$&si )ollens (e'u*$&$n su$)u o&si#$)o' *en.o&si#$si le($h %$n. #$*$)

#i.un$&$n un)u& (en.o&si#$si .u.us $l#ehi#, =HO (en"$#i $s$( &$'/o&sil$),

=OOH- Sen%$$sen%$$ %$n. (en.$n#un. .u.us $l#ehi# #$*$) #i&en$li (el$lui

u"i )ollens- =on)oh sen%$$sen%$$ %$n. se'in. #iu"i #en.$n )ollens $#$l$h

o'($lin, $se)$l#ehi#, #$n .lu&os$- U"i )ollens ini #$*$) #i.un$&$n un)u&

(e(/e#$&$n sen%$$sen%$$ %$n. (en.$n#un. .u.us &$'/onil, =O- Sen%$$

&$'/onil ini #$*$) /e'u*$ $l#ehi#, =HO "i&$ .u.us &$'/oniln%$ )e'le)$& #i u"un.

$)o( = no(o' 18, #$n #$*$) /e'u*$ &e)on, =O "i&$ .u.us &$'/onil /e'$#$ #i )en.$h

'$n)$i =, $)$u *$lin. )i#$& *$#$ $)o( = no(o' 2- K$'en$ si$) *en.o&si#$sin%$

le($h, ($&$ )ollens )i#$& #$*$) (en.o&si#$si sen%$$ &e)on- Pe'e$&si )ollens ini

#$*$) #i/u$) #$'i l$'u)$n *e'$& ni)'$), A.NO3- Mul$(ul$ l$'u)$n ini #i'e$&si&$n

#en.$n /$s$ &u$), N$OH$48, &e(u#i$n en#$*$n o&l$) A.2O %$n. )e'/en)u&

#il$'u)&$n #en.$n l$'u)$n $(oni$ sehin..$ (e(/en)u& &o(*le&s *e'$& $(oni$&$l,

A.NH382$48-

2A.NO3$48 2N$OH$48 C A.2Os8 2N$NO3$48 H2Ol8

A.2Os8 NH3$48 2N$NO3$48 H2Ol8 C 2A.NH382 NO3$48 2N$OH$48

Be'($$( $'$ #$*$) #i)e(*uh un)u& (e(/u$) *e'e$&si )ollens@ %$n. *en)in. l$'u)$n

ini h$'us (en.$n#un. *e'$& $(oni$&$l- L$'u)$n &o(*le&s *e'$& /e'$(oni$& inil$h

%$n. #$*$) (en.o&si#$si .u.us $l#ehi# (en"$#i $s$( %$n. #ise')$i #en.$n

)i(/uln%$ e'(in *e'$&- Oleh se/$/ i)u, l$'u)$n *e'$& $(oni$&$l ini se'in. #i)ulis

se$'$ se#e'h$n$ se/$.$i l$'u)$n A.2O- A'ui$)i, 20128

20

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 21/26

9=HO$48 A.2O C 9=OOH$48 2A.s8

Pe's$($$n 'e$&si 'e#o&s %$n. se/en$'n%$ $#$l$h :

A.NH382$48 e C A.s8 2NH3$48

9=HO$48 3OH$48 C 9=OOH$48 2H2Ol8 2e

H$(*i' se)i$* 'e$.ensi$ %$n. (en.o&si#$si $l&ohol "u.$ #$*$) (en.o&si#$si

su$)u $l#ehi#- Pe'e$&si )ollens" pengoksidasi ringan yang digunakan dalam uji ini"

adalah larutan basa dari perak nitrat. 'arutannya jernih dan tidak berwarna. Untuk

mencegah pengendapan ion perak sebagi oksida pada suhu tinggi" maka

ditambahkan beberapa tetes larutan amonia. Amonia membentuk kompleks larut air

dengan ion perak.

Pe'e$&si !ollens se'in. #ise/u) se/$.$i *e'$& $(oni$&$l, (e'u*$&$n

$(*u'$n #$'i A.NO3 #$n $(oni$ /e'le/ih$n- ?u.us $&)i *$#$ *e'e$&si )ollens

$#$l$h A.2O %$n. /il$ )e'e#u&si $&$n (en.h$sil$&$n en#$*$n *e'$&- En#$*$n *e'$&

ini $&$n (ene(*el *$#$ )$/un. 'e$&si %$n. $&n (en"$#i e'(in *e'$&- Oleh &$'en$

i)u Pe'e$&si !ollens se'in. "u.a disebut pereaksi cermin perak.

Sehingga karena sikloheksanon merupakan keton dan berdasarkan

 penjelasan diatas merupakan senyawa yang sulit untuk dioksidasi" maka setalah

dilakukan praktikum didapatkan hasil yang negati( ditunjukan dengan tidak

terbentuknya cermin perak pada permukaan tabunug reaksi.

21

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 22/26

$A$ V

KESIMPULAN DAN SARAN

2'" K(+im,u%a&

Be'#$s$'&$n h$sil *en.u"i$n %$n. #il$&u&$n (en.en$i Al#ehi# #en.$n

s$(*le /en6$l#ehi# #$n si&lohe&s$non (en..un$&$n (e)o#e )ollens, ($&$ #i#$*$)

h$sil /$h$ /en6$l#ehi# (e'u*$&$n sen%$$ %$n. )e'(su& $l#ehi# #i/u&)i&$n

#en.$n $#$n%$ e'(in *e'$& *$#$ )$/un. 'e$&si se/$.$i in#i&$)o' /$h$ h$siln%$

 *osi)i, se')$ si&lohe&s$non /u&$n )e'($su& $l#ehi# )e)$*i )e'($su& &e#$l$( sen%$$

&e)on #i/u&)i&$n #en.$n )i#$& $#$n%$ $)$u )i#$& )e'/en)u&n%$ e'(in *e'$& $#$

)$/un. 'e$&si se/$.$i in#i&$)o' ne.$)i, $)$u #en.$n &$)$ l$in /$h$ #$%$ o&si#$si

si&lohe&s$non le/ih /es$' #$'i*$#$ /en6$l#ehi#-

2' Sara&

Disi*lin &e'"$, h$)ih$)i, se'ius, #$n i&u)i *'ose#u' %$n. $#$-

22

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 23/26

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 24/26

Da8tar Pu+taka

Di$n- 2013-  )erbohidrat.  h))*:o'.$ni&s($&($310-/lo.s*o)-o(201303u"iehlin.*e'e$&siini#$*$)-h)(l- Di$&ses *$#$ h$'i Sel$s$ 3 Dese(/e' 2013

 *u&ul -35 +IB-

i&$- 2013- Uji tollens untuk aldehid dan keton-h))*:i&$*us*i)$-/lo.s*o)-o(20130l$*o'$nu"i)ollenun)u&$l#ehi#

#$n2-h)(l- Di$&ses *$#$ h$'i Sel$s$ 3 Dese(/e' 2013 *u&ul 11-1 +IB-

P'$se)%o- 2012- Aldehid .h))*:no;$#i*'$se)i%o-/lo.s*o)-o(201210$l#ehi#-h)(l-Di$&ses *$#$ h$'i Sel$s$ 3 Dese(/e' 2013 *u&ul 7-2 +IB-

Pu'i- 2013- )eton- h))*:*e'*us)$&$$n%/e'-/lo.s*o)-o(20130*en.e')i$n&e)on

si$)&e.un$$niso(e'sin)esis-h)(l- Di$&ses *$#$ h$'i Sel$s$ 3 Dese(/e'2013 *u&ul -15 +IB-

9e#i- 2011-  Amonia- h))*:($"$l$h&i(i$-/lo.s*o)-o(20110$(oni$$(oniu(

hi#'o&si#$-h)(l- Di$&ses *$#$ h$'i Sel$s$ 3 Dese(/e' 2013 *u&ul -57+IB-

Shoi%%$h- 2012- Sikloheksanon. h))*:nu'$'i$ni$(i'-/lo.s*o)-o(20120;

 /eh$;io'u'l#e$ul);(lo-h)(l- Di$&ses *$#$ h$'i Sel$s$ 3 Dese(/e' 2013 *u&ul -22 +IB-

Susil$$)i- 2011- )egunaan aldehid dalam kehidupan sehari*hari. h))*:susil$$)i

uieine$($en)e'-/lo.s*o)-o(201102&e.un$$n$l#ehi#$#$l$(&ehi#u*$n-h)(l- Di$&ses *$#$ h$'i Sel$s$ 3 Dese(/e' 2013 *u&ul -52+IB-

+i&i*e#i$- 2013-  Alkanal. h))*:i#-i&i*e#i$-o'.i&iAl&$n$l- Di$&ses *$#$ h$'i

Sel$s$ 3 Dese(/e' 2013 *u&ul -0 +IB-

+i&i*e#i$- 2013- )eton- h))*:i#-i&i*e#i$-o'.i&iKe)on- Di$&ses *$#$ h$'i Sel$s$

3 Dese(/e' 2013 *u&ul -15 +IB-

+i&i*e#i$, 2013-  Ben+aldehida. h))*:i#-i&i*e#i$-o'.i&iBen6$l#ehi#$- Di$&ses *$#$ h$'i Sel$s$ 3 Dese(/e' 2013 *u&ul -5 +IB-

+i&i*e#i$- 2013-  ,erak -itrat.  h))*:i#-i&i*e#i$-o'.i&iPe'$&ni)'$)- Di$&ses

 *$#$ h$'i Sel$s$ 3 Dese(/e' 2013 *u&ul -3 +IB-

+i&i*e#i$- 2013-  -atrium !idroksida-

h))*:i#-i&i*e#i$-o'.i&iN$)'iu(hi#'o&si#$- Di$&ses *$#$ h$'i Sel$s$ 3

Dese(/e' 2013 *u&ul -50 +IB-

24

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 25/26

Lam,ira& "' D/kum(&ta+i

 No ?$(/$' Ke)e'$n.$n1

Pe'e$&si A.NO3

2

L$'u)$n %$n. (en.$sil&$n en#$*$n

3

Me($su&$n l$'u)$n

Me($su&$n s$(*el

25

8/13/2019 LAPORAN AKHIR ALDEHID

http://slidepdf.com/reader/full/laporan-akhir-aldehid 26/26

5

H$sil *osi)i %$n. )e'/en)u&