PROTOKOL VETERINAR MALAYSIA - dvs.gov.my download images/5642c8d75290… · jiran. Risiko...

PROTOKOLVETERINAR MALAYSIA

No. Dokumentasi: PVM 1(17):1/2011

JABATAN PERKHIDMATAN VETERINARKEMENTERIAN PERTANIAN DAN INDUSTRI ASAS TANIMALAYSIA

PENYAKIT RABIES

i

Jabatan Perkhidmatan Veterinar, Malaysia

Penyakit Rabies


ISI KANDUNGAN

Jawatankuasa Penyediaan Protokol

Kata-kata Aluan

1.0 Pengenalan ................................................................

2.0 Skop .............................................................................

3.0 Definisi..........................................................................

4.0 KataSingkatan...........................................................

BAHAGIAN 1: PIAWAIAN VETERINAR

1.0 KesRabies...................................................................

2.0 PengesahanPenyakit................................................

3.0 KriteriaBebasPenyakit ..............................................

4.0 KawasanKawalanRabies.........................................

5.0 KriteriaPengurusanIndeksPenyakit.........................

BAHAGIAN II: PROTOKOL KAWALAN DAN PEMBASMIAN PENYAKIT RABIES

1.0 Pengenalan ................................................................

2.0 Dasar ...........................................................................

3.0 Objektif ........................................................................

4.0 Matlamat ....................................................................

5.0 Strategi ........................................................................

5.1 Kawalanimport..............................................

5.2 Kuarantin........................................................

5.3 Kawalan pergerakan .....................................

5.4 Pengezonan ..................................................

5.5 Pengurusanindeks.........................................

5.6 Kawalanhaiwanterbiar.................................

5.7 Vaksinasi.........................................................

MUKASURAT

iii

iv

1

2

2

7

8

8

9

11

12

13

13

13

13

14

14

15

15

16

18

19

21

Penyakit Rabies

ii

Penyakit Rabies


5.8 Amaran awal ..................................................

5.9 Survelan..........................................................

5.10 Kempenkesedaranawam..........................

BAHAGIAN III: PANDUAN PENCEGAHAN DAN PENGAWALAN RABIES

1.0 PanduanPelesenanAnjingKawasan Penampan...................................................................

2.0 PanduanSurvelanAktifRabies.................................

3.0 PanduanPengendalianKejadianKes GigitanAnjing.............................................................

4.0 PanduanKuarantinRabies........................................

5.0 PanduanRawatanKecemasanRabies...................

6.0 PanduanPetPassport ...............................................

Lampiran1.............................................................................................

Lampiran2..............................................................................................

Rujukan....................................................................................................

Penghargaan .........................................................................................

22

23

23

24

25

26

27

28

29

30

31

33

34

iii


Penyakit Rabies


JAWATANKUASA PENYEDIAAN PROTOKOL

Pihak yang terlibat dalam Penyediaan Protokol Penyakit Rabies ini terdiridaripada:

BahagianPengurusanBiosekuritidanSPS,IPPV ●

BahagianPerancang,IPPV ●

BahagianPenyelidikan,IPPV ●

BahagianPembangunanKomoditiTernakan,IPPV ●

BahagianDiagnostikdanKepastianKualiti,IPPV ●

BahagianPembangunanSumberTeknologiTernakan,IPPV ●

BahagianPembangunanIndustriHiliran,IPPV ●

BahagianPenguatkuasa,IPPV ●

BahagianLatihandanPembangunanKerjaya,IPPV ●

JabatanPerkhidmatanVeterinarNegeri ●

Penyakit Rabies

iv

Penyakit Rabies


KATA-KATA ALUAN

Malaysia telah bebas dari rabies dengan kes terakhir dalam haiwan danmanusia pada tahun 1999. Namun begitu Negara ini sentiasa terdedahkepadarisiko rabieskeranapenyakitberkenaanmasih lagiaktifdinegarajiran. Risiko kemunculan semula penyakit ini sentiasa wujud keranapergerakan haiwan kesayangan dari serata dunia yang aktif. Demikianjuga pergerakan pelancong tempatan dan asing yang rancak ke dalamkawasanjangkitan,menjadikanrisikonyasentiasaada.

Maka tahap kesiapsiagaan Negara untuk menghadapi kemungkinantersebut hendaklah sentiasa dikekalkan. Pihak Berkuasa Veterinar tidakbolehselesadengankeadaanbebassekarangkeranaiamungkinberubahakibatsatupendaratandilapanganterbangataukapaldipelabuhanataukereta yangmerentasi sempadan.JabatanPerkhidmatanVeterinar telahdiperuntukkan kuasa yang mencukupi untuk menghadapi kemungkinantersebutmelaluiAktaBinatang,1953(semakan2006).

Strategipencegahanrabiesmelaluikawalananjingberkeliaran,pelesenandanvaksinasidalamkawasanpenampansertakawalananjingberkeliarandanpelesenandiluarkawasanpenampanterbuktiberkesan.Dalampadaitu tegahan kawalan anjing berkeliaran dengan menembak telah diberi.Namun begitu ketika wabak semua pilihan akan ditimbang terutama dikawasanpenampan.Sementara itukapasitiuntukdiagnosis,amaranawaldanpengurusankrisispenyakithaiwanmasihperludiperkukuhkan.

Jabatan Perkhidmatan Veterinar hendaklah menjalin hubungan yangakrab dengan Pihak Berkuasa Tempatan dalam menangani anjingberkeliaran dan pelesenan. Hubungan hendaklah dikekalkan denganPejabat Kesihatan agar semua Pegawai Perubatan juga terus sensitifdengan penyakit rabies. Jabatan juga akan terus menjalin hubunganakrab dengan veterinawan bagi menggalakkan konsep “pemilik haiwankesayangan bertanggungjawab”. “Pet Passport” telah diperkenalkanbagi meningkatkan daya jejak dan keberkesanan kawalan penyakit.

v


Penyakit Rabies


Protokol Veterinar Malaysia Penyakit Rabies ini telah menggariskanpanduan untuk menjadi rujukan Pihak Berkuasa Veterinar, veterinawansertaPihakBerkuasaTempatandanPegawaiPerubatanuntukmencegahkejadiannya. Maka dengan ini saya ingin mengarahkan kepada semuauntukmenghayati danmematuhinya. SemogaMalaysiaakanberjayamengekalkanstatusbebasrabies.

Dato’ Dr. Abd Aziz bin JamaluddinKetuaPengarahPerkhidmatanVeterinarMalaysia

Penyakit Rabies

1

Penyakit Rabies


PENYAKIT RABIES

1.0 PENGENALAN

Rabies merupakan sejenis penyakit zoonotik yang disebabkan oleh jangkitan virus dari genus Lyssavirus yang boleh menjangkiti kesemua jenis mamalia. Simptom klinikal yang kerap dikesan melibatkan perubahan kelakuan, gejala kerosakan saraf, lumpuhdanyanglazimnyaberakhirdengankematian.

Rabiesberjangkitmelalui lukagigitan, lukaterbukapadakulitatau melaluipermukaanmukosadariairliur,cairanatautisutubuh yang terjangkit. Tempoh inkubasi boleh sehingga 6 bulan, dan tempoh jangkitan di dalam haiwan domestik karnivor mungkin seawal 15 hari sebelum simptomawalmuncul dan ianyaberakhir apabilahaiwan/manusiaterjangkititumati.

Haiwanyangdigigitolehhaiwanrabidbolehterjangkitdanmelalui duatahaptandaklinikalsamadaagresifataudungu.Padatahap agresif haiwan yang terjangkit akan mengigit semua haiwan, orangdanbendabergerakdi sekelilingnya.Kemudian ianyaakan menjadilumpuhataudungusebelummaut.Padakeduatahapitu risikojangkitankepadamanusiasentiasawujud.

Kes rabies terakhir dilaporkan di Malaysia dalam haiwan pada tahun1999dandalammanusiapada tahun1998. Setelahhampir 12 tahun tiada kes baru, Malaysia kini diisytiharkan bebas dari penyakit ini olehWHO. Sekitar 86%daripada kes yangdirekodkan antara1955sehingga1986,berlakudidalamkawasanpenampan dan14%lagiberlakudinegerilain.SepanjangtempohituMalaysia dapat mengekalkan kadar insiden yang rendah iaitu 1.3 kes setahun(LaporanDVS,1987).

Akta Binatang 1953 (Semakan 2006) bagi SemenanjungMalaysia, telah memberi peruntukan kuasa mencukupi untuk menghadapi wabak penyakit rabies. Akta berkenaan memberi kuasa untuk mengeluarkan perintah kawasan terjangkit Rabies dan langkah pencegahan dan kawalannya meliputi melesen anjing, vaksinasi dan pemusnahan anjing liar. Sementara itu, Sabah dan Sarawak juga memiliki kuasa perundangan bagi kawalan penyakit rabies. Sehingga kini pelbagai strategi yang diambil terbukti berkesan mengekalkanNegarabebasrabies.Penyakitrabiesjugatersenarai sebagaiPenyakitWajibLapor.

2


Penyakit Rabies


2.0 SKOP

ProtokolVeterinarMalaysiaPenyakitRabies iniakanmengandungi piawaian, protokol dan panduan yang digunapakai bagi tujuan mencegah,mengawaldanmembasmirabies.

3.0 DEFINISI

3.1 Dayajejak

Keupayaanuntukmenjejaki latarbelakangatau lokasiasalhaiwanatausumberasalpenyakitataureaktorpositif.

3.2 Penghapusan

Aktiviti yang dilakukan untuk mematikan haiwan secaraindividu atau besar-besaran yang telah disahkanberpenyakit atau berisiko. Hapus belas (atau sinonimdengan nama Put-To-Sleep) pula ialah kaedah untukmenghasilkan keadaan tidak sedar diikuti oleh kematiantanpakesakitandanketegangan.

3.3 Pemusnahan

Proses memusnah dan membakar bahan daripadabangunan, kandang, bangsal, petak, sangkar atautempat yang berkaitan dengan haiwan berpenyakit.Pemusnahan boleh melibatkan apa-apa alatan,kelengkapan dan perkakasan yang berkaitan denganhaiwandanburungberpenyakit.

3.4 Pelupusan

Aktiviti untuk menghapuskan karkas/ bangkai haiwan/hasilan haiwan/ bahan biologik dan bahan yang telahdijangkitisecaraindividuataubesar-besaranyangtelahdisahkan berpenyakit atau berisiko dan atas kestangkapan/penyeludupan melalui perintah mahkamah.

Penyakit Rabies

3

Penyakit Rabies


3.5 Pegawai Veterinar

Pegawai yangdilantik secara rasmidandiberi kuasabagimenjalankan, melaksanakan tugas bagi pihak KetuaPengarah Perkhidmatan Veterinar atau PengarahPerkhidmatanVeterinarNegeridibawahAktaBinatang1953(Semakan2006).

3.6 Pihak Berkuasa Veterinar

Ketua Pengarah Perkhidmatan Veterinar, Timbalan KetuaPengarahPerkhidmatanVeterinar,danmana-manaPengarah Perkhidmatan Veterinar Negeri, mana-manaPegawai Veterinar, Timbalan atau Penolong PegawaiVeterinar dan termasuk mana-mana orang yang dilantiksecara bertulis oleh Ketua Pengarah PerkhidmatanVeterinar, Timbalan Ketua Pengarah PerkhidmatanVeterinar dan mana-mana Pengarah PerkhidmatanVeterinarNegeriuntukmenjadiPihakBerkuasaVeterinardibawahSeksyen3AktaBinatang1953(Semakan2006).

3.7 Haiwan terbiar

Haiwan seperti kucing dan anjing yang bergerak bebastanpa sebarang kekangan fizikal melangkaui kawasanpemilik/penjaga.

3.8 Haiwan

Semua binatang termasuk lembu, kambing, kerbau,bebiri,kuda,babi, rusa,anjing, kucing,unggas sertamana-manabinatang yang dikurung atau bawah kawalan, padasebarangumurataujantina.

3.9 Kawasan penampan

Kawasan yang memiliki risiko jangkitan yang tinggi iaitubersempadan kawasan terjangkit. Kawasan penampanmeliputi semua premis/ kampung/ lokasi yang berada30kmdaripadasempadan.

4


Penyakit Rabies


3.10 Kawasan dijangkiti

Suatukawasanyangberlakupenyakitatau,mungkintelahdibawamasukpenyakit.

3.11 Kawasan kawalan

Kawasan yang telah berlaku penyakit dan terdapatkeinginan untuk mengawalnya melalui pelbagai kaedahdanstrategisertaditetapkanlarangantertentu.

3.12 Kawasan pembasmian

Kawasan yang belum atau telah berlaku penyakit danterdapat keinginan untukmembasminyamelalui pelbagaikaedahdanstrategisertaditetapkanlarangantertentu.

3.13 Kes Penyakit Haiwan

Individu haiwan yang dijangkiti oleh agen patogenikdenganatautanpatandaklinikaljangkitan.

3.14 Indeks Penyakit

Satu kawasan penyakit setempat atau tapak utama bagisesuatu penyakit am atau jangkitan. Empat elemenpentingdalamindeks ini ialahlokasi,haiwan,penyakitdanmasa. Satu kawasan penyakit setempat atau tapakutama bagi sesuatu penyakit yang diuruskanmelalui APTVM Pengurusan Indeks Penyakit Haiwan.

3.15 Kuarantin

Sekatan pergerakan/perpindahan haiwan bersesuaiandengan arahan dari pihak berkuasa atau pihak yangdiberi kuasa samada premis peribadi tuan punya ataukemudahan bersesuaian yang telah diluluskan; dandi bawah kekangan oleh pagar bertutup, sangkar ataukandang.

3.16 Makmal Veterinar

Institusi yang diiktiraf dan diberi kuasa menjalankanpemeriksaandanujikajidanpengesahanpenyakit.

Penyakit Rabies

5

Penyakit Rabies


3.17 Notis

DokumenbertulisdariPihakBerkuasaVeterinarbagitujuanmemberitahu atau memaklum kepada pemilik premis,pemilik haiwan dan pihak–pihak yang berkepentingandalam bentuk surat resmi, email atau KhidmatPesananRingkas (SMS) berkenaandenganpengisytiharanpenyakitdantentangpembukaansertapenutupannya.

3.18 Premis

Ladang, tempat, kandang, reban, rumah sembelih, lojipemprosesan,kilangmakananhaiwan,klinikhaiwan,kedaihaiwan, pasar basah, rumah atau bangunandi manahaiwan, hasil atauproduk haiwanditempatkanatau diletakkan secara sementara atau kekal sertadijalankan perkhidmatan berkaitan haiwan, hasil danprodukhaiwan.

3.19 Pet Passport

DokumenpengenalanrasmiyangdikeluarkanolehJabatanPerkhidmatanVeterinarkepadahaiwankesayangan.

3.20 Rabid

Dijangkitiolehrabies.

3.21 Rekod Veterinar

Data atau maklumat berkaitan veterinar yang disimpanuntukrujukan.

3.22 Suntikan Booster

Imunogen (vaksin, toksoid atau persedian antigen)disuntik pada masa pertengahan yang sesuai selepassuntikan utama diberikan bertujuan meningkat ataumengekalkantahapimuniti.

3.23 Survelan

Aktiviti pensampelan, pelaporandanpenganalisaan yangsistematik bagi mengetahui status, taburan, corak dan

6


Penyakit Rabies


tandapenyakitdalampopulasiternakan.

3.24 Sijil Kesihatan Veterinar (SKV)

Dokumen yang mengesahkan kesihatan haiwan untukmembolehkan haiwan dipindahkan dari satu premis kepremis lain dan menjadi dokumen rujukan utamadan yang paling akhir dikeluarkan oleh mereka yangbertanggungjawab berpandukan APTVM Sijil KesihatanVeterinar.

3.25 Pengenalan Haiwan

Apa-apa tanda yang boleh memberikan pengenalansepertitagtelinga,tandacacah,copbadan,RFID,mikrocip,tindiktelingadan’earnotch’.

3.26 Vaksinasi

Proses pemberian vaksin yang mengandungi antigensesuatu penyakit, dilakukan ke atas haiwan yang bolehdijangkiti sehingga dapat menghasilkan ketahananterhadappenyakityangingindikawal.

3.27 Veterinawan Bertauliah

Veterinawan yang berdaftar dengan Majlis VeterinarMalaysia sertamemiliki SijilAmalan Tahunanyang sahdanditauliahkan secarabertulis oleh Ketua Pengarah JabatanPerkhidmatanVeterinarsertadidaftarkandenganDVSbagimenjalankan tugas tertentu dalam melaksanakan skoptanggungjawabtertentu.

3.28 Veterinawan

PegawaiVeterinar yangberdaftardenganMajlisVeterinarMalaysia serta memiliki Sijil Amalan Tahunan yangsahsamadaPegawaiVeterinarKerajaanatauditauliahkansecara bertulis oleh Ketua Pengarah PerkhidmatanVeterinar yang didaftarkan dengan DVS bagimenjalankantugastertentu.

Penyakit Rabies

7

Penyakit Rabies


3.29 Wabak

Kejadianpenyakitberjangkityangmelibatkanlebihdarisatuindeksataugerompokhaiwanataumelangkauisatumukimdandaerah.

3.30 Zoonotik

Penyakithaiwanyangbolehdipindahkankepadamanusia.

4.0 KATA SINGKATAN

ADIC :Animal Diseases Information Center

APTVM :ArahanProsedurTetapVeterinar

dFA :Direct Florence Antibody

FAT :Flourescent antibody Technique

IP :IndeksPenyakit

DVS :JabatanPerkhidmatanVeterinar

KKM :KementerianKesihatanMalaysia

PBT :PihakBerkuasaTempatan

PBV :PihakBerkuasaVeterinar

PPVN :PengarahPerkhidmatanVeterinarNegeri

PPVD :PihakPenguasaVeterinarDaerah

PVM :ProtokolVeterinarMalaysia

RFID :Radio Frequency Indentification

SKV :SijilKesihatanVeterinar

VRI :Veterinary Research Institute

TTL :TiadaTindakanLanjut

8


Penyakit Rabies


BAHAGIAN 1: PIAWAIAN VETERINAR

1.0 Kes Rabies

Kes rabies merupakan jangkitan virus dari genus Lyssavirus yangmenjangkiti mamalia yang dikenalpasti pegawai veterinarmelaluipemeriksaanklinikal,dengansejarahpendedahanbersertaperubahan kelakuan ditahap agresif atau dungu, dengan gejalakerosakansaraf, lumpuhdankematiandan jugamelaluiujianFAT.

2.0 Pengesahan Penyakit

2.1 Pemeriksaan Klinikal

Haiwan yang mempunyai sejarah menggigit dandigigitdengansimptomperubahankelakuan,gejalasaraf,lumpuh dan kematian. Gejala klinikal dalam haiwanlazimnya melalui dua fasa dimulai fasa prodormal yangagresif dan disusuli fasa paralitik atau lumpuh yangdungu.Haiwanterjangkitakanberubahperangai,menjadigarang,bertukarsuara,mengunyahtempatgigitan,hilangselera, demamdanmenggigit apa sahaja yang bergeraksekitarnya. Dalam kandang ia akanmenggigit pagar besidengan air liur meleleh dan berbuih mulut. Simptom inimenggambarkangejalaanjinggila selama2 -4hari. Fasalumpuh atau dungu pula haiwan payah untuk makan,macam terlekat, dagu jatuh atau lumpuh dengan air liurmelelehdanberbuihsertaberakhirdenganmati.

2.2. Penemuan Histologi

Penemuanhistologibergunauntukdiagnosisrabies.Tisuotakterjangkit menggunakan pewarna hematoxylin dan eosin,giemsa atau Sellers untuk mengesan bukti ensifalomilitis.Gambaranhistologiensifalomilitisditisuotakdanmeningesdibuktikan melalui infiltrasi mononuclear, pengumpulkanperivascularlimfositikatauselpolimorfinuklear,nodulbabesterdiridari selglialdan jasadnegris.Dahulu jasadnegris inidijadikan bukti pengesahan rabies, namun kini didapatitidakmencukupiuntukkepastianmuktamad.

Penyakit Rabies

9

Penyakit Rabies


2.4. Pengasingan virus

Pengesahan boleh juga dibuat melalui pengasinganvirus dari genus Lyssavirus. Isolasi virus dari air liurdimasukkan ke dalam tikus untuk pengamatan bagimenghasilkansemulagejalapenyakitdalamtikusmakmal.Semua urusan pengendalian virus perlu dibuat di dalammakmaldenganbiosafetytinggi.

2.4. Ujian Pengesahan

Ujian Floresent Antibody Test (FAT) atau Direct FlorenceAntibody, (dFA) dijalankan keatas tisu otak terutamadaridua tempat;medulladan serebelum. Antibodianti-rabiesyang dilabel dengan flouresence diguna untuk mengujitisu otak yang disyaki. Keputusan akan dilihat di bawahmikroskopflouresentdanakanmengesahkankejadian.

3.0 Kriteria Bebas Penyakit

3.1 Negara Bebas Rabies

3.1.1 Penyakitrabiesdiwartakandandipantaudidalam Negara; 3.1.2 Programsurvelanpenyakitrabiesdilaksanakan secaraefektif;

3.1.3 Semuaprosedurpengawalandanpencegahan telahdigunapakaitermasukprosedur pengimportanyangterkawal;

3.1.4 Tiada sebarang kes tempatan dikesan samadadidalammanaspesishaiwanmahupun manusiaselamasekurang-kurangnya2tahun. NamunsekiranyaterdapatpengasinganBat Lyssavirus,status ini akan digantung semula;

3.1.5 Tiadasebarangkeskarnivoryangdiimport danrabiddiluardarikawasanstesenkuarantin selamatempoh6bulan.

10


Penyakit Rabies


3.2 Pengimportan Haiwan Dari Negara Bebas Rabies

3.2.1 Haiwandomestikdanhaiwanliaryangdipelihara

Tiadatandaklinikalrabiessemasapenghantaran; ●

Telah disimpan di dalam Negara yang bebas ●darirabiessemenjaklahiratauselama6bulansebelumpenghantaran.

3.2.2 Haiwanliaryangtidakdipelihara


TelahberadadidalamNegarayangbebasrabies ●danjauhdariNegarayangtidakbebasrabies.[Jarak ditentukan berdasarkan spesis haiwanyangakandieksportdanhaiwanyangberpotensidijangkiti dari Negara tidak bebas rabies tadi]

3.3 Pengimportan Haiwan Dari Negara Tidak Bebas Rabies

3.3.1 KucingdanAnjing

Tiada tandaklinikal rabiesdalammasa48 jam ●sebelumpenghantaran;DAN

Mempunyaitandapengenalanyangkekal ●sepertimikrocipdannombornyamestilahtecatatdansamasepertididalamSijilKesihatanVeterinarnya;

Telahdiberikansuntikanvaksinrabies: ●

Suntikan pertama vaksin rabies telah◊diberikan ketika kucing atau anjing ituberusiasekurang-kurangnya3bulan,

(Suntikanpertama)Vaksinasidilakukan◊tidakkurangdari6bulandantidakmelebihi1tahundaritarikhpenghantaran;

(Suntikan Booster) Vaksinasi telah◊dilakukan tidak melebihi 1 tahun daritarikhpenghantaran;

Penyakit Rabies

11

Penyakit Rabies


Telah dilakukan ujian antibodi dengan◊keputusanpositif (parasEquivalent tidakkurang 0.5IU/ml), keputusan ini diterimapakai tidak kurang 3 bulan dan tidaklebih 1 tahun dari tarikh penghantaran;ATAU

Sekiranya syarat-syaratb,cdand tidak◊dipatuhi maka kucing dan anjing yangingindibawamasukperludikuarantinkanselama6bulan.

3.3.2 Haiwanlainselainkucingdananjing


Telah dikuarantinkan selama 6 bulan sebelum ●penghantaran dan kawasan asalnya perlulahtidak dilaporkan dengan sebarang kes rabiesdalamtempoh1tahun.

4.0 Kawasan Kawalan Rabies

Sementara Malaysia telah bebas seluruhnya dari rabies namun ianyaakandibahagikankedalamduakawasan:

a) KawasanPenampan

b) KawasanBebas

4.1 Kawasan Penampan

Kawasan penampan merupakan kawasan yang meliputisekitar 30 km atau 20 batu dari sempadan Negara iaitudari Thailand di utara dan dari Kalimantan di Sabah danSarawak. Kawasan tersebut meliputi negeri Perlis,sebahagian Kedah, Perak dan Kelantan utara. PPVNakanmengeluarkan warta Perintah Kawalan Rabies yangmenetapkankawasansebenar.

4.2 Kawasan Bebas

Semuakawasanlaindiluarkawasanpenampan.

12


Penyakit Rabies


5.0 Kriteria Pengurusan Indeks Penyakit

KriteriapengurusanIndeksPenyakit(IP)rabiesditunjukkandalamjadual1.

IP Kod Petunjuk TumpuanDisyaki Kelabu Kesgigitandanberasassindrom

gejalaPremisdisyaki.

Aktif Merah Penyakitdisahkan Daerahberkenaandenganradius20km.

Kawalan Kuning Kua ran t i n , penghapu san ,pelupusan, vaksinasi, survelandankempenkesedaranawamdijalankan

Kawasan terjangkit dankawasankawalan

Pulih Hijau Tiada kes baru dikesan dalamkawasan terjangkit dalamtempoh6bulan

Survelan semua kawasanmeliputikawasanterjangkit,kawalandanpembasmian.

Bebas Putih Penyakitdisahkanbebasuntuktempohmelebihi2tahun

Pencegahankembaliberpandukawasanpenampandanbebas.

Penyakit Rabies

13

Penyakit Rabies


BAHAGIAN II: PROTOKOL KAWALAN DAN PEMBASMIAN PENYAKIT RABIES

1.0 Pengenalan

MalaysiasebagaisebuahNegarayangbebasdarirabiesberhasratmengekalkan status berkenaan. Sekiranya berlaku rabies dalamhaiwan atau manusia pastinya akan meningkatkan keresahanawam.Keadaanituakanmenjejaskankeyakinanorangramaisertaakan mempunyai implikasi ekonomi melalui kemerosotan aktivitipelancongan. Sementara kos pembasmian menjadi besar danprosedur pengurusan haiwan kesayangan pastinya menjadi lebihrumit. Kedudukan yang dicapai sekarang hasil dari jalinankerjasama pelbagai pihak dengan Jabatan PerkhidmatanVeterinar terutama Kerajaan Tempatan, Kementerian Kesihatan,Polis,KementerianPenerangandanramaipihaklain.Malaysiajugabertuah kerana telahmemiliki prasanaperundangan yang kemasyangmembolehkankejadianwabakditanganidenganberkesan.

2.0 Dasar

Untukmengekalstatusbebasrabies.

3.0 Objektif

Dasartersebutakandicapaidengan:•

MencegahkemasukanrabieskedalamNegara•

Mengurangkanrisikokejadiandenganpengawalanhaiwanterbiar•

Melibatkan penyertaan awam melalui ”pemilik haiwan•kesayanganbertanggungjawab”

4.0 Matlamat

PVM yang lengkap agar Negara sentiasa siapsiaga untukmenghadapikrisispenyakitrabies.

14


Penyakit Rabies


5.0 Strategi

Pencegahan rabies seperti diperuntukan dalam Seksyen 38-42,AktaBinatang,1953 (semakan2006)akandilaksanakanberpandustrategiberikut:

Kawalanimport•

Kuarantin•

Kawalanpemindahan•

Pengzonan•

Pengurusanindeks•

Kawalanhaiwanterbiar•

Vaksinasi•

Amaran awal•

Survelan•

Kempenkesedaranawam•

5.1 Kawalan import

5.1.1 HanyahaiwanberisikodaripadaNegaraatauzon yang bebas rabies dibenarkan untuk import ke Malaysia;

5.1.2 Semua haiwan yang ingin diimport hendaklah terlebihdahuludivaksinasi;

5.1.3 Suntikan pertama vaksin rabies telah diberikan ketikakucingatauanjingituberusia sekurang-kurangnya3bulan;

5.1.4 (Suntikanpertama)Vaksinasidilakukantidak kurang dari 6 bulan dan tidak melebihi 1 tahun daritarikhpenghantaran;

5.1.5 (Suntikan Booster) Vaksinasi telah dilakukan tidak melebihi1tahundaritarikhpenghantaran;

5.1.6 Semua haiwan hendaklah diperiksa dan disahkan sihat disertai Sijil Kesihatan Veterinar oleh veterinawan;

Penyakit Rabies

15

Penyakit Rabies


5.1.7 Kebenaranimportakandibuatmelaluie–permit1;

5.1.8 Haiwanakandiperiksadipintumasukdandikuarantin distesenkuarantinselama1bulan.

5.2 Kuarantin

5.2.1 Haiwan disyaki keranamenunjukkan gejala rabies hendaklah dikuarantin di kandang PPVD atau kuarantinsementarayangditetapkanPPVD;

5.2.2 Semuakesgigitanyangdilaporkansamadakepada DVS, KKM atau polis hendaklah menjadi IP rabies disyakidandikuarantin;

5.2.3 Pengawasan dalam kuarantin dibuat dengan mengamatigejalarabiesuntuktempoh10hari;

5.2.4 Ujiandarahbolehdijalankanuntukpengesahan;

5.2.5 Sekiranya rabies disyaki penghapusan belas dijalankanolehveterinawan

5.2.6 Hantarotakkemakmaluntukujianpengesahan;

5.2.7 Sekiranya positif hendaklah dimaklumkan kepada Kementerian Kesihatan untuk tindakan susulan kepadamangsagigitan.

5.3 Kawalan pergerakan

5.3.1 Pemindahandarikawasanpenampankekawasan bebasditegahkecualidengankebenaran;

5.3.2 Pemindahandibenarkankeatashaiwankesayangan yang telah disahkan menjalani vaksinasi tahunan;

5.3.3 Pemindahanhaiwandarikawasanbebaskekawasan penampan juga hendaklah divaksinasi dahulu sebelumdibenarkanpindahmasuk;

5.3.4 Haiwan kesayangan tersebut hendaklah diperiksa kesihatandandisahkan sihatmelalui Sijil Kesihatan Veterinarolehveterinawan;

16


Penyakit Rabies


5.3.5 Kebenaranpemindahanakandibuatmelaluisistem e-permit2;

5.3.6 Pemindahan dalam kawasan bebas hendaklah disertai dengan Pet Passport dengan bukti pemeriksaankesihatanolehveterinawan.

5.3.7 Semuapenyertaandalampertunjukanataupertandingan haiwan kesayangan dalam kawasan bebas rabieshendaklahdisertaiPetPassport.

5.3.8 Haiwan yang tiada pengesahan kesihatan dan dayajejak melalui Pet Passport ditegah daripada menyertai pertunjukan dan pertandingan yang mendedahkankepadapenularanpenyakit.

5.4 Pengezonan

5.4.1 KeadaanBiasa

Dalamkeadaanbiasaterdapatduakawasan:

Kawasanpenampan•

DVS bertanggungjawab menjalankan◊vaksinasitahunankeatassemuaanjing.

DVSbertanggungjawabmelesenkananjing.◊

DVSbertanggungjawabmengawalhaiwan◊terbiar

Kawasanbebas•

Kerajaan Tempatan bertanggungjawab◊melesenkan semua anjing dalam kawasanpentadbiranya.

Kerajaan Tempatan bertanggungjawab◊mengawalhaiwanterbiar

5.4.2 KeadaanKrisis

Dalamkeadaankrisistigakawasanakanditetapkan:

Penyakit Rabies

17

Penyakit Rabies


Kawasandijangkiti•

Perintahkuarantinakandikuatkuaskan◊dengantegahansemuapergerakanhaiwankesayangan.

PPVN boleh mengeluarkan perintah untuk◊mengurung,mengikat,merantai,memasang,kekangleherataumengekangmulutanjing.

Notis kuarantin dikeluarkan ke atas premis◊terjangkit.

Menggerakkanoperasipenghapusanhaiwan◊

terbiar.

Meningkatkansurvelan.◊

Menjalankankempenkesedaranawam.◊

Kawasankawalan•

Semuapergerakanditegahkecualidengan◊kebenaran.

Menggalakkan semua anjing menjalani◊vaksinasi.

Meningkatkanoperasipenghapusanhaiwan◊terbiar.


Menjalankankempenkesedaranawam.◊

Kawasanpembasmian•

SemuapergerakanbesertaPetPassport.◊

Meningkatkanoperasipenghapusanhaiwan◊terbiar.


Menjalankankempenkesedaranawam◊

18


Penyakit Rabies


5.5 Pengurusan indeks

5.5.1 IPDisyaki

SetiapkesgigitanyangdilaporkankepadaDVS•ataupolisdianggapkanIPdisyaki.

Kejadianyangmelaporkangejalamenyerupai•rabiesdianggapIPdisyaki.

Pegawai Kes hendaklah menjalankan•penyiasatanpenyakit berasas gejala dansejarah,

Semuakesgigitandalamkawasanpenampan•menjadiIPdisyakidanmestidikuarantin.

Bagikespolishaiwanakandikuarantin10hari•untukpengamatan

Bagi kes lain pegawai kes perlu tentukan•samada Tiada Tindakan Lanjut (TTL) ataukuarantin.

KalauTTL,IPditutupkan.JikadikuarantinstatusIP•tertaklukkepadakeputusanujianpengesahan.

5.5.2 IPAktif

Sekiranya disahkan IP menjadi aktif dengan•mengambilradius20km.

PPVN hendaklah memaklumkan kepada•MenteriBesar.

PerintahKawalanhendaklahdiwartakan.•

KenyataanAwamhendaklahdibuat.•

Langkah pembasmian melalui operasi•penghapusan dan pelupusan haiwan terbiardibuat.

Langkahpembasmiansebagaidalamkawasan•terjangkitdiambil.

5.5.3 IPKawalan

Bila segala langkah kawalan di IP aktif telah•diambil saperti Kuarantin, penghapusan,

Penyakit Rabies

19

Penyakit Rabies


pelupusan,vaksinasi, disinfeksi dan kempenkesedaranawamIPbertukarmenjadiIPKawalan.

Survelan diteruskan bagi kawasan terjangkit,•kawalan,pembasmian.

5.5.4 IPPulih

Bila tiada lagi kes rabies yang berlaku dalam•IP Kawalan untuk tempoh 6 bulan maka IPbertukarmenjadiIPPulih.

Survelan diteruskan bagi kawasan terjangkit,•kawalandanpembasmian.

5.5.5 IPBebas

BilatiadalagikesrabiesyangberlakudalamIPPulihuntuktempoh2tahunmakaIPbertukarmenjadiIPBebas.

5.6 Kawalan haiwan terbiar

5.6.1 Penghapusandanpelupusan

DVS telah mengeluarkan Garis panduan•PenghapusanAnjingTerbiar.

PBT tidak dibenarkan untuk menembak anjing•terbiar.

Prosedur demikian hanya boleh dilaksanakan•ketika wabak yang rabies mempunyai risikotinggijangkitanrabieskepadapetugasterutamadalamkawasanpenampan.

Anjing hendaklah ditangkap dan dikurung•dalampaun.

Sekiranya anjing mempunyai tanda•pengenalanrujukpengkalandatadanhubungituannya.

Penduduk kawasan operasi tangkapan•berkenaanhendaklahdimaklumi.

20


Penyakit Rabies


Anjing hendaklah dikurung untuk tempoh•semingguuntukmemberpeluangpemilik datangmenuntut.

Sekiranya tiada pemilik datang menuntut•daripada paun, PBT boleh membenarkanmereka berminat untuk mengambilnya untuktempohseminggulagi.

Sekiranyatiadapihakberminatanjingberkenaan•bolehlah di lupus belas oleh veterinawan.

5.6.2 Kawalanpopulasi

Anjing merupakan haiwan yang menjaga•kawasan dan akan berganti sekiranya adakekosonganliputankawalan.

Sebahagian kecil dari anjing yang ditangkap•serta didapati sesuai boleh dimandulkan dandilepaskembalidalamkawasansama.

Anjing berkenaan akan menjaga kawasan itu•danmemastikanpopulasi rendahkeranatelahdimandulkan.

Kawasan tempat makanan seperti pasar dan•tempat buang sampah hendaklah diuruskansisadenganbaik.

Kedai makanan hendaklah menguruskan sisa•denganbaikagartidakmenjadipuncamakananhaiwanterbiar.

5.6.3 Galakanpemandulan

DVS, PBT dan Badan Bukan Kerajaan boleh•mengadakan kempen pemandulan bagimengurangkanpembiakan.

Pemilik hendaklah digalakkan untuk•memandulkan haiwan kesayangan merekamelalui Kempen Kesedaran Awam bagimengelakpembiakantidakdikehendaki.

Penyakit Rabies

21

Penyakit Rabies


5.6.4 Kawalanpembiakan

Pemilik haiwan kesayangan tidaklah dibenar•untuk membiak haiwan peliharaan mereka.

Sekiranya berlaku pembiakan tidak sengaja•danmerekagagalmencaripemilikbaru,anakhaiwanituhendaklahdiserahkankepadapaunPBT serta membayar kos penghapusan belas.

Pemilik haiwan kesayangan ditegah dari•membuang haiwan mereka ditempat awam,tetapi hendaklah dihantar kepada paun.

Hanyapembiakhaiwankesayanganberdaftar•dengan DVS sahaja boleh membiak danmenjualhaiwankesayangansecarakomersil.

5.6.5 Galakanpemilikbertanggungjawab

Semuapemilik haiwan kesayanganhendaklah•memiliki Pet Passport yang merekodkanpengenalan melalui mikrocip pada setiaphaiwannya.

Pengenalan tersebut penting untuk kawalan•penyakitsertadayajejak.

Pet Passport akan meningkatkan bilangan•Pemilik Haiwan KesayanganBertanggungjawab.

Semua pemindahan haiwan dalam kawasan•bebas dan bagi menyertai pertunjukanatau pertandingan hendaklah dibuktikankesihatannyamelaluiPetPassport.

Pet Passport boleh didapati dari DVS dan•Veterinawan yang ditauliahkan oleh DVSsebagaiPendaftarHaiwan.

5.7 Vaksinasi

5.7.1 Semua haiwan dalam kawasan penampan wajib menjalani vaksinasi tahunan dan dilesenkan.

5.7.2 Haiwan yang gagal mematuhi perintah tersebut akandihapuskan.

22


Penyakit Rabies


5.7.3 Haiwandalamkawasanbebas tidakdiwajibuntuk vaksinasi.

5.7.4 Vaksinasi hanya boleh dibuat melalui preskripsi veterinawanberasaspertimbanganrisiko.

5.7.5 Ujian serologi melalui persampelan hendaklahdijalankan dalam kawasan penampan untuk

menentukan paras antibodi dan tahapperlindungan.

5.8 Amaran awal

5.8.1 Semua kes gigitan yang dilaporkan kepada polis dianggap IP disyaki dan dikuarantin, diamati dan diuji.

5.8.2 Sekiranya haiwan disyaki dihapus oleh polis atau atasperintahPengetuaPBT,postmortemhendaklah dijalankan,dengantisuotakdihantarkemakmal.

5.8.3 Sebarang kes yang menunjukkan gejala rabies dalam kawasan penampan hendaklah dianggap sebagaiIPdisyaki.

5.8.4 Pesakityangmendapatrawatandiklinikatauhospital keranagigitanhendaklahdianggapberisikorabies.

5.8.5 Pegawai Perubatan hendaklah memaklumkankepadaDVSsertamerta.

5.8.6 PBV hendaklah menjalan dayajejak, menjalankan kuarantinanjingberkenaan.

5.8.7 Keputusankuarantinhendaklahdilaporkankembali kepada Pegawai Perubatan untuk tindakan lanjut kepadamangsagigitantersebut.

5.8.8 SekiranyaPBVgagal;mengesananjingberkenaan, Pegawai Perubatan hendaklah dimaklumi dan pesakit dianggap terdedah serta diberi rawatan sewajarnya.

Penyakit Rabies

23

Penyakit Rabies


5.9 Survelan

5.9.1 Survelanpasif

Semualaporangigitananjingsamadadaripada•DVS,PolisatauKementerianKesihatanmenjadisebahagiansurvelanpasif.

Semua laporan sindrom saraf dengan haiwan•agresifataudungumenjadisebahagiansurvelanpasif dan dikendali mengikut APTVM Survelan.

Sindromtersebuthendaklahdilaporkankepada•ADIC.

Ketua Seksyen Epidemiologi dan Survelan•akan tentukansamada IPdisyakiakandibuat

penyiasatanpenyakitatauTTL.

5.9.2 Survelanaktif

Seksyen Epidemiologi dan Survelan akan•menetapkanPelan Survelan Tahunan untukrabies.

Ketua Bahagian Kesihatan Veterinar Negeri•hendaklah pastikan PPVD membuatpersampelan mengikut sasaran yangditetapkan.

Otak yang disampel hendaklah diuruskan•dengantahapbiosekurititinggi.

Semua sampel hendaklah dihantar dimakmal•rujukandiVRI.

5.10 Kempen kesedaran awam

5.10.1 Bahagian Komunikasi Korporat dan Antarabangsa akan menyelaras Kempen Kesedaran Awam mengenaipenyakitrabies.

5.10.2 Seksyen Kawalan dan Pembasmian Penyakit akan menyelaraskandunganmesejkempen.

5.10.3 Ketua Bahagian Kesihatan Veterinar Negeri danUnit Perhubungan Awam Negeri akanmenyelaraskempenpenerangandiperingkatnegeri. Sila rujukAPTVMKempenKesedaranAwam.

24


Penyakit Rabies


BAHAGIAN III: PANDUAN PENCEGAHAN DAN PENGAWALAN RABIES

Panduandanpencegahanrabiesmelibatkanaktiviti-aktivitiberikut;

1) PanduanPelesenanAnjingKawasanPenampan

2) PanduanSurvelanAktifRabies

3) PanduanPengendalianKejadianKesGigitanAnjing

4) PanduanKuarantinRabies

5) PanduanRawatanKecemasanRabies

6) PanduanPetPasport

1.0 PANDUAN PELESENAN ANJING KAWASAN PENAMPAN

1.1 Persiapan

1.1.1. Seksyen Zoonosis dan KesihatanAwam hendaklah menempah lencana lesen anjing untuk bekalan awaltahunhadapan.

1.1.2. Mengagihkanlesenkenegerikawasansempadan.

1.2 Pewartaan

1.2.1 PastikanKaedahKawalanRabiesmasihberkuatkuasa dinegerikawasanpenampan.

1.2.2 DerafwartauntukPerintahPelesenanAnjingolehPPVN.

1.2.3 Dapatkan kelulusan Penasihat Undang-undang NegeridanWarta.

1.3 Kempen Kesedaran Awam

1.3.1 Buat kenyataan awam memaklumkan tentang perintahlesenanjing.

1.3.2 Papar jadualkan tarikh dan tempat vaksinasi dan pelesenan.

1.3.3 Sediakankenyataanawamatauposter.

Penyakit Rabies

25

Penyakit Rabies


1.4 Mengeluarkan lesen

1.4.1 Jalankan pemeriksaan kesihatan atas anjing yang akandilesen.

1.4.2 Sekiranyapemeriksaankesihatantelahdibuatoleh veterinawan,pemilikhendaklahmenunjukbuktiSijil KesihatanVeterinar.

1.4.3 SemakPetPassport.Sekiranyabelumada,dapatkan PetPassport.

1.4.4 Jalankanvaksinasirabies.

1.4.5 RekoddalamPetPassport.

1.4.6 SediakanlaporanpelesenandanvaksinasikepadaDVS.

1.5 Aktiviti Selepas Pelesenan

1.5.1 Selepastempohpelesenananjingterbiarditangkap.

1.5.2 Anjingyangtidakbertuandantidakdituntutkendaklah lupusbelas.

1.5.3 Bagikawasanrisikorabiestinggidalampertimbangan PPVNkaedahpelupusansesuaibolehditimbangkan.

2.0 PANDUAN SURVELAN AKTIF RABIES

2.1 Pelan Survelan

2.1.1 KetuaSeksyenEpidemiologidanSurvelanhendaklah menetapkan taburan persampelan dalam Pelan SurvelanTahunan.

2.1.1 Ketua Bahagian Kesihatan Veterinar Negeri hendaklah mengatur taburan persampelan mengikutdaerah.

2.2 Persampelan

2.2.1 KetuaBahagianKesihatanVeterinarNegerihendaklah mengatur pelupusan anjing mengikut daerah.

26


Penyakit Rabies


2.2.2 Pegawai Survelan atau PPVD hendaklah menjalankanpostmortem.

2.2.3 Ketua pasukan pelupusan hendaklah mengutip kepalayangdisimpandalamkotaksejuk.

2.2.4 Rekodkanlokasi,masa,jantina,baka.

2.3 Penghantaran sampel

2.3.1 Sampel yangdi telah di kutip hendaklah letakkan dalambekastertutup.

2.3.2 Pastikanterdapatcukuppenyejukuntukperjalanan.

2.3.3 Bekashendaklahditutupkemasdandisinfeksi.

2.3.4 Ketikapengendaliansampel,langkahkeselamatan dirihendaklahdiambil.

2.4 Pengurusan keputusan

2.4.1 SampelhendaklahdihantarkeVRIdengansegera.

2.4.2 Keputusan hendaklah dihantar balik ke PPVD, PPVNdanADICuntuktindakanlanjut.

3.0 PANDUAN PENGENDALIAN KEJADIAN KES GIGITAN ANJING

3.1 PPV menerima aduan dari orang awam atau pihak polis atauhospital,melaluiBorangAppendiks1;

3.2 PPV haruslah menjalankan penyiasatan kes dan mengisi BorangAppendiksII;

3.3 PPVharuslahmenangkapanjing terbabit,mengurungdan melakukan pemerhatian ke atas anjing terbabit selama 14hari;

3.4 Jika anjing terbabit menunjukkan tanda-tanda positif rabies,makaiaharuslahsegeradihapusbelas,lalusampel kepalanyadihantarkeVRIuntukdiuji;

Penyakit Rabies

27

Penyakit Rabies


3.5 Jikaanjing terbabit tidakmenunjukkan tanda-tandapositif rabies, maka ia bolehlah dipulangkan beserta laporan pemerhatiandannasihatipemilikanjinguntukmenggunakan kolar dan rantai sesuai untuk mengekang anjing didalamkawasanrumahyangberpagar;

3.6 MaklumkankeskepadaKetuaPengarahDVSdanKKM.

4.0 PANDUAN KUARANTIN RABIES

4.1 Sekiranyaseekorhaiwan(terutamanyaanjingdankelawar) telahmenggigitmanusiadanakhirnyadikenalpasti,PPVakan menangkap dan mengurung haiwan terbabit untuk pemerhatianselama14hari.

4.2 Kriteriakuarantinperlulahmematuhiperkaraberikut:

4.2.1 Mempunyai kemudahan keselamatan seperti sangkar berkunci,selamatdaririsikoseranganterhadapmanusia;

4.2.2 Haiwanitudiberikanvaksinrabies;

4.2.3 PPVatauVeterinawanBertauliahharuslahsekurang-kurangnya memantau keadaan haiwan itu pada hari pertama dan terakhirkuarantin tersebut.Jikahaiwansakitdidalam tempohtersebut,laporanbertulisperludibuat;

4.2.4 Sekiranya haiwan itu tidak dapat dikuarantinkan denganselamat atas sebarang sebab, ia haruslah dihapus belaslalu sampel kepala hendaklah dihantar ke VRI bagidiagnosisrabies;

4.2.5 Sekiranya haiwan itu mati dalam tempoh kuarantin atas sebarangsebab,kepalanyahendaklahdihantarkeVRI bagidiagnosisrabies.

4.3 Adalahmenjadi kesalahan sekiranyamana-mana individu mengganggutempohkuarantintersebut;

4.4 Tiada haiwan liar yang akan dikuarantinkan sekiranyamenggigit manusia. Semuanya akan dihapus belas dansampelkepaladihantarkeVRIbagidiagnosisrabies.

28


Penyakit Rabies


5.0 PANDUAN RAWATAN KECEMASAN RABIES

Apabila berlakunya sebarang kejadian gigitan haiwan terutamanyaanjing,kelawardankucing;

5.1 Panduan Kecemasan Asas

i. Bawa bertenang dan pastikan anda dan orang yang digigit berada di kawasan yang selamat. Gunakan sarung tangan getah sebelum anda memeriksakawasanluka;

ii. Jika tiada pendarahan yang serius, basuh luka dengan air dan sabun di bawah air mengalir selama 3 hingga 5 minit. Tutup luka dengan krim antibioticdanpelapikyangbersihdankering;

iii. Jika pendarahan adalah serius, tekap dan tekan kawasan luka dengan kain bersih dan kering. Tinggikankedudukantempatluka;

iv. Pergikehospitalyangberdekatandengansegera dan laporkan kejadian kepada Pejabat Veterinar

yangberdekatan.

5.2 Kes gigitan haiwan adalah serius apabila;

i. Haiwanyangmenggigitadalahliardantidakdiketahui pemiliknya; ii. Orangyangdigigittidakmendapatsuntikantetanus dalam5tahunkebelakanganini;

iii. Terdapatnya bengkak, kemerahan, atau nanah mengalirdariluka;

iv. Gigitanadalahdikepala,tengkukatautangan;

v. Gigitandalamdanlebar;

vi. Tidakpastijikalukagigitanitumemerlukanjahitan.

Penyakit Rabies

29

Penyakit Rabies


5.3 PastikanlaporankejadiandibuatkepadaPejabatVeterinaryang berdekatan walaupun anda tidak memerlukanrawatan hospital, supaya pihak berkenaan dapatmelakukan siasatan dan membuat kepastian samadahaiwantersebutadalahrabidatautidak.

6.0 PANDUAN PET PASSPORT

Sila rujuk dengan Jabatan Perkhidmatan Veterinar berdekatan anda atau Seksyen Kawalan dan Pembasmian Penyakit, IbuPejabatPerkhidmatanVeterinar,Putrajaya.

30


Penyakit Rabies


Lampiran 1

HOSPITALKERAJAAN/SWASTADAERAH……………………………NEGERI…………………………….

PENGARAHJABATANPERKHIDMATANHAIWANNEGERI………………………………………..

Tuan,

LAPORAN KES GIGITAN HAIWAN YANG MEMBAWA PENYAKIT RABIES

NAMAPESAKIT

K/P

JANTINA

UMUR

BANGSA

NAMAIBU/BAPA

ALAMAT

NO.LAPORANPOLIS

NO.PESAKITLUAR

JENISHAIWAN

SILATANDAKAN(√)DALAMKOTAKYANGSESUAI

BERTUAN () YANGBERTUAN ()BERLESEN () TAKBERLESEN ()TIDAKDIKETAHUI ()

TARIKHDIGIGIT MASA:

TEMPATKEJADIAN

TARIKH&RAWATANDITERIMA

MASARAWATAN

NAMAPEGAWAIPERUBATAN

KESDIRAWATSEBAGAI PESAKITLUAR()DIMASUKKANWAD()

ALAMATHOSPITAL/KLINIK

NOTA:Boranginihendaklahdiisiolehpegawaiperubatan/pengamalperubatanbagisetiapkes,dansatusalinandihantarkepadapegawaikesihatandaerahberkenaan

Penyakit Rabies

31

Penyakit Rabies


ALAMAT Lampiran 2……………………………………………………………………………………………..TEL:…………………..

LAPORAN TINDAKAN SUSULAN KE ATAS KES GIGITAN

Nama Pesakit : ……………………………………………………Rujukan Fail : ……………………………………………………..

Tempatdigigit(silatanda√padatempatberkenaan)

Bahagian Catatan

Kepala

Muka

Badan

Lengan

Peha

Kaki

Sebabdigigit

Punca Catatan

Menangkap

Melerai

Memijak

Memukul

Tanpapunca

KeadaanPesakit

Kedudukan Catatan

Normal

RawatanSusulan

Takdapatdikesan

32


Penyakit Rabies


KeadaanHaiwan

Kedudukan Catatan

Normal

Takdapatdikesan

Pemeriksa

Nama Catatan

Pemberimaklumat

Nama Catatan

Bapa

Ibu

Pesakit

Jiran

Lawatan

Tarikh Hari Jam

Catitan:………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Penyakit Rabies

33

Penyakit Rabies


RUJUKAN

CDC,MMWR,Recommendation&Reports,April14,2006/55(RR05);1-81.

Cynthia M. Kahn, Scott Line, Merial, The Merck Veterinary Manual,2. 9thedition,2005

D.C.Blood,VirginaP.Studdert,BailiereTindall,Bailliere’sComprehensive3. VeterinaryDictionary,1988

Medscapetoday,CDC,MMWR,2007,56(22):1-84.

Protokol- Protokol Kawalan Penyakit Haiwan Kebangsaan, Jabatan5. PerkhidmatanHaiwan,KementerianpertanianMalaysia,2003

Rabies InMalaysia, Technical Report No. 3, Department of Veterinary6. Services,MinistryofAgricultureMalaysia,1987

Washington State University, 9CFR Part 1- Definition, April 25, 20047. http://Campusvet.wsu.edu/iacuc/9cfr1_2.html

34


Penyakit Rabies

PENGHARGAAN

Y.H. Dato’ Dr. Mohamad Azmie bin Zakaria BahagianPengurusan BiosekuritidanSPS

Dr. N. Krishnan SeksyenZoonosisdan KesihatanAwam

Dr. Roslaini bt Hj Rusli SeksyenZoonosisdan KesihatanAwam

Dr. Norsuhanna bt Mohd Mokhtar SeksyenZoonosisdan KesihatanAwam

PROTOKOL VETERINAR MALAYSIA - dvs.gov.my download images/5642c8d75290… · jiran. Risiko...

Documents

Transcript of PROTOKOL VETERINAR MALAYSIA - dvs.gov.my download images/5642c8d75290… · jiran. Risiko...