Qiraat Imam 'Asim Riwayat Hafs Kajian Terhadap Dua Thoriq ... Imam 'Asim... · HUKUM TARKIB BACAAN...

Qiraat Imam ‘Asim Riwayat Hafs: Kajian Terhadap Dua Toriq

Abd Muhaimin bin Ahmad

Muhammad Hafiz bin Saleh

Norazman bin Alias

[email protected]@usim.edu.my

[email protected]

PENGENALAN� Bacaan al-Quran menurut riwayat Hafs

daripada 'Asim adalah bacaan majoriti umat Islam di dunia. Statistik (95%) umat Islam membaca riwayat ini.

� Riwayat-riwayat yang adalah bacaan minoriti umat Islam:

� Warsy daripada Nafi’: 3%, iaitu di Algeria, Morocco, Tunisia, Barat Afrika dan Sudan.

� Ibn ‘Amir: 1%, iaitu di sebahagian Yaman.

� Qalun daripada Nafi’: 0.7%, iaitu di Libya dan sebahagian Tunisia dan Qatar.

� Duri daripada Abu ‘Amr: 0.3%, iaitu di sebahagian Sudan dan Barat Afrika.

PENGENALAN…samb.� Toriq yang masyhur adalah toriq al-Syatibiyyah.

� Toriq-toriq lain turut menjadi pegangan dalam pembacaan al-Quran sebahagian umat Islam yang mengetahui dan mempelajari secara khusus toriq-toriq tersebut.

� Namun, terdapat sebahagian pembaca al-Quran yang tidak memahami selok belok perbezaan bacaan setiap toriq, lalu mencampuradukkan toriq-toriq tersebut di dalam bacaan mereka sedangkan hukumnya adalah tegah.

HUKUM TARKIB BACAAN

� Tarkib: mencampuradukkan bacaan di antara toriq, riwayat dan qiraat.

� Istilah lain: talfiq atau takhlit.

� Para ulama' telah menyebut perbuatan tarkib

(mencampuradukkan) bacaan ini di dalam kitab-kitab mereka sebagai peringatan supaya para pembaca al-Quran tidak terjerumus melakukannya.

� Di antara mereka adalah Imam al-Sakhawi, al-Shofaqasi, Ibn al-Jazari, al-Qostholani, Mustafa al-Azmiri dan Muhammad Ali al-Dhabba'.

TORIQ-TORIQ RIWAYAT HAFS DARIPADA ‘ASIM

1. Toriq Daripada al-Syathibiyyah:

� Imam al-Syatibi telah memilih satu toriq sahaja bagi setiap riwayat yang dikumpulkan di dalam kitabnya Hirz al-

Amani wa Wajhu al-Tahani.

� Beliau telah mengekalkan toriq asal kitab - Kitab al-Taisir fi al-Qiraat al-Sab' karangan al-Dani.

� Toriq tersebut adalah toriq 'Ubaid bin Sobah al-Nahsyali.

TORIQ-TORIQ RIWAYAT HAFS DARIPADA ‘ASIM…samb.

2. Toriq al-Nasyr

� Para ulama' yang lain telah menghimpunkan toriq-toriq yang lain di dalam kitab mereka.

� Toriq-toriq ini dihimpunkan oleh Ibn al-Jazari di dalam Kitab al-Nasyr fi al-Qiraat al-`Asyar.

� Ibn al-Jazari telah memilih bagi riwayat Hafs daripada 'Asim 2 toriq yang utama iaitu:� Toriq 'Ubaid bin al-Sobah al-Nahsyali� Toriq 'Amru bin al-Sobah al-Nahsyali

PERINCIAN TORIQ ‘UBAID BIN SOBAH

� 'Ubaid bin al-Sobah al-Nahsyali telah mengambil bacaan daripadanya Ahmad bin Sahl al-Usynani dan daripada toriq Usynani ini dua toriq:� Toriq 'Ali bin Muhammad al-Hasyimi, dan

daripadanya terpecah kepada 10 toriq.� Toriq Abi Tahir 'Abd al-Wahid bin 'Umar, dan

daripadanya terpecah kepada 14 toriq.

PERINCIAN TORIQ ‘AMR BIN SOBAH

� 'Amr bin al-Sobah al-Nahsyali daripadanya 2 toriq:� Toriq Abi Ja'far Ahmad bin Muhammad bin

Hamid al-Fami yang dikenali sebagai al-Fil, dan daripadanya terpecah kepada 14 toriq.

� Toriq Zur'an bin Ahmad bin 'Isa dan daripadanya terpecah kepada 14 toriq.

JUMLAH TORIQ HAFS DARIPADA ‘ASIM

� Jumlah semua toriq bagi riwayat Hafs daripada Imam 'Asim yang telah dihimpun oleh Ibn al-Jazari di dalam kitab beliau adalah 52 toriq.

� Sheikh al-Dhobba' di dalam kitab Sorih al-Nas telah menambah 5 toriq yang lain yang tidak dipilih oleh Ibn al-Jazari iaitu� 3 toriq daripada al-Fil dan � 2 toriq daripada Zur'an.

� Ini telah menjadikan keseluruhan toriq bagi riwayat Hafs daripada 'Asim adalah 57 toriq.

TORIQ HAFS DARIPADA ‘ASIM MENURUT TORIQ AL-SYATIBIYYAH

IMAM AL-SYATIBI DAN AL-SYATIBIYYAH

� Beliau adalah al-Qasim bin Firruh bin Kholaf bin Ahmad Abu Qasim wa Abu Muhammad Al-Syatibi Al-Andalusi.

� Beliau seorang qari yang buta.

� Beliau mempelajari ilmu Qiraat dan memahirinya daripada Abi Abdullah Muhammad bin Abi al-'Ash.

� Kemudian beliau mempelajari ilmu qiraat daripada Ibn Huzail, di mana Imam al-Syatibi telah membaca di hadapan beliau qiraat menurut kitab al-Taisir yang telah dihafaznya.

� Beliau meninggal dunia pada hari Ahad, selepas solat Asar pada 28 Jamadilakhir 590H ketika beliau berumur 52 tahun.

� Dikebumikan pada hari Isnin di Qarafah iaitu tempat di antara Mesir dan Kaherah.

IMAM AL-SYATIBI DAN AL-

SYATIBIYYAH…samb.

� Syair-syair atau qasidah yang menghimpunkan tujuh qiraat mutawatirah .

� Turut dikenali sebagai al-Syatibiyyah.

� Terdiri daripada 1173 bait syair .

� Mengandungi bacaan qiraat yang terdapat di dalam kitab al-Taisir karangan Abu 'Amr al-Dani dengan penambahan khilaf oleh Imam al-Syatibi.

� Disyarahkan oleh lebih daripada 50 ulama’.

TORIQ AL-SYATIBIYYAH BAGI HAFS DARIPADA ‘ASIM

� Bagi riwayat Hafs daripada 'Asim, toriq tersebut adalah toriq 'Ubaid bin Sobah al-Nahsyali yang mengambil bacaan daripadanya al-Usynani yang telah mengambil bacaan daripadanya al-Hasyimi

TORIQ HAFS DARIPADA ‘ASIM

MENGIKUT AL-SYATIBIYYAH

��

��

�� !�" �� #$

�%�&� �'( ��

Toriq al-Farisi Daripada Kitab al-Tajrid li Bughyah al-Murid Karangan Ibn Fahham

Pengenalan Terhadap Ibn al-Fahham al-Siqili

� Beliau adalah Abu al-Qasim 'Abd al-Rahman bin 'Atiq bin Khalaf.

� Menurut Ibn al-Jazari, al-Fahham tidak pasti berkaitan tahun kelahiranrannya samada pada tahun 422H atau 425H.

� Beliau merupakan Sheikh al-Iskandariyyah.� Beliau wafat pada bulan Zulqa'edah tahun

516H.

Toriq Yang Dibawa oleh Ibn al-Fahham

� Terdapat 3 toriq yang di bawa oleh Ibn al-Fahham bagi riwayat Hafs daripada 'Asim.

� 2 daripada toriq tersebut disandarkan kepada Abu Tahir bin Abi Hasyim 'Abd al-Wahid.

� 1 disandarkan kepada Abu al-Hasan Zur'an.

Samb…

� Toriq yang dipilih untuk perbandingan adalah toriq al-Farisi.

� Ibn al-Fahham telah mengambil bacaan toriq ini daripada Abi al-Husin Nasr bin 'Abd al-'Aziz al-Farisi yang telah mengambil bacaan tersebut daripada Abi al-Hasan 'Ali bin Ahmad al-Hammami yang telah mengambil bacaan tersebut daripada Abi Tahir 'Abd al-Wahid bin 'Umar.(Rujuk gambarajah selepas ini)

��

��

��

�'� �� )�� *�� )�$

�� ! �� " #��

�"�� +�+,�� -

$�%� �� &�� )(�)�� (

Usul Yang Berbeza PadanyaToriq-toriq Riwayat Hafs Daripada 'Asim

� Terdapat 5 usul yang tidak disepakati oleh toriq-toriq riwayat Hafs daripada 'Asim:

1. Mad Munfasil: Toriq-toriq riwayat ini berbeza pada kadar panjang bagi mad ini, di mana sebahagian toriq membaca dengan Qasr (2 harakat), Fuwaiq al-Qasr (3 harakat), al-Tawassut (4 harakat) atau Fuwaiq al-Tawassut (5 harakat).

2. Mad Muttasil: Toriq-toriq riwayat ini berbeza pada kadar panjang bagi mad ini, di mana sebahagian toriq membaca dengan al-Tawassut (4 harakat), Fuwaiq al-Tawassut (5 harakat) atau al-Isyba' (6 harakat).

Usul Yang Berbeza PadanyaToriq-toriq Riwayat Hafs Daripada 'Asim…samb..

3. Dengung ( Ghunnah): Sebahagian toriq membaca idgham yang sempurna (idgham kamil) bersama ghunnah pada huruf Nun atau tanwin yang bertemu pada huruf Lam dan Ra'. Manakala sebahagian yang lain membacanya dengan idgham yang tidak sempurna (idgham naqis) dengan ghunnah pada pertemuan tersebut.

4. Saktah pada huruf berbaris sukun (mati) sebelum huruf Hamzah: Toriq-toriq riwayat ini berbeza pada tempat huruf mati tersebut di mana sebahagian mebaca tanpa saktah, sebahagian yang lain membaca Saktah 'Am atau Saktah Khas.

5. Takbir: Sebahagian daripada toriq tidak membaca takbir, manakala harus pada sebahagian yang lain membaca takbir am atau khas di awal atau akhir surah-surah khatam.

Farsy al-Huruf Yang Berbeza PadanyaToriq-toriq Riwayat Hafs Daripada 'Asim

� Terdapat 16 lafaz atau kalimah khusus yang terdapat perbezaan di antara toriq-toriq riwayat Hafs daripada 'Asim:

1. ��ÝÝÝÝ ++ ++ÁÁÁÁ öö öö6666 tt ttƒƒƒƒ uu uuρρρρ�� di dalam ayat 245 Surah al-Baqarah:Toriq-toriq berbeza pada bacaan kalimah samaada dibaca dengan huruf Sin atau Shod.

2. �� ZZ ZZππππ ss ssÜÜÜÜ )) ))ÁÁÁÁ tt tt////�� di dalam ayat 69 Surah al-A'raf: Toriq-toriq berbeza pada bacaan kalimah samaada dibaca dengan huruf Sin atau Shod.

3. �� ÏÏ ÏÏÜÜÜÜ øø øøŠŠŠŠ || ||ÁÁÁÁ ßß ßßϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ////�� di dalam ayat 22 Surah al-Ghasyiyah:Toriq-toriq berbeza pada bacaan kalimah samaada dibaca dengan huruf Sin atau Shod.

Farsy al-Huruf Yang Berbeza PadanyaToriq-toriq Riwayat Hafs Daripada 'Asim…samb...

4. �βρã�ÏÜ ø‹kÁßϑø9 $#� di dalam ayat 37 Surah al-Thur: Toriq-toriq berbeza pada bacaan kalimah samaada dibaca dengan huruf Sin atau Shod atau harus kedua-duanya sekali.

5. Hamzah Wasol pada � �ø t� Ÿ2©%!!#u� di dalam ayat 143 dan 144 Surah al-An'am� �z≈t↔ø9 !#u� di dalam ayat 51 dan 91 Surah Yunus� �ª!!#u� di dalam ayat 59 Surah Yunus dan 59 Surah al-

NamlToriq-toriq berbeza pada membaca kalimah-kalimah ini secara ibdal dengan isyba', tashil Hamzah kedua atau kedua-duanya sekali.

6. � y7Ï9≡ ©Œ ]yγù= tƒ � di dalam ayat 176 Surah al-A'raf: Toriq-toriq berbeza membaca lafaz ini samada secara idgham, izhar atau harus keduanya.


7. � $oΨyè ¨Β =Ÿ2 ö‘ $# ¢o_ ç6≈tƒ� di dalam ayat 42 Surah Hud: Toriq riwayat ini berbeza membaca lafaz ini samada secara idgham atau izhar.

8. Huruf Nun dan Wau pada:� �ÉΟ‹Å3pt ø: $# Éβ# u ö�à)ø9 $# uρ ∩⊇∪ û§ƒ� di dalam ayat 1-2 Surah

Yasin� � tβρ ã�äÜó¡o„ $ tΒ uρ ÉΟn= s)ø9 $# uρ úχ� di dalam ayat 1 Surah al-

QalamToriq-toriq berbeza membaca lafaz-lafaz samada secara izhar atau idgham.

� �$ ¨Ζ0Βù's? ω� di dalam ayat 11 Surah Yusuf:Toriq-toriq berbeza pada lafaz ini samada dibaca dengan isymam, ikhtilas (ikhfa') atau keduanya sekali.


10. Saktah pada kalimah-kalimah berikut:� � $ VϑÍhŠ s% ∩⊇∪ 2% y uθÏã� di dalam ayat 1-2 Surah al-Kahf� �# x‹≈ yδ 3 2$ tΡÏ‰s% ö�Β� di dalam ayat 1-2 Surah al-Kahf� � 5−# u‘ 2ô tΒ Ÿ≅Š Ï% uρ� di dalam ayat 27 Surah al-

Qiyamah� �tβ# u‘ 2ö≅ t/ � di dalam ayat 14 Surah al-Muthaffifin

Toriq-toriq riwayat ini berbeza bacaan pada lafaz-lafaz ini di mana sebahagian membaca dengan saktah pada 4 tempat ini, sebahagian membaca saktah hanya pada sebahagian tempat atau tidak membaca saktah (idraj) pada kesemua lafaz ini.


11. Huruf 'Ain pada 2 lafaz berikut:� �üÈÿè‹γ!2� di dalam ayat 1 Surah Maryam� � ý, û¡ÿã∩⊇∪ $Οm� di dalam ayat 1-2 Surah al-Syura

Perbezaan bacaan lafaz ini adalah pada kadar mad huruf 'Ain di mana sebahagian toriq membaca Qasr (2 harkat), Tawassut (4 harakat), isyba' (6 harakat) atau dengan 2 wajah iaitu tawassut dan isyba'.

12. �5−ö�Ïù � di dalam ayat 63 Surah al-Syu'ara'

Toriq-toriq berbeza bacaan pada kalimah ini di mana sebahagian toriq membaca dengan nipis pada huruf Ra', tebal pada huruf Ra' atau harus kedua-duanya.


13. � Ç8s?#u� di dalam ayat 36 Surah al-Naml

Toriq-toriq berbeza pada kalimah ini pada bacaan waqaf di mana sebahagian membaca dengan ithbat (kekal) huruf Ya', hazaf huruf Ya' atau harus kedua-duanya sekali.

14. Ayat 54 Surah al-Rum

‰÷èt/ .ÏΒ Ÿ≅ yèy_ ¢ΟèO Zο§θè% 7#÷è|Ê ‰÷èt/ Ÿ .ÏΒ ≅yèy_ ¢ΟèO 7#÷è|Ê ÏiΒ Νä3s)n= s{ “Ï%©!$# ª!$# *�� ã�ƒÏ‰ s)ø9 $# ÞΟŠÎ= yèø9 $# uθèδ uρ â!$t±o„ $tΒ , è=øƒs† π t7øŠx©uρ $Z$÷è |Ê ;ο§θè%

Toriq berbeza pada kalimah � #÷è|Ê� dan �$Z$÷è|Ê� di mana ia harus dibaca dengan baris atas (fathah) huruf Dhod, baris hadapan (dhommah) atau harus keduanya sekali.


15. � 6ξÅ¡≈ n=y™� di dalam ayat 4 Surah al-Insan

Toriq-toriq berbeza pada kalimah ini pada bacaan waqaf di mana sebahagian membaca dengan ithbat (kekal) huruf Alif, hazaf huruf Alif atau harus kedua-duanya sekali.

Jadual Perbezaan Di antara Toriq al-Syatibiyyah

dan Toriq al-Farisi Daripada Kitab al-Tajrid

TORIQ AL-FARISI

TORIQ AL-SYATIBIYYAH

PERKARABIL

44 atau 5 harakatMad Muttasil1.

44 atau 5 harakatMad Munfasil2.

Saktah KhasTiada saktah

Saktah pada huruf berbaris sukun (mati)

sebelum huruf Hamzah

3.

Tiada ghunnahTiada ghunnah

Ghunnah pada huruf Nun atau tanwin yang bertemu pada huruf

Lam dan Ra'

4.

Tiada takbirTiada takbirTakbir5.

Jadual Perbezaan Di antara Toriq al-Syatibiyyah dan Toriq al-Farisi Daripada Kitab al-Tajrid

TORIQ AL-FARISI


PERKARABIL

Dibaca dengan Sin

Dibaca dengan Sin

Bacaan pada kalimah:��ÝÝÝÝ ++ ++ÁÁÁÁ öö öö6666 tt ttƒƒƒƒ uu uuρρρρ�� ZZ ZZππππ ss ssÜÜÜÜ )) ))ÁÁÁÁ tt tt////��

6.

Dibaca dengan huruf Sin sahaja

Harus dibaca dengan huruf Shod atau Sin

Kalimah �βρã�ÏÜ ø‹kÁßϑø9 $#�7.

Dibaca dengan huruf Shad

Dibaca dengan huruf Shad

Kalimah �� ÏÏ ÏÏÜÜÜÜ øø øøŠŠŠŠ || ||ÁÁÁÁ ßß ßßϑϑϑϑ ÎÎ ÎÎ////��8.

Ibdal dengan isyba' sahaja

Harus 2 wajah iaitu ibdal dengan isyba' dan tashil Hamzah kedua

Bab Hamzah Wasol pada:

�ø t� Ÿ2©%!!#u��z≈t↔ø9 !#u�� ª!!#u�

9.


TORIQ AL-FARISI


PERKARABIL

2 wajah iaitu Idgham dan

IzharIdgham

Bab:� y7Ï9≡ ©Œ ]yγù= tƒ �

10.

Dibaca dengan idgham

Dibaca dengan idgham

� $oΨyèΒ=Ÿ2ö‘ $# ¢o_ç6≈ tƒ�11.

Isymam sahajaDua wajah iaitu:

Ikhtilas danIsymam

Bab:�$Ζ 0Βù's? ω�

12.

Idraj (Tanpa saktah)

Saktah� $VϑÍhŠs% ∩⊇∪ 2% y uθÏã��#x‹≈yδ 3 2$tΡÏ‰ s%ö� ¨Β�

13.


TORIQ AL-FARISI


PERKARABIL

SaktahSaktah� 5−#u‘ 2ôtΒ Ÿ≅ŠÏ%uρ�

�tβ#u‘ 2ö≅ t/ �14.

2 harakah6 atau 4 harakahKadar 'Ain pada:� üÈÿè‹γ!2�

ý, û¡ÿã∩⊇∪$Οm� �

15.

Nipis sahajaHarus 2 wajah iaitu nipis atau

tebal

Hukum huruf Ra' pada:� 5−ö�Ïù �

16.

Ithbat huruf Ya' sahaja

Harus dua wajah iaitu ithbat huruf Ya atau hazaf

Waqaf pada:� Ç8s?#u�

17.


TORIQ AL-FARISI


PERKARABIL

Fathah sahajaHarus 2 wajah iaitu fathah dan

dhammah

Huruf Dhad pada kalimah � #÷è|Ê�

�$Z$÷è|Ê�

18.

Hazaf huruf AlifHarus dua wajah iaitu ithbat atau

hazaf

Waqaf pada kalimah � 6ξÅ¡≈ n=y™�

19.

Merujuk kepada persamaan di antara 2 toriq

Kesimpulan

� Melalui kajian ringkas ini, penulis dapat menyimpulkan beberapa perkara penting:

1. Riwayat Hafs daripada 'Asim merupakan bacaan yang paling masyhur di kalangan umat Islam.

2. Toriq yang paling masyhur bagi riwayat ini adalah toriq al-Syatibiyyah, namun terdapat toriq-toriq lain bagi riwayat ini termasuk Toriq al-Farisi daripada Kitab al-Tajrid.

3. Adalah sangat penting mengetahui perbezaan setiap toriq yang dibaca bagi mengelakkan talfiq di dalam bacaan.

SEKIAN<<TERIMA KASIH>>

Qiraat Imam 'Asim Riwayat Hafs Kajian Terhadap Dua Thoriq ... Imam 'Asim... · HUKUM TARKIB BACAAN...

Documents

Transcript of Qiraat Imam 'Asim Riwayat Hafs Kajian Terhadap Dua Thoriq ... Imam 'Asim... · HUKUM TARKIB BACAAN...