UNIVERSITI PENDIDIKAN SULTAN IDRIS

FAKULTI PENDIDIKAN DAN PEMBANGUNAN MANUSIA

SOSIOLOGI RAS DAN ETNIK DALAM PENDIDIKANKPS6024

PROF MADYA DR AMIR HASAN

TUGASAN 2

FAIRUZ SYAZWANI BADIOZE ZAMANSOSIOLOGI PENDIDIKAN

M20131001196

ISI KANDUNGAN

PERKARA MUKA SURAT

1.0 Pengenalan 3

2.0 Peristiwa Perkauman di Malaysia 4

2.1 13 Mei 1969 4

2.2 Peristiwa Kampung Medan 12 Mac 2001 5

2.3 HINDRAF 6

3.0 Perpaduan dalam Pendidikan 7

4.0 Cabaran Perpaduan Kaum Melalui Pendidikan 11

4.1 Laporan Barnes 1951, Penyata Razak 1956, 11

Akta Pelajaran 1961

4.2 Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2013-2015 12

4.3 Wawasan 2020 13

5.0 Penutup 13

6.0 Rujukan 15

2

1.0 PENGENALAN

Selepas Persekutuan Tanah Melayu mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1957,

penaklukan British di Tanah Melayu tidak membawa balik kesemua yang pernah

dibawanya terutamanya tenaga manusia yang terdiri daripada pelbagai kaum, budaya

dan agama. Kemasukan mereka ke Tanah Melayu bertujuan untuk menjalankan

aktiviti-aktiviti ekonomi dan mengutip hasil bumi di Tanah Melayu ketika itu. Setelah

mencapai kemerdekaan mereka ditinggalkan tanpa dibawa pulang semula ke tanah air

mereka dan seterusnya menjadi penduduk tetap di Tanah Melayu. Kepelbagaian kaum

ini dapat dilihat sehingga kini setelah Persekutuan Tanah Melayu bertukar nama

kepada Malaysia pada 16 September 1963 yang terdiri daripada Tanah Melayu,

Singapura, Sabah dan Sarawak ketika itu.

Oleh yang demikian, setiap penggubalan dasar, undang-undang dan sebagainya,

kerajaan perlulah mengambil kira akan kepentingan dan kebajikan pendatang-

pendatang tersebut. Walau bagaimanapun, ianya bukanlah satu cara yang mudah bagi

mencapai kata sepakat daripada semua pihak apabila tiap-tiap kaum berusaha untuk

memberi keutamaan kepada kaum, budaya dan agama masing-masing. Kesemuanya

ada nota yang tercatat, pelbagai peristiwa yang telah berlaku antaranya penarikan diri

Singapura daripada Malaysia, Rusuhan Kaum 1969, Hindraf dan lain-lain lagi.

Dari tahun ke tahun aliran zaman turut berubah, semakin maju dalam menuju sebuah

negara moden dan membangun. Kemajuan teknologi maklumat dan media massa

begitu pesat dan pantas berlabuh di bumi Malaysia. Namun begitu, ideologi-ideologi

yang dulu masih tersemat di dalam diri orang-orang lama sekaligus menurunkan

3

cerita ke anak cucu kini. Bukan sahaja orang dewasa malahan kanak-kanak dan para

remaja di sekolah juga kadang-kalanya bersifat rasis apabila sering kali duduk

sekelompok dalam kaum dan budaya mereka sendiri. Pemikiran-pemikiran stereotaip

sudah semestinya wujud dalam diri, “Cina tak mandi pagi”, “Keling”, Cina pengotor”,

dan sebagainya, saya sendiri ketika kecil bersama rakan-rakan sering kali berfikiran

begitu. Namun, dewasa ini adakah ianya benar? Dari mana pemikiran ini datang jika

tidak dari orang-orang lama.

Lantaran itu, pemikiran ini harus disingkir dari kotak minda generasi kini agar ia tidak

menular hingga ke generasi akan datang, agar ia tidak menjadi virus yang menekap di

dalam otak generasi akan datang. Pendidikan adalah jawapannya, pendidikan adalah

medium terbaik bagi menghapuskan pemikiran ini. Agaknya bagaimanakah kesediaan

guru-guru dalam menghadapi isu ini? Bagaimanakah ibu bapa yang berfikiran moden

menyingkirkan pemikiran ini? Sudah tentu ada ulasannya.

2.0 Peristiwa Perkauman di Malaysia

2.1 13 Mei 1969

Peristiwa ini telah menjadi titik hitam di dalam sejarah perpaduan di Malaysia. Bukan

sahaja melibatkan kecederaan malahan telah mengorbankan nyawa orang yang tidak

bersalah. Kejadian berpunca daripada keputusan pilihan raya umum pada tahun 1969.

Parti Perikatan telah kalah walaupun mampu membentuk kerajaan baru namun kerusi

yang dimenangi telah berkurangan berbanding pilihan raya sebelumnya. Perkara ini

merupakan satu kejayaan besar bagi parti-parti politik pembangkang yang majoritinya

Cina (DAP & Gerakan), menganggapnya sebagai satu kemenangan.

4

Kemenangan tersebut dirai dan berarak di jalan-jalan utama dengan kaum Cinanya

membawa penyapu sebagai simbolik ‘menyapu’ (menyingkir) kaum Melayu keluar

dari Tanah Melayu. Simbol penyapu yang sinonim dengan sial oleh kaum Melayu

telah marah dan pergaduhan tercetus pada 13 Mei 1969 sehingga tercetus kepada

perintah berkurung setelah mengorbankan nyawa. Menurut Zaid Ahmad (2006), kaum

bukan bumiputera secara lantang menyuarakan perasaan tidak puas hati mereka

terhadap hak istimewa yang diberikan kepada orang Melayu atau Bumiputera.

Dasar ‘pecah dan perintah’ yang dibawa oleh pihak penjajah telah menyebabkan

gangguan terhadap struktur masyarakat ketika itu yang mana kaum Melayu

ditempatkan di dalam bidang pertanian sebagai pesawah, petani dan sebagainya,

manakala kaum India di estet-estet dan kaum Cina di bidang perlombongan. Berikutan

daripada peristiwa ini, pada tahun 1971 kerajaan telah melancarkan Dasar Ekonomi

Baru (DEB) dengan strategi serampang 2 matanya iaitu membasmi kemiskinan tanpa

mengira kaum dan menyusun semula masyarakat bagi memperbaiki keadaan ekonomi

yang tidak seimbang sekali gus menghapuskan pengenalan kaum mengikut fungsi-

fungsi ekonomi.

2.2 Peristiwa Kampung Medan 12 Mac 2001

Berbeza dengan peristiwa 13 Mei 1969, peristiwa ini mencetuskan pergaduhan di

antara kaum Melayu dan India di sebuah perkampungan iaitu Kampung Medan.

Pergaduhan berlaku apabila sebuah keluarga Melayu sedang mengadakan kenduri

kahwin manakala sebuah keluarga India yang duduk berdekatan membuat persiapan

pengebumian salah seorang ahli keluarga yang sudah meninggal dunia. Salah seorang

pemuda telah dengan sengaja memasuki khemah perkahwinan tersebut dan membuat

5

onar sebagai tanda tidak puas hati kerana khemah tersebut telah menghalang upacara

perarakan.

Setelah itu, pemuda tersebut kembali dengan membawa kira-kira 10 orang lelaki

bersenjata dan menyerang ahli keluarga pengantin. Seterusnya keesokan hari

sekumpulan orang yang tidak dikenali pula telah memasuki kawasan penduduk India,

tetapi pertelingkahan dapat diselesaikan. Namun, terdapat khabar angin mengatakan

pergaduhan antara orang Melayu dan orang India dan pergaduhan menjadi tegang,

kesemua penduduk telah mula bersiap-sedia dengan senjata bagi mempertahankan diri

dan keluarga masing-masing.

Pergaduhan yang berlaku ini menyebabkan 37 orang cedera, 5 orang terkorban dan

153 orang telah ditahan. Polis juga berjaya merampas senjata yang digunakan seperti

pisau, paip besi, rantai besi, senjata buatan sendiri, kapak dan kayu.

2.3 Hindraf

Hindraf merujuk kepada Barisan Bertindak Hak Asasi Hindu merupakan satu

pertubuhan oleh kaum-kaum India dengan membawa slogan ‘Kuasa Rakyat’. Hindraf

memperjuangkan hak-hak kaum India apabila kebanyakan kuil-kuil tidak rasmi yang

telah dibina beratus-ratus tahun hendak dirobohkan oleh pihak berkuasa tempatan atas

sebab arus pemodenan di Malaysia. Majoriti masyarakat India yang bekerja di ladang-

ladang sejak beratus tahun yang dulu yang dibawa masuk oleh British telah membina

banyak kuil-kuil haram.

Hindraf telah ditubuhkan melalui sentimen melampau oleh 5 orang peguam dan

seorang eksekutif kanan di sebuah syarikat swasta di ibu negara. Pada 25 November

2007, satu perhimpunan besar telah diadakan dengan menghantar memorandum 6

kepada kerajaan British untuk menuntut ganti rugi kerana kesalahan membawa masuk

warganegara India ke Tanah Melayu satu ketika dulu. Hindraf menyatakan bahawa

masyarakat India di Malaysia telah ditindas dan telah mencampurkan isu peristiwa

Kampung Medan yang telah mengorbankan 100 orang India. Peristiwa ini bukan

sahaja melibatkan kerajaan Malaysia dan British malahan Ketua Menteri Tamil Nadu

daripada India juga turut campur tangan untuk membela nasib masyarakat India di

Malaysia.

Peristiwa-peristiwa yang pernah berlaku di Malaysia atas sentimen perkauman dan

agama, sudah pasti turut memberi kesan kepada anak-anak muda. Walaupun isu-isu

ini sudah lama berlalu namun sudah pasti sentimen dan ideologi yang dibawa oleh

nenek moyang dan ibu bapa generasi kini menceritakan di sebalik peristiwa yang

berlaku, kemungkinan besar dalam pelbagai versi. Inilah cabaran yang perlu dihadapi

Malaysia bagi memastikan sejarah lama tidak berulang lagi.

3.0 Perpaduan dalam Pendidikan

Beberapa temu bual telah dibuat bersama dengan guru-guru yang mengajar di

sekolah-sekolah elit, sekolah bandar dan seorang tutor berbangsa Melayu tetapi

mengajar pelajar Cina di sebuah pusat tuisyen. Selain itu, saya juga sempat menemu

bual seorang awam yang telah belajar di Sekolah Jenis Kebangsaan Cina dan kini

menjadi seorang guru taska.

Soalan yang di aju adalah tentang cabaran dan pendapat mengajar pelajar berlainan

kaum di sekolah dan bagaimana pendidikan boleh menerapkan nilai-nilai perpaduan

ke dalam diri pelajar. Setiap guru pasti ada jawapannya yang tersendiri, walau

bagaimanapun setiap jawapan tidak lari dari tema pendidikan.

7

Seorang guru yang mengajar Sejarah di sebuah sekolah di bandar memberikan

pandangan:

Dalam peraturan sekolah guru tidak boleh membawa sebarang lambang parti politik contohnya jam, pen dan sebagainya yang diperoleh semasa kempen pilihan raya. Perkara ini bagi mengelakkan pelajar terpengaruh dengan ideologi ibu bapa mereka. Perkara ini telah diletakkan di dalam Buku Peraturan Sekolah.

Bagi pandangan yang diberikan oleh guru tersebut, jelas menunjukkan politik turut

menyumbang kepada masalah perkauman. Seperti peristiwa 13 Mei 1969 yang

berpunca daripada kemelut politik antara parti yang majoritinya Cina dengan UMNO.

Bagi seorang guru muda yang mengajar mata pelajaran Pengajian Am di sebuah

sekolah elit di selatan tanah air, bagi beliau masalah perkauman nampak ketara di

sekolah-sekolah bandar, bagi pelajar yang bijak dan terpelajar mereka sebenarnya

lebih cenderung untuk terpengaruh dengan media massa dan laman sosial ketika ini

yang memaparkan isu-isu perkauman terutamanya apabila melibatkan sentimen

agama. Menurutnya:

Kita lihat dari perspektif luar bandar dan dalam bandar, kalau luar bandar isu perkauman mungkin kurang disebabkan ketercapaian maklumat pelajar luar bandar tidak sampai berbanding bandar, pelajar di bandar cepat terpengaruh dengan media. Misalannya di bandar isu perkauman memang ketara, tambah-tambah kalau di bandar yang maju. Namun begitu bergantung pada keadaan sekolah yang mana bagi sekolah elit masalah perkauman tidak terlalu terserlah.

Walaupun masih wujud isu yang melibatkan sentimen-sentimen berbaur perkauman,

bahasa dan agama masih ada lagi ibu bapa yang menghantar anak-anak mereka untuk

bersekolah di Sekolah Jenis Kebangsaan (SJK). Seterusnya seorang tutor yang

8

mengajar mata pelajaran Bahasa Melayu di sebuah pusat tuisyen cina dan juga bekas

pelajar SJK (C) memberikan pendapatnya:

Ibu bapa menghantar anak-anak ke SJK adalah kerana bagi memastikan anak-anak mempelajari bahasa tambahan sekali gus berpeluang mengenali budaya kaum yang dipelajari bahasanya. Memandangkan pasaran kerja kini sangat meluas hingga ke luar negara, paling kurang setiap orang mempunyai kemahiran bahasa lain selain bahasa ibunda sendiri dan Bahasa Inggeris. Tetapi, bagi ibu bapa yang mengharap anak-anak mempelajari bahasa ketiga perlulah memberi sepenuh perhatian akan pencapaian akademik mereka agar mereka tidak keciciran.

Pendapat tutor tersebut bersamaan dengan pendapat rakannya yang juga bersekolah di

SJK (C). Namun begitu, kedua-dua mereka apabila diajukan soalan adakah mereka

turut akan menghantar anak-anak mereka ke sekolah SJK, kedua-duanya kurang

berminat. Bagi mereka, beliau lebih senang menghantar anak-anak ke sekolah

kebangsaan (SK) ataupun sekolah aliran agama. Negara sedang menuju ke arah maju,

pengaruh-pengaruh dari luar sudah tentu menular masuk ke dalam negara dengan

mudah memandangkan Malaysia yang terdiri daripada pelbagai agama dan kaum.

Bukan sahaja masalah perkauman, tetapi agama turut menjadi isu, ramai anak-anak

muda yang terpesong akidahnya. Oleh itu, mereka lebih senang menghantar anak-anak

mereka bersekolah di sekolah aliran agama.

Pelbagai versi, pelbagai ragam dan pelbagai ideologi yang terikat di minda rakyat.

Schultz (1961) menyatakan sekolah sebagai sebuah institusi dapat memberi satu

pengalaman dan pendedahan yang sama, yang dalam jangka masa yang panjang dapat

mengaburkan jurang-jurang kebudayaan dan latar belakang yang berbeza yang dibawa

oleh kanak-kanak ke dalam bilik darjah (dalam Haris Md. Jadi, 1990). Lantaran itu,

9

kerajaan telah melancarkan pelbagai inisiatif bagi merapatkan jurang tersebut melalui

dasar-dasar dan juga pendidikan yang bertemakan perpaduan. Bagi guru yang

mengajar Pengajian Am, bagi menggalakkan perpaduan di kalangan pelajar:

Apa yang guru boleh buat adalah dengan menerapkan perpaduan dalam P&P, contohnya dalam silibus bagi subjek sivik, sejarah, moral, sastera dan sebagainya. Tetapi bagi subjek-subjek yang lain, boleh diterapkan juga. Dari segi perbincangan kumpulan atau aktiviti kumpulan, kalau tak terap secara ilmiah, kita terapkan dengan perbuatan. Tapi kalau sekolah yang kurang elit, contoh paling dekat SMK Rapat Setia pelajar memang suka bergaduh sesama kaum, sampai pernah masuk surat khabar. Hanya kerana percakapan sahaja, yang Cina cakap Melayu babi, yang Melayu cakap Cina bangsat.

Tugas-tugas guru bukanlah sahaja mendidik mengikut silibus yang diberi, tetapi secara

tidak langsung dapat menerapkan nilai-nilai perpaduan di dalam diri pelajar. Seperti

guru yang mengajar mata pelajaran Sejarah, beliau menggunakan pendekatan aktiviti

berkumpulan yang terdiri daripada pelbagai kaum. Aktiviti dapat mengeratkan

perpaduan di antara pelajar itu sendiri disamping dapat mengenal budaya dan

bertukar-tukar pendapat.

Bagi tutor yang mengajar di sebuah pusat tuisyen cina, beliau menyatakan tidak ada

masalah perkauman dalam dirinya, hal ini kerana:

Tak macam zaman kita dulu, budak Cina tengok orang Melayu pun takut, tak suka. Sama dengan Melayu, India dan bangsa lain. Dulu pergaulan tak macam sekarang, sekarang ni dah bebas, macam-macam media ada untuk connection. Kalau dulu lebih kepada duduk rumah, sekarang ni macam-macam aktiviti kementerian buat, jadi perpaduan itu tak menjadi masalah kepada saya.

10

Sekali lagi, guru Pengajian Am memberikan pendapat bahawa selain daripada sekolah,

guru dan kerajaan semata-mata, pihak komuniti juga perlu memainkan peranan.

Sekiranya komuniti sendiri hidup berpuak-puak, duduk di mana pun pasti akan timbul

masalah perkauman. Oleh itu kerajaan sangat-sangat perlu menitikberatkan isu

perkauman, manakala bagi mencapai kata perpaduan dalam lapangan pendidikan

perlulah mengikut peringkat umur dan bersesuaian dengan program yang

dilaksanakan. Contohnya, perpaduan juga perlu diterap sejak tadika lagi kerana

sekiranya ibu bapa kanak-kanak bersifat rasis sudah tentu menjadi ikutan kanak-kanak

tersebut.

4.0 Cabaran Perpaduan Kaum Melalui Pendidikan

Berdasarkan peristiwa dan pendapat daripada guru dan orang awam, ternyata

pendidikan merupakan satu medium yang penting bagi menyemarakkan semangat

perpaduan bagi seluruh rakyat yang berbilang bangsa, agama dan budaya. Jadi, tidak

hairanlah apabila kerajaan telah melancarkan dan melaksanakan pelbagai jenis dasar,

program dan rancangan bagi penambahbaikan demi kebaikan rakyatnya sendiri.

Setiap dasar-dasar yang dilaksanakan oleh kerajaan semuanya bertemakan perpaduan,

tidak kurang juga diselitkan dalam lapangan pendidikan.

4.1 Laporan Barnes 1951, Penyata Razak 1956, Akta Pelajaran 1961

Salah satu syor yang telah diajukan dalam Laporan Barnes adalah bagi

menyatupadukan penduduk yang berbilang kaum, sekolah vernakular Melayu, Cina

dan India perlulah di gantikan dengan sekolah kebangsaan yang mana merujuk

kepada sekolah yang menyediakan pendidikan di peringkat rendah secara percuma

11

kepada semua kanak-kanak dengan menggunakan bahasa Melayu dan Bahasa

Inggeris sebagai bahasa pengantar. Namun begitu, laporan ini telah mendapat kritikan

oleh Laporan Fenn-Wu pada tahun 1951 yang mahu sekolah Cina diteruskan kerana

berpendapat penyediaan buku teks berlatarbelakangkan kehidupan Tanah Melayu

sebagai proses asimilasi keturunan Cina ke dalam masyarakat Melayu. Namun begitu,

selepas Parti Perikatan memenangi pilihan raya yang pertama, Jawatankuasa Razak

telah ditugaskan untuk meneliti semula dasar pendidikan negara, akhirnya keputusan

telah membawa kepada 2 jenis sekolah iaitu sekolah umum dan sekolah jenis umum

di peringkat rendah dan menengah. Bahasa Melayu juga telah dijadikan sebagai

bahasa pengantar tanpa menyekat bahasa dan budaya bangsa lain. Pada tahun 1961,

Akta Pelajaran 1961 telah digubal berdasarkan syor-syor Laporan Razak 1956 dan

Laporan Rahman Talib 1960. Tahun demi tahun pelbagai penambahbaikan telah

dibuat bagi memastikan perpaduan sejagat bagi seluruh rakyat Malaysia.

4.2 Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2013-2015

PPPM telah merancang 11 anjakan yang bakal dilaksanakan dalam lapangan

pendidikan demi masa depan pelajar-pelajar di seluruh Malaysia tanpa mengira

bangsa, agama dan budaya. Salah satu anjakan yang memperlihatkan isu-isu ras dan

etnik bagi meningkatkan perpaduan adalah anjakan 3 iaitu melahirkan rakyat

Malaysia dengan penghayatan nilai. Di dalam anjakan ini, terdapat 3 strategi yang

bakal dilaksanakan iaitu memperkukuhkan Pendidikan Islam, Pendidikan Moran dan

Sivik menjelang 2017, membangunkan murid secara holistik dengan mengukuhkan

keperluan murid dalam 1 sukan, 1 kelab dan 1 badan beruniform. Seterusnya adalah

mengukuhkan dan memperluaskan Rancangan Integrasi Murid Untuk Perpaduan

(RIMUP) mulai 2016 untuk memudah cara interaksi antara jenis sekolah, kumpulan

12

etnik dan sosioekonomi. RIMUP merupakan satu program untuk perpaduan yang

dijalankan di peringkat sekolah dan bermatlamat untuk melahirkan persefahaman

antara murid dalam pelbagai kaum di peringkat sekolah.

4.3 Wawasan 2020

Dasar ini telah dilancarkan oleh Perdana Menteri keempat iaitu Tun Dr. Mahathir

Mohamad. Beliau merancang Malaysia akan menjadi sebuah negara yang maju

menjelang tahun 2020. Lantaran itu, beliau telah menyasarkan 9 cabaran yang perlu

ditempuh bagi mencapai sebuah negara maju berdasarkan corak Malaysia sendiri.

Kemajuan yang diidamkan bukanlah hanya berlandaskan ekonomi sahaja malahan

merangkumi aspek sosial, politik, kerohanian, kejiwaan dan kebudayaan. Antara

sembilan cabaran yang telah direncanakan, salah satu daripadanya adalah membina

bangsa Malaysia yang bersatu padu. Dalam cabaran ini, kerajaan berharap dapat

mewujudkan rakyat yang berbilang kaum dan memiliki matlamat yang sama dalam

menjadikan Malaysia sebuah negara aman, bekerjasama antara kaum dan sebagainya.

Lantaran itu, kerajaan telah melaksanakan Program Khidmat Negara bagi setiap

pelajar lepasan sekolah tanpa mengira bangsa dan agama untuk melahirkan semangat

patriotik dan perpaduan.

5.0 Penutup

Setelah memerhatikan sistem perpaduan yang dilaksanakan oleh kerajaan, jelas

menunjukkan kerajaan sentiasa memberi komitmen dalam memastikan nilai

perpaduan, kerohanian dan keamanan diperolehi oleh setiap rakyat tanpa mengira

13

bangsa, agama dan budaya. Walaupun berlaku peristiwa-peristiwa yang berbaur

perkauman sejak dulu lagi, namun keamanan masih dapat dicapai sehingga kini.

Menerusi pendapat guru-guru dan juga tenaga pengajar yang lain, mereka

menyuarakan pendapat dan perasaan mereka menerusi lapangan pendidikan. Teknik-

teknik dan kaedah yang digunakan beserta dasar-dasar yang telah ditetapkan oleh

kementerian sedikit sebanyak mampu memberi input kepada pelajar apa itu erti

perpaduan. Kanak-kanak dan pelajar adalah satu zaman yang mudah terpengaruh

dengan anasir-anasir luar, yang mana membolehkan mereka cenderung dengan isu-isu

perkauman dan agama.

Sejak mencapai kemerdekaan pada tahun 1957, penggubalan dasar dilakukan dengan

menitikberatkan pelbagai aspek, daripada etnik, bahasa, agama, budaya dan struktur

sekolah. Dari tahun ke tahun, kerajaan sentiasa membuat kajian semula, penelitian

bagi memastikan apa yang dilaksanakan mencapai suara rakyat.

14

6.0 Rujukan

Puan Hamidah Zakaria, guru Sejarah SMK Bukit Sentosa 2, Rawang, Selangor.

Cik Afhzan Zainal, tutor Pusat Tuisyen L&L dan bekas pelajar SMJK Yuk Choy, Ipoh

Cik Nur Azean Abdul Rahim, guru Pengajian Am Maktab Sultan Abu Bakar, Johor.

Cik Saqila Nur Syuhada Abd Hamid, bekas pelajar SMJK Yuk Choy, Ipoh

Haris Md. Jadi. (1990). Etnik, Politik dan Pendidikan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Hindraf. (t.t). Wikipedia. Diakses daripada http://en.wikipedia.org/wiki/HINDRAF pada 30 Oktober 2013.

Peristiwa 13 Mei. (t.t). Wikipedia. Diakses daripada http://ms.wikipedia.org/wiki/Peristiwa_13_Mei pada 30 Oktober 2013.

Peristiwa Kampung Medan. (t.t). Wikipedia. Diakses daripada http://ms.wikipedia.org/wiki/Peristiwa_Kampung_Medan pada 30 Oktober 2013.

Ruslan Zainuddin, Mohd. Mahadee Ismail, Zaini Othman. (2005). Kenegaraan Malaysia. Shah Alam: Oxford Fajar.

Zaid Ahmad, Ho. H.L, Gill. S. S, Ahmad Tarmizi Talib, Ku Halim Ku Arifin, Lee. Y.F, Nazri Muslim, Ruslan Zainuddin. (2006). Hubungan Etnik di Malaysia. Shah Alam: Oxford Fajar.

15