Uts Ppk Mohamad Rohman Dan Muhmmad Fahmi Sihab

8/16/2019 Uts Ppk Mohamad Rohman Dan Muhmmad Fahmi Sihab

1/24

TUGAS PERANCANGAN PABRIK KIMIA

PRA RANCANGAN PABRIK

ETHYLENE OXIDE DARI ETHYLENE DENGAN PROSES

OKSIDASI LANGSUNG DENGAN UDARA

KAPASITAS 57.000 TON PER TAHUN

Oleh :

Nama : Mohamad Rohman NIM : 5213413021

Nama : Muhammad Fahmi Sihab NIM : 5213413077

PROGRAM ST!I T"#NI# #IMIA

FA#$TAS T"#NI#

NI%"RSITAS N"G"RI S"MARANG

201&

BAB I

PENDAHULUAN

1.1 Latar Belakan

Indone'ia me(u)a*an ne+a(a be(*emban+, dalam u)a-a n-a

menu.u ne+a(a ma.u di 'e+ala bidan+, Indone'ia ha(u' mam)u be('ain+

den+an ne+a(a/ne+a(a indu'(i lain di dunia 'ea(a *ualia' mau)un

*uania' Penin+*aan e('ebu .u+a e(.adi )ada indu'(i *imia Sei(in+

den+an )e(*emban+an aman, *ebuuhan a*an bahan/bahan *imia

1

Bab 1 Pendahuluan


2/24

'ema*in be'a( 'ehin++a )emban+unan indu'(i *imia )e(lu unu*

diumbuh *emban+*an Salah 'au bahan *imia -an+ ban-a* di+una*an

adalah eilen o*'ida 264O 8ahan *imia -an+ .u+a di*enal 'eba+ai

epoksietan aau oxirane ini ban-a* di+una*an dalam indu'(i *imia dan

9a(ma'i , 'e(a di )(odu*'i da(i eilen 264 'eba+ai bahan uaman-a

#ebuuhan eilen o*'ida 264O a*hi(/a*hi( ini menin+*a *a(ena

didi(i*ann-a )ab(i* eilen +l-ol di *aa'an indu'(i Me(a* Pen++unaan

eilen o*'ida 'elain 'eba+ai bahan ba*u eilen +l-ol adalah 'eba+ai bahan

in'e*i'ida, bahan ine(mediae )embuaan eanol amine, +l-ol ee( dan

)ol- eilen o*'ida #i(* and Ohme(, 1;7; 8ahan ba*u )embuaan

eilen o*'ida adalah eilen !en+an be(o)e(a'in-a )ab(i* eilen hand(a

A'(i di Me(a* ma*a *ebuuhan eilen a*an mudah di)e(oleh dan lebih

mu(ah #eunun+an den+an didi(i*ann-a )ab(i* eilen o*'ida da)a

m)e(umbuhan indu'(i hili( dan membu*a la)an+an *e(.a ba+i

ma'-a(a*a 8ebe(a)a *eunun+an da(i didi(i*ann-a )ab(i* "ilen O*'ida

diana(an-a:

1 Menambah )enda)aan ne+a(a den+an adan-a )a.a* dan

*emun+*inan unu* e*')o( )(odu*

2 Te(i)an-a la)an+an )e*e(.aan, -an+ be(a(i a*an men+u(an+i

)en+an++u(an

3 Memau )e(umbuhan indu'(i/indu'(i ba(u -an+

men++una*an bahan ba*u eilen o*'ida

1.! Pe"#l#$an L%ka Pa'r#k ( Plant Location)

Sea(a +eo+(a9i', )enenuan lo*a'i )ab(i* 'an+a menenu*an

*ema.uan 'e(a *elan+'un+an da(i 'uau indu'(i bai* 'aa ini mau)un

ma'a -an+ a*an daan+ $o*a'i be()en+a(uh e(hada) 9a*o( )(odu*'i dan

di'(ibu'i da(i )ab(i* -an+ didi(i*an Pemilihan lo*a'i )ab(i* ha(u' e)a

be(da'a(*an )e(hiun+an bia-a )(odu*'i dan di'(ibu'i -an+ minimal 'e(a

)e(imban+an 'o'iolo+i dan buda-a ma'-a(a*a di 'e*ia( lo*a'i )ab(i*

Pee(' e al, 2004

8e(da'a(*an 9a*o(/9a*o( e('ebu, ma*a Pab(i* Pab(i* eilen

o*'ida di(enana*an didi(i*an di #aa'an Indu'(i ile+on, e)an-a di

#(a*aau Indu'(ial "'ae ile+on #I",


3/24

8anen Pemilihan ini dima*'ud*an unu* menda)a*an *eunun+an bai*

'ea(a e*ni' mau)un e*onomi', be(da'a(*an )e(imban+an :

3

Bab 1 Pendahuluan


4/24

1. *akt%r Uta"a

Fa*o( ini mem)en+a(uhi 'ea(a lan+'un+ u.uan uama )ab(i*

-an+ meli)ui )(odu*'i dan di'(ibu'i )(odu* Fa*o( uama ini meli)ui

:

a. Pen+e,#aan Ba$an Bak-

8ahan ba*u me(u)a*an *ebuuhan uama ba+i *elan+'un+an

)(odu*'i 'uau )ab(i* 'ehin++a )en-ediaan bahan ba*u 'an+a

di)(io(ia'*an 8ahan ba*u eilen di(enana*an di)e(oleh da(i PT

hand(a A'(i Pe(ohemial ene( -an+ e(lea* di *aa'an indu'(i

ile+on, 'edan+*an uda(a di )e(oleh 'e*ia( )ab(i* !en+an lea* ana(a

)ab(i* den+an bahan ba*u -an+ de*a, ma*a diha(a)*an )en-ediaan

bahan ba*u da)a e(u*u)i den+an lana(

'. Letak Pa'r#k Denan Daera$ Pe"a&aran

Pab(i* eilen o*'ida e(uama diu.u*an unu* memenuhi *ebuuhan

dalam ne+e(i #a(ena 'eba+ian be'a( indu'(i di Indone'ia ma'ih e()u'a

di )ulau


5/24

#ebuuhan 'a(ana )enun.an+ 'e)e(i li'(i* da)a di)enuhi den+an

adan-a (an'mi'i da(i P$N uni Su(ala-a 'ebe'a( 3000 M? dan den+an

adan+an Pemban+*i $i'(i* Tena+a a) P$T -an+ dimili*i oleh

G(u) #(a*aau Seel, 'edan+*an ai( da)a di)e(oleh da(i Water Treatment

Plant )iha* )en+elola #I", 'ebe'a( 2000 lie(@dei* 1 Selain da)a )ula

di)e(oleh da(i 'umbe( ai( anah

!. *akt%r Pen-nan

a. K%n,# Tana$ ,an Daera$

#ondi'i anah (elai9 ma'ih lua' den+an '(u*u( anah -an+

*ua dan daa( Se.a* aal a(eal ini meman+ di(enana*an 'eba+ai*aa'an indu'(i, 'ehin++a anah di 'e*ia(n-a u*u) 'abil !en+an

didu*un+ i*lim -an+ 'abil 'e)an.an+ ahun, enun-a )emilihan lo*a'i di

em)a ini a*an 'an+a men+unun+*an

'. Perl-a&an Areal Pa'r#k

#I" memili*i a(eal *o'on+ 'elua' 3300 he*a( !en+an a(eal

-an+ lua' ini, ma*a ma'ih memun+*in*an unu* mem)e(lua' a(eal

)ab(i* dima'a -an+ a*an daan+ .i*a diin+in*an

. Ke'#akan Pe"er#nta$

#ebi.a*an )eme(inah, *hu'u'n-a )e(haian )eme(inah dae(ah

8anen e(hada) indu'(i u*u) bai* 6al ini diandai den+an

*ebi.a*'anaan )en+emban+an indu'(i dalam hubun+ann-a den+an

)eme(aaan *e'em)aan *e(.a dan ha'il/ha'il )emban+unan -an+ be(ha'il

menumbuh*an i*lim in>e'a'i -an+ bai* di 8anen

,. Sarana Pen-nan La#n

#I" 'eba+ai *aa'an indu'(i elah memili*i 9a'ilia' e()adu

'e)e(i )e(umahan, (umah 'a*i, 'a(ana olah (a+a dan (e*(ea'i, 'a(ana

*e'ehaan, dan 'eba+ain-a Sehin++a alau)un )e(u'ahaan nanin-a

ha(u' memban+un 9a'ilia'/9a'ilia' unu* *a(-aann-a 'endi(i, namun

beban )e(u'ahaan unu* memban+un 'a(ana )enun.an+ .auh lebih (endah

1 KIEC Web Site( http://!kie"!"om/#

5

Bab 1 Pendahuluan


6/24

dibandin+ memban+un di *aa'an e('endi(i Selain iu .a(in+an ele)on,

d(aina'e dan *eamanan .u+a elah di'edia*an oleh )iha* )en+elola #I"

Gamba( 11 Pemilihan $o*a'i Pab(i*

1. Ka/ata& Pa'r#k

!idalam )enenuan *a)a'ia' )(odu*'i, 9a*o( 9a*o( -an+ ha(u'

di)e(imban+*an ana(a lain .umlah *on'um'i )(odu*, )a'o*an bahan ba*u -an+

a*an di+una*an, dan *a)a'ia' )(odu*'i )ada ii* Break E$en Point 8"P, ma*a

dila*u*an anali'a unu* menda)a*an *a)a'ia' )(odu*'i )e(anan+an

#ebuuhan eilen o*'ida dalam ne+e(i da)a di*eahui melalui )(o-e*'i

*ebuuhan eilen o*'ida ia) ahun dan P(o-e*'i *ee('ediaan bahan ba*u

1..1 Pr%+ek Ke'-t-$an Et#len Ok,a ,# In,%nea

P(o-e*'i *ebuuhan eilen o*'ida di Indone'ia da)a di)e(oleh da(i (e+(e'i

daa im)o( dan e*')o( eilen o*'ida !aa di)e(oleh im)o( eilen o*'ida da(i

8adan Pu'a Sai'i* 8PS 'eba+ai be(i*u )ada abel 11

Tabel 11 !aa im)o( eilen o*'ida ahun 2011/2015 di Indone'ia

Tahun Im)o( eilen o*'ida on $a.u Penin+*aan Im)o(

2011 40,&21

2012 44,11& B,&0 C

2013 74,4;B &B,B& C

2014 7;,;03 7,2& C

6

Bab 1 Pendahuluan

#aa'an Indu'(i ile+on, e)an-a

di #(a*aau Indu'(ial "'ae

ile+on #I",


7/24

2015 1&2,&3 103,54 C

Sumbe( : b)' + o i d

Sam)ai 'aa ini 'udah ada bebe(a)a )ab(i* eilen o*'ida -an+ didi(i*an di

Ame(i*a Se(i*a den+an be(ba+ai )(o'e' #a)a'ia' e(be'a( -aiu &&B000

on@ahun oleh )e(u'ahaan nion a(bide Ta9, $ou'iana, Ame(i*a 'edan+*an

*a)a'ia' e(*eiln-a -aiu 45000 on@ahun oleh )e(u'ahaan Sun Re9inin+

la-mon, !alea(e, Ame(i*a Pe(minaan +lobal eilen o*'ida dan eilen +li*ol

umbuh 4,52C 'eia) ahunn-a 'am)ai ahun 2020 Menu(u %esear"h and

&arkets, di)e(*i(a*an )e(minaan eilen o*'ida mena)ai 32,4 .ua on )ada 2020

da(i 1;,; .ua on )ada ahun 200; 'emena(a )e(umbuhan )e(minaan eilen

+li*ol dunia 'eba+ai indu'(i -an+ )alin+ be'a( men+*on'um'i eilen o*'ida

'ebe'a( 5,4;C ia) ahun, menin+*a da(i 1B,;3 .ua on di ahun 200; men.adi

34,0; .ua on di ahun 2020 !a(i )enin+*aan iu, )a'a( A'ia men+ambil 35C

ba+ian da(i *ebuuhan eilen o*'ida dunia dan &3C ba+ian da(i *ebuuhan eilen

+li*ol dunia ( !"hemi"als'te"hnolo)!"om #!

8ebe(a)a )e(u'ahaan )(odu'en eilen o*'ida di ame(i*a da)a diliha )adaabel 12

Tabel 12 !aa #a)a'ia' Pab(i* "ilen O*'ida di Ame(i*a

Pab(i* $o*a'i #a)a'ia' on@h

8ASF Gei'ma(, $ou'iana 21B000

!O? PlaDue(mine, $ou'iana 227000

nion a(bide Ta9, $ou'iana &&B000

6oeh'/elana'e lea( $a*e, TeEa' 20;000

Olin 8(andenbu(+, #enu*- 50000

OE- Pe(ohemial' 8a-)o(, TeEa' 250000Sun Re9inin+ la-mon, !alea(e 45000

"a'man $on+>ie, TeEa' ;1000

P! Gl-ol' 8eaumon, TeEa' 202000

uanum Mo((i', Illinoi' 113000

Shell Gei'ma(, $ou'iana 3&4000

TeEao Po( Nehe', TeEa' 332000

Sumbe( : #i(* / Ohme(,1;;B

Penenuan *a)a'ia' dienu*an melalui (e+(e'i daa im)o( dan e*')o( ,

(e+(e'i daa im)o( da)a diliha )ada +amba( 12

7

Bab 1 Pendahuluan

http://www.bps.go.id/http://www.bps.go.id/http://www.bps.go.id/http://www.chemicals-technology.com/http://www.bps.go.id/http://www.bps.go.id/http://www.bps.go.id/http://www.bps.go.id/http://www.chemicals-technology.com/http://www.bps.go.id/http://www.bps.go.id/


8/24

Gamba( 12 #ebuuhan Im)o( "ilen O*'ida di Indone'ia

!a(i +(a9i* di)e(oleh )e('amaan (e+(e'i :

= &"H07lnE / 4"H0B

!imana :

= *ebuuhan *+

ahun (enana )(odu*'i

!i)e(*i(a*an *ebuuhan )ada ahun 2025

= &"H07ln2025 / 4"H0B

= 5&7;;4;; *+

= 5&7;;,4;; on

Re+(e'i daa e*')o( da)a diliha )ada +amba( 13

Gamba( 13 #ebuuhan "*')o( "ilen O*'ida di Indone'ia

!a(i +(a9i* di)e(oleh )e('amaan (e+(e'i :

= ;542&3lnE / 7"H0&

!imana :

= *ebuuhan *+

ahun (enana )(odu*'i

8

Bab 1 Pendahuluan


9/24

!i)e(*i(a*an *ebuuhan e*')o( )ada ahun 2025

= ;542&3ln2025 / 7"H0&

= 2&5114,33 *+= 2&5,11433 on

!a(i ha'il (e+(e'i e('ebu da)a diliha baha )eluan+ *a)a'ia' 2025 da)a

dinenu*an melalui *ebuuhan e*')o( dan Im)o(

Peluan+ *a)a'ia' Im)o( / "*')o(

Peluan+ *a)a'ia' 5&7;;,4;; on 2&5,11433 on

Peluan+ *a)a'ia' 5&534,3B on J 57000 on Pe(hiun+an

1..! Keter&e,#aan Ba$an Bak-

8ahan ba*u eilen o*'ida adalah eilen dan o*'i+en "ilen da)a

di)e(oleh den+an *e(.a 'ama den+an PT hand(a A'(i Pe(ohemial

ene( -an+ memili*i *a)a'ia' )(odu*'i eilen 'eban-a* 522000 on )e(

ahun Seba+ai adan+an suppl) da)a dila*u*an *e(.a'ama den+an

Petro"hemi"al Corporation o* Sinapore+ Pte! ,td -an+ memili*i

*a)a'ia' )(odu*'i eilen 'eban-a* 1010000 on )e( ahun

1.. Ka/ata& M#n#"al Pr%,-k

Pab(i* -an+ didi(i*an ha(u' be(ada diaa' *a)a'ia' minimal

#a)a'ia' )ab(i* ba(u -an+ men+unun+*an adalah be(*i'a( ana(a 50000

hin++a 250000 on )e( ahun Tabel 13 be(i*u menun.u**an *a)a'ia'

)ab(i* eilen o*'ida di Ame(i*a

Tabel I1 #a)a'ia' Pab(i* "ilen O*'ida di Ame(i*a Se(i*a

P(odu'en #a)a'ia' on@ahun

Sun Olin 45000

"a'mann BB000

Shell 122000

8ASF ?-andoe 144000

elane'e 1B1000


8e(da'a(*an )e(imban+an/)e(imban+an di aa', ma*a )ab(i* a*an

didi(i*an )ada ahun 2025 den+an *a)a'ia' 'ebe'a( 57000 on )e( ahun -an+

diha(a)*an da)a memenuhi *ebuuhan dalam ne+e(i dan men+u(an+i

*ee(+anun+an im)o(

1.2 T#na-an P-&taka

1.2.1 Maa"3Maa" Pr%&e&

9

Bab 1 Pendahuluan

http://www.bps.go.id/http://www.bps.go.id/http://www.bps.go.id/


10/24

"ilen o*'ida )e(ama *ali di'ine'i' oleh ?u( ahun 1B5; dan

*emudian di*enal den+an )(o'e' *lo(ohid(in P(odu*'i )e(ama eilen

o*'ida 'ea(a *ome('ial dimulai ahun 1;14 hin++a 'e*a(an+ Tahun 1;31,

$e9o( men+emban+*an )(o'e' o*'ida'i lan+'un+ -an+ men++e'e(

*ebe(adaan )(o'e' *lo(ohidin hin++a 'e*a(an+

a. Pr%&e& Kl%r%$#,r#n

P(o'e' *lo(ohid(in e(di(i aa' dua (ea*'i uama -aiu (ea*'i

)embenu*an eilen *lo(ohid(in dan (ea*'i )embenu*an eilen o*'ida da(i

eilen *lo(ohid(in

Rea*'in-a adalah :

264 H 6Ol K 6O6262l Pe(' I2

6O6262l H LaO62 K 264O H Lal H 262O Pe(' I3

Rea*'i )e(ama be(lan+'un+ dalam (ea*o( )a*ed oe( )ada

e*anan 2/3 am dan 'uhu 27 43o den+an -ield eo(ii' ana(a B5/;0

)e('en Pada (ea*o( )e(ama ini )e(lu )en+endalian -an+ e(ma unu*

mene*an e(benu*n-a )(odu* (ea*'i 'am)in+, -aiu eilen di*lo(ida

P(odu* da(i (ea*o( )e(ama -an+ be(u)a ai(an eilen *lo(ohid(in -an+*elua( da(i da'a( (ea*o( 'elan.un-a di(ea*'i*an den+an 'lu((- aO62

dalam (ea*o( hid(oli'a )ada 100o =ield (ea*'i *edua adalah ;0 ;5 C

6a'il (ea*o( *edua be(u)a ua) eilen o*'ida -an+ *emudian

di*onden'a'i*an unu* diembun*an dan *emudian diali(*an *e ini

)emu(nian

'. Pr%&e& Ok,a Lan&-n

P(o'e' o*'ida'i *aalii* eilen men.adi eilen o*'ida dida'a(*an

)ada )enemuan ,e*ort -an+ elah die(a)*an unu* )(odu*'i '*ala be'a(1. Ok,a Lan&-n ,enan Oken Tekn#&

!alam )(o'e' ini e(.adi (ea*'i uama -aiu )embenu*an eilen

o*'ida dan (ea*'i 'am)in+ men+ha'il*an *a(bon dio*'ida dan ai(

Rea*'i uama :

264 H LO2 K 264O Pe(' I4

Rea*'i 'am)in+ :

264 H 3O2 K 2O2 H 262O Pe(' I5

Rea*'i di.alan*an dalam (ea*o( 9iEed bed muliube )ada e*anan

10 20 am dan em)e(au( 220 2B0o den+an men++una*an *aali'

10

Bab 1 Pendahuluan


11/24

)e(a* #on>e('i )e( )a'' di.a+a (endah 'e*ia( 15 C unu* menda)a*an

'ele*i>ia' -an+ in++i, -aiu 75 C Selain e(benu* eilen o*'ida, .u+a

e(benu* )(odu* 'am)in+ be(u)a +a' O2 dan 62O den+an *andun+an

O2 -an+ in++i 6al ini men-ebab*an di)e(lu*ann-a (an+*aian O2

ab'o(be( dan O2 '(i))e( unu* men+u(an+i *ada( O2 'ebelum +a'

*elua( da)a di(e-le *embali *e dalam (ea*o( Selain iu unu*

mene+ah e9e* e*')lo'i>ia' eilen e(hada) o*'i+en, ma*a )e(lu

)enambahan ni(o+en dalam 'i*lu' (ea*o(

!. Ok,a Lan&-n ,enan U,ara

!a(i 'e+i (ea*'i, )ada da'a(n-a 'ama den+an men++una*ano*'i+en e*ni', -aiu di.alan*an )ada em)e(au( 220 2B0 o dan e*anan

10 30 am den+an *aali' )e(a* #on>e('i )e( )a'' bi'a lebih in++i,

-aiu 'e*ia( &5 C den+an 'ele*i>ia' 75 C !en+an di+una*ann-a uda(a

den+an *ada( ni(o+en in++i, ma*a ida* meme(lu*an +a' diluen *hu'u'

*a(ena ni(i+ene(a'i uda(a be(9un+'i 'eba+ai diluen unu* mene+ah

e*')lo'i>ia' dan .u+a )endin+in 'elama (ea*'i Namun demi*ian, den+an

di+una*ann-a uda(a 'eba+ai o*'idan -an+ men+andun+ ban-a* ni(o+en,

ma*a di)e(lu*an )u(+in+ 'eba+ian (ea*an -an+ ida* be(ea*'i 'ebelum

di(e-le dalam (ea*o( unu* mene+ah a*umula'i ni(o+en dalam

(ea*o(

. Pr%&e& Celane&e

P(o'e' ini di*emban+*an da(i )(o'e' o*'ida'i lan+'un+ !en+an

)(o'e' ini, *on>e('i (ea*'i da)a diin+*a*an men.adi B0,;C den+an

'ele*i>ia' B2,& C O*'i+en, eilen dan +a' re")"le dima'u**an dalam

'ebuah (ea*o( *aalii* muli ube unu* membenu* eilen o*'ida !a(i(ea*o(, +a' -an+ men+andun+ eilen o*'ida dilea*an ab'o(be( 6a'il

aa' dilea*an 'e*'i O2 (emo>al 'ehin++a diha'il*an O2 dan ha'il

baah be(u)a eilen o*'ida P(o'e' ini da)a men++una*an o*'i+en

*ome('ial mau)un uda(a nu* )lan -an+ men++una*an uda(a, (ea*o(

-an+ di+una*an ada 2 buah, (ea*o( unu* -aiu em)a e(.adin-a (ea*'i

dan (ea*o( unu* )u(+in+ Adan-a O2 dalam (ea*o( uama da(i uda(a

a*an menu(un*an -ield 10 30 C "ilen o*'ida den+an *ada( O2 -an+

11

Bab 1 Pendahuluan


12/24

be(lebih bia'an-a e(uama di+una*an 'eba+ai bahan ba*u )embuaan

eilen *a(bona nu* (ea*'i den+an men++una*an o*'i+en *emu(nian

in++i, (ea*o( -an+ di+una*an han-a 'au O2 -an+ ada dalam 'i'em

lebih 'edi*i *a(ena o*'idao( ida* men+andun+ O2 Pe(bandin+an

)(o'e' )embuaan eilen o*'ida da)a diliha )ada abel 14

Tabel 14 Pe(bandin+an P(o'e' Pembuaan "ilen O*'ida

#ee(an+an

#lo(ohid(inO*'ida'i den+an

da(a

O*'ida'i den+an

O*'i+enelane'e

M #ea

1;B4

#i(*/Ohme(,

1;;B#i(*/Ohme(, 1;;B elane'e

=ield B5C ;5C 75/B0 C 75/B2 C B0 C

Suhu 27/43 0 220 / 277 0 220 / 235 0 130/255 0

Te*anan 2/3 ba( 10/20 ba( 20/30 ba( 1& ba(

#aali' / #aali' Pe(a* #aali' Pe(a* #aali' Pe(a*

P(odu*

Sam)in+al,Ai( O2,62O,N2 O2,62O,N2 O2,62O,N2


!a(i *eem)a )(o'e' e('ebu di)ilih )embuaan eilen o*'ida den+an

)(o'e' o*'ida'i be(ba'i' uda(a den+an )e(imban+an 'eba+ai be(i*u:

1 In>e'a'i aal ida* e(lalu in++i2 #on>e('i -an+ diha'il*an u*u) be'a( den+an (e'i*o e(*eil

3 Pemi'ahan )(odu* uama dan )(odu* 'am)in+ ida* e(lalu 'uli

P(o'e' o*'ida'i lan+'un+, me(u)a*an )(o'e' )alin+ 'ede(hana dan bahan

-an+ di+una*an ida* e(lalu be(baha-a #elemahan )(o'e' ini adalah kon$ersi

eilen *elua( (ea*o( -an+ (endah 6al ini diaa'i den+an mela*u*an re")"le +a'

*elua( (ea*o( -an+ elah diambil eilen o*'idan-a, *emudian menam)u( den+an

um)an aal

1.5 Ke-naan Pr%,-k

"ilen o*'ida umumn-a di+una*an 'eba+ai bahan )en'e(il -an+

bai* !alam *ehidu)an 'eha(i/ha(i di+una*an unu* men'e(il*an bahan/

bahan 'e)e(i )a*aian, )e(abo (umah an++a, dan bah*an bulu binaan+

"ilen o*'ida .u+a di+una*an 'eba+ai )e'i'ida !i dunia *edo*e(an eilen

o*'ida di*enal lua' 'eba+ai de'in9e*an )e(alaan bedah, bahan/bahan

12

Bab 1 Pendahuluan

http://www.bps.go.id/http://www.bps.go.id/http://www.bps.go.id/


13/24

)la'i*, dan ala/ala lain -an+ ida* ahan )ana' 'ehin++a ida* da)a

di'e(il*an den+an ua) )ada 'uhu in++i2

"ilen o*'ida 'elain unu* )en++unaan lan+'un+, .u+a da)a

di+una*an 'eba+ai bahan ba*u )embuaan :

1! &onoetilen -l)"ol , diha'il*an da(i (ea*'i eilen o*'ida den+an

ai(, me(u)a*an a+en anibe*u -an+ di+una*an )ada me'in/me'in,


14/24

5! Etilen -l)"ol Ether , diha'il*an da(i (ea*'i eilen o*'ida den+an

al*ohol !i+una*an 'eba+ai min-a* (em, dee(+en, 'ol>en a

Se(in+ .u+a di+una*an unu* bahan )en+e*'(a* ba+i SO2, 62S,

O2, dan me(*a)an da(i +a' alam

6! Ethanolamine, diha'il*an da(i (ea*'i eilen o*'ida den+an

amonia !i+una*an 'eba+ai bahan *imia dalam )(o'e' a*hi(

e*'il, *o'mei*, 'abun, dee(+en dan )emu(nian +a' alam

4! 7onioni" Sur*a"tant , diha'il*an da(i (ea*'i eilen o*'ida den+an

al*il)henol, al*ilme(*a)an aau )oli)(o)ilen +li*ol !i+una*an

'eba+ai bahan )en+emul'i )ada )(o'e' )olime(i'a'i, bahan da'a(

indu'(i 'u(9a*an, )embuaan *e(a' dan dau( ulan+ 0

18! Tu(unan $ain, mi'aln-a a*(iloni(il -an+ diha'il*an da(i (ea*'i

eilen o*'ida den+an eilen -anohid(in aau u(ehane -an+

diha'il*an da(i (ea*'i eilen o*'ida den+an )(o)ilen o*'ida

6a'il )(odu*'i da(i )ab(i* ini e(uama diu.u*an )ada indu'(i eilen

+li*ol 'ehin++a eilen o*'ida -an+ di)(odu*'i a*an memili*i ')e'i9i*a'i

'e)e(i eilen o*'ida -an+ di+una*an unu* )embuaan eilen +li*ol

1.4 S#at3S#at *#& ,an K#"#a Ba$an Bak- ,an Pr%,-k 1.4.1 Ba$an Bak-

1. Et#len (C!H2 )

a. S#at *#ka

Tabel 15 Si9a Fi'i*a "ilen 264

Si9a Fi'i*a #ee(an+an

Rumu' mole*ul 2648e(a mole*ul 2B,05

Tii* didih )ada 1 am o /103,;

0 &"Ketta+ 1453

14

Bab 1 Pendahuluan


15/24

Tii* lebu( )ada 1 am o /1&;,1

Suhu *(ii' o ;,;

Te*anan *(ii' am 50,58e(a .eni' *+@l 0,5&B4

%i'*o'ia' ai(an ) 0,715

Pana' laen )en+ua)an *al@+ 113,3;

Pana' laen )elebu(an *al@+ 2B,547

Pana' )emba*a(an *al@+ 12123,70

#ondu*i>ia' he(mal 8u@inil a'ea den+an *aali' )ala'ium, alumina/'ili*a

)ada em)e(au( 175 200 o dan e*anan 0,4 1 M)a

6262H63OO6HLO2K 626OO63H62O Pe('

3 Al*ila'i

"ilen da)a dial*ila'i den+an *aali' e(enu, mi'aln-a

al*ila'i *iedel'"ra*t , me(ea*'i*an eilen den+an benena unu*

15

Bab 1 Pendahuluan


16/24

men+ha'il*an )(odu* eilbenen den+an *aali' All3 )ada 'uhu

400o

62 62 H&6& K &65265 Pe('

4 #lo(ina'i

"ilen da)a di*lo(ina'i oleh *lo(in men.adi di*lo(o ean dan

den+an *lo(ina'i lan.uan a*an e(benu* (i*lo(oean

62 62 H l2 K l6262l Pe('

l6262l H l2 K 62l6l2 H 6l Pe('

5 Oli+ome(i'a'i

"ilen da)a dioli+ome(i'a'i, mi'aln-a men.adi $inea( Al9a

Ole9ini $AO, 10 14 den+an (anai lu(u' dan ali9ai* al*ohol

Rea*'i di.alan*an )ada 'uhu B0 120o den+an e*anan 20 M)a

Al2653 H n 264 K AlR 1R 2R 3 Pe('

& 6id(o+ena'i

"ilen da)a dihid(o+eni'a'i 'ea(a lan+'un+ den+an *aali'

ni*el )ada 'uhu 300o

264 H 62 K 26& Pe('

Aau di(ea*'i*an den+an *aali' )laina aau )aladium )ada 'uhu

*ama(

7 Adi'i

"ilen *lo(ohid(in e(benu* melalui (ea*'i adi'i ana(a

eilen den+an a'am hi)o*lo(i )ada 'uhu 20 30o dan e*anan 2,5

am

16

Bab 1 Pendahuluan


17/24

6Ol H 264 K 62O662l Pe('

!. Okena. S#at *#ka

Tabel 1& Si9a Fi'i*a O*'i+en O2


8e(a mole*ul 32,0

8e(a .eni' +(@ml 1,42& /252,2o

Tii* didih )ada 1 am o /1B3

Tii* lebu( )ada 1 am o /21B,4

Suhu *(ii' o /11B,4

Te*anan *(ii' am 4;,B%olume *(ii' m3@mol 0,073

Sumbe( : Pe((-, 200B

'. S#at K#"#a

1 8e(ea*'i den+an eilen )ada 'uhu 200 /2B0o dan e*anan 10 /30

am membenu* eilen o*'ida

62 62 H L O2 K 264O Pe('

8e(ea*'i den+an hid(o*a(bon membenu* O2 dan 62O

64 H 2O2 K O2 H 262O Pe('

!alam *eadaan o*'i+en minim e(.adi (ea*'i ida* 'em)u(na :

64 H3@2O2 K O H 262O Pe('

1.4.! Pr%,-k

1. Et#len Ok,a

a. S#at *#ka

Tabel 15 Si9a Fi'i*a "ilen O*'ida 264O


Rumu' mole*ul 264O

8e(a mole*ul 44,054

?u.ud dalam *ondi'i *ama( Ga'

Tii* didih )ada 1 am o 10,4

Tii* lebu( )ada 1 am o /112,5

Suhu *(ii' o 1;&,1B

Te*anan *(ii' MPa 7,1;1

%olume *(ii' m3@*+ 0,0031;

8e(a .eni' *(ii' *+@l 314

17

Bab 1 Pendahuluan


18/24

#a)a'ia' )ana',ai( 20o*


19/24

"ilen o*'ida da)a be(ea*'i den+an 'en-aa/'en-aa

be(i*aan (an+*a) membenu* 'en-aa 'i*li', mi'aln-a den+an

O2

Rea*'i :

Pe('

! I'ome(i'a'i *aalii*

"ilen o*'ida da)a be(ea*'i membenu*

a'ealdehid den+an banuan *aali' )e(a* )ada 'uhu 170 300o

264O K 63O6 Pe('

2! Redu*'i men.adi eanol

"ilen o*'ida da)a di(edu*'i men.adi eanol den+an

*aali' Ni, u dan ( )ada Al2O3

264O H 62 K 265O6 Pe('

3! Rea*'i den+an )e(ea*'i -rinard

"ilen o*'ida da)a be(ea*'i den+an )e(ea*'i rinard

membenu* 'en-aa den+an +u+u' hid(o'il )(ime(

264O H RM+ H 62O K R264O6 H M+O6 Pe('

1.7 Ura#an Pr%&e&

Sea(a +a(i' be'a(, )(o'e' )embuaan eth)lene oxide da(i eth)lene

Gamba( 15 da)a di*elom)o**an men.adi 3 aha)an, -aiu :

1 Taha) Pen-ia)an 8ahan 8a*u

2 Taha) Sine'a "ilen O*'ida

3 Taha) Pemu(nian P(odu*

19

Bab 1 Pendahuluan


20/24

Pen.ela'an da(i ma'in+/ma'in+ uni adalah 'eba+ai be(i*u

1 Taha) Pen-ia)an 8ahan 8a*u

Taha)an ini be(u.uan unu*:

a Men+ubah 9a'e eilen -an+ di'im)an dalam benu* ai( men.adi

9a'e +a', a+a( 'e'uai den+an 9a'e (ea*'i -an+ e(.adi di (ea*o(

!alam hal ini eilen di'im)an dalam benu* ai( )ada 'uhu /45o

dan e*anan 13,1 ba(

b da(a )ada e*anan 1 ba( dan 'uhu 30o dinai**an e*anann-a

den+an *om)(e'o( 2 'a+e 'am)ai di)e(oleh e*anan 17,1 ba(

#emudian uda(a, +a' eilen dan +a' re")"le diam)u( dan

dinai**an 'uhun-a 'am)ai 'uhu 250o Selan.un-a (ea*an 'ia)

ma'u* *e dalam (ea*o( )ada e*anan 17,1 ba(

2 Taha) Sine'a "ilen O*'ida

Taha) 'ine'a eilen o'ida ini be(u.uan unu* me(ea*'i*an (ea*an

membenu* "ilen O*'ida Rea*'i be(lan+'un+ dalam 'ebuah (ea*o( .eni'

9iEed bed muli ube -an+ di dalam ube/n-a be(i'i *aali' )e(a* Rea*'i

be(lan+'un+ )ada 9a'e +a' )ada 'uhu 250/277o dan e*anan 17,1 ba(

#a(ena (ea*'i be('i9a e*'oe(mi', ma*a (ea*'i di'e(ai den+an )ele)a'an

)ana' A*iban-a a*an e(.adi )enin+*aan 'uhu nu* mene+ah hal

e('ebu di+una*an )endin+inan Pendin+in be(u)a 'au(aed ae( dan

men+ha'il*an 'au(aed 'eam unu* )emana' ala/ala )enu*a( )ana'

6a'il e*')an'i *emudian didin+in*an oleh "/102 #a(ena ada 'eba+ian ai(

men+embun *emudian di)i'ah*an di 'e)a(ao( S/01 F(a*'i ai(

di'alu(*an *e uni )en+olahan limbah, 'edan+*an 9(a*'i +a' ma'u* *e

dalam ab'o(be( A8S/01 -an+ be(o)e(a'i )ada 'uhu 40o dan e*anan 3

ba(

3 Taha) Pemu(nian 6a'il

Taha) ini be(u.uan unu* memi'ah*an )(odu* -aiu eilen o*'ida

da(i am)u(an +a' dan *emudian dimu(ni*an hin++a mena)ai *om)o'i'i

-an+ diin+in*an Ga' *elua(an (ea*o( -an+ elah didin+in*an a*an ma'u*

*e ab'o(be( !i 'ini eilen o*'ida a*an di'e(a) oleh ai( 'eba+ai ab'o(ben

Ai( )en-e(a) ma'u* da(i )una* mena(a dan mela(u*an eilen o*'ida

6a'il 'e(a)an ini *emudian dima'u**an *e dalam 'ebuah mena(a di'ila'i

20

Bab 1 Pendahuluan


21/24

!/101 6a'il aa' mena(a di'ila'i adalah )(odu* eilen o*'ida den+an

*emu(nian ;;,7C

Seelah di*onden'a'i, 'eba+ian ha'il aa' a*an di*embali*an *e

mena(a di'ila'i 'eba+ai (e9lu* 'edan+*an lainn-a a*an di'im)an di an+*i

eilen o*'ida )ada *ondi'i ai( !alam )e(hiun+an ne(aa ma''a, eilen

-an+ dibuuh*an unu* )(odu*'i eilen o*'ida 'eban-a* &;44,44 *[email protected]

adalah &375,57 *[email protected] dan o*'i+en 'eban-a* B142,33 *[email protected], 'ehin++a

)(odu* eilen o*'ida dalam 'au ahun mena)ai 57000 on

21

Bab 1 Pendahuluan


22/24

22

Bab 1 Pendahuluan

!ARA

"TI$"N

R"A#TOR PR"/6"AT"R A8SOR8"RR

#O$OM

!ISTI$ASI

"TI$"N O#SI!A

AIR

S"PARATOR

AIR

GAS #"$AR

Rea*'i )embenu*an "ilen o*'ida den+an meode O*'ida'i

lan+'un+ den+an da(a

Rea*'i uama :

264 H L O2 264O 1

Rea*'i 'am)in+ :

264 H 3O2 2O2 H 262O 3

Gamba( 15 8lo* Flo !ia+(am Pembenu*an "ilen O*'ida den+an Meode O*'ida'i den+an da(a

&3B5, B4 *[email protected]

34;54,75 *[email protected]

"TI$"N

3244,BB *[email protected]

1&35,75 *[email protected]

215157,; *[email protected]

&;44,44 *[email protected]

110000 *[email protected]

AIR

110000 *[email protected]


23/24

23

Bab 1 Pendahuluan

Gamba( 1& P(o'e' Flo !ia+(am Pembenu*an "ilen O*'ida den+an Meode O*'ida'i den+an da(a


24/24

DA*TAR PUSTAKA

oul'on, en')iel, O, 1;72, Chemi"al %ea"tion Enineerin+

Uts Ppk Mohamad Rohman Dan Muhmmad Fahmi Sihab

Documents

Transcript of Uts Ppk Mohamad Rohman Dan Muhmmad Fahmi Sihab