Download - 2. Fungsi Komposisi dan Invers

Transcript
Page 1: 2. Fungsi Komposisi dan Invers

 

3. Komposisi  dan  Invers  Fungsi    a. Komposisi  Fungsi  

 

 Syarat  dua  fungsi  bisa  dikomposisikan  jika  dan  hanya  jika  π·! ∩ 𝑅! β‰  βˆ…  

 

Gambar  5      

Operasi  pada  komposisi  fungsi  tidak  bersifat  komutatif    

𝑔!𝑓 π‘₯ β‰  𝑓!𝑔 π‘₯      Operasi  pada  komposisi  fungsi  bersifat  asosiatif    

β„Ž!𝑔!𝑓 π‘₯ = β„Ž! 𝑔!𝑓 π‘₯ = β„Ž!𝑔 !𝑓 π‘₯      

   

Jika  fungsi  π‘“  dan  π‘”  didefenisikan  sebagai  π‘“:𝐴 β†’ 𝐡  dan  π‘”:𝐡 β†’ 𝐢  maka  π‘”!𝑓:𝐴 β†’ 𝐢  adalah  komposisi  fungsi  dimana  range  atau  keluaran  dari  fungsi  π‘“  merupakan  domain  atau  masukan  dari  fungsi  π‘”  dan  ditulis  dengan    

𝑔!𝑓 π‘₯ = 𝑔 𝑓 π‘₯  

Page 2: 2. Fungsi Komposisi dan Invers

 

b. Invers  dan  Fungsi  Identitas  

   Syarat  suatu  fungsi  mempunyai  invers  jika  dan  hanya  jika  fungsi  tersebut  merupakan  relasi  satu  ke  satu  

 

Gambar  6        

Jika  π‘¦ = 𝑓 π‘₯  maka    π‘“!! 𝑓 π‘₯ = 𝐼 π‘₯𝑓!! 𝑓 π‘₯ = π‘₯𝑓!! 𝑦 = π‘₯

   

   

𝑦 = 𝑓 π‘₯ ⟹ π‘₯ = 𝑓!! 𝑦      

   

Jika  fungsi  π‘“  dan  π‘”  didefenisikan  sebagai  π‘“:𝐴 β†’ 𝐡  dan  π‘”:𝐡 β†’ 𝐴  maka  π‘”!𝑓:𝐴 β†’ 𝐴  dan  π‘“!𝑔:𝐡 β†’ 𝐡  adalah  komposisi  fungsi  yang  merupakan  fungsi  identitas.  Fungsi  π‘”  disebut  invers  dari  fungsi  π‘“  dan  ditulis  π‘“!!  (bukan  pangkat  βˆ’1)  begitu  juga  sebaliknya.  Maka  berlaku  rumus    

𝑓!! 𝑓 π‘₯ = 𝑔 𝑔!! π‘₯ = 𝐼 π‘₯ = π‘₯  

Page 3: 2. Fungsi Komposisi dan Invers

 

 Contoh  1  :      Fungsi  π‘“ π‘₯ = !"!!

!"!!    fungsi  inversnya  adalah  π‘“!! π‘₯ =  

   Misalkan   𝑓!! π‘₯ = 𝑦    

𝑓 π‘₯ = !!!!!!!!

𝑓 𝑦 = !!!!!!!!

           

𝑓 𝑓!! π‘₯ = 𝐼 π‘₯𝑓 𝑓!! π‘₯ = π‘₯𝑓 𝑦 = π‘₯!"!!!"!!

= π‘₯

π‘Žπ‘¦ + 𝑏 = π‘šπ‘¦ βˆ’ 𝑛 π‘₯π‘Žπ‘¦ + 𝑏 = π‘šπ‘₯𝑦 βˆ’ 𝑛π‘₯𝑛π‘₯ + 𝑏 = π‘šπ‘₯𝑦 βˆ’ π‘Žπ‘¦π‘›π‘₯ + 𝑏 = π‘šπ‘₯ βˆ’ π‘Ž 𝑦!"!!!"!!

= 𝑦!"!!!"!!

= 𝑓!! π‘₯

 

   Contoh  2  :    SBMPTN  2013    Jika  π‘“ !

!!!!= !!!!

!!!  ,  maka  nilai  π‘“!! 1  adalah  ...  

   

Misalkan    π‘“!! 1 = π‘Ž       maka    1 = 𝑓 𝑓!! 1 = 𝑓 π‘Ž      dan      π‘Ž = !!!!!

     Substitusi    

𝑓 !!!!!

= !!!!!!!

𝑓 π‘Ž = !!!!!!!

1 = !!!!!!!

π‘₯ + 4 = 2π‘₯ + 34βˆ’ 3 = 2π‘₯ βˆ’ π‘₯1 = π‘₯

       

𝑓!! 1 = π‘Žπ‘“!! 1 = !

!!!!

𝑓!! 1 = !! ! !!

𝑓!! 1 = !!!!

𝑓!! 1 = !!!

𝑓!! 1 = βˆ’3

 

   

     

Page 4: 2. Fungsi Komposisi dan Invers

 

c. Invers  Fungsi  Komposisi    i. β„Ž π‘₯ = 𝑓!𝑔 π‘₯ ⟹ 𝑓 π‘₯ = β„Ž 𝑔!! π‘₯  

 Bukti  :    β„Ž π‘₯ = 𝑓!𝑔 π‘₯β„Ž π‘₯ = 𝑓 𝑔 π‘₯β„Ž 𝑔!! π‘₯ = 𝑓 𝑔 𝑔!! π‘₯β„Ž 𝑔!! π‘₯ = 𝑓 π‘₯

   

   

β„Ž π‘₯ = 𝑓!𝑔 π‘₯ ⟹ 𝑓 π‘₯ = β„Ž 𝑔!! π‘₯      Contoh  :    UMPTN  2000    Jika  π‘“ π‘₯ = 2π‘₯ βˆ’ 3    dan       𝑔!𝑓 π‘₯ = 2π‘₯ + 1  ,  maka  π‘” π‘₯ = β‹―      Misalkan    π‘¦ = 𝑓!! π‘₯    maka  π‘₯ = 𝑓 𝑓!! π‘₯ = 𝑓 𝑦  

 

𝑓 π‘₯ = 2π‘₯ βˆ’ 3𝑓 𝑦 = 2𝑦 βˆ’ 3π‘₯ = 2𝑦 βˆ’ 3π‘₯ + 3 = 2𝑦!!!!

= 𝑦

       

𝑔!𝑓 π‘₯ = 2π‘₯ + 1𝑔 𝑓 π‘₯ = 2π‘₯ + 1𝑔 𝑓 𝑦 = 2𝑦 + 1𝑔 π‘₯ = 2 !!!

!+ 1

𝑔 π‘₯ = π‘₯ + 3 + 1𝑔 π‘₯ = π‘₯ + 4

 

     Cara  lain    π‘”!𝑓 π‘₯ = 2π‘₯ + 1𝑔 𝑓 π‘₯ = 2π‘₯ + 1𝑔 2π‘₯ βˆ’ 3 = 2π‘₯ βˆ’ 3+ 4𝑔 2π‘₯ βˆ’ 3 = 2π‘₯ βˆ’ 3 + 4𝑔 𝑦 = 𝑦 + 4𝑔 π‘₯ = π‘₯ + 4

   

   

   

Page 5: 2. Fungsi Komposisi dan Invers

 

ii. β„Ž π‘₯ = 𝑓!𝑔 π‘₯ ⟹ 𝑔 π‘₯ = 𝑓!! β„Ž π‘₯    Bukti  :      Misalkan    β„Ž π‘₯ = 𝑓!𝑔 π‘₯ ⟹ β„Ž π‘₯ = 𝑓 𝑔 π‘₯    π‘“!! 𝑓 π‘₯ = 𝐼 π‘₯𝑓!! 𝑓 π‘₯ = π‘₯𝑓!! 𝑓 𝑔 π‘₯ = 𝑔 π‘₯𝑓!! β„Ž π‘₯ = 𝑔 π‘₯

   

   

β„Ž π‘₯ = 𝑓!𝑔 π‘₯ ⟹ 𝑔 π‘₯ = 𝑓!! β„Ž π‘₯    

   

Contoh  :  UMPTN  1994    

Jika  π‘“ π‘₯ = βˆ’4π‘₯    dan    π‘“ 𝑔 π‘₯ = βˆ’ !!+ 1  maka  π‘” π‘₯ = β‹―  

 Misalkan        π‘¦ = 𝑓!! π‘₯ ⟹ π‘₯ = 𝑓 𝑦       dan    β„Ž π‘₯ = 𝑓 𝑔 π‘₯ = βˆ’ !

!+ 1  

 

𝑓 π‘₯ = βˆ’4π‘₯𝑓 𝑦 = βˆ’4𝑦π‘₯ = βˆ’4π‘¦βˆ’ !

!= 𝑦

βˆ’ !!

= 𝑓!! π‘₯

         

𝑓!! π‘₯ = βˆ’ !!

𝑓!! β„Ž π‘₯ = βˆ’ ! !!

𝑔 π‘₯ = βˆ’!!!!!

!

𝑔 π‘₯ = βˆ’ !!βˆ’ !

!+ !

!

𝑔 π‘₯ = !!!Γ—βˆ’ !

!π‘₯ βˆ’ 2

𝑔 π‘₯ !!π‘₯ βˆ’ 2

 

   Cara  Lain    π‘“ π‘₯ = βˆ’4π‘₯𝑓 𝑔 π‘₯ = βˆ’4𝑔 π‘₯βˆ’ !

!+ 1 = βˆ’4𝑔 π‘₯

!!!

βˆ’ !!+ !

!= 𝑔 π‘₯

!!!Γ—βˆ’ !

!π‘₯ βˆ’ 2 = 𝑔 π‘₯

!!π‘₯ βˆ’ 2 = 𝑔 π‘₯

   

Page 6: 2. Fungsi Komposisi dan Invers

 

iii. 𝑓!𝑔 !! π‘₯ = 𝑔!!π‘œπ‘“!! π‘₯    Bukti  :    Misalkan        π‘“!𝑔 π‘₯ = β„Ž π‘₯ ⟹ 𝑓!𝑔 !! π‘₯ = β„Ž!! π‘₯      β„Ž π‘₯ = 𝑓!𝑔 π‘₯ ⟹ 𝑓 π‘₯ = β„Ž 𝑔!! π‘₯ ⟹ 𝑔!! π‘₯ = β„Ž!! 𝑓 π‘₯        β„Ž!! 𝑓 π‘₯ = 𝑔!! π‘₯β„Ž!! 𝑓 𝑓!! π‘₯ = 𝑔!! 𝑓!! π‘₯β„Ž!! π‘₯ = 𝑔!! 𝑓!! π‘₯𝑓!𝑔 !! π‘₯ = 𝑔!!π‘œπ‘“!! π‘₯

   

   

𝑓!𝑔 !! π‘₯ = 𝑔!!π‘œπ‘“!! π‘₯