dun.terengganu.gov.mydun.terengganu.gov.my/files/LINK/nov_2019.pdf · 2021. 1. 14. · Persidangan...

Persidangan Dewan Undangan Negeri Terengganu 24 November 2019

1

PERSIDANGAN DEWAN UNDANGAN NEGERI BERMULA

PADA PUKUL 9.30 PAGI

HADIR:

YANG BERHORMAT YANG DI-PERTUA

Dato‟ Haji Yahaya bin Ali, DPMT., PJC.

YANG AMAT BERHORMAT MENTERI BESAR TERENGGANU

Dato‟ Seri Dr. Ahmad Samsuri bin Mokhtar, SSMZ.

WAKIL RHU RENDANG

Yang Berhormat Haji Satiful Bahari bin Mamat, SMZ.

WAKIL PAKA

Yang Berhormat Dr. Haji Alias bin Razak, SMT.

WAKIL BUKIT TUNGGAL

Yang Berhormat Mohd Nor bin Hamzah, SMT.

WAKIL BUKIT PAYONG

Yang Berhormat Dr. Azman bin Ibrahim, AMZ.

WAKIL JABI

Yang Berhormat Dato‟ Haji Tengku Hassan bin Tengku Omar, DPMT.,PJC.,PJK.,BLB.

WAKIL LADANG

Yang Berhormat Ariffin bin Deraman

WAKIL ALUR LIMBAT

Yang Berhormat Haji Hanafiah bin Mat, PJK.

WAKIL CUKAI


2

Yang Berhormat Wan Sukairi bin Wan Abdullah

WAKIL WAKAF MEMPELAM

Yang Berhormat Dr. Mamad bin Puteh, PJK.

WAKIL KUALA BERANG

Yang Berhormat Haji Mohd Nurkhuzaini bin Ab. Rahman

WAKIL KOTA PUTERA

Yang Berhormat Haji Hishamuddin bin Abdul Karim

WAKIL TEPOH

Yang Berhormat Muhammad Khalil bin Abdul Hadi

WAKIL BATU BUROK

Yang Berhormat Haji Wan Hapandi bin Wan Nik

WAKIL SURA

Yang Berhormat Haji Ridzuan bin Hashim

WAKIL BULUH GADING

Yang Berhormat Haji Hilmi bin Harun

WAKIL MANIR

Yang Berhormat Haji Alias bin Harun

WAKIL RANTAU ABANG

Yang Berhormat Sulaiman bin Sulong

WAKIL PENGKALAN BERANGAN

Yang Berhormat Ahmad Shah bin Mohamed

WAKIL BANDAR

Yang Berhormat Ab. Razak bin Ibrahim

WAKIL AIR PUTIH

Yang Berhormat Haji Maliaman bin Kassim

WAKIL AJIL


3

Yang Berhormat Ir. Saiful Azmi bin Suhaili

WAKIL KEMASIK

Yang Berhormat Hajah Zuraida binti Md. Noor

WAKIL WANITA

Yang Berhormat Dato‟ Seri Dr. Haji Ahmad bin Said, SSMZ.,DPMT.,ASM.,PJK.

WAKIL KIJAL

Yang Berhormat Dato‟ Seri Haji Ahmad Razif bin Abd. Rahman, SSMZ.

WAKIL SEBERANG TAKIR

Yang Berhormat Dato‟ Haji Rozi bin Mamat, DPMT.,SMZ.

WAKIL TELEMONG

Yang Berhormat Haji Nawi bin Mohamad, SMT.,PJK.

WAKIL HULU BESUT

Yang Berhormat Haji Roslee bin Daud, KMN.,AMZ.,PPN.

WAKIL BUKIT BESI

Yang Berhormat Dato‟ Haji Muhammad Pehimi bin Yusof, DPMT.,PPN.

WAKIL JERTIH

Yang Berhormat Dato‟ Haji Sabri bin Mohd Noor, DIMP.,PPN.,PJK.

WAKIL LANGKAP

Yang Berhormat Haji Bazlan bin Abd. Rahman, AMT.,PJK.

WAKIL BATU RAKIT

Yang Berhormat Tengku Zaihan bin Che Ku Abd. Rahman, PJK.

WAKIL KUALA BESUT

Yang Berhormat Dato‟ Abd. Halim bin Jusoh,

WAKIL PERMAISURI


4

HADIR MENURUT FASAL XIII(3) UNDANG-UNDANG BAGI DIRI

KERAJAAN TERENGGANU (BAB YANG PERTAMA)

YANG BERHORMAT SETIAUSAHA KERAJAAN

Dato‟ Haji Mohd Zahari bin Md Azahar, DPMT.,PJK.

YANG BERHORMAT PENASIHAT UNDANG-UNDANG NEGERI

Dato‟ Azhar bin Abdul Hamid, DSAP.,AMK.

YANG BERHORMAT PEGAWAI KEWANGAN NEGERI

Dato‟ Haji Zainal Abidin bin Hussin, DPMT.,PJK.,BLB.

SETIAUSAHA DEWAN UNDANGAN NEGERI

Encik Zulkifly bin Isa, AMZ., PJK.


5

PUKUL 9.30 PAGI

SETIAUSAHA DEWAN: Bismillahir Rahmanir Rahim. Assalamu‟alaikum warahmatullahi

wabarakatuh. Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua Dewan, Yang Amat Berhormat Dato‟

Seri Menteri Besar, Ahli-ahli Yang Berhormat sekalian. Perkara pertama dalam Tertib

Pekerjaan Dewan pada hari ini ialah Doa oleh Yang Berhormat Dato‟ Yang Di-Pertua

Dewan.

DOA

Dibaca oleh Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua Dewan.

UCAPAN YANG BERHORMAT DATO’ YANG DI-PERTUA DEWAN

Assalamu‟alaikum warahmatullahi ta‟ala wabarakatuh. Yang Amat Berhormat Dato‟ Seri

Menteri Besar, Yang Berhormat Ahli-ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri, Ahli-ahli Yang

Berhormat, Ketua-ketua Jabatan, para Pemerhati, tuan-tuan, puan-puan yang saya

hormati sekalian.

Terlebih dahulu marilah sama-sama kita rafakkan kesyukuran kita kepada Allah

Subhanahu Wa Ta‟ala kerana dengan limpah taufik dan inayahNya kita dapat

melaksanakan tanggungjawab kita sebagai Ahli Badan Legislatif di dalam Dewan yang

mulia ini.

Saya juga mengambil kesempatan ini untuk merakamkan ucapan terima kasih serta

mengalu-alukan kehadiran Ahli-ahli Yang Berhormat sekalian dalam Sidang kali ini selama

lima hari bermula pada hari ini hingga hari khamis iaitu Mesyuarat Kali Ketiga, Penggal

Kedua Dewan Undangan Negeri Keempat belas.

Sidang pada kali ini sangat penting kerana ia melibatkan perancangan masa depan

Negeri kita iaitu melalui pembentangan Belanjawan Negeri Terengganu bagi tahun 2020

yang akan dibentangkan oleh Yang Amat Berhormat Dato' Seri Menteri Besar.


6

Ahli-ahli Yang Berhormat sekalian, pihak pentadbiran Dewan telah menerima hanya satu

sahaja Rang Undang-Undang iaitu Enakmen Perbekalan 2020 untuk dibentang, dibahas

dan insya-Allah akan diluluskan di dalam sesi persidangan kali ini. Selain itu, pihak

Dewan juga menerima dua usul iaitu Usul Pembangunan 2020 dan Usul Perbekalan Air

2020. Saya menyeru semua pihak dapat bekerjasama dengan pihak Kerajaan supaya

lebih banyak Rang Undang-Undang dapat dibentangkan pada setiap kali Persidangan

Dewan dalam tempoh yang lebih singkat terutamanya yang melibatkan kepentingan

majoriti rakyat.

Pada sidang kali ini, saya berharap semua pihak dapat memberi kerjasama agar

Persidangan kita dapat berjalan dengan lancar dan menjadikannya sebagai Persidangan

yang terbaik. Dalam erti kata lain, saya berharap Ahli-ahli Yang Berhormat akan

mengambil bahagian secara aktif sama ada dalam perbahasan Rang Undang-Undang

mahupun usul-usul selain dari soalan-soalan yang dikemukakan.

Selain itu, saya juga ingin berkongsi mengenai beberapa aktiviti yang telah dilaksanakan

oleh Pejabat Yang di-Pertua Dewan sewaktu di luar waktu Persidangan. Sebagaimana

amalan yang dilaksanakan oleh negara-negara luar, Yang di-Pertua Dewan bersama

anggota Badan Legislatif yang lain turun padang bagi melawat Agensi-agensi Kerajaan

sama ada Negeri dan Persekutuan. Setakat ini lapan (8) Agensi Kerajaan telah dilawati

termasuk Polis Diraja Malaysia, Tenaga Nasional Berhad, Telekom Malaysia, Mahkamah

Syariah, Syarikat Air Terengganu (SATU), Yayasan Terengganu, Yayasan Pembangunan

Usahawan dan MAIDAM. Saya mengambil kesempatan ini untuk merakamkan

penghargaan di atas kerjasama yang diberikan oleh Jabatan dan Agensi-agensi

berkenaan.

Pendekatan ini diambil bagi memahami perjalanan dan fungsi-fungsi yang dimainkan oleh

agensi berkenaan dan mendapatkan maklumat yang lebih jelas secara „first hand‟

terutamanya berkaitan isu-isu yang menyentuh kepentingan orang ramai. Ini juga adalah

sebahagian dari proses semak dan imbang (check and balance).

Ahli-ahli Yang Berhormat sekalian, saya juga ingin memaklumkan bahawa Jawatankuasa

Terpilih Pengurusan Dewan yang diluluskan oleh Dewan yang mulia ini telah mengadakan

beberapa siri mesyuarat dan laporan awal jawatankuasa ini dibentangkan di atas meja


7

Ahli-ahli Yang Berhormat sekalian. Selaras dengan terma rujukan yang diluluskan,

jawatankuasa ini mengupas pelbagai perkara termasuklah meneliti perkara-perkara

berkaitan dengan Dewan Undangan Negeri Terengganu dari sudut perundangan, isu

pentadbiran, amalan lalu dan semasa serta isu-isu sekitarnya.

Dalam hubungan itu, Jawatankuasa ini juga berhasrat untuk mengemukakan cadangan

bagi membuat penambahbaikan kepada Dewan Undangan Terengganu sebagai Badan

Legislatif di negeri ini. Hal ini termasuklah menjalankan kajian rintis bagi Semakan

Peraturan-Peraturan Dan Perintah-Perintah Tetap Dewan Undangan Negeri Terengganu.

Oleh yang demikian, sebuah laporan lengkap akan dikemukakan apabila sampai masanya

nanti, insya-Allah.

Ahli-ahli Yang Berhormat sekalian, selaku Ahli Badan Legislatif, saya suka untuk

mengingatkan kepada semua Ahli Yang Berhormat agar sentiasa cakna dan tidak

memandang ringan tentang perkembangan pesat dalam dunia ICT pada hari ini. Kita

perlu bergerak seiring, bahkan proaktif dengan kemajuan dalam teknologi ICT khususnya

cabaran 'Industrial Revolution' atau IR 4.0 dalam semua sektor sama ada dalam sektor

badan-badan awam atau swasta.

Untuk makluman, satu pembaharuan lagi telah dibuat oleh pihak pentadbiran Dewan

mulai Sidang kali ini iaitu pendaftaran kehadiran bagi ketua-ketua jabatan melalui QR

Code. Tujuan penggunaan QR Code ini adalah untuk mempertingkatkan dari segi urusan

pendaftaran melalui Sidang DUN. Arahan Penggunaan (Manual Procedure) QR Code ada

dipaparkan di lobi dan juga di tempat duduk ketua-ketua jabatan. QR Code ini juga

perlulah diimbas pada setiap sesi sebelah pagi dan juga sebelah petang. Sehubungan

dengan itu, saya menasihatkan semua Ketua Jabatan atau wakilnya agar tidak gagal

untuk menghadirkan diri pada setiap sesi Sidang Dewan Undangan Negeri bagi

membantu urusan pihak Kerajaan.

Ahli-ahli Yang Berhormat sekalian, sebelum saya mengakhiri ucapan ini, saya suka

mengingatkan agar Ahli-ahli Yang Berhormat sentiasa menjadikan Peraturan-Peraturan

Dan Perintah Tetap Dewan (Standing Orders) sebagai panduan demi menjaga

keharmonian dan kemuliaan Dewan ini.

Saya juga berharap tempoh masa Persidangan kali ini selama lima hari dapat memberi


8

keselesaan kepada semua Ahli-ahli Yang Berhormat dan seterusnya peluang ini dapat

digunakan sebaik-baiknya untuk membawa suara rakyat dan kepentingan masa depan

Negeri Terengganu yang kita cintai ini. Gunakanlah masa dengan bijaksana apabila diberi

peluang di samping turut meraikan masa Ahli-ahli Yang Berhormat lain.

Ahli-ahli Yang Berhormat sekalian, walaupun Ahli-ahli Yang Berhormat dalam Dewan

Undangan Negeri kita semacam tidak ada lagi Pembangkang dengan perkembangan

semasa ini, ini tidak bermakna Dewan Undangan Negeri kita akan menjadi sepi dan tidak

ada lagi suara-suara untuk mengingatkan Kerajaan. Sesungguhnya tanggungjawab kita

kepada Allah Subhanahu Wa Ta‟ala dan kepentingan serta keutamaan rakyat mengatasi

tanggungjawab kita kepada mana-mana pihak yang lain. Apa yang penting Persidangan

kita mestilah berjalan dalam suasana adab yang baik dan mengikut Peraturan-Peraturan

Tetap Dewan.

Saya akan cuba untuk menyelesaikan semua Tertib Pekerjaan Dewan sebelum tengah

hari pada hari Khamis, 28 November untuk memberi laluan kepada Program Kejohanan

Memanah di kalangan Ahli-ahli Yang Berhormat, dulu kita menembak dan kali ini kita

memanah sempena Persidangan Dewan Undangan Negeri Terengganu ini pada sebelah

petang yang akan berlangsung di Stadium Negeri.

Akhir kalam, Selamat Bersidang, Siru„ala Barakatillah. Wabilahi taufik wal hidayah.

Wassalamu‟alaikum warahmatullahi ta‟ala wabarakatuh.


9

KERTAS-KERTAS KERJA DAN LAPORAN-LAPORAN

SETIAUSAHA DEWAN: Perkara seterusnya dalam Tertib Pekerjaan Dewan ialah KERTAS-

KERTAS KERJA DAN LAPORAN-LAPORAN.

YANG BERHORMAT YANG DI-PERTUA: Kertas-Kertas Kerja dan Laporan-Laporan yang

dibentangkan ialah:

1 Anggaran Hasil Dan Perbelanjaan Tahun 2020.

(D.U.N. Bil.8/2019)

2 Anggaran Perbelanjaan Pembangunan Negeri Tahun 2020.

(D.U.N. Bil.9/2019)

3 Anggaran Bekalan Air Negeri Tahun 2020.

(D.U.N. Bil.10/2019)

4 Penyata Kewangan Negeri Terengganu Tahun 2018.

(D.U.N. Bil.11/2019)

5 Penyata Kewangan Tahun 2018 Majlis Bandaraya Kuala

Terengganu.

(D.U.N. Bil.12/2019)

6 Penyata Kewangan Tahun 2018 Majlis Perbandaran

Kemaman.

(D.U.N. Bil.13/2019)

7 Penyata Kewangan Tahun 2018 Majlis Perbandaran Dungun.

(D.U.N. Bil.14/2019)


10

8 Penyata Kewangan Tahun 2018 Majlis Daerah Besut.

(D.U.N. Bil.15/2019)

9 Penyata Kewangan Tahun 2018 Majlis Daerah Hulu

Terengganu.

(D.U.N. Bil.16/2019)

10 Penyata Kewangan Tahun 2018 Majlis Daerah Marang.

(D.U.N. Bil.17/2019)

11 Penyata Kewangan Tahun 2018 Majlis Daerah Setiu.

(D.U.N. Bil.18/2019)

12 Penyata Tahunan Tahun 2018 Suruhanjaya Perkhidmatan

Negeri Terengganu.

(D.U.N. Bil.19/2019)

13 Laporan Tahunan dan Penyata Kewangan Tahun 2018

Perbadanan Perpustakaan Awam Negeri Terengganu.

(D.U.N. Bil.20/2019)

14 Penyata Kewangan Tahun 2018 Yayasan Terengganu.

(D.U.N. Bil.21/2019)

15 Laporan Tahunan dan Penyata Kewangan Tahun 2018

Lembaga Muzium Negeri Terengganu.

(D.U.N. Bil.22/2019)

16 Penyata Kewangan Tahun 2018 Yayasan Pembangunan

Keluarga Terengganu.


11

(D.U.N. Bil.23/2019)

17 Penyata Kewangan Tahun 2018 Yayasan Islam Terengganu.

(D.U.N. Bil.24/2019)

18 Laporan Ketua Audit Negara Berkait Pengurusan Aktiviti/

Kewangan Jabatan/Agensi Dan Pengurusan Syarikat

Kerajaan Negeri Terengganu Tahun 2018 Siri 1.

(D.U.N. Bil.25/2019)

19 Laporan Jawatankuasa Kira-Kira Wang Awam (PAC) Negeri

Terengganu Berkenaan Laporan Ketua Audit Negara

Mengenai Kira-Kira Kerajaan Negeri Terengganu Darul Iman

Bagi Tahun Berakhir 31 Disember 2014 dan 31 Disember

2015.

(D.U.N. Bil.26/2019)

20 Laporan Jawatankuasa Terpilih Pengurusan Dewan

Undangan Negeri Terengganu Berkenaan Kajian

Penambahbaikan Dewan Undangan Negeri

(D.U.N. Bil.27/2019)

(Dibentang Atas Meja)

21 Laporan Ketua Audit Negara Berkait Penyata Kewangan

Kerajaan Negeri dan Prestasi Kewangan Agensi Negeri

Terengganu Tahun 2018

(D.U.N. Bil.28/2019)


12

SOALAN-SOALAN YANG TELAH DIBERI NOTIS

SETIAUSAHA DEWAN: Perkara berikut ialah Soalan-Soalan Yang Telah Diberi Notis:

(1) Soalan-Soalan Bertulis.

(2) Soalan-Soalan Lisan.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Jawapan kepada Soalan-soalan Bertulis

yang telah diberi notis dan telah dibentangkan di hadapan Ahli-ahli Yang Berhormat

sekalian ialah soalan-soalan daripada:

1 Yang Berhormat Wakil Tepoh 2 Yang Berhormat Wakil Hulu Besut 3 Yang Berhormat Wakil Batu Burok 4 Yang Berhormat Wakil Bukit Besi 5 Yang Berhormat Wakil Sura 6 Yang Berhormat Wakil Kuala Besut 7 Yang Berhormat Wakil Buluh Gading 8 Yang Berhormat Wakil Rantau Abang 9 Yang Berhormat Wakil Bandar 10 Yang Berhormat Wakil Air Putih 11 Yang Berhormat Wakil Kemasik 12 Yang Berhormat Wakil Wanita


13

SOALAN-SOALAN LISAN

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Sekarang kita masuk kepada Soalan-Soalan

Lisan, Ahli-ahli Yang Berhormat yang telah memberi notis untuk mengemukakan Soalan-

Soalan Lisan pada 24 November 2019 adalah sebagaimana berikut:

1 Yang Berhormat Wakil Tepoh

2 Yang Berhormat Wakil Batu Burok

3 Yang Berhormat Wakil Kijal

4 Yang Berhormat Wakil Sura

5 Yang Berhormat Wakil Seberang Takir

6 Yang Berhormat Wakil Buluh Gading

7 Yang Berhormat Wakil Manir

8 Yang Berhormat Wakil Hulu Besut

9 Yang Berhormat Wakil Rantau Abang

10 Yang Berhormat Wakil Bukit Besi

11 Yang Berhormat Wakil Pengkalan Berangan

12 Yang Berhormat Wakil Jertih

13 Yang Berhormat Wakil Bandar

14 Yang Berhormat Wakil Air Putih

15 Yang Berhormat Wakil Batu Rakit


14

16 Yang Berhormat Wakil Ajil

17 Yang Berhormat Wakil Kuala Besut

18 Yang Berhormat Wakil Kemasik

19 Yang Berhormat Wakil Wanita

Sebelum saya benarkan Ahli-ahli Yang Berhormat mengemukakan soalan, saya nak

peringatkan ada soalan-soalan yang saya nampak hampir sama ataupun saling berkait

di antara satu sama lain, jadi saya mencadangkan kepada Wakil Kerajaan boleh

menjawab soalan-soalan seumpama ini sekali gus bagi menjimatkan masa. Dan insya-

Allah, saya akan mempertimbangkan lebihan soalan-soalan tambahan.

Sementara itu, saya juga nak umumkan Sidang Dewan Undangan Negeri kita turut

dihadiri oleh Pemerhati-Pemerhati termasuk;

۰ Y. Bhg. Tan Sri Khalid Ibrahim, bekas Menteri Besar Negeri Selangor dan juga

Penasihat Ekonomi Negeri Terengganu.

۰ Ahli Parlimen Setiu

۰ Y.B. Senator Dato‟ Haji Hussain Awang

۰ Y.B. Senator Nuridah Salleh

۰ Khairunissa‟

۰

۰

۰

۰

Majlis Tindakan DUN Sura

Pusat Khidmat Masyarakat DUN Alur Limbat

Pusat Khidmat Masyarakat DUN Batu Burok

Pusat Khidmat Masyarakat DUN Kemasik

Pusat Khidmat Masyarakat DUN Ajil

۰

۰

۰

۰

Gabungan Pelajar-Pelajar Melayu Semenanjung Negeri Terengganu

Pusat Khidmat Masyarakat DUN Buluh Gading

Petronas Pantai Timur

Pejabat Perbendaharaan Negeri Terengganu

۰ Pusat Khidmat Masyarakat DUN Seberang Takir


15

۰

۰

۰

۰

۰

Didik Ulama Amilin Terengganu (DUAT)

ADUN Belia Terengganu

Pusat Khidmat Masyarakat DUN Rhu Rendang

Pusat Khidmat Masyarakat DUN Hulu Besut

Pusat Khidmat Masyarakat DUN Kuala Besut

۰ Pejabat ADUN Wanita.

Bagi pihak Persidangan, saya ingin mengalu-alukan kehadiran semua Pemerhati-

pemerhati kita pada hari ini.

Sekarang saya mempersilakan Wakil Tepoh untuk mengemukakan soalan.

YANG BERHORMAT HAJI HISHAMUDDIN BIN ABDUL KARIM (Wakil Tepoh):

Assalamu‟alaikum warahmahtulahi wabarakatuh. Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua,

soalan saya nombor 1 -

Pohon dinyatakan jumlah projek yang menggunakan

konsep Bayaran Bertangguh dan Bayaran Secara

Berjadual yang perlu dilunaskan oleh pihak Kerajaan

Negeri pada tahun ini dan tahun 2020?

YANG BERHORMAT DR. HAJI MAMAD BIN PUTEH (Wakil Kuala Berang): Yang Berhormat

Dato‟ Yang di-Pertua Dewan, Yang Amat Berhormat Dato‟ Seri Menteri Besar, Yang

Berhormat-yang berhormat, Ketua-ketua Jabatan dan Agensi-agensi Kerajaan, Pemerhati

dan Sidang Media sekalian serta muslimin-muslimat. Soalan nombor satu dari ADUN

Tepoh berbunyi, pohon dinyatakan jumlah projek yang menggunakan konsep Bayaran

Bertangguh dan Bayaran Secara Berjadual yang perlu dilunaskan oleh pihak Kerajaan

Negeri pada tahun 2020, maknanya tahun depan.

Terlebih dahulu saya ucap tahniah kepada Ketua BBC kita pada pagi ini dan juga kepada

semua Ahli BBC saya nampak segak dan smart sekalilah. Untuk makluman kita,

jawapannya ialah untuk Bayaran Tertangguh untuk projek tahun depan ialah sebanyak

dua projek dan empat projek untuk Bayaran Secara Berjadual.


16

YANG BERHORMAT HAJI HISHAMUDDIN BIN ABDUL KARIM (Wakil Tepoh): Yang

Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua, soalan tambahan saya yang pertama, pohon

diperincikan dua projek yang menggunakan Bayaran Tertangguh dan empat projek yang

menggunakan konsep Bayaran Secara Berjadual dan berapakah jumlah bayaran bagi

setiap satu projek ini untuk tahun 2020? Terima kasih.

YANG BERHORMAT DR. HAJI MAMAD BIN PUTEH (Wakil Kuala Berang): Terima kasih.

Sebenarnya kita ada enam projek keseluruhan.

1. Bayaran Tertangguh

BIL NAMA PROJEK KOS PROJEK (RM)

1 Projek Membina Sistem Bekalan Air Kuala

Terengganu Utara

RM1,305 juta

2 Projek Membaikpulih Dan Menaiktaraf Loji

Rawatan Air Di Bukit Sah, Kemaman

RM686 juta

2. Bayaran Berjadual

BIL NAMA PROJEK KOS PROJEK (RM)

1 Pembangunan Pusat Pentadbiran Daerah Kuala

Nerus

RM600 juta

2 Pembangunan Muara Sungai Terengganu RM90 juta

3 Pembinaan Asrama Atlet Majlis Sukan Negeri

Terengganu

RM95.50 juta

4 Cadangan Membentuk Dan Membina Dan

Menyiapkan Pembangunan Di Bandar Baru Kijal.

RM189 juta

Saya bacakan juga berkaitan dengan impak kewangan pada tahun hadapan. Projek

Kuala Terengganu Utara melibatkan RM108.82 juta dan di Kemaman berjumlah

RM129.63 juta dan tahun hadapan kita kena bayar Cukai GST sebanyak RM5.12 juta

pasal projek ini hak lama dah.

So, Projek Schedule Payment tahun hadapan kita kena bayar untuk Pembangunan Di

Kuala Nerus sebanyak RM70 juta. Muara Sungai Terengganu RM21.20 juta. Bangunan


17

Atlet RM24.71 juta dan di Bandar Baru Kijal RM44 juta. Keseluruhan kita kena bayar

RM403.48 juta. So, kita rasa dengan hutang yang besar ini lebih kurang RM400 juta

memanglah menjadi satu beban yang besar kepada Kerajaan Negeri kerana kita jangka

tahun hadapan pendapatan kita, kita agak dalam RM1.6 bilion sahaja. Hutang sahaja

dah RM400 juta bermakna 25% daripada pendapatan kita, kita kena bayar hutang yang

wajib kita bayar. Inilah yang menjadi permasalahan kepada kita dan keseluruhan rakyat

Negeri Terengganu.


Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua, di antara projek yang dinyatakan ini, saya ingin merujuk

kepada Projek Loji Air Kuala Terengganu Utara. Difahamkan berlaku Tempoh Lanjutan

Masa buat kontraktor berkenaan, adakah dengan EOT yang telah diberikan oleh pihak

Kerajaan ini, mampu ataupun membolehkan pengurangan bayaran terhadap pihak

kontraktor daripada pihak Kerajaan Negeri. Terima kasih.

YANG BERHORMAT DR. HAJI MAMAD BIN PUTEH (Wakil Kuala Berang): Terima kasih.

Untuk Projek Kuala Terengganu Utara iaitu pembinaan beberapa hal-hal yang berkaitan

dengan keperluan air di Kuala Terengganu, khususnya. Projek ini kita perlu bayar selama

12 tahun sebanyak RM108.82 juta setahun, cuma tahun depan kita kena bayar tax, jadi

kita lihat di tapak, bahawa projek ini siap sekitar 40%, yang mana, memanglah dia akan

mintak EOT (Extension of Time), kita akan insya-Allah bagi extension of time itu kerana

ada beberapa permasalahan di tapak dan apa yang dicadangkan oleh Yang Berhormat

dari Tepoh tadi iaitu kita nak bincang balik, supaya oleh kerana projek ini terpaksa

dipanjangkan waktunya untuk disiapkan. Jadi cadangannya supaya kita bayarpun,

bayarannya boleh dikurangkan bukanlah RM1,305.84 juta mungkin boleh dikurangkan

kepada angka yang lebih kecil. So ini kita akan bincanglah dari masa ke semasa, insya-

Allah kita akan dapat angka-angka yang tersebut. Terima kasih.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Terima kasih Yang Berhormat, saya pindah

dan jemput Yang Berhormat wakil daripada…

YANG BERHORMAT DATO‟ HAJI SABRI BIN MOHD NOR (Wakil Langkap): Yang di-Pertua

boleh bagi satu soalan lagi, soalan tambahan saya nak tahu berapa projek yang mengikut

jadual, maksudnya projek yang deliver project dan projek yang ahead, berapa … terima

kasih.


18

YANG BERHORMAT DR. HAJI MAMAD BIN PUTEH (Wakil Kuala Berang): Terima kasih

ADUN Langkap, berkaitan dengan projek air ini, kedua-dua projek iaitu berkaitan projek

deffered payment tadi, Kuala Terengganu Utara pun lewat disiapkan dan di Kemaman

pun lewat. Di Kemaman itu sepatutnya, saya lawat baru-baru ini diberitahu, insya-Allah

bulan 3 tahun 2020 akan siap, dan sekarang ini kita lihat 90% lebih sudah siap. So

kedua-dua projek tersebut memang ada kelewatan.

YANG BERHORMAT DATO‟ DI-PERTUA: Terima kasih, okey last-last…

YANG BERHORMAT DATO‟ HAJI ROZI BIN MAMAT (Wakil Telemong): Boleh tambah lagi

Dato‟ Yang di-Pertua?

YANG BERHORMAT DATO‟ DI-PERTUA: Sila.. yang last…

YANG BERHORMAT DATO‟ HAJI ROZI BIN MAMAT (Wakil Telemong): Terima kasih Yang

Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua. Saya ingin mendapat penjelasan yang lebih lanjut

daripada Yang Berhormat EXCO. Tadi dimaklumkan bahawa kita mempunyai banyak

projek-projek yang terpaksa ditanggung oleh pihak Kerajaan dan sekaligus ianya

membebankan Kerajaan. Tapi pada pandangan saya, saya nak tanya Yang Berhormat

EXCO dan juga pihak Kerajaan projek-projek yang dimaklumkan tadi, contohnya Projek

Air di Kuala Nerus, Projek Pembangunan Bandar Baru Kuala Nerus, Projek Muara Sungai

dan juga Projek Air di Kemaman, kita faham bahawa ini merupakan satu beban pada

pihak Kerajaan pada hari ini dan dulu pun kita tahu bahawa ini merupakan satu beban

yang sangat besar pada Kerajaan. Bukan sahaja kita tidak anggap Kerajaan belah sana

ke belah sini ke kalau kita memerintah, gitu juga membebankan juga. Tapi saya nak tahu

bahawa apakah projek-projek ini merupakan satu kepentingan kepada rakyat Negeri

Terengganu, itu sahaja saya nak tahu, terima kasih.

YANG BERHORMAT DATO‟ DI-PERTUA: Sila Yang Berhormat.

YANG BERHORMAT DR. HAJI MAMAD BIN PUTEH (Wakil Kuala Berang): Terima kasih

ADUN Telemong, kawasan saya tu, beginilah masa kita memerintah, PAS memerintah

tahun 1999 sehingga 2004, waktu itu tidak ada bentuk peseng macam ini, iaitu pinjam

dulu sebagaimana hari ini, bahawa orang muda hari ini keluar Universiti nak kerja tidak

dapat, dia buat pinjaman kereta, pinjaman perumahan akhirnya kadang-kadang tidak


19

dapat nak bayar, akhirnya jadi muflis. So masa kita memerintah dahulu tidak ada peseng

berhutang dengan bank ke ataupun dengan kontraktor sehinggalah perkara ini berlaku

pada tahun 2015, 2016, 2017 dan 2018 dan saya dapat maklumat, bandar, kita kata

Bandar Baru Kuala Berang pun hendak dipinjam wang untuk nak bina berkaitan dengan

pejabat-pejabat pentadbiran baru, dewan baru dan masjid baru. So, kita rasa walaupun

kita ada kepentingan untuk rakyat, tetapi tabiat meminjam dengan secara besaran yang

tidak mampu kita nak bayar, inilah yang boleh merosakkan kita dan rakyat itu sendiri.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Okey, terima kasih Yang Berhormat, saya

persilakan Yang Berhormat Wakil Batu Burok.

YANG BERHORMAT MUHAMMAD KHALIL BIN ABDUL HADI (Wakil Batu Burok): Yang

Berhormat Dato‟ Yang di- Pertua soalan saya nombor 1 -

Apakah langkah-langkah yang telah diambil oleh Kerajaan

Negeri bagi menambah hasil tangkapan nelayan bot kecil

(nelayan pesisir pantai)?

YANG BERHORMAT DR. AZMAN BIN IBRAHIM (Wakil Jabi): Assalamu‟alaikum

warahmatullahi wabarakatuh. Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua, Yang Berhormat

Menteri Besar, Yang Berhormat, Ketua-ketua Jabatan, Pemerhati, tuan-tuan dan puan-

puan yang dihormati sekalian. Soalan Yang Berhormat Batu Burok berkaitan dengan

langkah-langkah yang diambil oleh Kerajaan Negeri untuk menambahkan pendapatan

nelayan pesisir pantai di Negeri Terengganu.

Dato‟ Yang di-Pertua, maklum balas langsung daripada masyarakat nelayan kita,

membolehkan kita mengenalpasti apakah punca-punca yang menyebabkan merosotnya

pendapatan kepada nelayan pesisir pantai dan dengan maklumat yang lengkap ini,

membolehkan kita menyusun langkah dan tindakan yang tepat untuk menanganinya. Isu

utama yang dihadapi oleh nelayan pesisir pantai kita ialah kekurangan sumber ikan dan

hasil laut yang lain, dalam kawasan tangkapan nelayan pantai Zon A, 5 batu nautika

daripada pantai. Sepanjang jajaran pantai Negeri Terengganu sejauh 245 kilometer lebih

kurang, kawasan tangkapan nelayan pantai Zon A ini, telah berada pada Kod Amaran

Warna Merah, dengan makna sumber hasil perikanan kita sudah sangat kritikal kerana


20

itulah kita fokuskan kepada Program Memperkayakan Sumber Perikanan dengan

memperbanyakkan program labuh tukun dan labuh unjam.

Setakat tahun 2018 dan 2019, kita telah melabuhkan tukun konkrit yang beratnya di

antara 8 hingga 15 tan memadai setiap satu bongkah tukun di Perairan Kuala Besut,

Perairan Merang di kawasan laut Bidong dan juga Perairan Pulau Nerus, dalam masa

yang sama kita sokong lagi program melabuhkan tukun ini dengan mengadakan Program

Unjam Komuniti bersama dengan komuniti nelayan setempat dan di antaranya kita telah

menyempurnakan program labuh unjam di Pantai Benting Lintang di Besut, Pantai Rhu

Sepuluh di Setiu, Pantai Marang dan juga di Paka di Dungun. Berbaki satu lagi program

labuh unjam untuk tahun ini, insya-Allah di Perairan Pulau Redang sebelum daripada kita

menutup kalendar program memperkayakan sumber perikanan. Dalam masa yang sama

kita juga memanfaatkan bot-bot nelayan asing yang telah dilucuthak oleh mahkamah

untuk ditenggelamkan bagi dijadikan tukun, yang terbaru, kita telah menenggelamkan

sebanyak lima buah bot nelayan asing yang telah dilucuthak oleh mahkamah di kawasan

Perairan Pulau Kapas. Program memperkayakan sumber perikanan ini, kita akan teruskan

lagi pada tahun yang akan datang, dan insya-Allah akan ada tambahan satu lagi jenis

tukun yang dinamakan Rig To Reef dengan makna kita nak manfaatkan pelantar-pelantar

minyak yang telah habis tempoh perkhidmatannya yang telah dinyahtauliah untuk kita

labuhkan bagi dijadikan tukun.

Isu kedua Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua ialah isu pencerobohan sama ada

pecerobohan daripada nelayan asing atau pencerobohan nelayan pukat tunda Zon B ke

dalam kawasan tangkapan nelayan Zon A, sama ada pukat tunda tempatan atau pukat

tunda daripada bot-bot negeri-negeri jiran seperti Kelantan dan Pahang yang

menceroboh ke dalam kawasan tangkapan nelayan Zon A Terengganu. Tugas

penguatkuasaan bukanlah di bawah bidang kuasa Kerajaan Negeri, tetapi kita bertindak

sebagai perantara dengan Kerajaan Persekutuan kerana yang menjadi mangsa ialah

nelayan kita dan nelayan kita dengan jajaran pantai yang panjang dan terbuka

menjadikan mereka ialah yang paling berisiko terdedah kepada bahaya pencerobohan,

kerana itu kita telah tekankan berkali-kali dalam perbincangan, dalam mesyuarat dengan

pihak Kerajaan Persekutuan supaya agensi-agensi dan jabatan-jabatan yang terlibat

dalam penguatkuasaan di laut disatukan di bawah satu operasi secara besar-besaran

dengan satu pengarahan sepaya semua aset dan kelengkapan boleh dimanfaatkan secara

yang paling optimum dan alhamdulillah Kerajaan Persekutuan telah melaksanakan Ops-


21

Naga yang menggabungkan APMM, TLDM, Polis Marin, Jabatan Laut dan juga Jabatan

Perikanan dan kita boleh nampak bagaimana keberkesanan dan jumlah bot-bot nelayan

asing yang ditahan meningkat dengan mendadak.

Seterusnya Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua, di antara isu juga yang dihadapi oleh

nelayan pesisir pantai kita yang mengehadkan sumber pendapatan mereka ialah

kekurangan penggunaan peralatan moden seperti SONAR dan GPS yang boleh

dimanfaatkan untuk mengesan lokasi unjam, lokasi tukun di mana terdapatnya banyak

sumber perikanan. Kekurangan ini adalah masalah utamanya kerana masalah dana,

kerana itu kita telah membuka ruang kepada nelayan kita untuk memanfaatkan Skim

Bantuan Modal Tani yang telah dilancarkan oleh Kerajaan Negeri pada 29 Januari yang

lepas untuk dimanfaatkan bagi pembelian alat-alat ini dalam bentuk pinjaman mudah

tanpa faedah, dalam masa yang sama Jabatan Perikanan, Kerajaan Negeri melalui

Jabatan Perikanan menganjurkan kursus-kursus jangka pendek dalam bentuk hands-on

bagi memahirkan nelayan kita dengan penggunaan teknologi moden yang kita harapkan

dengan penggunaan teknologi moden ini akan bantu meningkatkan pendapatan mereka

termasuk juga kursus-kursus yang kita anjurkan ialah kursus untuk memahirkan nelayan-

nelayan pesisir pantai khususnya keluarga mereka terlibat dalam Industri Kecil dan

Sederhana yang berasaskan kepada sektor perikanan.

Seterusnya, Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua, kita juga mempunyai masalah

berkaitan dengan fasiliti pendaratan yang perlu diperbaiki supaya pendaratan hasil

tangkapan laut kita boleh dikendalikan dengan baik dan penyimpanan ikan boleh dibuat

secara bersepadu dan moden bagi kita mengurangkan risiko kehilangan selepas

tangkapan (post harvest losses) dengan izin dan kita di Negeri Terengganu ada satu

pelabuhan perikanan, tujuh kompleks perikanan dan juga 15 jeti pendaratan. Kerajaan

Negeri pada tahun ini, telah melaksanakan 2 program untuk kita meningkatkan beberapa

fasiliti di jeti-jeti pendaratan dan kompleks perikanan, di antaranya kita sedang membina

rumah sejuk beku (Cool Room) dengan izin dan juga tempat baiki bot (Slip Way) bagi

kegunaan nelayan Marang yang telah dimulakan projek pembinaannya dan kita

jangkakan insya-Allah akan disiapkan menjelang awal tahun hadapan.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Yang Berhormat, kalau boleh ringkaskan

sikit sebab kita ada masa satu jam sahaja untuk soalan-soalan lisan, mungkin boleh

masukkan dalam ucapan penggulungan nanti.


22

YANG BERHORMAT DR. AZMAN BIN IBRAHIM (Wakil Jabi): Sebab soalan umum, Dato‟

Yang di-Pertua…

YANG BERHORMAT DR. AZMAN BIN IBRAHIM (Wakil Jabi): Yang kelima ialah pasal

nelayan supaya kita pendekkan rantaian pengeluaran daripada nelayan terus kepada

pengguna, nelayan boleh dapat margin harga yang lebih baik dalam masa yang sama

pengguna boleh dapat hasil laut yang segar dengan harga yang lebih rendah. Bagi tahun

2019 kita telah menubuhkan 7 pasar nelayan yang melibatkan seramai 84 orang peserta

dan yang akhir sekali kita juga menekankan soal kebajikan nelayan supaya mereka boleh

hidup dengan lebih selesa terutamanya dalam masalah perumahan. Bagi tahun 2019

Kerajaan Negeri telah dalam proses untuk melaksanakan projek perumahan penempatan

semula nelayan dan kita telah menyiapkan kerja-kerja tanah untuk projek perumahan

bagi penempatan semula nelayan di Benting Lintang di Besut, di Seberang Penarik di

Setiu dan juga di Pulau Sekepeng, di Kemaman dengan kos daripada Kerajaan Negeri dan

kos pembinaan rumah akan ditampung dengan dana daripada Lembaga Kemajuan Ikan

Malaysia. Terima kasih Dato‟ Yang di-Pertua.

YANG BERHORMAT MUHAMMAD KHALIL BIN ABDUL HADI (Wakil Batu Burok): Yang

Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua, soalan tambahan nombor satu, pertamanya, terima

kasih kepada Yang Berhormat EXCO yang telah memberikan jawapan dan menyatakan

dengan terperinci langkah-langkah dan kaedah-kaedah yang diambil untuk membantu

dan menolong nelayan kecil di pesisir pantai. Soalan tambahan saya ialah sebagaimana

yang kita maklum setiap kali tibanya musim tengkujuh sudah tentu ia akan menjejaskan

nelayan-nelayan kecil ini yang melibatkan tidak kurang daripada 2,000 orang nelayan

kecil di seluruh Negeri Terengganu, dan salah satu aktiviti dan cara yang mereka ambil

ialah melalui aktiviti pukat tunda bagi Zon A dan kita mengetahui bahawa di sana ada

sedikit masalah yang melibatkan kelulusan ataupun lesen daripada Kerajaan Pusat.

Soalannya ialah apakah langkah-langkah yang diambil oleh Kerajaan Negeri untuk

mengatasi masalah ini.

YANG BERHORMAT DR. AZMAN BIN IBRAHIM (Wakil Jabi): Yang Berhormat Dato‟ Yang

di-Pertua, pukat tunda musim tengkujuh ada satu jenis lesen khas yang diberikan

kebenaran untuk nelayan Zon B menangkap hasil laut menggunakan pukat tunda dalam

kawasan tangkapan nelayan Zon A dalam musim tengkujuh di antara bulan Disember


23

hingga bulan Februari khususnya untuk menangkap udang. Sebenarnya di pihak Kerajaan

Negeri bersama dengan Jabatan Perikanan di atas beberapa jusfikasi kita memberikan

sokongan kepada semua permohonan daripada nelayan Terengganu untuk mendapatkan

lesen pukat tunda musim tengkujuh ini, tetapi kelulusannya tertakluk kepada ibu Pejabat

Perikanan di Putrajaya, jusfikasi kita kerana hasil udang ini hanyalah mari ke kawasan

pesisir pantai kita khususnya pesisir pantai Negeri Terengganu kerana beberapa faktor

perubahan arus dan ombak, jadi hasil udang ini ada macam rezeki yang datang ke tepi

pantai, kita rasa tidak wajar kalau sekiranya kita sekat dia daripada dijadikan sumber

rezeki nelayan kita, dalam masa yang sama ada beberapa garis panduan yang ketat

supaya penggunaan pukat tunda ini, dia tidak memusnahkan sumber dan sama juga bagi

tahun ni Pejabat Perikanan bersama dengan Kerajaan Negeri sekali lagi memberikan

sokongan kepada permohonan supaya isu-isu berbangkit pada tahun lepas tidak lagi

berulang pada tahun ni. Terima kasih.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Sila..

YANG BERHORMAT TENGKU ZAIHAN BIN CHE KU ABD. RAHMAN (Wakil Kuala Besut):

Terima kasih Yang Dato‟ Yang di-Pertua, soalan tambahan saya, difahamkan sekarang ini,

Jabatan Laut ataupun dulu dipanggil Jabatan Laut ataupun sekarang ini dipanggil Taman

Laut Malaysia sekarang ini diletakkan di bawah Jabatan Perikanan dan kita semua sedia

maklum bahawa antara tugas Taman Laut ini juga mengurus, memelihara dan

melindungi biodiversiti marin dan juga memelihara habitat marin yang rosak dan juga

pelbagai lagi hidupan marin. Jadi apakah perancangan ataupun langkah-langkah pihak

Kerajaan Negeri dalam usaha memperhebatkan lagi dan memperbanyakkan lagi sumber

marin. Macamana Kerajaan Negeri bersama Jabatan Perikanan dan mengambil peluang

bila tengok Taman Laut ini sama-sama dengan Perikanan dan untuk memperkayakan lagi

hasil sumber marin di Negeri Terengganu, terima kasih.

YANG BERHORMAT DR. AZMAN BIN IBRAHIM (Wakil Jabi): Terima kasih atas

keprihatinan Yang Berhormat Kuala Besut terhadap isu sumber hasil marin kita, kita di

Negeri Terengganu ada sebanyak 13 buah pulau, majoriti daripada pulau ini telah

digazettekan sebagai Taman Laut dan di antara ciri Taman Laut ini 1 batu nautika di

sekeliling pulau dikira sebagai zon larangan tangkapan untuk apa saja jenis peralatan

menangkap ikan supaya ia menjadi satu tempat pembiakan dan menjadi satu tempat

untuk sumber perikanan yang dikayakan dan penguatkuasaan alhamdulillah berlaku


24

dengan cara berkala dan kita yakin kita boleh minimakan dari segi pencerobohan kepada

kawasan-kawasan Taman Laut kita.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Terima kasih, saya persilakan seterusnya

soalan dari Yang Berhormat ADUN Kijal.

YANG BERHORMAT DATO‟ SERI DR. HAJI AHMAD BIN SAID (Wakil Kijal): Bismillahir

Rahmanir Rahim. Assalamu‟alaikum warahmatullahi wabaratuh. Yang Berhormat Dato‟

Yang di-Pertua, soalan saya yang pertama-

Berapakah Hasil Petroleum dan Gas yang dibayar kepada

Kerajaan Negeri Terengganu sehingga akhir September

2019.

YANG AMAT BERHORMAT DATO‟ SERI MENTERI BESAR: Assalamu‟alaikum

warahmatullahi wabaratuh. Dato‟ Yang di-Pertua, Ahli-ahli Yang Berhormat soalan satu

daripada ADUN Kijal adalah mengenai berapakah hasil petroleum dan gas yang dibayar

kepada Kerajaan Negeri Terengganu sehingga akhir September 2019. Sebelum saya

menjawab soalan ini saya ada satu pantun.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Sila Yang Amat Berhormat

YANG AMAT BERHORMAT DATO‟ SERI MENTERI BESAR:

Babi berenang dari Kalimantan

Gajah berlawan rumput sengsara

Terima kasih di atas soalan

Kini saya aturkan bicara

Terima kasih Ahli Yang Berhormat, jumlah hasil petroleum dan gas yang dibayar kepada

Kerajaan Negeri Terengganu sehingga akhir September 2019 ialah berjumlah

RM1,277,132,808.00. Terima kasih.

YANG BERHORMAT DATO‟ SERI DR. HAJI AHMAD BIN SAID (Wakil Kijal): Yang

Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua, soalan tambahan, pihak manakah yang membayar


25

sejumlah RM1.2 juta hasil minyak royalti. Pihak yang membayar, Kementerian Kewangan

atau Petronas?

YANG AMAT BERHORMAT DATO‟ SERI MENTERI BESAR: Terima kasih di atas soalan

tambahan, pihak yang membuat pembayaran itu adalah daripada MOF (Kementerian

Kewangan).

YANG BERHORMAT DATO‟ SERI DR. HAJI AHMAD BIN SAID (Wakil Kijal): Dato‟ Yang

di-Pertua, dulu diwar-warkan bahawa Kerajaan Pusat telah membayar royalti kepada

Kerajaan Negeri di mana ramai Wakil-Wakil Rakyat menyatakan Kerajaan telah menerima

royalti, malahan ada banner-banner yang naik merata tempat “terima kasih kerana dapat

berjuang mengembalikan royalti”. Tapi kalaulah MOF masih membayar bermakna royalti

belum dikembalikan. Ini bermakna masih lagi Dana Khas. Mohon penjelasan Dato‟ Yang

di-Pertua.

YANG AMAT BERHORMAT DATO‟ SERI MENTERI BESAR: Memang dalam surat

pembayaran yang dibuat pada kali terakhir iaitu pada 18 September 2019 ianya disebut

sebagai Dana Khas Kerajaan Persekutuan atau (DKKP) dan ini adalah pemberian kedua

bagi tahun 2019 yang berjumlah RM516,842,803.00 Pun begitu ada kekeliruan

sebenarnya, saya rasa bagi pihak Kerajaan Pusat sendiri kerana dalam Mesyuarat Majlis

Kewangan Negara yang dipengerusikan oleh Yang Amat Berhormat Perdana Menteri iaitu

Majlis Kewangan Negara, mesyuarat yang pertama selepas PRU Yang Ke-14 pada 7 Jun

2018 ianya disebut sebagai Wang Tunai Petroleum tetapi apabila dibuat pembayaran

kadangkala digunakan terma DKKP atau Dana Khas Kerajaan Persekutuan dan

kadangkala juga digunakan istilah Wang Tunai Petroleum. Jadi setakat ini begitu reply

daripada Kerajaan Pusat.

YANG BERHORMAT DATO‟ SERI DR. HAJI AHMAD BIN SAID (Wakil Kijal): Yang

Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua, perjanjian kita adalah dengan Petronas yang menerima

royalti atau hasil petroleum, minyak dan gas di Terengganu. Tetapi kalau masih lagi

dibayar oleh Kementerian Kewangan ia bermakna bukan royalti. Adakah, saya tak tahu

sama ada Menteri Kewangan tak patuhi kehendak Perdana Menteri ataupun sebaliknya.

Ini yang berlaku Dato‟ Yang di-Pertua. Terima kasih.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Ya.


26

YANG AMAT BERHORMAT DATO‟ SERI MENTERI BESAR: Terima kasih pada respon

daripada Yang Berhormat. Apa yang berlaku di Putrajaya di antara pihak Yang

Berhormat Menteri dan Kabinet serta Yang Amat Berhormat Perdana Menteri adalah di

luar pengetahuan kita. Apapun kita berharap agar apa jua masalah yang timbul di

kalangan pihak-pihak di Putrajaya itu tidak memberi kesan kepada kita dan Kerajaan

Negeri senantiasa mencari jalan bagaimana untuk memastikan wang royalti itu tetap

kembali ke Negeri Terengganu dan kita juga walaupun Ahli-ahli Yang Berhormat ada

membaca bahawa pihak Menteri Hal Ehwal Ekonomi ada membuat tweet baru-baru ini

pada 30 Oktober 2019 juga jawapan di Dewan Rakyat bahawa pembayaran terus wang

petroleum ini kepada akaun Kerajaan Negeri oleh Petronas akan bermula pada tahun

2020. Kita juga hanya menerima daripada laporan akhbar dan juga tweet daripada

Menteri Hal Ehwal Ekonomi dan juga jawapan kepada soalan di Dewan Rakyat. Pihak

Kerajaan Negeri belum lagi menerima apa-apa makluman dari segi surat ataupun apa-

apa Pekeliling daripada pihak Putrajaya dalam hal ini, kita masih menunggu. Terima

kasih.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Terima kasih Yang Berhormat. Sekarang

saya persilakan Wakil Sura untuk kemukakan soalan.

YANG BERHORMAT HAJI WAN HAPANDI BIN WAN NIK (Wakil Sura): Assalamu‟alaikum

warahmatullahi wabarakatuh. Terima kasih Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua. Soalan

saya yang pertama-

Apakah bentuk insentif yang ditawarkan oleh pihak

Kerajaan Negeri kepada pemaju-pemaju perumahan untuk

merancakkan lagi pembinaan rumah mampu milik kepada

rakyat?

YANG BERHORMAT DR. HAJI ALIAS BIN RAZAK (Wakil Bukit Tunggal): Bismillahir

Rahmanir Rahim. Assalamu‟alaikum warahmatullahi wabarakatuh. Selamat pagi, salam

sejahtera. Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua, Yang Berhormat Dato‟ Seri Menteri

Besar, Barisan EXCO, Ahli-ahli Yang Berhormat, Ketua Jabatan dan Pemerhati sekelian.

Soalan yang dikemukakan oleh ADUN Sura boleh digabungkan dengan soalan-soalan

daripada Buluh Gading dan Wakil Manir. Untuk makluman Pemerhati sekalian, Wakil Sura


27

ingin tahu apakah bentuk insentif yang ditawarkan oleh pihak Kerajaan Negeri kepada

pemaju-pemaju perumahan untuk merancakkan lagi pembinaan rumah mampu milik

kepada rakyat Negeri Terengganu khususnya sementara Wakil Manir ingin tahu

berapakah bilangan Projek Perumahan Mampu Milik yang sedang diusahakan dan Wakil

daripada Buluh Gading pula ingin tahu setelah diperkenalkan dasar perumahan baharu

negeri, berapa buahkah syarikat pemaju yang berminat untuk menyambut tawaran

tersebut dalam merancakkan pembinaan rumah untuk rakyat. Semuanya berkisar soalan

berkaitan dengan dasar baharu Rumah Mampu Milik Negeri Terengganu. Dasar yang kita

perbaharui daripada dasar yang diluluskan tahun 2017, antaranya apa yang kita tambah

baik, saya tidak kata dasar dahulu itu tidak baik sepenuhnya, cuma kita menambahbaik

kerana kita menerima banyak rungutan daripada pemaju yang mereka tidak berdaya

maju ataupun tidak mendapat keuntungan bila mereka membina Rumah Mampu Milik

ataupun mereka terpaksa memberi cross subsidi yang begitu besar sehingga keuntungan

daripada projek komersil mereka tidak dapat menampung kekurangan tersebut.

Kelmarin kita telah membuat satu dasar;

1. Memilih cadangan tapak yang akan kita berikan kepada pemaju swasta, untuk

Rumah Mampu Milik ini tapak yang kos infrastrukturnya yang minima. Kita ada

banyak pilihan tanah-tanah, ada yang dalam lembah dan sebagainya tetapi kita

pilih untuk yang pemaju berminat untuk membuat Rumah Mampu Milik, tanah

yang dekat dengan jalan utama dan tidak perlu menambun begitu banyak.

2. Kadar kelulusan fi kebenaran merancang (KM), yang lebih rendah berbanding

dengan jenis rumah yang biasa.

3. Kebenaran mula kerja awal untuk ground beam tanpa melibatkan perubahan

susun atur bangunan.

4. Dikecualikan penyediaan kemudahan sistem pengumpulan air hujan (SPAH) bagi

Rumah Mampu Milik jenis A sahaja.

5. Dikecualikan syarat pemasangan kemudahan komunikasi.

6. Permohonan pertimbangan pelan ke Jabatan Pusat Setempat (OSC) didahulukan

ataupun dipercepatkan di semua PBT.

7. Nama-nama pemohon berjaya akan diberikan kepada pihak pemaju lebih awal

iaitu setelah kemajuan projek 25%, supaya tidak berlaku kelewatan pihak pemaju

menerima bayaran dari pihak bank-bank pembiaya.


28

Dan yang menarik dalam dasar baru kita ini ialah, kita telah memberikan suatu

keistimewaan lot tapak Rumah Mampu Milik jenis A hanya dengan premium RM1,000.00

sahaja dan tidak ada apa-apa sumbangan lain daripada pemaju kepada pihak Kerajaan

sama ada Lembaga Tabung Amanah Warisan dan sebagainya dan juga harga jualan

dinaikkan daripada RM68,000.00 sebelum ini kepada RM80,000.00. Ini untuk

mengurangkan kos subsidi yang terpaksa ditanggung oleh pihak pemaju, tetapi ditambah

dengan membina garaj. Garaj ataupun porch di setiap Rumah Mampu Milik, kalau kita tak

binapun, dia bina juga, yang dibina dengan cara yang tidak teratur akan menyakitkan

mata memandang rumah yang bila siap nanti. Itu antara galakan ataupun inisiatif,

insentif yang kita bagikan kepada pembinaan Rumah Mampu Milik jenis A. Kalau saya

baca panjang lagi, tak apa, padan situ dulu. Saya nak jawab pula soalan yang berkaitan

dengan daripada Buluh Gading, ditanya berapa syarikat setakat ini setelah diperkenalkan

dasar baharu ini, lima buah syarikat telah mengemukakan proposal masing-masing dan

sebahagian telah kita luluskan dan ada dalam proses untuk kita bawa ke MMKN iaitu

Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri untuk diluluskan. Sementara menjawab soalan daripada

Manir, berapa bilangan projek, ini tadi bilangan syarikat, sekarang bilangan projek Rumah

Mampu Milik yang sedang diusahakan. Bilangan projek yang sedang diusahakan adalah

sebanyak 8 projek buat masa ini di seluruh Negeri Terengganu. Terima kasih Yang di-

Pertua.

YANG BERHORMAT HAJI WAN HAPANDI BIN WAN NIK (Wakil Sura): Soalan tambahan

pertama, Yang Berhormat Yang di-Pertua, daripada 5 buah syarikat yang dinyatakan tadi,

bolehkah pihak Kerajaan menyatakan syarikat mana dan di daerah mana cadangan

pembinaan tersebut dan apakah status sehingga kini. Terima kasih.

YANG BERHORMAT DR. HAJI ALIAS BIN RAZAK (Wakil Bukit Tunggal): Terima kasih

Wakil Sura. Setakat ini bilangan nama syarikat yang telah bawa proposal kepada kita, 3

di Kemaman, iaitu Tulangis Sdn. Bhd., Brandlink Sdn. Bhd., KZ Berkat Sdn. Bhd. dan 1

lagi Wanland Metro Sdn. Bhd. dan juga Prima Wahyu Sdn. Bhd. Untuk progresnya setakat

ini 4 projek telah diluluskan oleh Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri iaitu 3 di Kemaman

iaitu di Mak Lagam, Tulangis, Brandlink, KZ Berkat. Wanland telah diluluskan terlebih

dahulu dan telah memulakan projek mereka di Bukit Cina, Hulu Besut. Yang dalam

cadangan lagi, adalah antaranya ialah di Cadangan Pembangunan Rumah Bercampur di

kawasan Dendong, Mukim Tembila Daerah Besut, di Kampung Putrajaya, Setiu, Hulu

Telemong, Daerah Hulu Terengganu dan di Kampung Tok Dor, Besut. Itulah antara


29

syarikat-syarikat dan juga projek-projek yang sedang berjalannya adalah yang saya sebut

di Hulu Besut, Bukit Cina sudah berjalan, baru berjalanlah, progres pun tak berapa

banyak lagi tapi yang tiga lagi telah diluluskan, dia belum mula lagi. Itu di Kemaman,

yang lain dalam proses kita nak membawa kepada MMKN untuk diluluskan. Terima kasih.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Okey, terima kasih.

YANG BERHORMAT HAJI RIDZUAN BIN HASHIM (Wakil Buluh Gading): Dato‟ Yang

di-Pertua, saya ada satu soalan tambahan. Terima kasih kepada Yang Berhormat Dato‟

Yang di-Pertua. Tadi Yang Berhormat EXCO ada sebut antara insentif yang diberikan

kepada pemaju ialah kadar kelulusan fi kebenaran merancang yang rendah kepada jenis

perumahan yang lain. Boleh Yang Berhormat EXCO menjelaskan dengan lebih lanjut dan

bagaimana jika dibandingkan dengan sebelum daripada ini. Terima kasih.

YANG BERHORMAT DR. HAJI ALIAS BIN RAZAK (Wakil Bukit Tunggal): Sebelum ini kita

menerima banyak rungutan daripada pemaju bahawa untuk mendapatkan kelulusan

MMKN ini memakan masa yang begitu lama, sampai ada yang setahun, dua tahun dan

sebagainya. Maka dengan insentif baru ini, kita memendekkan tempoh kelulusan ini

mengikut bilangan projek. Saya minta maaflah, dulu saya dah jawab dalam Dewan

tentang berapa tempoh untuk berapa unit rumah, berapa masa yang diperlukan. Ada

yang sebelum sebulan, kurang daripada sebulan diluluskan, ada yang sampai 42 hari dan

kalau projek yang besar sampai setahun. Itu sudah, saya ingat soalan, saya tidak ada

kertas itu pada hari ini, tetapi sekarang sudah dijawab keputusan yang lalu antara

perkara-perkara yang kita nak percepatkan supaya Kebenaran Merancang dapat

dipercepatkan dan projek boleh dimulakan dengan segera. Juga ada kita pertimbangkan

juga dalam kes kebenaran merancang ini ialah harga ataupun kadar fi yang kita luluskan

supaya memudahkan pihak pemaju menjelaskannya. Cuma saya minta maaf berapa

harga yang sebenarnya tidak dapat diberi pada masa ini. Kalau perlu saya boleh bagi

notis, insya-Allah.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Okey, terima kasih. Sekarang saya jemput

Wakil Buluh Gading.


30

YANG BERHORMAT HAJI RIDZUAN BIN HASHIM (Wakil Buluh Gading): Assalamu‟alaikum

warahmatullahi wabarakatuh. Terima kasih Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua. Soalan

saya, soalan pertama-

Bagaimanakah Persediaan Kontijen Terengganu Untuk

Mengekalkan Kejuaraan SUKMA 2020 di Johor Darul

Takzim?

YANG BERHORMAT HAJI WAN SUKAIRI BIN WAN ABDULLAH (Wakil Wakaf Mempelam):

Bismillahir Rahmanir Rahim. Assalamu‟alaikum warahmatullahi wabarakatuh. Yang

Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua. Terima kasih kepada Yang Berhormat Buluh Gading.

Yang Amat Berhormat Dato‟ Seri Menteri Besar, Ahli-Ahli Yang Berhormat MMKN dan

seluruh Ahli-ahli Yang Berhormat yang dirahmati Allah sekelian. Ketua-ketua Jabatan dan

Pemerhati dan muslimin dan muslimat yang dirahmati Allah sekelian. Soalan daripada

Buluh Gading berkenaan dengan persediaan Kontijen Terengganu bagi mengekalkan

kejuaraan SUKMA 2020 yang akan diadakan di Johor Darul Takzim. Untuk pengetahuan

Ahli Yang Berhormat dan semua yang hadir dalam sidang DUN pada pagi ini, Kerajaan

Negeri Terengganu melalui Majlis Sukan Negeri Terengganu telahpun membuat persiapan

awal bagi menghadapi SUKMA 2020 di Johor Darul Takzim nanti sebaik sahaja selepas

daripada selesai SUKMA 2018 di Perak sebelum daripada ini. Dan ianya bermula dengan

satu program penyediaan pelan tradisasi yang telahpun dianjurkan pada 30 November

hingga 2 Disember 2018 yang lalu yang melibatkan seramai 100 orang pakar, jurulatih

termasuk pegawai-pegawai sukan daripada 24 jenis sukan yang dipertandingkan dengan

diselia oleh seorang pakar yang kita jemput daripada UiTM dan di dalam program

tersebut mereka telahpun menyediakan satu Program Latihan Berstruktur yang

melibatkan semua komponen latihan. Di antaranya berkenaan dengan latihan fizikal,

latihan kemahiran, pendedahan pertandingan, latihan-latihan pendek dengan pasukan-

pasukan yang lain, kem-kem motivasi dan juga pengelolaan pertandingan yang diadakan

bertujuan untuk mencukupkan bilangan pertandingan yang diperlukan. Dan untuk

membuktikan kesungguhan Kerajaan bagi mengekalkan kejuaraan SUKMA 2020 nanti,

Majlis Sukan Negeri Terengganu juga telah melancarkan satu tagline yang baru, khusus

untuk persiapan ini iaitulah 2020 Victory Mission yang telahpun dilancarkan pada 09 April

2019 yang lalu bersempena dengan Anugerah Majlis Sukan Negeri Terengganu yang

telah disempurnakan oleh Yang Amat Berhormat Menteri Besar sendiri. Dan di dalam

program penyediaan atlet dan kontijen Negeri Terengganu untuk SUKMA 2020 nanti juga,


31

kita telah menggabungkan di antara strategi-strategi lama yang telahpun terbukti

keberkesanannya sewaktu kita muncul juara keseluruhan dan juga dengan strategi-

strategi yang baru untuk memberikan impak yang tinggi bagi persiapan kali ini bagi

menghadapi SUKMA 2020 yang kita jangkakan akan lebih mencabar berbanding 2018.

Dan strategi-strategi ini kita rumuskan dalam enam kunci utama;

i. Pemilihan atlet yang tepat

ii. Komitmen dan penyediaan program latihan yang menyakinkan

iii. Komponen latihan yang lengkap

iv. Latihan yang berkesan

v. Ujian dan penilaian berterusan

vi. Sistem dan pelaksanaan pemantauan yang berkesan.

Terima kasih.

YANG BERHORMAT HAJI RIDZUAN BIN HASHIM (Wakil Buluh Gading): Yang Berhormat

Dato‟ Yang di-Pertua, soalan tambahan saya yang pertama. Apakah asas utama yang

digunapakai oleh pihak Majlis Sukan Negeri Terengganu dalam penyediaan atlet yang

tepat sebagaimana yang disebutkan tadi, penyediaan atlet SUKMA yang tepat bagi

merealisasikan kemenangan SUKMA 2020 di Johor nanti dan bolehkah Yang Berhormat

EXCO menjelaskan dengan lebih lanjut apakah yang dimaksudkan dengan penyediaan

program latihan yang meyakinkan sepertimana yang disebutkan tadi. Terima kasih.

YANG BERHORMAT HAJI WAN SUKAIRI BIN WAN ABDULLAH (Wakil Wakaf Mempelam):

Terima kasih Yang Berhormat Buluh Gading. Seperti yang telahpun saya maklumkan

bahawa di antara strategi yang kita gunakan untuk menghadapi SUKMA 2020 nanti

adalah pemilihan atlet yang tepat. Untuk pengetahuan Dato‟ Yang di-Pertua dan semua

Ahli-ahli Yang Berhormat, asas utama yang kita ambil untuk memilih atlet-atlet ini, kita

gabungkan dalam tiga kumpulan yang utama. Yang pertamanya iaitulah kumpulan atlet

sasaran pingat untuk SUKMA 2020, yang keduanya kumpulan atlet muda yang bakal

menyertai SUKMA 2020 nanti dan insya-Allah bakal menyumbang pingat untuk 2020 dan

juga untuk 2022 yang akan datang seterusnya kumpulan junior yang baru, yang kita

telahpun kenalpasti untuk juga masukkan mereka dalam SUKMA kali ini untuk diberikan

pendedahan seterusnya untuk membekalkan mereka dengan SUKMA 2024 yang akan

datang ini. Dan antara strategi lain yang kita gunakan untuk pemilihan atlet ini iaitulah


32

mengenalpasti semua atlet daripada semua daerah yang ada dan pelaksanaan program

Kejohanan SUTERA 2019 yang lalu adalah di antara apa yang telahpun kita lakukan untuk

mengenalpasti atlet-atlet yang mewakili daerah-daerah untuk diserap masuk dalam

SUKMA yang akan datang ini. Seterusnya atlet yang kita juga berikan penekanan iaitulah

atlet yang mempunyai ketahanan diri dan juga daya juang yang tinggi yang sanggup

memberikan komitmen yang sepenuhnya. Terima kasih.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Terima kasih. Saya terpaksa hadkan masa.

Saya nak jemput terus kepada Wakil Manir. Kita kesuntukan masa, Wakil Manir untuk

kemukakan soalan.

YANG BERHORMAT HAJI HILMI BIN HARUN (Wakil Manir): Assalamu‟alaikum

warahmatullahi wabarakatuh. Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua, soalan saya nombor

1-

Apakah usaha Kerajaan bagi memulihkan GLC yang

berprestasi rendah?

YANG AMAT BERHORMAT DATO‟ SERI MENTERI BESAR: Assalamu‟alaikum

warahmatullahi wabarakatuh. Terima kasih kepada ADUN Manir di atas soalan mengenai

apakah usaha Kerajaan bagi memulihkan GLC yang berprestasi rendah. Jawapannya

agak Panjang sebenarnya, saya cuba akan ringkaskan kepada perkara-perkara yang

mustahak secara umum. Inisiatif yang telah dilakukan oleh Terengganu Inc. bagi

memulihkan GLC yang berprestasi rendah di bawah Kumpulan Terengganu Inc.,

antaranya adalah;

1. Pelaksanaan Group Business Plan and Budget dengan izin Kumpulan Terengganu

Inc. yang merupakan inisiatif tahunan bagi menilai strategi dan pelan tindakan

setiap anak syarikat di bawah Terengganu Inc., agar prestasi kewangannya

adalah selari dan sejajar dengan matlamat yang telah digariskan oleh Kumpulan

Terengganu Inc.

2. Pelaksanaan Kajian Prestasi Separuh Penggal (Mid Year Review Performance)

dengan izin bagi setiap anak syarikat bagi memastikan prestasi berada di atas

landasan yang betul.

3. Pelaksanaan Corporate Exercise seperti Re-Alignment Exercise dengan izin yang

melibatkan penstrukturan semula, penggabungan dan pengambilalihan syarikat.


33

Selain daripada itu, Recovery Plan dengan izin dilaksanakan bagi memastikan

pemulihan prestasi kewangan anak syarikat yang mengalami masalah aliran tunai

dan kerugian yang berterusan.

4. Penekanan dalam tadbir urus korporat yang baik atau Good Corporate

Governance dengan izin dalam pentadbiran syarikat.

5. Menitikberatkan amalan Hi-Performance Culture dengan izin di peringkat

Kumpulan Terengganu Inc. dan yang seterusnya,

6. Pemantauan secara berterusan melalui Business Recovery Committee (BRC) yang

merupakan inisiatif dalaman pengurusan Terengganu Inc. bagi menambahnilai

dan merangka strategi pemulihan bagi syarikat yang mengalami masalah aliran

tunai dan kerugian yang berterusan.

Terima kasih.

YANG BERHORMAT HAJI HILMI BIN HARUN (Wakil Manir): Yang Berhormat Dato‟ Yang

di-Pertua, melihat kepada jawapan daripada Yang Amat Berhormat Menteri Besar, kita

dapat melihat bagaimana audit yang dilakukan ke atas GLC-GLC Kerajaan yang mungkin

disifatkan sebagai kurang berdaya saing, kita mengharapkan GLC-GLC ini dapat

dipulihkan agar peluang-peluang pekerjaaan atau pekerjaan-pekerjaan yang sedia ada

dapat dipertahankan dan ditambah dengan peluang-peluang pekerjaan yang akan

datang. Soalan saya di antaranya, apakah Kerajaan bercadang untuk melakukan suntikan

modal tambahan kepada GLC-GLC tersebut jika sekiranya dapat diihat adanya mutu

perkembangan yang baik ke atas GLC-GLC tersebut kerana dengan modal yang terhad,

kita melihat GLC-GLC walaupun berdaya saing, mungkin akan mengalami, lambat

dipulihkan, dengan modal yang kurang itu, yang menyebabkan GLC-GLC ini, mungkin

kurang berdaya saing walaupun dia ada potensi. Terima kasih.

YANG AMAT BERHORMAT DATO‟ SERI MENTERI BESAR: Terima kasih di atas soalan

tambahan. Memang Kerajaan Negeri menyedari kepentingan anak-anak syarikat di bawah

Terengganu Inc. untuk berdaya saing dan mencapai prestasi ekonomi yang terbaik

kerana dalam masa yang sama ianya akan boleh menyumbang kepada Kerajaan Negeri

dan kepentingan rakyat Negeri. Walaupun begitu, proses ini akan mengambil sedikit

masa kerana kita belum membuat beberapa Re-Alignment Process dengan izin dan juga

restructuring sebagaimana yang saya sebutkan tadi. Pengkategorian yang dibuat

terhadap anak-anak syarikat ini juga membantu sebenarnya, bagaimana untuk kita


34

menangani masalah-masalah yang ada itu mengikut kumpulan atau segmen kekuatan

atau kelemahan anak-anak syarikat ini dan persoalan sama ada suntikan daripada

Kerajaan kepada anak-anak syarikat ini dalam bentuk Capital Expenditure atau CAPEX

ataupun Operation Expenditure ataupun OPEX ini adalah bergantung kepada setakat

mana kita boleh berjaya untuk memulihkan kedudukan syarikat-syarikat ini. Walaupun

sebenarnya kita tidak nafikan bahawa ada anak-anak syarikat ini yang perlu mengalami

suntikan sama ada yang terutamanya dari segi capital expenditure ataupun CAPEX untuk

membolehkan ianya berdaya saing di pasaran luar. Ianya tidak akan dijadikan sebagai

suatu peraturan umum bahawa kita akan mesti untuk melakukan suntikan, tetapi kita

akan tengok satu persatu ataupun case to case basis dengan izin terhadap keperluan

kewangan anak-anak syarikat ini. Terima kasih.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Terima kasih. Saya walaupun dah agak

lewat, saya pergi terus kepada soalan yang terakhir, saya nak jemput Wakil Hulu Besut.

Wakil Hulu Besut, sila. Soalan ini soalan yang terakhir.

YANG BERHORMAT HAJI NAWI BIN MOHAMAD (Wakil Hulu Besut): Yang Berhormat Yang

di-Pertua, soalan saya soalan nombor 1 -

Apakah Program Baru Bagi Membantu Penjaja Dan Peniaga

Kecil di Terengganu?

YANG BERHORMAT HAJI MOHD NURKHUZAINI BIN ABD RAHMAN (Wakil Kota Putera):

Bismillahir Rahmanir Rahim. Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua, Yang Amat Berhormat

Dato‟ Seri Menteri Besar, Rakan-rakan barisan Ahli Mesyuarat Kerajaan Negeri, Ahli-ahli

yang Berhormat, Ketua-ketua Jabatan dan Agensi-agensi Negeri dan Persekutuan, Wakil-

wakil Media dan Pemerhati serta hadirin hadirat yang dirahmati Allah sekelian.

Assalamu‟alaikum warahmatullahi wabarakatuh. Soalan daripada Yang Berhormat Hulu

Besut, berbunyi apakah program baru yang membantu penjaja dan peniaga kecil di

Negeri Terengganu. Alhamdulillah pada tahun 2019, program baru yang khusus kepada

penjaja dan peniaga kecil ialah Dana Usahawan Industri Mikro Terengganu atau

ringkasannya DUIT, iaitu program gerai maju dan bantuan perniagaan kepada peniaga-

peniaga kecil. Bantuan ini berbentuk geran dan maksima peruntukannya, jumlahnya

adalah sebanyak RM5,000.00 berdasar kepada penelitian pihak kami untuk memastikan

jumlah tersebut daripada RM1,000.00 ke RM5,000.00 berdasar kepada perniagaan


35

mereka. Pihak kerajaan juga memperkenalkan di dalam bulan Ramadan baru ini, iaitu

satu skim pinjaman khas Bazar Ramadan (short term loan) dengan izin bagi membantu

penjaja dan peniaga kecil membeli bahan mentah dan produk jualan mereka dan insya-

Allah program ini akan dilanjutkan pada tahun-tahun akan datang. Terima kasih.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Yang Berhormat, soalan yang dijawab oleh

Yang Berhormat tadi gabung sekali dengan soalan daripada Batu Burok pada

25 haribulan sekali gus ke?


Ya betul.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Okey, sila…

YANG BERHORMAT HAJI NAWI BIN MOHAMAD (Wakil Hulu Besut): Soalan tambahan

sayanya semenjak daripada selepas Pilihanraya, saya perhatikan penjaja kecil kita,

peniaga, pada sayalah tempat-tempat yang boleh menjejaskan imej Terengganu.

Contohnya makin ramai meniaga di tempat traffic light, di depan bank. Ini

menampakkan seolah-olah penjaja ataupun penjaja kecil di Terengganu tidak sejahtera di

dalam perniagaan mereka. Jadi apakah usaha yang dibuat oleh Kerajaan Negeri supaya

dilihat rakyat Terengganu ini lebih sejahtera.


Okay, terima kasih kepada Yang Berhormat Hulu Besut. Soalan yang dikemukakan pada

pengakhiran sidang lepas, saya rasa soalan yang lebih kurang sama berkenaan dengan

penjaja di traffic light dan pada waktu itu, saya telah menjawab bahawa pandangan itu

berdasar kepada daripada sudut mana kita melihat dan sepertimana persoalan dulu juga,

menyebut bahawa kelihatan macam tidak terurus, kembali kepada mengikuti peniaga-

peniaga di negara-negara jiran seumpamanya. Jadi pihak Kerajaan telah mengambil

inisiatif perkara tersebut dan dalam jawapan saya pada ketika itu, kalau Yang Berhormat

ingat, saya mengatakan bahawa saya melihat perkara ini satu usaha yang kreatif kepada

peniaga-peniaga kecil kita yang mencari pendapatan, approach dia tu pergi kepada

pelanggan, bukan menanti pelanggan datang kepada mereka dan hasilnya alhamdulillah,

memang bila saya dan agensi kita bertemu dengan mereka, pendapatannya memang

baik. Cuma apabila kita di peringkat Kerajaan ingin membuat perkara itu secara legal,


36

pihak kita telah dinasihatkan untuk tidak membenarkan kerana peraturan di peringkat

Persekutuan, adalah mana-mana, tidak membenarkan sebarang aktiviti penjualan dan

pembelian di traffic light dan persimpangan-persimpangan jalan kepada peniaga-peniaga

dan pemandu-pemandu kenderaan.

Jadi atas nasihat itu, pihak Kerajaan Negeri telahpun memanggil semua pengusaha-

pengusaha yang terlibat di lampu isyarat, persimpangan jalan ini dan kita memaklumkan

bahawa larangan tersebut dan atas pertimbangan kita, daripada 15 Ogos kita panggil

mereka dan kita bagi tempoh sehingga 31 Oktober 2019 untuk mereka menjalankan

aktiviti-aktiviti mereka, kerana permintaan mereka, mereka sudah beli banyak stok dan

ada pengusaha-pengusaha ataupun penjual-penjual, dia nak cari alternatif baru untuk

menjalankan pendapatan, mencari pendapatan mereka. Jadi pihak Kerajaan sudah

bersetuju untuk beri tempoh sehingga 31 Oktober baru ini, untuk aktiviti tersebut dan

selepas daripada itu, insya-Allah kita akan buat penguatkuasaan kepada mereka-mereka

ini, jika sekiranya masih ada lagi yang melanggar peraturan baru yang pihak Kerajaan

kemukakan. Terima kasih.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Terima kasih. Yang Amat Berhormat Dato‟

Seri Menteri Besar, Ahli-ahli Yang Berhormat sekelian, saya berhasrat, ada apa Yang

Berhormat.

USUL DI BAWAH PERKARA 30

PERKARA-PERKARA YANG MUSTAHAK BAGI ORANG RAMAI

YANG BERHORMAT SULAIMAN BIN SULONG (Wakil Pengkalan Berangan): Yang

Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua, saya mohon persidangan ini ditangguhkan Di Bawah

Perkara 30.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Yang Berhormat sila baca dulu tajuk yang

dikatakan Usul Di Bawah Perkara 30 yang mustahak bagi orang ramai.

YANG BERHORMAT SULAIMAN BIN SULONG (Wakil Pengkalan Berangan): Usul Di Bawah

Perkara 30, Perkara-Perkara Yang Mustahak Bagi Orang Ramai. Dato‟ Yang di-Pertua,

saya Sulaiman bin Sulong, Wakil Pengkalan Berangan, memohon untuk membentangkan


37

satu Usul Di Bawah Fasal 30 yang mencakupi kepentingan umum untuk dibahaskan

dalam sidang Dewan Yang Mulia pada hari ini iaitu Usul Membantah Usaha

Menggabungkan Universiti Sultan Zainal Abidin (UniSZA) dan Universiti Malaysia

Terengganu (UMT). Dato‟ Yang di-Pertua, saya menyeru serta memohon keprihatinan

seluruh Ahli Dewan atas semangat kepentingan Negeri Terengganu Darul Iman

khususnya dalam aspek pendidikan agar Dewan Undangan Negeri Terengganu

mengambil maklum usaha penggabungan dua buah Universiti di negeri ini. Gabungan ini

tentu sekali akan memberi kesan yang besar dan berantai kepada kepentingan rakyat

Terengganu.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Saya ingat cukup dulu Yang Berhormat,

saya cuma nak tajuk sahaja tadi, minta Bentara ambil cadangan Usul berkenaan kepada

saya.

[Bentara Dewan memungut Kertas Usul daritypada Yang Berhormat Wakil

Pengkalan Berangan dan menyerahkannya kepada Yang Berhormat Dato’

Yang di-Pertua Dewan.]

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Yang Berhormat, saya akan meneliti dahulu

Usul ini, Di Bawah Perkara 30, perkara yang mustahak kepada orang ramai dan saya

akan beri jawapan selepas rehat nanti. Yang Amat Berhormat Dato‟ Seri Menteri Besar,

Ahli-ahli Yang Berhormat sekalian, saya tangguhkan sementara Sidang Dewan ini dan

disambung pula pada pukul 11.20 pagi.

DEWAN DITANGGUHKAN PADA PUKUL 10.55 PAGI.


38

PUKUL 11.30 PAGI

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Bismillahir Rahmanir Rahim.

Assalamu‟alaikum warahmatullahi ta‟ala wabarakatuh. Ahli-ahli Yang Berhormat sekalian,

mesyuarat disambung semula. Sebelum rehat tadi saya ada menerima satu Usul Di

Bawah Perkara 30 Peraturan-peraturan dan Perintah-perintah Tetap Dewan bagi

membincangkan perkara-perkara yang mustahak bagi orang ramai daripada Yang

Berhormat Wakil Pengkalan Berangan. Setelah saya meneliti usul tersebut, saya dapati

memang usul ini adalah usul tertentu, mustahak bagi orang ramai, tetapi saya

berpendapat bahawa usul ini tidak perlu disegerakan jadi saya mengambil keputusan

untuk menolak usul tersebut. Sila Setiausaha.

USUL-USUL YANG TELAH DIBERI NOTIS

SETIAUSAHA DEWAN: Perkara berikut di dalam Tertib Pekerjaan Dewan ialah Usul-Usul

Yang Telah Diberi Notis.

YANG BERHORMAT HAJI SATIFUL BAHARI BIN MAMAT (Wakil Paka): Yang Berhormat

Dato‟ Yang di-Pertua:

“Saya mohon membawa cadangan menurut Fasal 16(3)

Peraturan-Peraturan Dan Perintah-Perintah Tetap Dewan

Undangan Negeri untuk mendahulukan pembawaan Rang

Undang-undang, Enakmen Perbekalan 2020 daripada perkara-

perkara lain”.

YANG BERHORMAT DATO‟ YANG DI-PERTUA: Yang Amat Berhormat Dato‟ Seri Menteri

Besar, Ahli-ahli Berhormat sekalian, satu cadangan menurut Fasal 16(3) Peraturan-

Peraturan Dan Perintah-Perintah Tetap Dewan Undangan Negeri untuk mendahulukan

pembawaan Rang Undang-Undang daripada perkara-perkara lain telah diterima.

Sekarang saya kemukakan kepada undian.


39

CADANGAN SUPAYA MENDAHULUKAN PEMBAWAAN RANG UNDANG-

UNDANG DARIPADA PERKARA-PERKARA LAIN YANG DITETAPKAN

DI DALAM TERTIB PEKERJAAN DEWAN KEMUDIAN DIUNDI DAN

DIPERSETUJUI DENGAN SEBULAT SUARA.

USUL INI DITERIMA.

RANG UNDANG-UNDANG

ENAKMEN PERBEKALAN 2020

SETIAUSAHA DEWAN: Perkara yang didahulukan ialah Rang Undang-Undang.

Dipersilakan Yang Amat Berhormat Dato‟ Seri Menteri Besar mengemukakan Rang

Undang-Undang Enakmen Perbekalan 2020, bacaan kali yang pertama.

YANG AMAT BERHORMAT DATO‟ SERI MENTERI BESAR: Bismillahir Rahmanir Rahim.

Assalamualaikum warahmatullahi wabarokatuh. Yang Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua,

saya mohon mencadangkan Rang Undang-Undang bernama suatu enakmen bagi

menggunakan sejumlah wang daripada Kumpulan Wang Disatukan untuk perkhidmatan

bagi tahun 2020 dan bagi memperuntukkan jumlah wang itu untuk perkhidmatan bagi

tahun itu, dibaca bagi kali yang pertama.


Berhormat Dato‟ Yang di-Pertua saya mohon menyokong cadangan itu.

RANG UNDANG-UNDANG BERNAMA SUATU ENAKMEN BAGI

MENGGUNAKAN SEJUMLAH WANG DARIPADA KUMPULAN

WANG YANG DISATUKAN UNTUK PERKHIDMATAN BAGI

TAHUN 2020 DAN BAGI MEMPERUNTUKKAN JUMLAH WANG

ITU UNTUK PERKHIDMATAN BAGI TAHUN ITU, BACAAN KALI

YANG KEDUA.

Bacaan Kali Yang Kedua

YANG AMAT BERHORMAT DATO‟ SERI MENTERI BESAR: Yang Berhormat Dato‟ Yang

di-Pertua, saya mohon mencadangkan supaya Rang Undang-Undang bernama suatu


40

Enakmen bagi menggunakan sejumlah wang daripada Kumpulan Wang Disatukan untuk

perkhidmatan bagi tahun 2020 dan bagi memperuntukkan jumlah wang itu untuk

perkhidmatan bagi tahun itu, dibaca bagi kali yang kedua.

Bismillahir Rahmanir Rahim. Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh. Dato‟ Yang

di-Pertua dan Ahli-Ahli Yang Berhormat sekalian;

PENDAHULUAN

1. Marilah kita merafakkan setinggi kesyukuran ke hadrat Allah Subhanahu Wa Ta‟ala

atas nikmat dan inayah yang telah dicurahkan kepada kita semua. Selawat dan

salam ke atas junjungan mulia, Nabi Muhammad Sallahu Alaihi Wassalam.

Seterusnya kepada para sahabat baginda, para tabi‟in dan mereka yang telah

berjuang untuk menegakkan Islam sehingga kita mengecapi kemanisannya pada

hari ini.

2. Marilah kita menitipkan doa setulus keikhlasan kepada Kebawah Duli Yang Maha

Mulia Al-Wathiqu Billah Sultan Mizan Zainal Abidin Ibni Almarhum Sultan Mahmud

Al-Muktafi Billah Shah, Sultan dan Yang Di-Pertuan bagi Negeri Terengganu Darul

Iman serta segala jajahan takluknya, dan Kebawah Duli Yang Maha Mulia Sultanah

Nur Zahirah, Sultanah Terengganu. Semoga Allah meluaskan kerahmatan,

keberkatan dan petunjuk untuk terus menaungi Negeri Terengganu Darul Iman

yang dikasihi ini.

3. Saya mengucapkan jutaan terima kasih kepada Ahli-ahli Yang Berhormat, para

pegawai dan kakitangan kerajaan serta para tetamu yang berada di dalam Dewan

Undangan Negeri yang mulia ini. Tidak dilupakan juga kepada seluruh rakyat yang

turut menyaksikan secara langsung di atas talian untuk bersama-sama mengikuti

pembentangan Belanjawan Negeri Terengganu Tahun 2020.

4. Sebagai pembuka bicara, marilah kita sama-sama menghayati tugas kita di bumi

yang indah ini sebagaimana firman Allah Subhanahu Wa Ta‟ala dalam Surah Al-

Baqarah ayat ke-30:


41

َوإِْذ قَاَل َربَُّل ِنْهَمََلئَِكِة إِوِّي َجاِعٌم فِي اْْلَْرِض َخِهيفَةً

ُس نََل َماَء َووَْحُه وَُسبُِّح بَِحْمِدَك َووُقَدِّ قَانُىا أَتَْجعَُم فِيَها َمْه يُْفِسدُ فِيَها َويَْسِفُل اندِّ

قَاَل إِوِّي أَْعهَُم َما ََل تَْعهَُمىنَ

“Dan (ingatlah) ketika Tuhanmu berfirman kepada Malaikat; “Sesungguhnya Aku

hendak menjadikan seorang khalifah di bumi.” Mereka bertanya (tentang hikmat

ketetapan Tuhan itu dengan berkata): “Adakah Engkau (Ya Tuhan kami) hendak

menjadikan di bumi itu orang yang akan membuat bencana dan menumpahkan

darah (berbunuh-bunuhan), padahal kami sentiasa bertasbih dengan memuji-Mu

dan mensucikan-Mu?”. Tuhan berfirman: “Sesungguhnya Aku mengetahui akan apa

yang kamu tidak mengetahuinya.”

Dato‟ Yang di-Pertua dan Ahli-Ahli Yang Berhormat sekalian,

Menanam anggur di Daerah Marang,

Pemandangan indah udaranya nyaman,

Minta sabar dan minta bertenang,

Belanjawan 2020 saya bentangkan.

5. Sesungguhnya Negeri Terengganu Darul Iman ini telah dikurniakan oleh Allah

Subhanahu Wa Ta‟ala dengan pelbagai khazanah alam di darat dan di lautan.

Segenap pemberian yang dianugerahkan ini mesti digembleng selari dengan

kehendak-Nya supaya seluruh manusia dan makhluk yang lain merasai

kemakmurannya. Justeru, KERAJAAN dan RAKYAT mestilah menggalas

tanggungjawab secara bersama.

6. MASA HADAPAN Negeri Terengganu yang mahu kita lakarkan di atas kanvas

kehidupan adalah indah sekali. Rakyat yang menjiwai hidup bertuhan, menghayati

amalan keagamaan. Rakyat yang merasa aman, bebas daripada kesengsaraan.

Rakyat yang mengikat tali persaudaraan, benci kepada perpecahan. Rakyat yang

mencintai ilmu dan pendidikan, menghindari kejahilan. Rakyat yang bersyukur

dengan kecukupan, menjauhi kekufuran. Rakyat yang sihat tubuh badan,

menghijaukan persekitaran.


42

7. Saya sentiasa berdoa kepada Allah Subhanahu Wa Ta‟ala agar memberi taufik dan

hidayah kepada kita semua, seluruh rakyat Negeri Terengganu untuk menjayakan

peta perancangan ini. Insya-Allah.


8. Saya mohon untuk membentangkan di Dewan ini Enakmen Perbekalan Tahun 2020

bagi menggunakan sejumlah wang dari Kumpulan Wang Disatukan untuk

membiayai Perbelanjaan Bekalan, Perkhidmatan dan Pembangunan Negeri pada

tahun 2020. Pembentangan lengkap dan perincian peruntukan Belanjawan 2020 ini

terkandung dalam Buku Belanjawan Terengganu Tahun 2020.

9. Kerajaan Negeri akan meneruskan inisiatif sedia ada yang telah dan sedang

dilaksanakan, dengan melakukan perubahan untuk disesuaikan dengan kekangan

kewangan negeri yang memuncak pada tahun 2020. Manakala pembentangan pada

hari ini memfokuskan kepada sebahagian perkara-perkara baharu dan tertentu

yang ingin dilaksanakan pada tahun 2020.

10. Belanjawan Negeri Terengganu 2020 dirangka berasaskan kepada perancangan

negeri dan kepentingan rakyat, di mana Kerajaan Negeri telah mengambil inisiatif

menganjurkan bengkel Cadangan Belanjawan Rakyat Terengganu (CBRT) di setiap

daerah dan melancarkan laman sesawang e-CBRT. Ini merupakan saluran penting

bagi mengumpul cadangan daripada semua pemegang taruh (stakeholders) yang

berkaitan.

11. Susulan itu, sebanyak 1,367 cadangan telah diperhalusi dalam Retreat Belanjawan

2020 Negeri Terengganu bersama dengan agensi-agensi kerajaan dan

diterjemahkan mengikut keutamaan dalam belanjawan kali ini. Hasilnya, 132

cadangan telah dipilih untuk dilaksanakan dalam Belanjawan 2020 Negeri

Terengganu.

PRESTASI DAN PROSPEK EKONOMI



43

12. Pertumbuhan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) global berada pada tahap yang

sederhana sekitar 3.2% pada Suku Kedua tahun 2019. Ia dipengaruhi oleh

kelembapan ekonomi beberapa buah negara maju seperti Amerika Syarikat (2.3%),

Jepun (1.2%), Kesatuan Eropah (1.1%) dan United Kingdom (1.2%). Perang

perdagangan Amerika Syarikat yang menghadapi krisis bersama Iran dan China,

ketidaktentuan gerakan Brexit yang masih berterusan dan krisis hutang Argentina

dengan International Monetary Fund menyebabkan ekonomi global akan

berhadapan dengan „serious risk recession‟ dengan izin yang pertama sejak 10

tahun yang lalu.

13. Namun, indikator ekonomi negara menunjukkan Malaysia masih berdaya tahan dan

dijangka mencatatkan pertumbuhan sederhana sekitar 4.7% pada tahun 2019.

Penggunaan swasta kekal menjadi pemacu utama pertumbuhan. Sementara itu,

pertumbuhan ekonomi Terengganu juga berada pada kadar yang perlahan iaitu

2.5% pada tahun 2018. Walau bagaimanapun, KDNK per kapita bagi Negeri

Terengganu telah meningkat daripada RM29,855 pada tahun 2018 kepada

RM30,216 pada tahun 2019.

14. Kerajaan Negeri memikul bebanan kewangan yang agak besar setelah Jemaah

Menteri membuat keputusan drastik dengan memotong 25% amaun Bayaran Tunai

Petroleum (BTP) mulai tahun 2019 sebagai pembayaran semula hutang Kerajaan

Negeri kepada Kerajaan Persekutuan. Walaupun tindakan secara paksa ini telah

menyusutkan hutang Kerajaan Negeri Terengganu pada nilai RM425 juta, tetapi

ianya telah memberikan tekanan terhadap kedudukan kewangan negeri. Tambahan

pula, kaedah pembayaran paksa ini akan melibatkan baki hutang yang belum cukup

tempoh matang pembayarannya oleh Kerajaan Negeri. Pada masa yang sama,

Kerajaan Negeri juga mempunyai komitmen wajib bagi pembayaran tertangguh dan

berjadual berjumlah RM403.48 juta sepanjang tahun 2020. Insya-Allah, kesukaran

yang akan kita semua hadapi tahun 2020 ini akan berkurang pada tahun 2021 nanti

setelah semua bayaran hutang Kerajaan Negeri kepada Kerajaan Persekutuan

sepenuhnya selesai pada tahun 2020 ini.

15. Komitmen wajib ini melibatkan dua (2) projek keutamaan daripada pembayaran

tertangguh (deferred payment) dengan izin iaitu Kerja-Kerja Membaik Pulih dan


44

Menaik Taraf Loji Rawatan Air di Bukit Sah, Kemaman dan Skim Bekalan Air Kuala

Tere

dun.terengganu.gov.mydun.terengganu.gov.my/files/LINK/nov_2019.pdf · 2021. 1. 14. · Persidangan...

Documents

Transcript of dun.terengganu.gov.mydun.terengganu.gov.my/files/LINK/nov_2019.pdf · 2021. 1. 14. · Persidangan...