KEPIMPINAN DAN PENGURUSAN ISLAM: SEJARAH, TEORI DAN PERLAKSANAAN

PengarangRazaleigh Muhamat @ Kawangit

TerbitanJabatan Pengajian Dakwah dan Kepimpinan

Fakulti Pengajian IslamUniversiti Kebangsaan Malaysia

2010

ii

Cetakan Pertama/First Printing, 2010Hak cipta/Copyright Jabatan Pengajian Dakwah dan Kepimpinan, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia

Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini boleh diterbitkan semula, disimpan untuk pengeluaran atau ditukarkan ke dalam sebarang bentuk atau dengan sebarang alat juga pun, samada dengan cara elektronik, gambar serta rakaman dan sebagainya tanpa kebenaran bertulis daripada penerbit terlebih dahulu.

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronics or mechanical, including photocopy, recording, or any information storage and retrieval system, without permission in writing from publisher.

Diterbitkan di Malaysia oleh/Published in Malaysia byJabatan Pengajian Dakwah dan KepimpinanFakulti Pengajian IslamUniversiti Kebangsaan Malaysia43600, Bangi, Selangor

Dicetak di Malaysia oleh/Printed in Malaysia byBanterFX Sdn. Bhd.No. 8A, Jalan Vivekananda, 50470, Brickfields, Kuala Lumpur

Perpustakaan Negara Malaysia Data Pengkatalogan-dalam-Penerbitan

iii

Prakata

Kepimpinan dan Pengurusan Islam: Sejarah, Teori dan Perlaksanaan-adalah hasil terbitan akademik yang melihat sudut kepimpinan dan pengurusan sebagai satu cabang keilmuan yang boleh diguna pakai dalam aspek pembangunan modal insan dan pentadbiran organisasi. Kepimpinan dan pengurusan Islam ini telah berkembang melalui sejarah yang panjang seiring dengan kewujudan Islam sebagai agama anutan manusia di muka bumi ini. Pemurniannya mencakupi aspek teori yang banyak dibincangkan oleh cendikiawan Islam mahupun Barat. Perlaksanaannya pula menjangkaui ideologi-ideologi moden yang secara tidak langsung kepimpinan dan pengurusan Islam ini boleh diadaptasi dalam apa juga corak kepimpinan dan pengurusan moden sekarang.

Perbincangan dalam buku ini terfokus melalui topik-topik terpilih yang bersesuaian dengan keadaan semasa. Ini secara tidak langsung dapat menjana minda pembaca dalam semua peringkat melalui pengembangan dari sudut sejarah, teori dan perlaksanaan. Topik-topik yang terpilih ini akhirnya disampaikan dalam bentuk artikel-artikel pendek yang mudah difahami dan diadaptasi dalam konteks kehidupan seharian.

Semoga dengan terhasilnya buku ini akan menjadi panduan yang cukup baik dan berguna kepada semua pembaca dan secara tidak langsung juga memperbanyakkan lagi khazanah ilmu terutama sekali perkara-perkara yang berkaitan dengan kepimpinan dan pengurusan Islam di Malaysia.

Razaleigh bin Muhamat @ KawangitUniversiti Kebangsaan Malaysia

iv

Perakuan Kesepakaran

Kandungan dan perbincangan buku ini bukan sahaja mempunyai nilai-nilai akademik yang tinggi melalui perbahasan dari sorotan sejarah, teori dan perlaksanaan, malah buku ini amat sesuai sebagai bahan bacaan umum kepada sesiapa sahaja yang ingin mendalami aspek kepimpinan dan pengurusan Islam. Melalui penelitian dari sudut isu-isu yang dikembangkan, tidak diragui buku ini dapat membantu meningkatkan ilmu pengetahuan dan peningkatan modal insan. Dari sudut akademik, penerbitan buku ini amat sesuai dijadikan sebagai bahan bacaan asas dan susulan diperingkat siswazah dan pra-siswazah terutama sekali kepada kursus-kursus yang mempunyai kaitan dengan kepimpinan dan pengurusan Islam.

Prof. Madya Dr. Ahmad Redzuwan Mohd YunusDr. Ideris EndotEn. Anuar Puteh

Kesepakaran Bidang Kepimpinan dan Pengurusan Hal Ehwal IslamJabatan Pengajian Dakwah dan KepimpinanFakulti Pengajian IslamUniversiti Kebangsaan Malaysia43600, Bangi, SelangorMel-e: jpdk@ukm.my

v

Kandungan

Perkara Halaman

Halaman KulitHalaman Depan iiHalaman Penerbitan iiiPrakata ivPerakuan Kesepakaran vKandungan viDedikasi x

KEPIMPINAN DAN PENGURUSAN ISLAM ZAMAN NABI MUHAMMAD S.A.W 1

KEPIMPINAN DAN PENGURUSAN ISLAM ZAMAN KHULAFA AL-RASYIDIN 19

SIFAT MAHMUDAH DALAM KEPIMPINAN DAN PENGURUSAN ISLAM: SOROTAN SEJARAH 49

KONSEP KEPIMPINAN ISLAM 57

RUANG LINGKUP PENGURUSAN HAL EHWAL ISLAM 74

IDEOLOGI MODEN SEBAGAI MODEL KEPIMPINAN DAN PENGURUSAN 88

PERBEZAAN ANTARA KEPIMPINAN DAN PENGURUSAN SYURA DENGAN DEMOKRASI 106

KEDUDUKAN WANITA DALAM KEPIMPINAN DAN PENGURUSAN ISLAM 117

vi

PENGURUSAN ETIKA KERJA DALAM ISLAM 124

PENGURUSAN EKONOMI ISLAM: MODEL DAN PERLAKSANAAN 132

PEMAKAIAN KOD KELAKUAN DAN TATATERTIB 1993 DI MALAYSIA: MEMARTABATKAN NILAI-NILAI ETIKA PENGURUSAN ISLAM 139

PENGURUSAN INSTITUSI MASJID DI MALAYSIA 178

RUJUKAN 196

INDEKS 205

“Kepimpinan dan Pengurusan Islam: Sejarah, Teori dan Perlaksanaan-adalah hasil terbitan akademik yang melihat sudut kepimpinan dan pengurusan sebagai satu cabang keilmuan yang boleh diguna pakai dalam aspek pembangunan modal insan dan pentadbiran organisasi. Kepimpinan dan pengurusan Islam ini telah berkembang melalui sejarah yang panjang seiring dengan kewujudan Islam sebagai agama anutan manusia di muka bumi ini. Pemurniannya mencakupi aspek teori

vii

yang banyak dibincangkan oleh cendikiawan Islam mahupun Barat. Perlaksanaannya pula menjangkaui ideologi-ideologi moden yang secara tidak langsung kepimpinan dan pengurusan Islam ini boleh diadaptasi dalam apa juga corak kepimpinan dan pengurusan moden sekarang”

Razaleigh Muhamat @ Kawangit B.A (Hons) (Malaya), S.P.I (UKMalaysia), Ph.D (Wales), Berkhidmat sebagai seorang Pensyarah di Jabatan Pengajian Dakwah dan Kepimpinan, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia. Penumpuan kepakaran beliau adalah dalam bidang Dakwah dan Pengurusan Hal Ehwal Islam.

viii