PRO DAN KON MENGENAKAN BAYARAN KEPADA...

PRO DAN KON MENGENAKAN BAYARAN KEPADAPENGGUNA LUAR: KAJIAN KES PERPUSTAKAAN

INSTITUT PENILAIAN NEGARA

OlehSamsiah Bt. Alang*

Abstracts

Information used to be assumed away as a given variable and a free public good. It is now given prominence as animportant asset and an integral part in the socio-economic development of a society. In this respect, INSPEN hasan important role in the management and dissemination of information. This paper examnines the pro and cons ofproviding library services for a fee. With proper strategic planning, INSPEN can and has the potential of extending itsscope of services to a wider range of users.

1. PENGENALAN

aklumat sama ada ianya dilihat sebagai sumber,aset komoditi dan juga sebagai asas pengetahuan

memainkan peranan penting di dalam perkembanganpolitik, sosioekonomi dan teknologi maklumat yang selamaini dianggap percuma dan tidak penting kini telah disifatkansebagai mempunyai nilai, kuasa dan juga bolehmendatangkan hasil atau pendapatan (economic value).

Jane Haliday dalam artikelnya Fee or Free; A NewPerspective on the Economics of Information telahmenyenaraikan ciri-ciri maklumat sebagai komoditiekonomi (economic commodity):

a. Maklumat sebagai barang perdagangan

b. Maklumat sebagai hasil produk

c. Maklumat dalam erti kata penggunaan dan nilai

d. Maklumat sebagai kemudahan

A.W. Ismail dalam artikelnya "Perkhidmatan maklumatharus bercirikan komersil" menyatakan telah sampaimasanya peranan perpustakaan di Malaysia mencari imejdan membentuk strategi baru untuk turut samamenyumbang dalam pembangunan ekonomi denganmengubah trend perpustakaan dan pusat maklumat ke arahperkhidmatan maklumat bercirikan komersial.

2. SENARIO MASA KINI

Pada masa sekarang masyarakat merasakan maklumatadalah sangat penting dalam kehidupan mahupun dalampekerjaan masing-masing dan menyedari betapa susah dankornpleksnya untuk memperolehinya. Mereka sanggup

Pustakawan Institut Penilaian Negara

bayar asalkan mendapat maklumat dengan mudah dancepat.

Mengikut kajian oleh Dr. Zohra Ibrahim 80.6% respondensanggup membayar untuk mendapatkan maklumat untuksebab-sebab berikut:

• Mereka perlu maklumat cepat dan tiada masauntuk mencari sendiri.

• Maklumat yang releven bagi keperluan merekaboleh diperolehi dari berbagai sumber yangmereka tidak mengetahuinya untuk mencarinya.

• Mereka mahukan maklumat yang boleh sediadigunakan, bukan maklumat yang perlu diekstrakdaripada berbagai sumber.

• Mereka tidak mempunyai kemahiran mencarimaklumat

• Mereka tidak mempunyai masa untuk membuatpencarian maklumat

Mengikut tinjauan saya terdapat 2 kategori perpustakaankhusus yang mengenakan bayaran terhadap penggunamereka. Yang pertama, perpustakaan khusus di jabatanKerajaan dan yang kedua perpustakaan khusus di syarikatswasta atau korporat. Buat masa ini perpustakaan khususdi bawah jabatan Kerajaan yang membuka keahlian kepadaorang luar adalah Perpustakaan Jabatan Alam Sekitar.Keadaan yang sama berlaku juga di Uganda. MengikutSarah Kagoda terdapat hanya dua sahaja perpustakaanJabatan Kerajaan di Uganda yang mengenakan bayaran,yang lain tidak. Bagi Perpustakaan Jabatan Alam Sekitarbukan tujuan utama untuk mengaut keuntungan tetapidirasakan bahawa pengguna yang merujuk bahan diPerpustakaan mereka merupakan syarikat-syarikat yang

Hakcipta Terpelihara © 2000 - Perpustakaan Negara Malaysia


akan mendapat pulangan ataupun keuntungan apabilaprojek mereka mendapat kelulusan daripada Jabatan AlamSekitar. Perpustakaan membantu seseorang ataupunsyarikat mereka berjaya dengan menggunakan bahan dankhidmat bantuan perpustakaan untuk mendapat maklumat.Dalam masa yang sama perpustakaan telah menjimatkanmasa pengguna mendapatkan maklumat.

Bagi perpustakaan khusus di Badan Berkanun iaitu DewanBahasa dan Pustaka walaupun dengan mengenakanbayaran, statistik pengguna tidak menurun. Inimenunjukkan bahawa maklumat merupakan keperluan danpengguna akan membayar untuk mendapatinya.

Tidak dapat dinafikan bahawa perpustakaan khusus disyarikat swasta ataupun korporat, perkhidmatanperpustakaan adalah untuk mencari keuntungan. Beberapabuah perpustakaan khusus telahpun mengenakan bayaranantaranya perpustakaan MATRADE. BERNAMA, SIRIM,RRIM, UTUSAN MALAYSIA, NEWS STRAITS TIMESdan BURSA SAHAM KUALA LUMPUR.

3. KEBAIKAN DAN KEBURUKAN MENGENAKANBAYARAN

3.1 Pro - Kebaikan mengenakan bayaran.

3.1.1 Menghadkan permintaan atau pertanyaan rujukandan memastikan pengguna lebih contained andspecific apabila membuat pertanyaan. MengikutLee, dengan tiadanya bayaran setengahperkhidmatan maklumat tidak dapat disediakan.Beliau juga mempertikaikan dengan adanyabayaran akan menghalang salah gunaperkhidmatan perpustakaan semata-mata keranaianya percuma, bukan kerana ianya benar-benardiperlukan.

3.1.2 Menambahkan pendapatan dan bolehmemperbaiki mutu perkhidmatan. Dengan iniboleh menambahkan koleksi yang terkini.Pustakawan akan lebih bertanggungjawab danberusaha untuk memberi perkhidmatan yanglebih berkualiti di samping meningkatpenggunaan perpustakaan. Apabila penggunaanperpustakaan meningkat amat mudah bagiPustakawan untuk mendapat justifikasi untukperuntukan yang lebih banyak.

3.1.3 Menghalang eksploitasi perkhidmatan awam olehpengguna luar yang terdiri daripada golongankomersial. Ini akan mengawal permintaan ataupertanyaan rujukan daripada pengguna luar dandapat memastikan perpustakaan diberi ganjaransetimpalnya apabila ianya menyediakanperkhidmatan kepada pengguna luar.

3.1.4 Dapat memberi perkhidmatan kepada golonganyang selama ini tidak dapat dilayan. Bagiperpustakaan INSPEN perkhidmatan diberihanya kepada kakitangan jabatan dan pesertakursus. Ini memboleh perkhidmatan diberikankepada pengguna luar seperti penilai swasta,Perunding harta, ejen harta tanah dan orangperseorangan. Pengguna luar ini dapat mengakseskepada bahan-bahan yang diterbitkan olehjabatan dan dapat menggunakan koleksiperpustakaan amnya.

3.2 Kontra - Keburukan menggenakan bayaran

3.2.1 Boleh menghalang pertanyaan. Kerja-kerjapertanyaan rujukan dipandang sebagai latihanyang baik kepada kakitangan perpustakaan dankadang-kadang kakitangan perpustakaan akancuba sedaya upaya sehingga memperolehi bahan-bahan yang terdapat di luar perpustakaan semata-mata untuk membantu pengguna dalammenjalankan kerja penyelidikan mereka.

3.2.2 Meletakkan perpustakaan di dalam hubungankontraktual dengan pengguna di mana penggunaboleh mempertikaikan ketepatan maklumat yangdiberi.

3.2.3 Mekanisma menggenakan bayaran akanmengambil masa yang lama tambahan pulaperpustakaan di Jabatan Kerajaan dan kadangkalamelibatkan kos yang banyak sebelum ianya dapatberoperasi.

3.2.4 Tekanan yang tinggi akan dirasai olehPerpustakaan INSPEN di dalam menyediakanperkhidmatan yang berkualiti, di sampingmasalah kakitangan yang tidak mencukupi danjuga kekangan kewangan.

4. KAJIAN KES: PERPUSTAKAAN INSPEN

4.1 Pengenalan

INSPEN merupakan pusat latihan JabatanPenilaian dan Perkhidmatan Harta (JPPH).Kementerian Kewangan Malaysia dan telahberoperasi sejak tahun 1985. PerpustakaanINSPEN adalah perpustakaan khusus yangmenumpukan perhatian dalam bidang penilaiandan harta tanah.

4.2 Objektif

Berfungsi sebagai pusat maklumat dan rujukankepada kakitangan INSPEN, peserta kursus dankakitangan Jabatan Penilaian dan PerkhidmatanHarta (JPPH).



Memberi perkhidmatan sokongan kepadaprogram latihan, penyelidikan dan peperiksaanyang dikendalikan di INSPEN dengan memberiperkhidmatan rujukan dan perkhidmatanpinjaman.

Berfungsi sebagai Pusat Maklumat dan Rujukandalam bidang Penilaian dan Harta Tanah sertamembina perkembangan koleksi dari masa kesemasa.

Memberi khidmat nasihat kepada Jabatan dancawangannya dalam hal ehwal perpustakaan.

4.3 Rasional Membuka Perkhidmatan KepadaPengguna Luar

Pengguna luar terdiri daripada pihak swastaseperti perunding harta, ejen harta tanah, penilaidan pemaju perumahan. Selain daripada itu,Badan Berkanun, Penguasa Tempatan, penuntutpengajian tinggi dan individu juga datangmenggunakan Perpustakaan INSPEN.

Perpustakaan INSPEN dibuka kepada penggunaluar hanya untuk membuat rujukan sahaja.Terdapat pengguna luar yang terdiri daripadakakitangan professional dalam bidang harta tanahyang datang menggunakan perpustakaan bukansetakat mahu merujuk tetapi mahu meminjambahan yang ada. Masalah timbul apabila pihakperpustakaan tidak membenarkan sebarangpinjaman kepada pengguna luar sehingga merekamerungut bahawa sukar bagi mereka untukberulangalik hanya sekadar ingin merujuk satubahan kerana perpustakaan INSPEN yangterletak jauh dari pusat Bandar dan masalahpengangkutan awam untuk datang daripada pusatBandar.

Pada masa ini terdapat beberapa buah Universitiyang menawarkan kursus dalam bidang penilaiandan harta tanah iaitu Universiti TeknologiMalaysia. Universiti Malaya dan InstitutPenilaian Negara. Bilangan penuntut yang datangke Perpustakaan INSPEN juga kian bertambah.

Apabila mereka datang ke perpustakaan merekaakan mengajukan pertanyaan rujukan yang manaini mengambil masa kakitangan untuk melayanmereka. Kami rasa serba salah sama ada hendakmelayan atau tidak. Melayan bermakna kerjasendiri terpaksa dihentikan buat seketika dansekiranya tidak dilayan terasa bersalah keranasebagai sebuah perpustakaan kita ada obligationmembantu pengguna untuk mendapatkanmaklumat.

Masa yang telah diberikan kepada penggunaluar itu Sebenarnya membantu mereka mendapat

maklumat dan menjadi organisasi atau syarikatmereka lebih berjaya dan mendapat keuntungan.Mereka telah menggunakan kemahiranmendapatkan maklumat secara percuma, disamping menjimatkan masa mereka untukmencari maklumat.

4,4 Rasional Menggenakan Bayaran KepadaPengguna Luar.

Bayaran patut dikenakan kepada pengguna luaryang datang menggunakan perpustakaanberdasarkan beberapa faktor:

4.4.1 Saranan Kerajaan

Cadangan mengenakan bayaranadalah selaras dengan dasar kerajaansupaya Jabatan menimbangkankemungkinan mendapatkan sumberkewangan untuk menampungsebahagian kos perbelanjaan. PekelilingPerbendaharaan Bil. 5/1991 bertarikh 19Disember 1991 berkaitan dan dirujuk.

4.4.2 Penghargaan Pengguna

Dengan mengenakan bayarandiharap pengguna akan lebih menghargaidan bertanggungjawab terhadapperkhidmatan dan kemudahan yangdisediakan. Mereka akan lebih sedarmengenai nilai perkhidmatan dankemudahan yang disediakan danmenggunakan agar mendapat faedahsepenuhnya (get their moneys worth).

4.4.3 Meningkatkan Mutu Perkidmatan

Dengan mengenakan bayaran,Perpustakaan INSPEN juga perlumengawasi dan memperbaiki mutuperkhidmatan yang disediakan sertamemperkenalkan perkhidmatan baruagar setanding dengan bayaran yangdikenakan.

4.4.4 Membeli Buku

Bayaran itu juga dapat digunakanuntuk membeli buku perpustakaan.Kebanyakan buku dalam bidang iniadalah terbitan luar negeri, harganyaterlalu mahal dan sukar di dapati didalam pasaran tempatan. Tambahan pubbuku-buku ini amat kurang dalamBahasa Melayu.



4.4.5 Pengkhususan Dalam Bidang Penilaiandan Harta Tanah

Memandangkan perpustakaan inimerupakan satu-satunya perpustakaanyang membuat pengkhususan dalambidang ini di Malaysia, sangatlah pentingperpustakaan memperkembang danmengemaskinikan koleksi dalam bidangtersebut dari masa ke semasa. Ini sudahtentu melibatkan kewangan yangbanyak.

4.4.6 Mengenalpasti Pengguna

Untuk mengenalpasti ahli yang benar-benar berminat untuk menggunakanperkhidmatan perpustakaan.

4.4.7 Pengkorporatan Jabatan

JPPH adalah dalam usaha menuju kearah pengkorporatan dan sebagailangkah permulaan perpustakaanINSPEN boleh menyumbangkan denganmengenakan bayaran dalam usaha untukmendapatkan hasil pendapatan.

4.4.8 Pengkomputeran Perpustakaan INSPEN

Perpustakaan INSPEN akan mula men-dapat sistem perpustakaannya padatahun 1999. Amat tidak adil sekiranyapengguna luar dapat mengakses sistemdengan percuma sedangkan kosnyaterpaksa ditanggung oleh Jabatan.Sekurang-kurangnya sedikit bayaranboleh dikenakan untuk mendapatkembali kos.

5. PENDAPATAN

Pendapatan boleh dihasilkan dengan cara berikut:

5.1 Mengenakan Yuran Keahlian

Terbuka kepada individu yang berminat danpihak agensi swasta seperti perunding harta,penilai, ejen harta tanah dan pemaju perumahan.

5.2 Denda

Bayaran terhadap kelewatan atau kelalaianmemulangkan bahan yang dipinjam pada tarikhpemulangan yang ditetapkan, kehilangan bukuatau rosak dan kehilangan kad keahlian.

5.3 Pertanyaan Rujukan

Perkhidmatan ini meliputi menjawab pertanyaan

rujukan, menjalankan pencarian maklumatmengenai topik tertentu yang dikemukakan olehpengguna serta memberi nasihat mengenai bahanperpustakaan yang perlu dirujuk.

5.4 Penyediaan Bibliografi

Perkhidmatan ini menyediakan senarai bahanatau artikel untuk topik tertentu.

5.5 Bayaran Kepada Perkhidmatan Salinan FotokopiDan Jilidan

5.6 Derma daripada orang perseorangan danorganisasi

6. Isu

Sebagai sebuah perpustakaan di Jabatan Kerajaan,Perpustakaan INSPEN tidak boleh sewenang-wenangnyamengenakan bayaran kepada pengguna luar. Bagimembolehkan Perpustakaan INSPEN mengenakanbayaran, terdapat beberapa isu yang perlu diberi perhatian.

6.1 Mendapatkan kelulusan daripada PerbendaharaanMalaysia.

Di dalam akaun mana hendak diletakkan wangtersebut? Akaun Hasil atau Akaun Amanah?Sekiranya ingin meletakkan di dalam AkaunHasil perkara yang perlu dibuat ialahmendapatkan kelulusan PerbendaharaanMalaysia sahaja. Tetapi wang yang diperolehiterpaksa di masukkan ke dalam Akaun Hasildan perpustakaan INSPEN tidak bolehmenggunakan wang tersebut. Bagi membolehkanwang tersebut dapat digunakan dan di masukkanke dalam akaun INSPEN, maka Akta AkaunAmanah perlu dipinda di mana perlu dimasukkan klausa yang membolehkanPerpustakaan INSPEN mengenakan bayaranterhadap perkhidmatan-perkhidmatan yang akandiberi.

Perkara ini juga boleh dibuat dengan memindaAkta Fee di mana di masukkan kadar bayaranperkhidmatan-perkhidmatan perpustakaan.

Boleh mewujudkan Akaun Amanah Khas untukperpustakaan INSPEN.

6.2 Mengubah budaya percuma kepada berbayar.

Jabatan harus mengubah budaya yang selamaini menganggap perpustakaan perlu memberiperkhidmatan secara percuma. PerpustakaanINSPEN amat sedar akan tanggungjawab sosialkhususnya kepada pengguna atau kakitanganjabatan dan kakitangan kerajaan amnya. Tetapi



kita mesti melihat bahawa perkhidmatan yangdisediakan digunakan juga oleh pihak swastaatau komersial.

Sewajarlah jabatan meletakkan industrimaklumat kepada satu tahap yang tinggi sejajardengan perkhidmatan lain yang disediakan olehjabatan.

7. MASALAH

7.1 Kakitangan

Perpustakaan INSPEN perlu ada kakitangan yangmencukupi untuk memberi perkhidmatan yangcekap dan berkesan. Buat masa ini perpustakaanhanya mempunyai seorang Pustakawan dan duaorang Pembantu Perpustakaan. Perpustakaanperlu dibuka sentiasa apabila ianya dibukakepada pengguna luar. Kakitangan juga akanmenghadapi masalah untuk bercuti kerana kurangkakitangan yang bertugas. Keadaan ini tentusahaja akan menjejaskan perkhidmatan.

7.2 Kurang Peruntukan

Bagi kebanyakan Jabatan Kerajaan perpustakaanakan menerima peruntukan yang paling kurangberbanding dengan bahagian lain. SekiranyaJabatan menghadapi masalah kewangan,peruntukan perpustakaan yang akan dikurangkandahulu.

7.3 Koleksi Perpustakaan

Koleksi perpustakaan perlu dikongsi olehkakitangan jabatan dengan orang luar. BagiPerpustakaan INSPEN tentu sahaja akanmenghadapi konflik sekiranya bahan hanya adasatu naskhah sahaja. Keperluan jabatan perludiberi keutamaan dahulu. Sekiranya bahantersebut dipinjam oleh pengguna luar tentulahamat sukar untuk dipanggil bahan tersebut untukdikendalikan, kerana sebagai ahli yang berbayarmereka juga mempunyai hak untuk membuatpinjaman.

7.4 Kemudahan-kemudahan

Banyak kemudahan yang masih belum ada diperpustakaan seperti mesin faksimili yangtersendiri, telefon talian terus, mesin fotokopiyang tersendiri dan banyak lagi di manakemudahan-kemudahan ini akan dapat membantumeningkatkan keberkesanan perkhidmatan.

8. CADANGAN

Sebelum membuka perkhidmatan kepada pengguna luar.

perpustakaan khususnya dun jabatan amnya perlulahmerangka strategi-strategi untuk membolehkan perkaraini dapal direalisasikan. Strategi-strategi adalah sepertiberikut:

8.1 Kajian Pemasaran atau Soal-Selidik

Satu kajian perlulah dijalankan untuk mengetahuiSejauh mana sambutan pengguna luar mengenaibayaran yang akan dikenakan.

Setakat ini beberapa kategori pengguna telahdapat dikenalpasti. Di antaranya ialah:

• Perunding Harta

• Penilai

• Ejen Harta Tanah

• Pemaju Perumahan

Selain daripada itu. kajian ini juga dapatmengenalpasti jenis perkhidmatan yang merekaperlukan.

8.2 Pemasaran

Bagi memastikan perkhidmatan perpustakaanini diketahui umum perlulah mengadakanteknik pemasaran yang berdasarkan prinsip 4P(product, price, promotion dan place). Aktivitipromosi hendaklah dipergiatkan dan mendapatpublisiti agar perkhidmatan yang baru ini dapatdiketahui umum. Strategi pemasaran boleh dibuatmelalui:

• Iklan - Boleh mengiklan melalui jurnal ataubuletin jabatan, mass media, bukucenderamata seminar atau Persidangan.

• Brosur - Boleh mengeluarkan brosur dandiedarkan kepada semua agensi yang terlibatdengan Penilaian dan Harta Tanah, PersonalSelling dengan mengadakan promosi semasamesyuarat, mengadakan panic ran semasaseminar dan Persidangan dan memberi taklimatkepada organisasi dan institusi yang terlibatdalam bidang Penilaian dan Harta Tanah.

8.3 Menyusun semula, memperkemas danmempertingkatkan perkhidmatan dan pengurusanperpustakaan.

Perpustakaan INSPEN perlu bersedia sebelummembuka perkhidmatan kepada pengguna luar.Banyak perkara perlu dibuat dan Mary EllenBates dalam artikelnya Fee-based informationServices Within Special Libraries Lelahmenyenaraikan checklist seperti berikut:



• Develop rates

• Get invoicing system in place

• Get request tracking system in place

• Develop work sheet and billing form for staff

• Develop scripts to help staff explain new fee-based service.

• Develop complaint procedure

• Establish merchant accounts with credit cardcompanies

• Establish Federal Express/UPS/Airborneaccount

• Develop brochures and rate cards

• Develop mailing list for initial marketing efforts

• Establish quality control procedure

• Gel separate telephone lines and voice mail

• Establish mechanism for paying

• copyright royalties

• Plan an Opening Day Event

9. KESIMPULAN

Tidak mustahil tujuan Perpustakaan INSPEN ini tidakboleh direalisasikan. Kerjasama daripada semua pihakkhasnya jabatan adalah sangat diperlukan.

Usaha ini boleh dilaksanakan dengan adanya Perancanganyang teliti, sokongan daripada semua staf, kebolehanuntuk bertindak cepat menghadapi pasaran yang sentiasaberubah (changing market) dan fleksibiliti. Ini akanmenjadi satu pengalaman yang menarik dan juga salahsatu jalan untuk mengembangkan perkhidmatan danmenyediakan maklumat kepada golongan pengguna yanglebih luas.



BIBLIOGRAFI

1. A.W. Ismail (1992, December 10). Perkhidmatan maklumat harus bercirikan komersil. Utusan Malaysia

2. Bates, Mary Ellen (1998, Spring) Fee-based information services within special libraries. Library ManagementBriefings. 1-7

3. Broadhurst, Dominic (1997, September). Managing a fee-based information service at Manchester Business School.Managing Information. 4(7), 33-35

4. Coffman. Steve & Helen, Josephine (1991. October). Doing it for money. Library Journal, 116(17),32-36

5. Cooney, James P. (1987, October). What is information really worth? Canadian Library Journal, 293-297

6. Halliday. Jane (1991, October). Fee or free : a new perspective on the economics of information. Canadian LibraryJournal. 327-332

7. Kagoda. Sarah (1996). Free Versus Fee: the challenges of government libraries in Uganda. 62nd General ConferenceConference Proceedings-, August 25-31, 1996 Wide Web: http://www.ifla.org/IV/ifla62/62-kags.htm

8. Lamont, Sally Wood. Self Financing Services in Libraries: a methods of increasing limited library budgets in post-Communist Romania?. 62nd IFLA General Conference-Conference Proceedings. August 25-31, 1996 Wide Web:http://www.ifla.org/lV/ifla62/62-woos.hlm

9. Latimer. Karen (1996). Free to fee: the current account from an academic library. 62— IFLA General Conference-Conference Proceedings. August -25-31

10. Lee Hwa Wai (1992). ASLIB Proceedings, 21(9),275

11. Norton. Bob (1988). Charging for library and information services. London : Library Association Publishing

12. Samsiah Alang (1994). Cadangan membuka keahlian kepada pembaca luar serta bayaran pendaftaran keahlian.(unpublished materials)

13. Samsiah Alang, Fauziah Haji Majid. & Noor Asni Mohd Noor (1993). Cadangan mengenakan bayaran ke atasperkhidmatan perpustakaan di Jabatan Penilaian dan Perkhidmatan Harta di Ibu Pejabat dan INSPEN, (unpub-lished materials)

14. Savolainen, Reijo (1990). Fee or free? The socio-economic dimensions of the charging dilemma. Journal ofInformation Science, 16,143-153

15. Smith, Wendy (1993? June 15). Fee-based services: are they worth it. Library Journal, 40-43

16. Skzeszewski. Stan (1985, June). User fees: the time has come to face the issue. Canadian Library Journal, 42(3),137-141

17. Tanton, Jill (1997, September). Charging for information: costing and pricing. Managing Information, 4(7). 36-37

18. User pays: the Victorian response (1990, March). APLIS, 3(1), 41-43

19. Wide Web: http://www.ifla.org.sg/IV/ifla62/62-latk.htm

20. Zohra Ibrahim (1990). Fee-based information services in Malaysian an academic approach. Proceedings of theEight Congress of Southeast Asian Librarians June 11-14



PRO DAN KON MENGENAKAN BAYARAN KEPADA...

Documents

Transcript of PRO DAN KON MENGENAKAN BAYARAN KEPADA...