BMZ 1034 PENGANTAR BAHASA MELAYU

SEJARAH PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU

PPISMP SEMESTER 1 AMBILAN JUN 2013 /PENDIDIKAN KHAS

ENCIK ISHAK BIN IBRAHIM

1.1ASAL

USUL BAHASA MELAYU

1.1.1 Konsep Bahasa

Melayu

(a) Definisi Awal Istilah Melayu

Istilah ‘Melayu’ baru dijumpai daripada kesan sejarah.

‘Melayu’ merujuk orang dan bahasa, iaitu penduduk

peribumi yang mendiami rantau Asia seperti

Semenanjung Malaysia, Malaysia Timur (Sabah dan

Sarawak), Singapura, bahagian selatan Thailand dan

Brunei.

Istilah ini timbul buat pertama kalinya dalam

tulisan Cina pada tahun antara 644 Masihi dengan

645 Masihi.

Tulisan menyebut orang Mo-lo-yeu mengirimkan

utusan ke negeri China untuk mempersembahkan

hasil bumi kepada raja Cina.

Ada yang mengatakan Kerajaan Mo-lo yeu

terletak di Semenanjung Tanah Melayu atau di

Jambi, Sumatera sempena nama sebatang

sungai, iaitu Sungai Melayu.

Sejarah ada mengatakan terdapat satu kerajaan

Melayu yang menggunakan bahasa Melayu

sebagai bahasa pemerintahan.

Bukti konkrit pertama tentang bentuk dan

sifat bahasa Melayu hanya terdapat sejak

tahun 683 Masihi dengan terjumpanya

batu bersurat.

Catatan I-Tsing, pengembara China (Rahib Budha) :Menyatakan bahawa bahasa Melayu telah digunakan secara meluas di Palembang.

Godinho de Erachia, pengembara Portugis :Menyatakan bahawa bahasa Melayu digunakan sebagai lingua franca di Kepulauan Melayu.

Kerajaan Melayu Melaka :Bahasa Melayu digunakan sebagai bahasa perhubungan di Kepulauan Melayu dengan orang asing.

Pandangan TentangPeranan Bahasa Melayu

Definisi Perkataan Melayu Dari Segi Etimologi

Mohd Dahlan Mansoer :

- Berasal dari nama sebatang sungai iaitu

Sungai Melayu.

Van Der Tuuk :

- Perkataan Melayu bermaksud “menyeberang”.

- Merujuk kepada orang Melayu yang menukar agama Hindu- Budha kepada agama Islam.

Pengkaji :

- Perkataan Melayu berasal daripada

perkataan Jawa Kuno, iaitu mlayu.

- mlayu bermaksud “mengembara”.

- Merujuk kepada orang Melayu yang

mengembara dari Yunan ke selatan dan mendarat

di kepulauan Sumatera.

Zuber Osman :

- Berasal daripada perkataan

Malaya iaitu kependekan

daripada perkataan Himalaya.

- Hima bermaksud salji.

- Laya bermaksud tempat.

- Orang melayu berasal dari

pergunungan Himalaya.

Catatan pada Batu Bersurat Bukit Gombak Satu di Sumatera Barat :

- Perkataan Malayaputra bermaksud “Kota Melayu”.- Perkataan Melayu mungkin berasal daripada perkataan Malayputra.

Definisi Perkataan Melayu Dari Segi

Etimologi

Definisi Berdasarkan Bangsa

1. Asal usul nenek moyang orang Melayu yang

berasal dari Asia Tengah yang berpindah ke

selatan sejak 2500 Sebelum Masihi.

2. Perpindahan orang Austronesia dalam dua

kumpulan, iaitu Melayu-Proto (2500 SM) dan

Melayu-Deutro (1500 SM) dari daerah Yunan.

3. Pada tahun 1972, UNESCO telah menetapkan

istilah bahasa Melayu adalah merujuk kepada

suku bangsa Melayu di Semenanjung, Thailand,

Indonesia, Filipina dan Madagaskar.

4. Di Malaysia, istilah bahasa Melayu berfungsi

sebagai kesatuan bahasa dan bangsa, iaitu

bahasa Melayu diwakili oleh bangsa Melayu.

1.1.2 Salasilah Bahasa

Melayu

1. Orang Melayu dipercayai berasal daripada induk

Austronesia yang menuturkan bahasa

Austronesia.

2. Para pengkaji telah menggunakan faktor usia

untuk menentukan perkembangan bahasa.

3. Rumpun bahasa Austronesia telah tersebar luas

dari Formosa (utara) hingga ke New Zealand

(selatan) dan dari Madagaskar (barat) hingga ke

Kepulauan Easter (timur).

Cabang – kelompok bahasa yang berumur kurang daripada 2500 tahun

ISTILAH PENTING

4. Pemeringkatan bahasa telah dibahagikan kepada 3

iaitu filum, rumpun, dan keluarga bahasa.

Contoh : Filum Austris

Rumpun Austronesia

Cabang Nusantara

Golongan Sumatera

Bahasa Melayu

5. Bahasa Austronesia merupakan satu rumpun

bahasa dalam satu keluarga besar iaitu filum

bahasa Austris.

6. Rumpun lain dalam filum ini ialah rumpun

Austroasia dan rumpun bahasa Tibet-China.

7. Rumpun Bahasa Austronesia terbahagi kepada 4

keluarga, iaitu kumpulan bahasa di

Kepulauan Melayu (Nusantara), kumpulan

bahasa Polinesia (antaranya bahasa Hawaii,

Tonga dan Maori), kumpulan bahasa Melanesia

(antaranya bahasa di kepulauan Fiji, New

Caledonia dan Irian) dan bahasa Mikronesia

(antaranya bahasa di Kepulauan Mariana,

Marshall, Corolina dan Gibert).

Filum Bahasa Austris

Rumpun Bahasa

AustroasiaRumpun

Bahasa Tibet-China

Rumpun Bahasa Austronesia

Cabang/keluarga

Nusantara/Indonesia

Cabang/keluarga

Mikronesia

Cabang/keluarga

Melanesia

Cabang/keluargaPolinesia

Sumatera

Melayu Acheh Minang Batak

Kalimantan Jawa Bali-Sasak

8. Cabang Nusantara mempunyai jumlah bahasa

paling banyak, iaitu kira-kira 200-300 bahasa, iaitu

terdiri daripada golongan tertentu seperti :

(a) Golongan Sumatera : Acheh, Melayu, bahasa

bahasa Batak (Karo, Anloka

Mendailing), Minangkabau,

Nias, Lampung.

(b) Golongan Kalimantan : Iban, Kenya-Kayan dan

Melanau.

(c) Golongan Jawa : Sunda, Jawa dan Madura.

(d) Golongan Bali-Sasak : Bali, Sasak dan Sumbawa.

(e) Golongan Filipina : Tagalog, Iloko, Bikol, Bisaya,

Sulu, Pulau dan Tombulu.

(f) Golongan Gorontolo : Gorontolo, Bulanga, Kaiipan

dan Buol.

(g) Golongan Tomini : Tomini, Tolitoli, Tinombo,

Umalasa, dan Dampelasa.

(h) Golongan Toraja : Kaili, Bare’e dan Wotu.

(i) Golongan Loinang: Loinang dan Banggai.

(j) Golongan Bunku-Laki : Laki, Landawe, Mori dan

Mapute.

(k) Golongan Sulawesi Selatan : Makasar, Bugis, dan

Seko.

(l) Golongan Muna-Butung : Muna-Butung, Butung

Selata Kerompa, dan Wolio.

(m) Golongan Bima-Sumba : Bima, Manggarai,

Timur, Alor, Roti, Solor,

Kro’e dan Kupang.

(n) Golongan Ambon-Timur : Sula, Bacon, dan

Taliabo.

(o) Golongan Halmehara Selatan-Irian Jaya :

Halmahera Selatan, Nufur dan Kowiai.

9. Penelitian menunjukkan bahasa-bahasa itu

mempunyai asas yang sama.

10. Banyak perbendaharaan kata sama tetapi

disebut dengan bunyi atau intonasi yang

berlainan.

11. Bahasa Melayu tergolong dalam cabang

Nusantara, iaitu satu daripada kira-kira 200

bahasa dalam cabang Nusantara.

(a) Bilangan penutur asalnya sederhana.

(b) Sejarah membuktikan bahasa Melayu telah menjadi

lingua franca daerah Kepulauan Melayu dan bahasa

orang-orang pendatang seperti pedagang Eropah,

Asia Barat, pengembara China dan India.

(c) Bahasa Sanskrit digunakan dengan meluas. Menurut

Ismail Hussein, melalui pengaruh bahasa Sanskrit,

bahasa Melayu mengalami evolusinya yang pertama.

KEISTIMEWAA

N BAHAS

A SANSK

RIT

Digunaka

n oleh masyarak

at bangsawan, orang

yang terpelajar dan ahli agama sahaja.

Masyarakat biasa

tidak menguas

ainyaBahasa kebudayaan yang paling

penting

Dianggap satu

daripada dua

bahasa sarjana India

kuno di samping bahasa Veda

Dihormati oleh

semua masyarak

at

Faktor Bahasa Melayu Menjadi

Bahasa Lingua Franca

Tidak ada

perbezaan taraf

Bersifat sederha

na

Senang untuk

dipelajari

Dapat dibentuk untuk sebaran

g keperlu

an

1.1.3Hipotesis

Tentang Tempat Asal Bangsa dan Bahasa

Melayu

(a) Kawasan Asia Tengah

1. Hipotesis pertama mengatakan bahawa orang

Melayu berasal dari bahagian selatan China.

2. Penghijrahan yang berlaku dari bahagian selatan

China telah menurunkan kelompok Melayu. Kelompok

Melayu pertama sampai ke kawasan Nusantara

dinamakan Melayu Proto. Kelompok ini dikatakan

menduduki Nusantara sekitar tahun 2000 SM.

3. Pada tahun 1500 SM, kelompok Melayu kedua

telah sampai di Nusantara dan dikenali sebagai

Melayu-Deutro. Kemasukan kelompok kedua ini

menyebabkan kelompok Melayu-Proto berundur

ke hutan dan pergunungan.

4. Golongan Melayu-Deutro telah mewariskan

golongan Melayu moden. Mereka lebih pandai

daripada Melayu-Proto.

5. Melayu-Deutro mempunyai kemahiran dalam

bidang pelayaran dan mereka membuka

petempatan di persisir pantai.

6. Walau bagaimanapun, terdapat percanggahan

daripada segi bukti arkeologi yang mengatakan

kelompok Melayu bukan berasal dari selatan

China.

7. Setelah dibuat penelitian, didapati tiada satu

pun persamaan dari segi bahasa pertuturan

dan kebudayaan yang asas antara penduduk

selatan China dengan rumpun Melayu di alam

Melayu.

 

(b) Kawasan Nusantara

1. Asal usul orang Melayu, iaitu penutur asli

bahasa Melayu masih kabur.

2. Secara kasar, latar belakang dan pergerakan

masyarakat Melayu kuno, iaitu melalui nenek

moyang orang Melayu.

3. Antara sarjana yang aktif mengkaji asal usul

bahasa Melayu ini ialah Hendrik Kern, Von

Heine-Geldem, Nicolaas J. Krom, Van Ronkel,

N.H. Kerne, Hallander, dan Reinhold Rost.

4. Antara teori mengatakan penutur bahasa Melayu

berasal daripada golongan manusia yang diberi

nama Austronesia.

TEORI AWAL

1. Teori Von Heine-Geldern mengatakan bahawa

orang Melayu dan bahasa Melayu mempunyai

hubungan rapat dengan orang-orang Mon-Khmer.

Sejarah bahasa orang Melayu, iaitu sekitar Khmer

atau Kemboja.

2. Teori Hendrik Kern pula mengatakan bahawa

orang Melayu berasal dari Tanah Tinggi Yunan.

Teori ini lebih diterima umum. Orang Melayu

dikatakan berasal dari daerah Yunan di China

Selatan yang mengembara ke selatan melalui

beberapa gelombang pergerakan manusia

dan menduduki wilayah Asia Tenggara

kira-kira 2500 hingga 1500 tahun SM.

3. Gelombang pergerakan pertama, iaitu

golongan Melayu-Proto yang berlaku sejak

tahun 2500 SM. Mereka mendiami

kawasan pinggir sungai dan hutan yang subur.

Gelombang pergerakan kedua, iaitu

golongan Melayu-Deutro kira-kira dalam tahun

1500 SM. Mereka mendiami kawasan pesisir

pantai.

TEORI TERBAHARU

1. Tempat asal orang Melayu ialah Pulau Borneo.

2. Dari Pulau Borneo mereka merebak menjadi 3

kelompok besar melalui 3 arah, iaitu ke Barat

(arah ke Sumatera Utara), ke Timur Laut

(menghala ke Kepulauan Filipina dan Taiwan)

dan ke Barat Daya (Sumatera Selatan dan

Jawa Barat).

3. Perjalanan mereka dibuat secara beransur -

ansur, mengikut jalan laut sehingga membawa

mereka ke Filipina, Guam sehinggalah ke Kepulauan

Mikronesia, Malenesia dan Polinesia.

4. Orang-orang Melayu-Deutro ini pada mulanya

mempunyai bahasa yang sama untuk

berkomunikasi namun bahasa tersebut

berkembang menjadi bahasa yang berlainan

kerana mereka terpisah dengan kumpulan

yang lain. Bahasa asal mereka mengalami

perubahan kerana menerima pengaruh luar

disebabkan keperluan setempat dan corak

ekonomi.

5. Perkembangan bahasa yang berbeza-beza

itu menyebabkan bahasa yang asal melahirkan

bahasa atau dialek yang berlainan. Penelitian

menunjukkan walaupun bahasa-bahasa itu

berbeza-beza, tetapi mempunyai asas yang

sama.

6. Ahli bahasa telah membahagikan perkembangan

bahasa Melayu kepada tiga tahap utama iaitu:

(a) Bahasa Melayu Kuno

(b) Bahasa Melayu Klasik

(c) Bahasa Melayu Moden

1.2 BAHASA MELAYU KUNO

1.2.1 Konsep Bahasa Melayu

Kuno

1. Sebelum kedatangan pedagang India ke

Kepulauan Melayu, bahasa yang digunakan oleh

masyarakat setempat dikenali sebagai Bahasa

Melayu Purba.

2. Bahasa ini kemudiannya dinamakan Bahasa

Melayu Kuno setelah mendapat pengaruh India.

3. Bahasa Melayu Kuno mencapai kegemilangannya

dari abad ke-7 hingga abad ke-13 pada zaman

kerajaan Sriwijaya sebagai lingua franca dan

bahasa pentadbiran.

FAKTOR BAHASA MELAYU KUNO

DITERIMA RAMAI

TIDAK TERIKAT KEPADA

PERBEZAAN SUSUN LAPIS MASYARAKAT

MUDAH MENERIMA PENGARUH

LUAR

BERSIFAT SEDERHANA

MEMPUNYAI SISITEM YANG LEBIH MUDAH BERBANDING BAHASA JAWA

1.2.2 Ciri-Ciri

Bahasa Melayu Kuno

(a) Sistem Tulisan dan Ejaan

1. Pengaruh daripada bahasa Sanskrit terutama dari

segi kata pinjaman. Hal ini demikian kerana

bahasa Melayu tidak mempunyai perkataan yang

sesuai untuk memperkatakan konsep baharu yang

dibawa oleh kebudayaan asing.

2. Batu bersurat awal yang dijumpai semasa

pemerintahan kerajaan Sriwijaya ini

menggunakan tulisan Pallava.

3. Tulisan Pallava merupakan tulisan India Selatan

purba yang digunakan untuk penyebaran agama

Hindu.

4. Tulisan lain yang digunakan dalam bahasa

Melayu Kuno ialah tulisan Kawi yang

bermaksud “penyair” dalam bahasa Sanskrit .

Tulisan Kawi pada peringkat awal ditulis pada

daun lontar dan kemudian diukir pada batu.

5. Tulisan Nagiri berasal dari utara India dan

tulisan ini digunakan pada Batu Bersurat

Gandasuli.

(b) Kosa Kata

1. Bahasa ini menggunakan fonem [w] / geluncuran [w] pada

beberapa perkataan yang sekarang menggunakan fonem b] /

letupan bibir [b]. Contohnya :

2. Bahasa ini tidak mempunyai e pepet. Contohnya :

wulan (bulan), wuat (buat), wuat (buat) wuluh (buluh),

watu (batu), wunuh ( bunuh)

dgan atau dangan (dengan), lapas (lepas)

3. Awalan ber- muncul sebagai mar-. Contohnya :

4. Awalan di- sebagai ni-. Contohnya:

5. Awalan per- sebagai par-. Contohnya :

marlapas (berlepas), marwuat (berbuat)

nitanam (ditanam), niwuat (dibuat) niwunuh (dibunuh)

parwuat (perbuat)

6. Banyak konsonan diucapkan dan dieja dengan aspirasi

seperti bh, ph, dh dan kh. Contohnya :

7. Penggunaan fonem [h] / bunyi [h] dalam perkataan. Contohnya :

8. Fonem [n] untuk perkataan menggunakan fonem konsonan

gabungan [ny]. Contohnya :

bhumi (bumi), dhuka (duka), khita (kita),

sukhacitta (sukacita)

wuahna (buahnya), wuatna (buatnya)

sahaya (saya), tuha (tua), samuha (semua)

1.2.3 Bahan Bukti

BATU BERSURAT / PRASASTI

1. Bekas tulisan yang dijumpai di kaki-kaki gunung

berdekatan Bogor dan di daerah Tanjung Periuk

berdekatan Jakarta sejak tahun 450 Masihi. Tulisan

pada batu-batu tersebut didapati sama ada

dalam bahasa Jawa Kuno atau Sanskrit.

2. Batu-batu bersurat yang menggunakan bahasa

Melayu bertarikh sekitar abad ketujuh,

kesemuanya diturunkan dalam huruf Pallava

dan membuktikan kewujudan bahasa Melayu

kuno. Batu-batu bersurat tersebut ialah :

- Mengandungi 10 baris ayat.

- Menyebutkan nama kerajaan

Sriwijaya.

- Bahasanya ialah bahasa Melayu yang

bercampur dengan bahasa Sanskrit.

BATU BERSURAT DI KEDUDUKAN

BUKIT PALEMBANG

- Ditemukan oleh L.C.Westenek pada tahun 1920.

- Mempunyai 14 baris ayat yang dipahat.

- Batu bersurat ini turut mengandungi doa supaya hasil

pertanian dan ternakan rakyat mendapat hasil yang

banyak.

BATU BERSURAT DI TALANG TUWO,

PALEMBANG SUMATERA

- Ditemui oleh J.K.Van Der Meulen

- Mengandungi 10 baris ayat.

- Banyak perkataan Melayu yang masih digunakan

sehingga kini seperti aku, batu, banyak, bunuh.

- Batu bersurat ini lebih berbentuk piagam

persumpahan daripada pemerintah Sriwijaya

terhadap kerajaan di Pulau Jawa.

BATU BERSURAT DI KOTA

KAPUR, PULAU SYAKA

- Dijumpai oleh L. Berkhout.

- Pada batu bersurat ini tertulis sesiapa yang

memusnahkan batu yang dipasang ini akan dibunuh

dan dihukum segera. Persumpahan ini telah

diumumkan dan telah dipahatkan di perbatasan sewaktu

tentera Sriwijaya dihantar menakluk bumi Jawa yang

tidak tunduk kepada Sriwijaya.

BATU BERSURAT DI KARANG BRAHI, MERINGIN, HULU JAMBI

(a) Batu Bersurat di Bangkulu.

(b) Patung gangsa.

(c) Batu Bersurat di Joreng.

(d) Batu Bersurat di Padang Lawas.

(e) Patung pada bahagian belakangnya

terdapat perkataan “Malaya” atau

“Melayu”.

BUKTI – BUKTI LAIN

1.3 BAHASA MELAYUKLASIK

1.3.1 Konsep

Bahasa Melayu Klasik

1. Selepas mengalami zaman bahasa Melayu kuno,

bahasa Melayu memasuki zaman baru, iaitu

zaman bahasa Melayu klasik.

2. Zaman Melayu klasik bermula antara abad ke-14

hingga abad ke-19. Bahasa Melayu klasik

mencapai kegemilangannya pada 3 zaman

iaitu kerajaan Melayu Melaka, kerajaan Acheh

dan kerajaan Johor-Riau.

3. Bahasa Melayu mencapai keagungannya pada

zaman Melaka kerana pengaruh politik Melayu

yang memudahkan penyebarannya. Bahasa

Melayu digunakan sebagai alat penyebaran

agama Islam dan perkembangan pesat tulisan

Jawi dan perbendaharaan kata Arab dalam

bidang kesusasteraan sejarah dan undang -

undang.

4. Bahasa Melayu klasik berperanan sebagai

bahasa perantaraan atau lingua franca.

Buktinya :

(a) Francois Valentijn, pendeta dan ahli sejarah

Belanda pada awal abad ke-18 mencatatkan

bahawa bahasa Melayu dituturkan secara

meluas di Kepulauan Melayu yang mana

tidak ubah seperti bahasa Perancis atau bahasa

Latin di Eropah.

(b) Daftar Kata Melayu-Itali yang disusun oleh

Antonio Pigafetta pada tahun 1521

membuktikan bahasa Melayu sebagai bahasa

lingua franca. Penyusunan daftar kata ini

memudahkan hubungan perdagangan antara

orang Barat dengan penduduk tempatan dan

daftar kata ini disusun berdasarkan bahasa

yang dituturkan oleh penduduk di Pulau Tidore.

(c) Catatan Jan Huygen Van Linschotten, rakyat

Belanda yang pernah tinggal di Indonesia

antara tahun 1586-1592. Catatannya ialah

bahasa Melayu bukan sahaja harum namanya

tetapi juga dianggap antara bahasa Timur lain

yang paling dihormati sehingga sesiapa yang

tidak mengetahui bahasa ini disamakan

dengan orang yang tidak tahu bahasa Perancis

di Belanda ketika itu.

1.3.2 Perkembangan sistem Tulisan

dan Ejaan

1. Sistem tulisan masih menampakkan

pengaruh kebudayaan India dan masih

menggunakan huruf yang berasal dari India.

Contohya pada Batu Bersurat Pagar Ruyung

dan Batu Bersurat Minye Tujuh, Acheh.

2. Sistem tulisan berubah sedikit demi sedikit

apabila kebudayaan Islam mula bertapak.

Bahasa yang diigunakan ialah bahasa Arab,

tulisan Arab berbentuk Kufi. Contohnya pada

Batu Bersurat Pekan, Pahang dan Batu

Bersurat Wilayah Phanrang, Champa.

3. Tulisan Arab mula digunakan dalam bahasa

Melayu, iaitu tulisan Jawi yang terdapat pada Batu

Bersurat di Sungai Teresat, Terengganu (1303 M).

4. Tulisan Jawi ialah sistem tulisan yang

menggunakan abjad Arab dan enam abjad

tambahan ciptaan orang Melayu. Sistem tulisan

ditulis dari kanan ke kiri dan tidak mempunyai huruf

besar atau huruf kecil. Bentuk huruf akan berubah

apabila ditulis secara tunggal atau bersambung.

CIRI-CIRI BAHASA MELAYU KLASIK

Ayat panjang,

berbelit-belit dan

menggunakan ayat pasif

Menggunakan bahasa

istana seperti tuanku, baginda,

bersiram dan mangkat

Banyak menggunakan perkataan perdu (kata

pangkal ayat) seperti

alkisah, hatta

Banyak menggunakan

ayat songsang

Banyak menggunakan partikel “pun”

dan “lah

1.3.3 Fungsi

Bahasa Melayu Klasik

(A) LINGUA FRANCA

- Bahasa Melayu menjadi bahasa kebangsaan,

bahasa rasmi dan bahasa perdaganagan.

- Menjadi bahasa pertuturan masyarakat

sehari-hari kerana sifatnya yang lebih mudah

dipelajari.

(B) BAHASA PENTADBIRAN

- Digunakan dalam pentadbiran menerusi

pelaksanaan undang-undang.

- Pemerintah juga menggunakan bahasa

Melayu klasik untuk berinteraksi dengan

masyarakat.

(C) BAHASA ILMU (AGAMA)

- Perkembangan agama Islam meningkatkan

status bahasa Melayu klasik.

- Tulisan Jawi tersebar.

(D) BAHASA PERSURATAN

- Raja-raja Melayu mengirim surat kepada

pembesar atau pedagang luar menggunakan

tulisan jawi.

(E) BAHASA UNDANG-UNDANG

- Hukum kanun Melaka dan Hukum Kanun

Pahang ditulis dalam tulisan Jawi.

- Bukti bahawa bahasa Melayu klasik

digunakan dalam undang-undang.

1.4 BAHASA MELAYU MODEN

1.4.1 Konsep Bahasa

Melayu Moden

KONSEP BAHASA MELAYU MODEN

Bermula abad ke-19

dan ke-20.

Berasaskan

kepada pembaharuan oleh Abdulah

bin Abdul Kadir

Munsyi (abdulah Munsyi).

Melalui karya Kitab Adat

Segala Raja-raja

Melayu

• Segala Negeri (1837) • Hikayat Abdulah (1838)

• Kisah Pelayaran Abdullah ke Kelantan

(1838)•Kisah Pelayaran Abdulah

ke Jeddah (1854)

KONSEP BAHASA MELAYU MODEN

Bermula abad ke-19

dan ke-20.

Berasaskan

kepada pembaharuan oleh Abdulah

bin Abdul Kadir

Munsyi (Abdulah Munsyi).

Melalui karya Kitab Adat

Segala Raja-raja

Melayu

1.4.2 Perkembangan Sistem Tulisan

dan Ejaan

Tulisan Jawi

Tulisan Rumi

PERKEMBANGAN SISTEM TULISAN

PERKEMBANGAN SISTEM EJAAN

Wilkson (1940)

Sistem Ejaan Za’ba

(1949)

Sistem Ejaan Kongres / Asas

50 (1956)

Sistem Ejaan PBMUM (Persatuan

Bahasa Melayu Universiti Malaya)

(1960)

Sistem Ejaan Malindo (1959)

Sistem Ejaan Baharu (1972)

1.4.3 Fungsi

Bahasa Melayu Moden

BAHASA KEBANGSAANMelambangkan

identiti kebangsaan sesuatu bangsa atau negara secara unik.

Diangkat menjadi bahasa utama

sesebuah negara yang berdaulat.

Melambangkan jati diri negara

dan warganegaraan.

Digunakan dalam wacana politik dan undang-

undang.

Sebagai Bahasa Rasmi.

Negara yang berdaulat

mempunyai bahasanya sendiri.

BAHASA RASMI

BAHASA PERPADUAN Perpaduan atau solidariti dapat ditafsirkan sebagai

satu proses yang menyatupadukan rakyat dan seluruh masyarakat dan negara supaya setiap anggota masyarakat dapat membentuk satu identiti dan nilai bersama serta perasaan cinta dan bangga akan tanah air iaitu selaras dengan konsep 1 Malaysia.

Bahasa yang menjadi lambang penyatuan suara yang digunakan sebagai alat perhubungan dalam lingkungan satu kelompok manusia yang berfungsi sebagai alat menyatupadukan rakyat yang berbilang kaum dalam sesebuah negara.

Bahasa Melayu telah membuktikan kejayaan dan keupayaan sebagai bahasa ilmu, bahasa bagi wahana ilmu pengetahuan dalam pelbagai bidang.

BAHASA PENGANTAR

BAHASA ILMUBahasa Melayu tetap mempunyai peranan sebagai bahasa ilmu dalam dunia abad ke-21. Namun, kejayaan bahasa Melayu dalam tugas ini amat bergantung kepada kesediaan pengamal bahasa Melayu untuk menggunakan bahasa tersebut sebagai bahasa ilmu.

Peranan bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu pengetahuan moden akan tetap kekal berfungsi walaupun bahasa Inggeris turut digunakan untuk menimba ilmu.

Jika rasa megah terhadap bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu tidak ada, lama-kelamaan fungsi bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu akan berkurangan.

Tetapi, kerana orang Melayu memang optimistik sifatnya, potensi bagi bahasa Melayu untuk kekal sebagai bahasa ilmu amat cerah. 

BAHASA KOMUNIKASIDijadikan sebagai

bahasa komunikasi atau bahasa

perhubungan antara rakyat jelata kerana

bahasa itu dapat dipelajari dengan

senangBahasa Melayu ialah bahasa kebangsaan

dan bahasa perhubungan rakyat

jelataMenjadi fungsi

pembinaan jati diri akan tetap dimainkan

oleh bahasa ini kerana pembinaan jati diri mempunyai

ikatan yang erat dengan emosi

1.5PENGARUH

BAHASA ASING DALAM

BAHASA MELAYU

1.5.1 Latar Belakang

Pengaruh Bahasa Asing dalam Bahasa

Melayu

Bahasa tertua yang dipinjam oleh Bahasa Melayu ialah bahasa dari India, iaitu Bahasa Sanskrit. Bahasa ini merupakan bahasa elit India yang digunakan oleh golongan istana dan bangsawan. Sanskrit datang

menerusi agama dan budaya Hindu yang mendominasi kebudayaan alam Melayu pada lebih 2,000 tahun dahulu.

Peminjaman berlaku semenjak abad ke-7 lagi apabila bahasa Melayu kuno menggunakannya untuk keperluan mengungkapkan pelbagai makna dan mesej pada batu-batu bersurat. Pada ketika itu kerajaan Hindu Sriwijaya

berada pada puncak kegemilangannya.

Bahasa India lain yang turut menyerap masuk ke dalam bahasa Melayu ialah Bahasa Tamil (bahasa

golongan bawahan dari selatan India), bahasa Hindustani, dan bahasa Telegu. Bahasa-bahasa ini datang melalui

aktiviti perdagangan di kepulauan Melayu.

Bahasa yang kuat pengaruh dari Asia Barat ialah Bahasa Arab.Kedatangan pengaruh Islam ke Nusantara pada abad ke-13

menyerapkan perbendaharaan katanya ke dalam bahasa Melayu.Bahasa ini “menghadiahkan” sistem aksaranya yang digunakan oleh

bahasa Melayu, dikenali sebagai tulisan “Jawi” di Malaysia dan tulisan

“Melayu-Arab” di Indonesia. Selain bentuk tulisan, susuk ayat Arab juga

terserap dengan ketara dalam penulisan kitab dan kesusasteraanMelayu pada abad ke-16 hingga ke-18. Selain itu, Bahasa Farsi turut

dipinjam oleh bahasa Melayu, yang tersebar melalui kegiatanperdagangan. Kehadiran penjajah Barat juga memaksa bahasa

Melayumenerima kosa kata bahasa-bahasa dari Eropah. Bahasa-bahasa ituialah bahasa Portugis, bahasa Belanda, dan bahasa Inggeris. Namun,

kosa kata bahasa Inggeris lebih mempengaruhi bahasa Melayu kerana pembudayaan yang mendalam melalui sistem pendidikan, tempoh penjajahan yang panjang semenjak pendudukan di Pulau

Pinang sehingga Malaysia mencapai kemerdekaan, dan penerimaan aspek dan bidang moden yang diasaskan oleh

tamadun Barat yang menggunakan bahasa Inggeris sebagai Bahasa Antarabangsa.

Pinjaman juga melibatkan bahasa Cina. Hal ini terjadi kerana pergaulan dengan orang Cina, khususnya melalui perniagaan di Semenanjung

Tanah Melayu semenjak pendudukan Inggeris di Pulau Pinang dan penubuhan Negeri-Negeri

Selat.

Bahasa Melayu turut menerima pengaruh daripada bahasa Nusantara, iaitu bahasa Jawa, bahasa

Sunda, bahasa Bugis, bahasa Sumatera, dan lain-lain lagi. Bahasa-bahasa ini mula dipinjam

pada zaman kerajaan Melayu Melaka, kerana pergaulan dan hubungan perdagangan serantau.

Bahasa lain di Asia Tenggara yang turut dipinjam ialah bahasa Siam, tetapi sangat kecil.

FAKTOR-FAKTOR

PEMINJAMAN BAHASA

ASING

Keperluan dalam

dunia baru terutama dalam hal

untuk memberi

nama-nama baru atau

istilah-istilah baru

yang menepati kehendak pengisian masa dan keadaan

pada waktu itu.

Perkembangan dalam

urusan perniagaan

dan perdaganga

n.

Faktor psikologi

masyarakat peminjam. Masyarakat

penutur akan

meminjam daripada bahasa yang

dianggap lebih tinggi

tarafnya daripada bahasa

ibundanya sendiri.

Untuk memantapk

an lagi struktur sesuatu

bahasa itu. Proses

peminjaman

sebenarnya boleh

mendatangkan

pengukuhan kepada bahasa yang

meminjam. Seterusnya

bahasa tersebut

akan terus berkembang dan hidup

dalam sebarang masa dan keadaan.

UNSUR YANG TELAH DIPINJAM OLEH BAHASA MELAYU

Pertembungan antara penutur yang menggunakan bahasa yang berlainan boleh berlaku dalam hal-

hal seperti di bawah:

Melalui proses peperangan dan

penjajahan politik

Proses perniagaan dan urusan perdagangan.

Melalui hubungan

penjiranan dan persahabatan.

Melalui aspek pendidikan dan penyebaran agama.

JENIS-JENIS PEMINJAMAN

Peminjaman Tulen

Peminjaman Maksud

Peminjaman Kacukan

Peminjaman Pemerian

Peminjaman Perpindahan

Peminjaman Dialek

Peminjaman Kuno

KESAN PEMINJAMAN

Peminjaman unsur bahasa asing dalam bahasa Melayu memberi kesan kepada sesuatu bahasa terutama

apabila berlaku penyesuaian dan perubahan terhadap kosa kata bahasa peminjam. Peminjaman perlu

dikawal kerana peminjaman yang berlebih-lebihan akan mengakibatkan keaslian bahasa peminjam itu

sendiri dan campur aduk struktur akan berlaku.

Pertembungan sesuatu bahasa dengan bahasa yang lain akan mengakibatkan perubahan bunyi atau fonologi,

bentuk kata atau morfologi dan bentuk ayat atau sintaksis. Dalam bahasa Melayu, perubahan fonologi berlaku apabila bahasa Melayu bertembung dengan

bahasa Arab dan bahasa Inggeris.

1.5.2 Bahasa Sumber Kata Pinjaman

PINJAMAN DARIPADA BAHASA SANSKRIT

Pedagang-pedagang India yang datang

berdagang dengan Tanah Melayu menggunakan bahasa Sanskrit. Paling utama ialah golongan pengembang agama Buddha yang datang untuk mengembangkan agama Buddha di

rantau Asia Tenggara ini. Mereka akan menggunakan bahasa Sanskrit.

• Arak• Gangsa• Curiga• Bahara

Perdagangan dan Barangan

•Angsa•Gajah•Serigala•Jelawat

Haiwan dan Margastua

•Selsema•Demam•Kusta

Penyakit

•Desa•Maharaja•Permaisuri•Kota

Kenegaraan

•Bumi•Bayu•Suria•Cahaya

Alam Semula Jadi

•Anggota•Bahu•Muka•Nadi

Bahagian Tubuh Badan

•Bangsa •Dara •Saudara•Isteri

Hubungan Kekeluargaan

•Syurga•Bidadari•Dewa•Sakti

Agama dan Falsafah

•Cempaka•Melati

Bunga dan Tumbuhan

•Asmara•Bencana•Cinta•Dusta

Istilah Abstrak

PINJAMAN DARIpada BAHASA ARAB

Apabila Islam dianuti oleh golongan kerabat istana dan rakyat Melaka,

peminjaman kata-kata Arab mula meresap masuk ke dalam bahasa

Melayu. Semasa Melaka di bawah tampuk pemerintahan Sultan Muzafar

Syah (1446-1459), Islam diletakkan sebagai asas pemerintahannya. Kesannya,

pengaruh bahasa Arab menular masuk bukan sahaja dalam aspek-aspek

keagamaaan, tetapi juga meliputi aspek pentadbiran dan kelimuan.

Melaka menjadi pusat perdagangan di Kepulauan Melayu. Bahasa Melayu pula memainkan peranan utama sebagai bahasa

penyebaran ajaranajaran Islam. Sistem tulisan yang diperkenalkan ialah tulisan Jawi.

Sistem tulisan Jawi pada awalnya menggunakan 30 huruf-huruf Arab, iaiatu

daripada alif sehingga ya. Untuk menampung keperluan lidah Melayu, 5 huruf

lagi diperkenalkan hasil penyesuaian daripada bahasa Parsi, iaitu huruf ca, nga,

pa, ga, dan nya.

• Syak• Ikhlas• Ijtihad• Aib

Berkenaan Fikiran dan Perasaan

• Islam• Iman• Rukun• Malaikat

Agama

• Nahu• Surat• Jahil• Fikir• Huruf• Kertas• BakiIlmu

• Hukum• Hakim• Wilayah• Sultan

Hukuman dan peraturan

• Fitnah• Berkat• Sihat• Kuat

Kelakuan

• Nahas• Roh• Kubur• Darurat

Kejadian

• Haiwan• Insan• Wajah• Wujud

Benda

• Nikah• Muhrim• Syukur• Martabat

Adat Pergaulan Manusia

PINJAMAN DARIpada BAHASA PARSIAgar Ikhtiar Bazar

Pasar Saudagar Syah

Temasya Takhta Andai

PINJAMAN DARIpada BAHASA NUSANTARA

Bahasa Sumatera

• Landai• Teliti• Rapi• Ragu• Malahan• Teuku

Bahasa Jawa dan Sunda

• Rogol• Sumsum• Waras• Sumur• Cerdas• Enak• Obor• Nona

PINJAMAN DARIpada BAHASA CINA

•Bihun•Cincau•Mi•Laici

Makanan

•Candu•Gincu•Kekwa•Tahil

Pakaian dan Barang Dagang

•Nyonya•Samseng•Tauke•Kongsi

Manusia dan Hal Ehwal

•Teko•Beca•Dacing•Loteng

Rumah dan perkakasan

•Congkak•Poh Toa•Cukai

Permainan

PINJAMAN DARIpada BAHASA TAMIL

Ayah Macam Cuci

Kedai Nelayan Tirai

Modal Koko Segala

Pinggan

PINJAMAN DARIpada BAHASA PORTUGIS

Bangku Meja Bendera

Lampu Beranda Gereja

Paderi Pita Sepatu

Nanas Minggu Kemeja

PINJAMAN DARIpada BAHASA BELANDA

Dam Laci Pelekat

Kamar Peluit Rokok

Ongkos Senapang

Sekopong

Duit

PINJAMAN DARIpada BAHASA INGGERIS

Campur tangan Inggeris di negeri-negeri Melayu banyak

membawa kesan kepada kedudukan bahasa Melayu. Bahasa Inggeris dijadikan bahasa rasmi, bahasa

pentadbiran, dan bahasa pengantar bidang pendidikan. Orang yang dapat menguasai bahasa Inggeris akan

mendapat keutamaan. 

Keperluan terhadap ilmu dan desakan zaman yang berubah, menyebabkan banyak perkataan bahasa Inggeris

menyerap masuk ke dalam bahasa Melayu. Pinjaman perkataan daripada bahasa Eropah terutamanya bahasa Inggeris terus berlaku. Hal ini demikian kerana bahasa

Melayu memerlukan istilah sejajar dengan perkembangan semasa, terutamanya dalam bidang sains dan teknologi.

Saman Biro Diploma Aiskrim

Kapten Kek Kelas Muzik

Opera Skru Notis Pensel

Setem Hotel Basikal Bil

Biskut Mesin

KAMI BANGGA MENJADI

SEORANG GURU

..TAMAT..