Topik 4 Asas Neurofisiologi Dalam Kawalan Motor 1

PENGENALAN

Bagaimana dengan pembacaan anda pada topik sebelum ini? Diharapkan anda semua boleh menguasai bidang ini dengan baik. Sekiranya terdapat kekeliruan atau ketidakfahaman, seharusnya anda tidak tunggu lama-lama tetapi terus hubungi tutor anda, sama ada dalam kelas tutorial ataupun perbincangan dalam talian. Pada topik kali ini, kita akan memberi fokus kepada perkara yang berkaitan dengan sistem saraf. Sistem saraf bertanggungjawab untuk proses yang menjadi asas pergerakan persediaan, pelaksanaan dan kawalan.

TTooppiikk

44 Asas

Neurofisiologi dalam Kawalan Motor 1

Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat:

1. Menghuraikan struktur umum neuron dan jenis dan fungsineuron;

2. Mengenal pasti komponen struktur otak yang paling terlibatsecara langsung dalam kawalan pergerakan dan menerangkanfungsi utama mereka.;

3. Menerangkan laluan saraf yang membentuk saluran yang naikdan turun;

4. Menghuraikan jenis tindakan refleks yang berkaitan dengantingkah laku motor; dan

5. Menyatakan fungsi sistem visual dan peranannya terhadappenghasilan lakuan motor.

HASIL PEMBELAJARAN

TOPIK 4 ASAS NEUROFISIOLOGI DALAM KAWALAN MOTOR 1 95

Menurut Coke (2004), sistem saraf boleh dibahagikan kepada dua komponen utama iaitu;

(a) Sistem Saraf Pusat (CNS) yang terdiri daripada otak dan saraf tunjang; dan

(b) Sistem Saraf Periferal (PNS). Menurut Kluka (1999), CNS berfungsi bagi menentukan otot mana yang akan berkontraksi, bila, berapa pantas, sehingga tahap mana dan apakah perubahan daya yang akan berlaku dari semasa ke semasa. Fungsi CNS melibatkan kerjasama otak dan saraf tunjang untuk menghasilkan tingkah laku motor yang diselaraskan dan mahir di mana maklumat deria diintergrasikan, membuat keputusan dan isyarat dijana dan dihantar kepada efektor (otot dan kelenjar) untuk menjalankan tindak balas. PNS terdiri daripada saraf yang memanjangkan dari otak dan saraf tunjang, sekali gus menyediakan hubungan antara badan dan CNS. PNS boleh dibahagikan lagi kepada bahagian iaitu deria sensori atau aferan yang mengesan perubahan dalam persekitaran dan menjalankan impuls saraf dari reseptor pelbagai deria ke arah CNS, dan satu bahagian deria motor atau eferen, yang menghantar impuls dari CNS kepada efektor (rujuk Rajah 4.1).

Rajah 4.1: Komponen utama dalam sistem saraf yang terdiri daripada sistem saraf pusat dan sistem saraf periferal

TOPIK 4 ASAS NEUROFISIOLOGI DALAM KAWALAN MOTOR 196

ASAS NEUROMOTOR KEPADA KAWALAN MOTOR

Sistem saraf adalah bertanggungjawab untuk proses yang menjadi asas gerakan persediaan, pelaksanaan dan kawalan. Ia boleh dibahagikan kepada dua komponen utama iaitu: (a) SSistem saraf pusat

CNS terdiri daripada otak dan saraf tunjang, di mana maklumat deria diintegrasikan, membuat keputusan dan isyarat dijana dan dihantar kepada efektor (otot dan kelenjar) untuk menjalankan tindak balas.

(b) SSistem saraf periferal

PNS terdiri daripada saraf yang memanjangkan dari otak dan saraf tunjang, sekali gus menyediakan hubungan antara badan dan CNS. PNS boleh dibahagikan lagi kepada:

(i) Deria sensori atau aferan yang mengesan perubahan dalam persekitaran dan menjalankan impuls saraf dari reseptor pelbagai deria ke arah CNS; dan

(ii) Satu bahagian deria motor atau eferen yang menghantar impuls dari CNS kepada efektor.

4.1.1 Bahagian Utama Anatomi Sistem Saraf

Rajah 4.2 berikut menggambarkan dua bahagian utama sistem saraf iaitu sistem saraf pusat yang merangkumi otak dan saraf tunjang serta sistem saraf periferal.

4.1

Topik ini banyak mengandungi terminologi. Reka dengan cara anda sendiri, bagaimana terminologi ini mudah diingat.

AKTIVITI 4.1


Rajah 4.2: Bahagian anatomi sistem saraf

Otak adalah kawasan integrasi utama sistem saraf. Di sinilah memori disimpan, pemikiran berlaku, emosi dihasil dan fungsi lain berkaitan otak dan juga kawalan kompleks tubuh badan kita berlaku. Untuk melakukan aktiviti kompleks, otak itu sendiri dibahagikan kepada banyak bahagian dan fungsi. Saraf tunjang mempunyai dua fungsi iaitu:

(a) Konduit bagi laluan saraf otak; dan

(b) Kawasan integrasi untuk mengkoordinasi kebanyakan aktiviti saraf separa sedar.

Contohnya, tindakan refleks tubuh badan atas rangsangan kesakitan dan menegangkan kaki apabila seorang berdiri atas kaki seperti ditunjukkan dalam Rajah 4.3 berikut.


Rajah 4.3: Saraf refleks separa sedar

Sistem saraf periferal pula merupakan satu cabangan rangkaian saraf yang luas sehinggakan tidak ada sebahagian tisu pun di seluruh tubuh badan tanpa penghujung saraf (rujuk Rajah 4.4). Sistem saraf periferal mengandungi jumlah fiber saraf yang besar.

Rajah 4.4: Sistem saraf periferal


Fiber ini mempunyai dua jenis fungsi iaitu:

(a) FFiber aferen: Mentransmisi maklumat sensori ke saraf tunjang dan otak; dan

(b) FFiber eferen: Mentransmisi isyarat motor dari sistem saraf pusat ke periferal, terutamanya ke otot skeletal (Rajah 4.5).

Rajah 4.5: Fiber aferen dan eferen

Apakah urat saraf otak?

Saraf periferal yang lain adalah urat saraf tunjang.

Sebahagian saraf periferal muncul terus dari kawasan basal otak itu sendiri dan menyambungnya ke kepala. Ini dikenali sebagai uurat saraf otak.

Nyatakan dua sistem saraf utama dalam sistem saraf manusia.

SEMAK KENDIRI 4.1


4.1.2 Neuron

Subtopik ini akan menerangkan tentang neuron. Mari kita pelajarinya. Apakah komponen asas sistem saraf?

Neuron dalam sistem nombor saraf dalam berbilion-bilion. Unit yang berfungsi ini berbeza dalam saiz daripada 4 hingga 100 mikron, menyediakan kaedah bagi penerimaan dan penghantaran maklumat menerusi sistem saraf keseluruhan. Neuron terdiri daripada tiga bahagian utama: (a) BBadan sel

Ia terdiri daripada nukleus penting yang mengawal homeostasis neuron. Badan sel yang juga dikenali sebagai soma, merupakan pusat metabolik sel. Ia membekalkan nutrien yang diperlukan untuk mengekalkan hayat keseluruhan neuron.

(b) DDendrit

Ia adalah lanjutan dari badan sel dan ia bertanggungjawab bertanggungjawab bagi penerimaan maklumat dari neuron lain. Neuron mungkin mempunyai tiada dendrit atau sebanyak beribu-ribu dendrit.

(c) AAkson

Akson dipanggil serat saraf, bertanggungjawab untuk penghantaran maklumat dari neuron. Tidak seperti dendrit, hanya ada satu akson bagi setiap neuron, walaupun kebanyakan akson mempunyai banyak cawangan, yang dikenali sebagai kolateral (collaterals). Hujung akson, dipanggil terminal akson, menyediakan stesen geganti (relay) penghantaran isyarat untuk neurotransmiter yang merupakan isyarat kimia yang dipindahkan kepada neuron lain atau otot, dalam hal spesifik kawalan pergerakan. Laluan isyarat saraf sepanjang neuron kepada neuron yang lain berlaku pada satu sinaps iaitu persimpangan antara akson neuron.

Komponen asas sistem saraf ialah sel saraf yang dipanggil nneuron.


4.1.3 Jenis dan Fungsi Neuron

Cara yang paling mudah untuk mengklasifikasikan neuron adalah mengikut fungsinya dari segi menghantar dan menerima maklumat kepada, daripada dan dalam lingkungan sistem saraf pusat. Ada tiga jenis neuron yang berfungsi (Rajah 4.6 untuk ilustrasi contoh jenis neuron) iaitu seperti berikut:

Rajah 4.6: Tiga jenis neuron di mana arah panah menunjukkan arah aktiviti transmisi neural

Sumber: Widmaeir, Raff & Strang (2006) (a) NNeuron sensori

Dalam peranan mereka menerima maklumat daripada pelbagai deria reseptor dalam badan, neuron deria berfungsi sama seperti transduser dalam elektronik di mana mereka menerima isyarat neural dan kemudian menukar kepada isyarat elektrik yang boleh dihantar di sepanjang laluan

Anda mungkin berminat untuk membuat kuiz dalam talian. Layari laman web berikut dan uji pengetahuan anda: http://training.seer.cancer.gov/module_anatomy/unit5_5_quiz_dd_01.html

AKTIVITI 4.2


neural dan diterima oleh CNS. Ciri-ciri unik struktur neuron deria adalah bahawa mereka unipolar iaitu mereka tidak mempunyai dendrit dan akson sahaja. Badan sel dan kebanyakan akson neuron deria dalam sistem saraf periferal, dengan hanya proses pusat akson yang memasuki CNS. Deria reseptor terdiri daripada tiga jenis iaitu:

(i) EEkstroseptor (exteroceptors) Ia berfungsi untuk mengesan rangsangan dari luar badan dan menyediakan maklumat mengenai persekitaran. Ia terletak pada atau hampir dengan permukaan tubuh dan terdiri daripada reseptor yang sensitif terhadap tekanan, sakit, sentuhan, suhu, getaran, pendengaran, penglihatan, bau dan rasa.

(ii) IInteroseptor (interoceptors) Ia berfungsi untuk mengesan rangsangan dari dalam badan dan menyediakan maklumat tentang persekitaran dalaman yang membawa kepada perasaan seperti kelaparan dan loya.

(iii) PProprioseptor (proprioceptor) Proprioseptor yang terletak di otot, tendon, sendi dan telinga dalaman, menyediakan maklumat mengenai kedudukan tubuh dan pergerakan dengan mengesan perubahan dalam ketegangan otot, kedudukan sendi dan keseimbangan.

(b) NNeuron motor

Ada dua jenis neuron motor mempengaruhi kawalan pergerakan iaitu:

(i) NNeuron motor alfa: Ia ditemui terutamanya dalam saraf tunjang. Kadangkala dirujuk sebagai sel tanduk motor, mereka berpunca daripada tanduk saraf tunjang dan mempunyai banyak cawangan dendrit, dan panjang bercabang akson yang menghubungkan secara langsung dengan gentian otot rangka.

(ii) NNeuron motor gama: Ia membekalkan sebahagian daripada otot rangka dipanggil serat intrafusal.

(c) NNeuron perantara

Neuron ini berpunca dan tamat dalam otak atau saraf tunjang. Mereka berfungsi sebagai sambungan antara akson menurun dari otak, dan mereka sinaps pada neuron motor dan akson daripada saraf deria dan saraf tunjang naik ke otak. Dengan kata lain, fungsi utama neuron ini adalah sebagai penghubang antara neuron motor dan neuron sensori.

Fungsi utama neuron adalah menghantar mesej atau impuls dari satu bahagian tubuh badan ke bahagian lain. Mesej atau impuls dialirkan dari neuron ke


neuron melalui proses elektrokimia. Impuls ini ditransmisikan dari satu bahagian tubuh badan ke bahagian lain oleh satu rangkaian dendrit atau badan sel ke akson atau badan sel satu neuron lain yang dipaut bersama melalui neuron. Ini membentuk satu laluan konduksi sistem saraf. Sistem saraf berfungsi melalui rangkaian neuron ini.

4.1.4 Klasifikasi Neuron

Neuron dapat diklasifikasikan kepada tiga iaitu:

(a) NNeuron aferen: Neuron aferen membawa saraf impuls dari reseptor sensori ke saraf tunjang atau otak. Ia juga dikenali sebagai neuron sensori;

(b) NNeuron eferen: Neuron eferen pula mentransmisi impuls dari sistem saraf pusat ke organ efektor iaitu otot dan kelenjar; dan

(c) NNeuron interneuron. Neuron efektor yang melalui otot biasanya dikenali sebagai motoneuron. Interneuron bermula dan menamatkan keseluruhannya di sistem saraf pusat dan lebih 95% neuron sistem saraf adalah jenis ini.

Klasifikasi ini dilakukan dengan tiga kaedah iaitu berdasarkan kepada:

(a) Lokasi;

(b) Fungsi; dan

(c) Struktur: Struktur ini terutama sekali berdasarkan jumlah cabangan fiber dari badan sel. Ia ada tiga jenis iaitu (rujuk Rajah 4.7):

(i) NNeuron unipolar: Dalam neuron unipolar, hanya akson bersambung pada badan sel tanpa dendrit. Neuron unipolar berada di urat saraf tunjang dan kranial, dan membawa isyarat aferen dari reseptor sensori;

(ii) NNeuron bipolar: Neuron ini tidak banyak, cuma berada di dua atau tiga tempat dalam sistem saraf.

(iii) NNeuron multipolar: Jenis neuron yang paling biasa dalam sistem saraf pusat adalah neuron multipolar. Multipolar mempunyai banyak dendrit dan satu akson bercabang dari badan sel. Sel multipolar berada di seluruh sistem saraf.


Rajah 4.7: Tiga jenis neuron

SISTEM SARAF PUSAT, PERIFERAL DAN AUTONOMIK

Sistem saraf merupakan rangkaian tisu yang terdiri daripada neuron. Sel ini adalah saling menyambung antara satu sama lain dalam satu struktur yang kompleks. Ia merupakan konduktor atau penghubung dengan isyarat elektrokimia. Ia juga merupakan penghubung pelbagai rangsangan dalam tisu saraf dan begitu juga menjadi penghubung dari atau ke kebanyakan tisu lain. Oleh itu, neuron menyelaras pelbagai fungsi organisma.

4.2

SEMAK KENDIRI 4.2

1. Nyatakan bahagian-bahagian neuron dan jelaskan secara ringkasfungsi bahagian-bahagiannya.

2. Huraikan secara ringkas fungsi-fungsi neuron.


Sistem saraf biasanya dibahagikan kepada dua, iaitu sistem saraf pusat dan sistem saraf periferal. Sistem saraf periferal pula boleh dibahagikan kepada sistem somatik dan sistem autonomik. Rajah 4.8 memaparkan sistem saraf kita.

Rajah 4:8: Sistem saraf

4.2.1 Sistem Saraf Pusat dan Fungsinya

Apakah fungsi sistem saraf pusat?

Sistem saraf pusat berfungsi sebagai "ppusat arahan" untuk tingkah laku manusia.


Sistem yang amat kompleks ini terdiri daripada otak dan saraf tunjang, membentuk aktiviti pusat integrasi dan organisasi maklumat deria dan motor dalam kawalan pergerakan. Dalam topik ini, perbincangan akan lebih berfokus kepada bahagian yang paling langsung berkaitan dengan kawalan motor yang dikaitkan dengan pembelajaran dan melaksanakan jenis kemahiran motor dan bukannya memberi gambaran anatomi lengkap dan psikologi komponen CNS. (a) OOtak

Komponen struktur otak yang paling terlibat secara langsung dalam kawalan pergerakan adalah seperti yang berikut;

(i) Serebrum;

(ii) Diensefalon (diencephalon);

(iii) Serebelum; dan

(iv) Otak tengah (midbrain). Serebrum dan diensefalon kadangkala dirujuk sebagai otak depan. Lokasi komponen ini, komponen utama mereka dan lain-lain komponen penting ditunjukkan dalam Rajah 4.9 berikut.

Rajah 4.9: Struktur otak dilihat pada bahagian dalam

(b) SSerebrum

Serebrum terdiri daripada dua bahagian, yang dikenali sebagai hemisfera serebrum kanan dan kiri, yang dihubungkan dengan serat saraf yang dikenali sebagai korpus kalosum (corpus callosum). Kedua-dua hemisfera ini diliputi oleh Hemisfera dan dilindungi oleh apa yang biasanya digambarkan dalam gambar-gambar sebagai beralun, berkerunyut, permukaan warna kelabu dipanggil korteks serebral.


Korteks serebral merupakan kawasan eksekutif bagi proses kawalan motor dan menjadi kawasan aktiviti utama dalam proses sensori-motor. Neuron kortikal adalah sama ada sel piramid (berdasarkan bentuk badan sel), yang merupakan sel utama untuk menghantar isyarat saraf daripada korteks kepada bahagian lain CNS atau sel nonpyramidal. Korteks setiap hemisfera terdiri empat lobus atau kawasan yang dinamakan mengikut tulang tengkorak terdekat mereka iaitu:

(a) Lobus hadapan (frontal lobe),

(b) Lobus parietal (parietal lobe);

(c) Lobus osipital (occipital lobe); dan

(d) Lobus temporal (temporal lobe). Korteks sensori motor (sensorimotor cortex) adalah kawasan yang menempatkan berkaitan dengan fungsi deria sensori dan deria motor. Kawasan tambahan korteks yang penting untuk diambil perhatian adalah kawasan penghubung yang terletak bersebelahan dengan setiap kawasan deria tertentu dalam lobus parietal, temporal dan osipital. Istilah penghubung digunakan untuk menggambarkan kawasan ini kerana ia adalah di mana otak "bersekutu" atau menghubungkan bersama-sama, maklumat daripada beberapa kawasan yang berbeza korteks deria. Empat kawasan korteks terutamanya yang terlibat dalam kawalan pergerakan (rujuk Rajah 4.10 yang menunjukkan ini dan lain-lain bidang yang berkaitan untuk mengawal pergerakan serta fungsi deria tertentu) adalah:

Rajah 4.10: Fungsi kawasan korteks serebral

Sumber: Seeley, Stephens & Tate (2005)


(a) KKorteks motor primer Ia terletak di lobus hadapan, mengandungi neuron motor yang menghantar akson ke otot rangka tertentu di seluruh badan. Ia merupakan kawasan projeksi terutamanya dalam permulaan sesuatu pergerakan dan koordinasi pergerakan untuk kemahiran motor halus (fine motor skills).

(b) KKorteks pra-motor

Iaitu anterior kepada korteks motor primer. Ia yang mengawal organisasi pergerakan sebelum pergerakan dimulakan dan penyelarasan rentak semasa pergerakan, sekali gus membolehkan peralihan antara pergerakan untuk kemahiran yang melibatkan pergerakan berurutan dan berulang serta terlibat dalam proses pembelajaran.

(c) KKorteks motor suplimentari

Ia terletak di permukaan medial lobus hadapan bersebelahan dengan bahagian korteks motor primer yang memainkan peranan penting dalam kawalan pergerakan urutan dan dalam penyediaan dan organisasi pergerakan.

(d) LLobus parietal

Ia satu kawasan kortikal penting yang terlibat dalam kawalan pergerakan voluntari. Berdasarkan jumlah hasil penyelidikan, menunjukkan peranannya dalam kawalan aktiviti persepsi dan motor. Ada persetujuan umum bahawa lobus parietal penting terutamanya dalam integrasi penyediaan pergerakan dan proses pelaksanaan dengan berinteraksi dengan:

(i) Korteks pra-motor;

(ii) Korteks motor primer; dan

(iii) Korteks motor suplimentari, sebelum dan semasa pergerakan. Sistem saraf pusat mewakili bahagian paling besar dalam sistem saraf. Ia merangkumi otak dan saraf tunjang. Bersama dengan sistem saraf periferal, ia mempunyai peranan dalam pengawalan tingkah laku. Sistem saraf pusat terdapat di:

(a) Rongga dorsal;

(b) Otak dalam rongga otak; dan

(c) Saraf tunjang dalam rongga tulang belakang.


Sistem saraf pusat diselaputi oleh meninges. Otak juga dilindungi oleh tengkorak dan saraf tunjang pula dilindungi oleh vertebra. Sistem saraf pusat merupakan pusat koordinasi dan pusat penentuan tindak balas kepada impuls-impuls. Fungsi-fungsi sistem saraf pusat boleh dilihat dari: (a) Otak

Fungsi otak adalah seperti:

(i) Menerima input sensori dari saraf tunjang dan juga dari sarafnya sendiri. Contohnya, saraf olfactory dan optik; dan

(ii) Memproses pelbagai input sensori dan menentu serta menyelaraskan tingkah laku motor yang bersesesuaian dengan rangsangan.

(b) Saraf tunjang Fungsi saraf tunjang adalah seperti (rujuk Rajah 4.11):

(i) Mengalirkan maklumat sensori dari sistem saraf periferal sama ada somatik atau autonomik ke otak;

(ii) Mengalirkan maklumat motor dari otak ke pelbagai efektor seperti otot skeletal, kardiak dan licin, begitu juga ke kelenjar; dan

(iii) Berfungsi sebagai pusat refleks minor.

Rajah 4.11: Sistem saraf pusat


4.2.2 Sistem Saraf Periferal dan Fungsinya

Sistem saraf periferal mengandungi semua fiber saraf yang memasuki atau meninggalkan pangkal otak dan saraf tunjang yang merupakan reseptor sensori untuk anggota badan dan organ. Tidak seperti sistem saraf pusat, sistem saraf periferal tidak dilindungi oleh tulang dan terdedah kepada toksin dan kecederaan. Sistem saraf periferal adalah dibahagikan kepada dua sistem saraf iaitu:

(a) Sistem saraf somatik; dan

(b) Sistem saraf autonomik. Sistem saraf periferal mengandungi 31 pasang urat saraf tunjang yang berasal daripada vertebra iaitu 12 pasang urat saraf otak dari stem otak dan 31 pasang urat saraf tunjang iaitu lapan servikum, 12 toraks, lima lumbar, lima sakrum dan satu kaudal (rujuk Rajah 4.12).

Rajah 4.12: Sistem saraf periferal


Sekali lagi diingatkan bahawa sistem saraf periferal dibahagikan kepada sistem saraf somatik dan sistem saraf autonomik. Sistem saraf somatik bertanggungjawab untuk mengkoordinasi pergerakan tubuh badan dan juga untuk menerima rangsangan luaran. Ia merupakan sistem yang mengawal aktiviti yang di bawah kawalan sedar. (a) Sistem saraf somatik

Sistem saraf somatik merupakan sebahagian daripada sistem saraf periferal yang mengawal pergerakan voluntari badan melalui aksi otot skeletal dan penerimaan rangsangan luaran yang membolehkan tubuh badan sentiasa berhubung dengan persekitarannya seperti sentuhan, pendengaran dan penglihatan. Sistem ini merangkumi semua neuron yang bersambung dengan otot, kulit dan organ deria. Sistem saraf somatik adalah terdiri daripada saraf aferen yang menerima maklumat dari sumber luaran dan menghantarkannya ke otak. Saraf eferen pula bertanggungjawab untuk menerima komunikasi otak seperti penguncupan otak. Sistem saraf somatik memproses maklumat sensori dan mengawal semua sistem muskular voluntari dalam tubuh badan kecuali arka refleks. Mari kita lihat contoh saraf aferen dan eferan pada Rajah 4.13 berikut.

Rajah 4:13: Contoh saraf aferen dan eferen

(b) SSistem saraf autonomik

Sistem saraf autonomik adalah sebahagian daripada sistem saraf periferal yang berfungsi sebagai sistem kawalan penyelenggaraan homeostasis dalam tubuh badan. Aktiviti penyelenggaraan ini adalah dijalankan tanpa kawalan sedar. Sistem saraf autonomik juga bertanggungjawab ke atas kadar nadi, penghadaman, kadar respirasi, pengeluaran air liur, perpeluhan, kawalan diameter anak mata, mikturisi dan rangsangan seksual.


Sistem saraf autonomik pula dibahagikan kepada bahagian:

(i) SSimpatetik Sistem saraf simpatetik bertindak balas kepada bahaya dan tekanan yang akan menimpa dan juga bertanggungjawab untuk meningkatkan kadar nadi dan tekanan darah seseorang. Ia juga bertanggungjawab atas perubahan fisiologikal dan emosi dengan peningkatan adrenalin dalam sistem itu.

(ii) PParasimpatetik Sistem saraf parasimpatetik pula dapat dilihat fungsinya dengan lebih nyata semasa kita berehat atau dalam keadaan relaks. Ia bertanggungjawab untuk konstruksi anak mata, penurunan kadar nadi, pengembangan salur darah dan perangsang sistem penghadaman dan genito-urinari.

(iii) EEnterik Fungsi sistem saraf enterik pula adalah untuk menguruskan semua aspek penghadaman dari esophagus ke perut, usus kecil dan kolon.

Kebanyakan aksinya adalah involuntari dan sebahagian fungsi sistem saraf autonomik berfungsi seiringan dengan keadaan sedar seperti bernafas. Komponen utama sistem saraf autonomik adalah sistem sensori, sistem motor; yang terdiri daripada sistem saraf parasimpatetik, sistem saraf simpatetik dan sistem saraf enterik (rujuk Rajah 4.14).

Rajah 4.14: Sistem saraf autonomik


Fungsi sistem saraf simpatetik dan parasimpatetik secara umumnya bertentangan antara satu sama lain. Bahagian simpatetik bertanggungjawab ke atas aksi yang memerlukan tindak balas segera. Sementara bahagian parasimpatetik pula bertanggungjawab ke atas aksi yang tidak memerlukan tindak balas segera. Kita dapat membuat tanggapan bahawa bahagian simpatetik adalah perlu dalam mod lawan atau lari (fight or flight) dan bahagian parasimpatetik pula sewaktu rehat dan hadam (rest and digest). Fungsi lain adalah seperti: (i) SSistem saraf simpatetik

Berikut adalah fungsinya:

Mengalirkan pengaliran darah dari saluran gastro-intestinal dan kulit melalui vasokonstriksi;

Pengaliran darah ke otot skeletal;

Mengembangkan bronkiol paru untuk membolehkan pertukaran oksigen yang lebih banyak di alveolar;

Meningkatkan kadar nadi dan penguncupan sel kardiak (myocytes) untuk menyediakan satu mekanisme untuk meningkatkan pengaliran darah ke otot skeletal; dan

Mengembangkan anak mata dan merehatkan kanta mata untuk membolehkan cahaya masuk.

(ii) SSistem saraf parasimpatetik

Fungsi sistem saraf ini adalah:

Mengembangkan salur darah yang menghala ke saluran gastro-intestinal untuk meningkatkan pengaliran darah;

Menguncupkan diameter bronkiolar apabila keperluan oksigen berkurangan;

Menguncupkan anak mata dan kanta; dan

Merangsang pengeluaran air liur dan meningkatkan peristalsis. (iii) SSistem saraf enterik

Berikut merupakan fungsi sistem saraf enterik:

Mengawal sistem gastro-intestinal; dan

Mengkoordinasi refleks.


KAWALAN NEURAL DALAM PERGERAKAN VOLUNTARI

Melaksanakan kemahiran motor biasanya bermula dengan tujuan yang diperoleh secara kognitif berdasarkan kepada arahan keadaan atau keperluan seseorang. Jika seseorang itu perlu untuk sebuah bilik di mana bilik tersebut berada di tingkat atas, situasi dan keperluan ini memerlukan dia berjalan menaiki tangga. Perlaksanaan pergerakan hasrat ini memerlukan banyak aktiviti neuropisiologi yang melibatkan interaksi koperatif struktur sistem saraf pusat yang banyak di samping komponen sistem sensori-persepsi dan sistem saraf periferal. Interaksi ini berlaku secara hiraki dan selari, seperti secara konseptual yang diilustrasikan dalam Rajah 4.15 dan Jadual 4.1.

Rajah 4.15: Rajah menunjukkan konseptual organisasi hiraki sistem saraf yang mengawal

pergerakan voluntari Sumber: Widmaeir, Raff & Strang (2006)

4.3


Jadual 4.1: Konseptual Hierarki Kawalan Motor kepada Pergerakan Voluntari

Hierarki Kawalan Motor

Fungsi Struktur

Pusat tertinggi Membentuk pelan yang kompleks berdasarkan niat dan berkomunikasi individu dengan peringkat pertengahan melalui "arahan neuron"

Kawasan yang terlibat dengan memori dan emosi

Kawasan motor tambahan.

Korteks penggabung. Semua struktur ini menerima dan mengaitkan input daripada struktur otak yang lain

Peringkat pertengahan

Menukar pelan yang diterima daripada peringkat tertinggi untuk beberapa program motor yang lebih kecil, yang menentukan corak pengaktifan neural yang diperlukan untuk melaksanakan pergerakan. Program ini dipecahkan ke subprogram yang menentukan pergerakan sendi individu. Program dan subprogram dihantar menerusi laluan menurun ke peringkat kawalan terendah

Korteks sensori motor

Serebelum

Bahagian nukleus basal

Sebahagian nukleus brainstem

Peringkat terendah

Menentukan ketegangan otot tertentu dan sudut sendi tertentu pada masa tertentu diperlukan untuk melaksanakan program dan subprogram yang dihantar dari peringkat kawalan pertengahan

Tahap tangkai otak (brainstem) atau saraf tunjang dari mana motor neuron keluar

Walaupun rajah organisasi memaparkan model struktur berhierarki, banyak fungsi struktur yang diterangkan dalam jadual dilaksanakan secara selari, yang bermaksud ia berlaku pada masa yang sama bukannya sebagai urutan peristiwa. Salah satu ciri penting daripada rajah ini adalah gambaran pengagihan pelbagai struktur otak yang terlibat daripada niat awal untuk melaksanakan kemahiran sehingga inervasi neural otot yang dikaitkan dengan penghasilan pergerakan yang diperlukan untuk melaksanakan kemahiran. Jelas sekali, pelbagai aktiviti neural yang kompleks menjadi asas prestasi aktiviti tingkah laku yang kelihatan mudah.


Sistem saraf manusia adalah terdiri daripada sistem saraf pusat dan sistem

saraf periferal.

Otak merupakan kawasan integrasi utama sistem saraf. Di sini memori disimpan, pemikiran berlaku, emosi dihasilkan dan juga tubuh badan dikawal.

Saraf tunjang berfungsi sebagai konduit bagi laluan saraf otak dan kawasan integrasi untuk mengkoordinasi aktiviti saraf separa sedar.

Sistem saraf periferal merupakan satu rangkaian saraf yang luas.

Fiber aferen menghantar maklumat sensori ke saraf tunjang dan otak.

Fiber eferen menghantar isyarat motor dari sistem saraf pusat ke periferal.

Sistem saraf adalah terdiri daripada sel.

Neuron menerima dan menghantar impuls.

SEMAK KENDIRI 4.3

1. Huraikan secara ringkas fungsi-fungsi sistem saraf pusat dan sistemsaraf periferal.

2. Sistem saraf autonomik merupakan sebahagian daripada sistemsaraf periferal. Huraikan secara ringkas fungsinya.

Uji kefahaman anda melalui kuiz dalam talian seperti laman web berikut http://training.seer.cancer.gov/module_anatomy/unit5_5_quiz_mc_01.html http://www.betterhealth.vic.gov.au/bhcv2/bhcarticles.nsf/pages/Quiz_do_youunderstand_your_nervous_system?Open

AKTIVITI 4.3


Neuron terdiri daripada tiga bahagian: badan sel atau soma, dendrit dan akson.

Badan sel merupakan pusat metabolik sel.

Kebanyakan badan sel neuron adalah terdapat dalam otak dan saraf tunjang, yang membentuk sistem saraf pusat.

Setiap neuron boleh mempunyai satu atau ribuan dendrit yang bercabang keluar dari badan sel. Ia merupakan bahagian reseptor utama neuron iaitu kebanyakan isyarat yang akan ditransmisikan oleh neuron disalurkan melalui dendrit.

Dendrit setiap neuron biasanya menerima isyarat daripada ribuan titik kontak dengan neuron lain. Iaitu semua maklumat yang diterima daripada neuron lain tiba di dendrit dan badan sel. Titik ini dikenali sebagai sinaps.

Setiap neuron mempunyai satu akson tetapi mempunyai banyak cabang yang dikenali sebagai fiber kolateral.

Akson menyalurkan isyarat saraf ke sel saraf lain dalam otak atau saraf tunjang atau ke otot dan kelenjar dalam bahagian periferal tubuh badan.

Mesej atau impuls disebarkan dari neuron ke neuron melalui proses elektrokimia.

Neuron dapat diklasifikasikan kepada neuron aferen, eferen dan interneuron.

Neuron boleh dibahagikan kepada tiga jenis iaitu:

Unipolar;

Bipolar; dan

Mulitipolar.

Sistem saraf pusat mewakili bahagian paling besar dalam sistem saraf. Ia merangkumi otak dan saraf tunjang.

Sistem saraf pusat merupakan pusat koordinasi dan pusat penentuan tindak balas kepada impuls.

Sistem saraf periferal mengandungi semua fiber saraf yang memasuki atau meninggalkan pangkal otak dan saraf tunjang dan merupakan reseptor sensori untuk anggota badan dan organ.


Sistem saraf somatik merupakan sebahagian daripada sistem saraf periferal yang mengawal pergerakan voluntari badan melalui aksi otot skeletal dan penerimaan rangsangan luaran yang membolehkan tubuh badan sentiasa berhubung dengan persekitarannya seperti sentuhan, pendengaran dan penglihatan.

Sistem saraf autonomik adalah sebahagian daripada sistem saraf periferal yang berfungsi sebagai sistem kawalan penyelenggaraan homeostasis dalam tubuh badan.

Komponen utama sistem saraf autonomik adalah sistem sensori, sistem motor yang terdiri daripada sistem saraf parasimpatetik, sistem saraf simpatetik dan sistem saraf enterik.

Akson

Badan sel

Bipolar

Dendrit

Fiber aferen

Fiber eferen

Fiber kolateral

Interneuron

Konduksi

Neuroanatomi

Neuron

Motoneuron

Multipolar

Refleks

Reseptor

Saraf tunjang

Sinaps

Sistem saraf

Sistem saraf autonomik

Sistem saraf enterik

Sistem saraf parasimpatetik

Sistem saraf periferal

Sistem saraf pusat

Sistem saraf simpatetik

Sistem saraf somatik

Transmisi

Unipolar

Urat saraf otak

Urat saraf tunjang


Fox, E. L. (1989). The physiological basis of physical education and athletics

(4th ed.). Iowa, IA: Wm. C. Brown.

Kluka, D. A. (1999). Motor behavior from learning to performance. Englewood, CA: Morton.

Magill, R. A. (2007). Motor learning and control: Concepts and applications (8th ed.). New York, NY: McGraw-Hill.

Sage, G. H. (1984). Motor learning and control: A neuropsychological approach. Iowa, IA: Wm. C. Brown.

Schmidt, R. A. (1988). Motor control and learning: A behavioural emphasis (2nd ed.). Illinois, IL: Human Kinetics.

Schmidt, R. A. (2004). Motor learning and performance (3rd ed.). US: Human Kinetics.

Seeley, R. R., Stephens, T. D., & Tate, P. (2005). Essentials of anatomy and physiology (5th ed.), p. 222, New York, NY: McGraw-Hill. dalam Magill (2011).

Widmaeir, E. P., Raff, H., & Strang, K. T. (2006). Vanders human psychology: The mechanisme of body function (10th ed.). p. 325. New York, NY: McGraw-Hill. dalam Magill (2011).

Topik 4 Asas Neurofisiologi Dalam Kawalan Motor 1

Documents

Transcript of Topik 4 Asas Neurofisiologi Dalam Kawalan Motor 1