Tugasan Stilistik Rafidah

7/25/2019 Tugasan Stilistik Rafidah

1/14

HBML3403 :LINGUISTIK DAN SOSIOLINGUISTIK

1.0 PENGENALAN

Umumnya telah diperakui bahawa ilmu linguistik telah berkembang dengan

begitu pesat sekali. Bidang atau ilmu linguistik ini merupakan suatu bidang yang telah

begitu lama dikaji oleh ramai pengkaji bahasa, bukan sahaja di Negara kita malah di

serata dunia. Ini adalah kerana pengkajian berkaitan dengan bidang linguistik ini adalah

begitu penting sejak dahulu lagi. Jadi, tidak hairanlah jika bidang ini telah dijadikan

sebagai subjek utama dan diajar disemua peringkat pengajian samada peringkat sekolah

mahupun di peringkat pengajian tinggi. Biarpun pada masa kini bidang sains dan

teknologi telah diberikan perhatian yang lebih mendalam oleh pihak kerajaan, namun

begitu bidang linguistik ini masih terus diberikan perhatian supaya ianya dapat

mengimbangi keperluan rohaniah di kalangan masyarakat.

Akibat daripada perkembangan tersebut juga, aspek-aspek lain yang berkaitan

dengan bidang kajian bahasa turut sama berkembang. Kajian ini dilakukan tidak sahaja

tertumpu kepada satu aspek semata-mata tetapi berkembang dengan lebih meluas

meliputi bidang atau aspek-aspek di luar bahasa yang berkait rapat dengan penggunaan

bahasa dan juga kehidupan manusia itu sendiri.

Ilmu linguistik ini pada asasnya merujuk kepada bahasa seara umum seperti

mana pandangan yang dikemukakan oleh !erdinand de "aussure #$%&'(, di mana beliau

merumuskan ilmu linguistik ini tidak hanya meneliti salah satu langue sahaja tetapi

ianya merangkumi bahasa seara umum. "elain daripada bersi)at umum, ianya juga

dikatakan sebagai ilmu pengetahuan spesi)ik iaitu bidang kajian linguistik ini

mempunyai sistem yang teratur bagi merealisasikannya sebagai salah satu bidang ilmu

yang dipelajari. Ianya juga dikaitkan dengan )akta dan data yang dapat diuji

kesahihannya oleh mereka yang berkelayakan.

Berdasarkan kepada keperluan tersebut maka ilmu linguistik ini dapat

dirumuskan pembahagiannya kepada beberapa jenis berdasarkan kepada sistem atau

disiplin yang berhubungan dan ianya pula menjadi tumpuan para penyelidik dan

1


2/14


pengkaji bahasa terhadap bahasa yang dikaji atau diselidiki dan salah satu daripadanya

ialah kajian stilistik.

2.0 KONSEP DAN DEFINISI KAJIAN STILISTIK

Bahasa, sejak dari awal kewujudannya memang sudah mempunyai apa yang

dinamakan gaya untuk bahasa itu sendiri. Ini disebabkan setiap penguapan yang tidak

lurus atau teratur seperti yang biasa digunakan oleh masyarakat merupakan gaya. Ini

berbe*a dengan bahasa yang teratur atau dikatakan bahasa standard itu yang digunapakai

untuk berakap atau menulis. +aka disitu timbullah berbagai maam ragam serta

kelainan gaya dan ianya membe*akan gaya tertentu di antara satu sama lain.

"tilistik merupakan gaya bahasa yang merujuk kepada jenis teknik atau kaedah

dalam kajian linguistik tertentu terhadap bahasa yang digunakan dalam uapan awam

oleh masyarakat seperti bahasa undang-undang, agama, perdebatan, sains, sastera atau

bahasa perhubungan sosial yang berbe*a seperti mana yang dinyatakan oleh aid

rystal #$/%&(.

Stylistics in its most general sense refers to the application of

linguistic techniques to the study of particular kinds of language current

within a given community, such as the language of science, of law, of

religion, of debate, or of literature, or the language of different sosial

classes.

"tilistik adalah berasal daripada bahasa Inggeris iaitu 0style1 yang bermaksud

gaya. +enurut Abdullah 2assan #$//3(, beliau mende)inisikan stilistik sebagai ilmu

tentang stail atau gaya yang dihubungkan dengan pemakaian atau penggunaan bahasa.

Ianya memberi )okus dan penekanan terhadap aspek kebahasaan. Ilmu stilistik tersebut

munul dalam bidang linguistik dan diperluaskan lagi dalam bidang kesusateraan yang

menggunakan bahasa sebagai sebagai wahana penguapan. Kesan daripada penerapan

2


3/14


berdasarkan disiplin linguistik maka tererminnya ilmu gaya yang membe*akan gaya

sastera dan bukan sastera.

Kamus 4inguistik 5disi Ketiga mende)inisikan stilistik sebagai ilmu yang

menyelidiki bahasa yang dipergunakan di dalam karya sastera atau ilmu yang bersi)at

interdisiplin antara linguistik dan kesusasteraan atau penerapan linguistik pada penelitian

gaya bahasa itu sendiri. Bagi Kamus ewan 5disi Ketiga, stilistik dinyatakan sebagai

kajian tentang teknik penggunaan gaya bahasa seara yang berkesan di dalam penulisan

yang berkaitan dengan tail atau gaya bahasa khasnya. +anakala menurut Kamus 6a1ba

pula, stilistik dide)inisikan sebagai suatu kajian mengenai teknik atau tataara

penggunaan gaya bahasa yang mantap serta seara yang lebih berkesan di dalam sesuatu

bentuk penulisan.

Konsep stilistik atau dinamakan juga kajian bentuk boleh dibahagikan kepada

dua perkara yang berbe*a iaitu 7

i. Kajian tentang kelainan bahasa yang mengandungi pelbagai bentuk gaya

bahasa seperti pengulangan, penyirnaan, perbandingan, pertautan dan

pertentangan. Ianya juga merangkumi peribahasa, sindiran dan gaya

retorik.

ii. 8emakaian bahasa iaitu termasuk segala yang menakupi dalam bidang

linguistik seperti )onologi, mor)ologi, sintaksis dan semanti.

Rajah 1.09 Gambarajah Kajian Stilistik

3

St!"t#

Kajian tentangkelainan bahasa

Kajian tentangpemakaian bahasa


4/14


"elain daripada itu, stilistik juga merupakan satu bentuk disiplin yang mengkaji

iri-iri yang berbe*a mengenai linguistik yang berlaku di dalam kelompok sosial

masyarakat di mana kelompok sosial ini dibe*akan oleh bidang pekerjaan atau kelas

sesuatu masyarakat itu sendiri. Namun begitu, pada asasnya stilistik lebih merujuk

kepada kajian mengenai bahasa literari sesuatu masyarakat yang lebih keil atau

komuniti dengan menggunakan kaedah linguistik yang banyak digunakan untuk

menghuraikan tingkah laku bentuk-bentuk bahasa tulisan yang digunakan oleh

pengarang di dalam karya-karya deskripti) ataupun karya kesusasteraan mereka.

Bentuk bahasa tulisan atau gaya bahasa biasanya banyak digunakan di dalam

karya kesusasteraan. Berdasarkan jenis bahasa ini jugalah, maka kajian stilistik

digunakan dalam usaha menari jalan keluar bagi menghuraikan perhubungan antara

bentuk penguapan dengan maksud yang dibawa olehnya.

"ebelum adanya stilistik, kajian terhadap teks sastera dilakukan seara tradisional

di mana ianya hanya terbatas pada kelainan bahasa dalam hubungan dengan kehendak

tatabahasa termasuklah kelainan yang bersi)at )iguratie seperti penggunaan peribahasa,

bahasa kiasan, ungkapan dan sebagainya. engan adanya kajian stilistik ini, ianya telah

dianggap lebih objekti) dan sainti)ik di mana kajian tersebut meliputi kajian teks sastera

bukan sahaja dari sudut kebahasaan tetapi juga merangkumi isi yang disampaikan

dengan penggunaan bahasa itu.

"eara ringkasnya, konsep stilistik iaitu kajian stail atau gaya merupakan kajian

yang mengkaji segala kemungkinan gaya kesusasteraan untuk menilai dan mendapat

segala ke)ahaman sebenar mengenai sesebuah karya teks kesusasteraan. 8endekatan

terhadap kajian teks sastera meninggalkan ara pendekatan yang lebih subjekti) dan

memasuki ara baru yang lebih objekti) dan sainti)ik dengan penggunaan kajian stilistik.

Ini bermakna, segala bentuk hubungan yang menimbulkan kelainan pada gaya bahasa,

baik gaya indiidu atau implikasi lain yang melibatkan kelahiran sebuah hasil sastera

telah diperhatikan dan diberikan saluran kajian yang khusus.

4


5/14


3.0 KONSEP DAN DEFINISI GA$A BAHASA

+enurut Nik 2assan Basri #:33'(, gaya bahasa ialah ragam bahasa yang seringdigunakan di dalam bentuk penulisan, lisan atau ara pemakaian bahasa di dalam

sesebuah karya atau susunan kata, )rasa dan ayat yang digunakan oleh seseorang penulis

atau pengarang dalam usaha untuk melengkapkan tema dan persoalan dan sebagainya di

dalam hasil karya mereka. ;erdapat lima kelompok utama gaya bahasa iaitu gaya bahasa

pengulangan, gaya bahasa penyirnaan, gaya bahasa perbandingan, gaya bahasa pertautan

dan gaya bahasa pertentangan. Aspek gaya bahasa adalah amat penting bagi menjadikan

sesebuah karya itu lebih menarik dengan penggunaan gaya bahasa yang pelbagai.


6/14


ontoh meta)ora yang selalu digunakan oleh penulis dalam karya mereka,

antaranya ialah 9

i. +atahari disi)atkan sebagai raja siang.ii. Jinak-jinak merpati

iii. ;unas harapan

i. 4embah duka

. 4autan api

Namun begitu, ada juga bentuk meta)ora yang membawa persamaan

antara meta)ora itu sendiri dengan perumpamaan, antaranya 9

i. 2arapkan pagar, pagar makan padiii. Belakang parang kalau diasah lagikan tajam, ini pula otak

manusia.

iii. Biar mati anak, jangan mati adat

3.2 P%("')aa"

8ersona)ikasi yang berasal daripada bahasa =unani iaitu 0prosopopoeia1

ialah perlambangan bagi si)at-si)at manusia yang diberikan kepada benda yang

tidak bernyawa atau sesuatu yang abstrak. Antara ontoh-ontoh persona)ikasi

yang sering kita temui dalam hasil karya penulis ialah 9

i. aun nyiur melambai-lambai.

ii. Bulan tersenyum manis padaku

iii. Angin malam membisik kata rindu padaku

3.3 S*+'!#

"imbolik merupakan salah satu gaya bahasa perbandingan di mana gaya

bahasa tersebut membawa erti memindahkan si)at seseorang atau sesuatu kepada

yang lain, atau melukiskan sesuatu dengan menggunakan benda-benda atau

perkara seperti lambing atau symbol-simbol yang tertentu, antaranya 9

i. 4intah darat

6


7/14


ii. Kambing hitam

iii. Kaki bangku

3.4 E,-h*"*a

5uphimisma merupakan gaya bahasa perbandingan yang memperhalusi

sesuatu kata-kata atau uapan samada kata-kata yang kasar, luu, luah dan

sebagainya supaya pembaa atau pendengar melihat kata-kata tersebut dalam

bentuk yang lembut, halus dan lebih sopan. ontohnya ialah9

i. +inta diri sebentar ii. 2ilang akaliii. ipersilakan duduk

i. Kemaluan

. 2ubungan jenis

3. P%(-(a"%

8eriprase juga merupakan gaya bahasa perbandingan bagi penghuraian, di

mana satu kata yang ditukarkan dengan kata-kata lain yang lebih panjang tetapi

masih membawa maksud atau erti yang sama dan sesuai dengan kata yang

hendak digantikan itu. ontoh periprase, antaranya ialah 9

i. Ketika sang suria menunjukkan dirinya menggantikan pagi-pagi.

ii. "uria merangkan melabuhkan tirainya menggangtikan malam.

4.0 KONSEP DAN DEFINISI GA$A BAHASA PERTENTANGAN


8/14


4.1 P(a/'#"

8radoks adalah antara gaya bahasa pertentangan yang terdapat dalam

bahasa +elayu. Ianya merupakan satu orak gaya yang bertentangan dengan

kata-kata atau maksud dalam satu kalimat. ontoh bagi pradoks ialah 9

i. "enyuman dalam tangisan di mana kebiasaannya seseorang yang

tersenyum tidak menangis dan begitu juga sebaliknya.

ii. +arah dalam sayang

iii. Beni tapi rindu.

4.2 A)tth%"%

"atu lagi bentuk gaya bahasa pertentangan ialah antithese iaitu gaya yang

mempertentangkan paduan bagi dua patah perkataan yang berlawanan sertinya

bagi setiap perkataan tersebut. ontohnya ialah 9

i. 2itam putih

ii. ;ua mudaiii. Jantan betina

4.3 O,-a"

>upasi ialah gaya bahasa pertentangan yang mengandungi suatu

bantahan atau tentangan yang tidak dipersetujui tetapi tetap di uba

membentangkannya sebagai diketahui oleh umum. Namun begitu, waalaupun

umum telah mengetahuinya tetapi ianya tetap juga ditonjolkan bagi menimbulkan

kepuasan pihak yang menyampaikannya. ontoh terbaik bagi oupasi adalah

seperti berikut 9

i. Amaran oleh Kerajaan +alaysia. +erokok membahayakan

kesihatan.ii. ilarang menjaja di kawasan ini.

8


9/14


4.4 K')t(a/#"'

Kontradiksio merupakan gaya bahasa pertentangan yang membawa

maksud satu gaya yang memperlihatkan pertentangan dengan apa yang sudah

diperkatakan atau ditegaskan terlebih dahulu. ontoh bagi gaya kontradiksio

ialah9

i. 4elaki itu kelihatan baik tetapi sebenarnya kejam.

ii. +alam ini sungguh sepi, hanya kedengaran bunyi anjing

menyalak bersahutan.

.0 KONSEP DAN DEFINISI GA$A BAHASA PEN$IRNAAN


10/14


.0 HURAIAN RINGKAS ASPEK GA$A BAHASA DALAM PUISITRADISIONAL

"alah satu genre puisi tradisional yang terdapat dalan Antologi 2arga ?emaja 9

;eks Komsas ;ingkatan 5mpat ialah "eloka 5mak "i ?andang. "eloka berbentuk bebas

ini mengisahkan emak "i ?andang yang sangat baik hati. ia dengan rela hati memasak

makanan untuk menjamu pedagang atau orang dagang yang tidak dikenalinya. Kebaikan

emak "i ?andang ini tiada tolok bandingnya sehinggakan beliau sanggup untuk

meruntuhkan rumahnya jika tidak berkayu untuk memasak semata-mata untuk melayan

tetamunya. Namun begitu, emak "i ?andang terlupa untuk menjaga keluarga dan

anaknya sendiri sehinggakan emak "i ?andang terpaksa menanggung hutang yang

banyak kerana kehabisan beras akibat menjamu atau melayan tetamunya. 8enderitaan ini

terpaksa ditanggung emak "i ?andang kerana padi yang ditanamnya langsung tidak

menjadi.

;ema puisi tradisional ini adalah mengenai sikap masyarakat yang terlalu

mengagungkan orang luar berbanding ahli keluarganya sendiri manakala persoalan

seloka ialah 9

i. ?asional ketika melakukan sebarang tindakanii. 8emba*iran yang perlu dielakkan

iii. ;anggungjawab ibu terhadap keluarga terutamanya anak.

"elain tema dan persoalan, terdapat juga nilai-nilai yang ditonjolkan oleh penulis

dalam "eloka 5mak "i Andang iaitu 9

i. Nilai kebijaksanaan di mana seseorang perlu bijaksana

menggunakan akal )ikiran dalam melakukan sesuatu tindakan.ii. Nilai bertanggungjawab di mana seorang ibu harus mempunyai

rasa tanggungjawab terhadap kebajikan anak-anak sendiri.

iii. Nilai berbudi pula ialah saranan supaya kita hendaklah berbudi

kepada semua orang tetapi hendaklah jangan berlebih-lebihan atau

berpada-pada sahaja.

10


11/14


+anakala pengajaran yang boleh kita perolehi daripada puisi tradisional bertajuk

"eloka 5mak "i Andang pula ialah 9

i. Kita sebagai manusia yang hidup berkeluarga janganlah melebih-

lebihkan orang luar dan tidak mengabaikan ahli keluarga sendiri

terutamanya anak-anak agar setiap kehidupan kita menjadi lebih

harmoni.

ii. "etiap daripada kita hendaklah menggunakan akal )ikiran yang

waras dan rasional dalam melakukan sebarang tindakan agar

tindakan yang kita lakukan tidak membawa kesan yang buruk

kepada kita dan keluarga.iii. Kita digalakkan memberi layanan yang baik kepada tetamu tetapi

layanan yang diberikan itu juga biarlah berpada-pada supaya tidak

nanti berlakunya pemba*iran sehingga mendatangkan kesan yang

tidak baik kepada diri kita sendiri.

alam puisi tradisional "eloka 5mak "i ?andang yang diterbitkan dalam

Antologi 2arga ?emaja 9 ;eks Komsas ;ingkatan 5mpat ini terdapat enam bentuk gaya

bahasa yang digunakan oleh penulis untuk dihuraikan. Antara gaya bahasa yang

digunakan dalam puisi tradisional itu ialah 9

i. Ansonansi iaitu pengulangan huru) oal yang sama iaitu a, e, i, o, u di

dalam satu baris. alam "eloka 5mak "i ?andang ini ansonansinya ialah

0a1 iaitu Anak pulang kelaparanyang telah diulangkan sebanyak enam

kali.

ii. Alitersi ialah pengulangan huru) konsonan yang sama selain daripada

huru) oal a,e,i,o,u di dalam satu baris. Aliterasi dalam puisi tradisional

ini merujuk kepada pengulangan huru) 0k1 yang merujuk kepada Anak

dipangku diletakkantelah diulang-ulang sebanyak empat kali.

iii. "inko) pula merupakan pengguguran bunyi, suku kata, huru) sisip atau

suku kata sisip perkataan atau pewujudan kata-kata ringkas yang terhasil

akibat penghilangan huru) atau suku kata daripada perkataan yang asal.

+erujuk kepada puisi tradisional "eloka 5mak "i ?andang, perkataan

11


12/14


0tak1 di dalam ayat pada baris ke-% iaitu #$eras habis padi tak "adi%

merupakan gaya bahasa sinko).

i. Ana)ora ialah pengulangan kata di baris depan. ontoh ana)ora yang

terdapat dalam puisi tradisional ini ialah pengulangan kata 0Anak1 seperti

ontoh yang ditunjukkan di bawah ini.

Anakpulang kelaparanAnak di pangku diletakkan

. "elain daripada itu, peribahasa juga digunakan sebagai salah satu gaya

bahasa yang boleh ditemui di dalam puisi tradisional ini. 8eribahasa

seara ringkasnya menurut 6a1ba ialah susunan kata-kata yang pendek

dengan makna yang luas, mengandungi kebenaran, sedap didengar danbijak perkataannya. Unsur peribahasa yang digunakan di dalam puisi

tradisional ini ialah Kera di hutan disusui yang membawa maksud

mengutamakan orang lain lebih daripada keluarga sendiri.

i. 2iperbola juga digunakan sebagai gaya bahasa dalam penulisan puisi

tradisional "eloka 5mak "i Andang. 2iperbola seara ringkasnya

membawa maksud gaya bahasa yang mengandungi pernyataan yang

bersi)at melebih-lebih bertujuan menekankan atau memperhebatkan

kesan serta pengaruhnya. Tiada kayu rumah diruntuhkan merupakan

hiperbola yang ditunjukkan di dalam puisi tradisional ini.

.

.0 PENUTUP

"eara keseluruhannya pengertian linguistik boleh kita rumuskan sebagai satu

bidang yang memerlukan kajian yang mendalam serta teliti. 8enekanan khusus sangat

diperlukan dalam bidang kajian bahasa serta menghubungkan bidang bahasa dengan

ilmu disiplin lain yang terdapat dalam bahasa. "etiap disiplin ini pula banyak

memberikan penawaran kepada pelbagai isu yang mempunyai hubungkait antara bahasa

dan masyarakat yang menjunjung bahasa tersebut. +enurut Nik "a)iahKarim #$/%$(,

perkaitan antara aspek bahasa dengan masyarakat dapat dilihat dengan jelas terutamanya

apabila kajian membabitkan pelbagai pola pengguna bahasa dengan latar belakang

12


13/14


masyarakat dijalankan walaupun kebanyakan ahli sosiolinguistik mengaitkan ta)siran

mereka dengan subbidang sosiolinguistik yang mem)okuskan samada apek bahasa atau

pun masyarakat yang mendukung bahasa itu.

;erlalu banyak )ungsi yang dimainkan oleh bahasa dan bukan hanya sebagai alat

komunikasi atau perhubungan semata-mata tetapi terdapat juga beberpa aspek lain yang

turut disumbangkan oleh bahasa, bahkan peranan yang dimainkannya juga perlu selari

dengan )ungsi utamanya. Berdasarkan huraiaan yang ringkas di atas, dapatlah

disimpulkan di sini bahawa stilistik linguistik adalah ilmu khas untuk mengkaji berkaitan

disiplin linguistik dalam penulisan sastera di mana stilistik itu sendiri adalah ilmu

tentang pemakaian bahasa dalam penghasilan sesebuah karya sastera. "elain itu,ianya

juga merupakan ilmu gaya bahasa yang digunakan dalam setiap waana sastera,

mengkajinya dengan orientasi linguistik dan memainkan peranan menurut perspekti)

linguistik itu sendiri.

( 2928 patah perkataan )

RUJUKAN.

$. Abdullah =uso). #:3$3(. 4inguistik dan "osiolinguistik. Kuala 4umpur9 >pen

Uniersiti +alaysia.

:. Awang "ariyan, #:33$(. 8endidikan Bahasa +elayu di +alaysia9 8emenuhan

"uatu Idelisma. Kuala 4umpur9 ewan bahasa dan 8ustaka dan 8ersatuan

4inguistik +alaysia.

@. Awang "ariyan. #:33:(. eritera Kejayaan 8eranangan Bahasa +elayu di

+alaysia. Kuala 4umpur9 ewan Bahasa dan 8ustaka dan 8ersatuan

4inguistik +alaysia.

. Awang "ariyan. # :33 (. "trategi +emartabatkan Bahasa +elayu11. Kertas

edaran dalam +esyuarat +emartabatkan Bahasa +elayu, Kementerian8elajaran, :$ isember :33.

&. Nik "a)iah Karim. # $//:(. Beberapa 8ersoalan "osiolinguistik Bahasa +elayu.Kuala 4umpur9ewan Bahasa dan 8ustaka.

13


14/14


C. +ajalah 8elita bahasa +a :333. ewan Bahasa dan 8ustaka

'. +ajalah ewan Budaya Noember $///. ewan Bahasa dan 8ustaka.

%. +odul B2+4@3@ 4inguistik dan "osiolinguistik, >pen Uniersiti >) +alaysia,

+eteor o."dn. Bhd, "eri Kembangan, "elangor arul 5hsan, etakan

Keempat :3$3.

/. 6alina =ahya . 8etikan Akhbar.11Bahasa Baku 8astikan Keseragaman

8enyampaian Ilmu11. & Januari:333.

$3. 6alina =ahya. 8etikan Akhbar Berita 2arian.11+emasyarakatkan dan

+enghayati "astera Kita11.@ Jun :333

14

Tugasan Stilistik Rafidah

Documents

Transcript of Tugasan Stilistik Rafidah