RIS

SEMESTER 1 SESI 2010/2011

KOD & NAMA KURSUS

KBK3073

KANAK – KANAK BERKEPERLUAN KHAS

TAJUK TUGASAN 1

KUMPULAN

___UPSIA11______

DISEDIAKAN OLEH

NAMA NO. ID NO. TELEFON

NORHANIM BINTI MOHAMAD HALIL D20102041418 0176441701

NAMA TUTOR E-LEARNING:ENCIK MOHAMED FAWZI BIN YUSOF

TARIKH SERAH: 1 MEI 2012

ESEI ILMIAHTERENCAT AKAL

PEMARKAHAN1 TUGASAN 1

JUMLAH

ISI KANDUNGAN

BIL PERKARA MUKA

SURAT

1.0 Pengenalan 3

2.0 Definisi 4

3.0 Sejarah Pendidikan Kanak – Kanak Terencat Akal 6

4.0 Pengkelasan Terencat Akal 7

5.0 Ciri – Ciri Perkembangan 9

6.0 Punca – Punca Terencat Akal 12

7.0 Langkah Pencegahan 14

8.0 Kesimpulan 20

Bibliografi 22

2

1.0 PENGENALAN

Kanak-kanak berkeperluan khas adalah merujuk kepada kanak-kanak yang memerlukan

perhatian dan penjagaan yang berbeza berbanding dengan kanak-kanak normal. Menurut

Jamila (2005), kanak-kanak khas berbeza dalam aspek ciri-ciri mental, keupayaan sensori atau

deria, keupayaan komunikasi, tingkah laku sosial dan ciri-ciri fizikal. Oleh yang demikian

kanak-kanak khas memerlukan modifikasi atau perubahan dalam aktiviti-aktiviti sekolah

ataupun perkhidmatan pendidikan khas bertujuan mengembangkan potensi diri kanak-kanak

khas ke tahap yang optimum dan tidak terabai seperti kanak-kanak normal.

Chua & Koh (1992) mendefinisikan kanak-kanak berkeperluan khas atau “kanak-kanak

luar biasa” sebagai kanak-kanak yang mempunyai perbezaan yang nyata dari segi kecerdasan,

kejasmanian, kemasyarakatan atau pun dari segi rasa hati. Manakala Garciulo (2003)

mendefinisikan kanak-kanak berkeperluan khas seperti kenyataan di bawah;

"Individuals who differ from societal or community standards of normalcy.

These differences may be due to significant physical, sensory, kognitif, or

behavioral characteristics. Many of these children may require educational

programs customized to their unique needs."

Selain itu, Garciulo juga telah mengkategorikan kanak-kanak berkeperluan khas seperti

berikut:

i. Terencat akal.

ii. Kurang upaya dalam pembelajaran.

iii. Kecelaruan emosi atau tingkah laku

iv. Pintar cerdas dan berbakat

v. Masalah bahasa dan pertuturan

vi. Masalah pendengaran

vii. Masalah penglihatan

viii. Kecelaruan spektrum autism

ix. Kurang upaya fizikal atau masalah kesihatan

Sheila & Samsilah (2006) mengkategorikan murid berkeperluan khas adalah kanak-

kanak yang memerlukan pendekatan pengajaran dan pembelajaran yang berbeza daripada

murid biasa. Murid berkeperluan khas terbahagi kepada murid bermasalah penglihatan,

3

bermasalah pendengaran dan bermasalah pembelajaran (Maklumat Pendidikan Khas 2003

dalam Sheila & Samsilah 2006).

Kesimpulan yang dapat menerangkan tentang kanak-kanak berkeperluan khas adalah

golongan kanak-kanak yang menghadapi ketidakupayaan yang serius sehingga memberi kesan

yang mendalam terhadap kehidupan normal dan pembelajaran serta perkembangan kognitif

mereka (Abd. Rahim 2006).

Terencat akal adalah jenis kecacatan yang paling biasa terdapat di kalangan kanak – kanak

berkeperluan khas. Kecacatan ini wujud secara tersendiri di dalam diri kanak – kanak atau

wujud bersama – sama dengan jenis ketidakupayaan lain dan menjadikan masalah yang

dihadapi oleh kanak – kanak itu lebih teruk dan sukar dipulihkan.

Di dalam kelas PKBP, murid – murid terencat akal tergolong dalam tahap terencat akal ringan

dan boleh dididik, dan sudah boleh mengurus diri sendiri dalam perkara – perkara asas.

Masalah utama yang dihadapi oleh guru ketika mengajar murid – murid terencat akal adalah

kesukaran mereka menerima pelajaran disebabkan tahap kecerdasan mereka yang rendah.

Kanak – kanak yang mengalami terencat akal adalah kanak –kanak yang mengalami keadaan

perkembangan minda dan daya pemikiran yang kurang ataupun tidak lengkap termasuk dalam

fungsi intelek dan social.

Kanak – kanak dengan terencat akal biasanya turut mengalami masalah tahap mental yang

rendah dan kurang ataupun tiada keupayaan dalam mengurus seharian. Malah bagi kanak –

kanak yang mengalami terencat akal yang teruk, tidak dapat berjalan, bercakap ataupun

mengurus diri.

2.0 DEFINISI

4

Terdapat berbagai – bagai definisi terencat akal yang diberikan tetapi kebanyakannya

adalah hamper sama walaupun dinyatakan dalam bentuk yang berbeza – beza. Di sini diberikan

definisi terencat akal oleh dua persatuan terencat akal utama di Amerika Syarikat.

American Association on Mental Retardation (AAMR) telah mendefinisikan terencat akal

sebagai:

“Subsequently subaverage general intellectual functioning, existing concurrently with deficits

in adaptive behavior and manisfested during the developmental period, that adversely affects a

child’s educational performance.”

Manakala American Association on Mental Retardation Definition (AAMRD) mendefinisikan

terencat akal sebagai:

“Mental retardation is a disability characterized by significant limition both in intellectual

functioning and in adaptive behavior as expressed in conceptual, social and practical adaptive

skills. This disability originates before age eighteen.”

Terdapat tiga kriteria utama yang dapat disimpulkan daripada definisi – definisi di atas iaitu:-

2.1.Kefungsian Intelek di Bawah Purata

Kefungsian intelek di bawah purata ditunjukkan melalui kecedersan intelek (IQ) melebihi

daripada satu sisihan piawai di bawah min mengikt umur tertentu, iaitu dalam lingkungan 85

atau 85 bergantung kepada jenis ujian kecerdasan yang digunakan.

2.2 Lemah Tingkah Laku Suaian

Tingkah laku suaian bermaksud keupayaan individu untuk mencapai kehendak – kehendak

social dalam masyarakat bersesuaian dengan umur kronologinya. Kanak – kanak yang

mempamerkan masalah dalam penyesuaian tingkah laku dikatakan mengalami terencat akal.

Kriteria kemahiran yang termasuk dalam tingkah laku suaian adalah seperti berikut:

. Komunikasi – keupayaan bertukar – tukar idea, mesej atau maklumat dengan orang lain sama

ada secara lisan, isyarat atau cara – cara lain.

.Urus diri – keupayaan untuk mengurus kebersihan diri, makan dan perkara – perkara lain yang

berkaitan.

.Kemahiran sosial – kebolehan berinteraksi dengan baik / sesuai dengan orang lain

.Kehidupan di rumah/ domestik – kebolehan mengurus aktiviti harian kehidupan di rumah.

.Masa Lapang – kebolehan menggunakan masa lapang secara produktif.

.Kesihatan dan keselamatan – berupaya member perhatian dan berjaga – jaga serta bertindak

dengan cara yang tidak membahayakan diri dan orang lain.

5

.Arah kendiri – keupayaan membuat keputusan dan melaksanakannnya.

.Akademik – membaca, menulis, matematik dan kemahiran lain yang diperlukan untuk

berdikari.

.Menggunakan kemudahan awam – berupaya mengenal pasti dan menggunakan perkhidmatan

awam di dalam masyarakat setempat.

.Bekerja.

Bagi kanak – kanak kecil, tingkah laku suaian termasuklah belajar merangkak, kemudian

berjalan dan belajar bercakap.Di peringkat sekolah rendah, tingkah laku suaian termasuk

mengambil giliran, mengikut arahan dan bergerak bebas dan selamat di kawasan sekolah. Bagi

murid sekolah menengah pula, mereka berupaya pergi ke pusat membeli belah, makan bersama

rakan dan membuat persediaan untuk bekerja. Pelajar yang terencat akal minima mungkin

mengalami kelewatan dalam beberapa bidang tingkah laku suaian.

2.3 Kelihatan Semasa Zaman Kanak – Kanak Sehingga 18 tahun

Ketidakupayaan intelek hendaklah ditunjukkan atau dikesan semasa zaman kanak – kanak

sehingga umur 18 tahun. Oleh itu, kurang upaya intelek yang berlaku akibat daripada

kecederaan atau penyakit selepas perkembangan awal kanak – kanak tidak dianggap sebagai

terencat akal.

Julia Jantan (2007) menyatakan bahawa kerencatan akal berlaku akibat masalah

kegagalan otak berfungsi. Kerencatan akal yang berlaku pada individu bukan sahaja

melibatkan batasan fungsi mental tetapi turut melibatkan masalah emosi. Kemampuan kognitif

kanak – kanak terencat akal juga terganngu. Ini bermakna kanak – kanka ini lambat untuk

menerima sesuatu maklumat yang disampaikan kepada mereka dan dukar untuk memahami

konsep – konsep yang kompleks.

3.0 SEJARAH RINGKAS PENDIDIKAN KANAK – KANAK TERENCAT AKAL

Terencat akal telah wujud sejak zaman dahulu lagi walaupun sikap,nilai dan pandangan

masyarakat terhadap terencat akal berubah – ubah mengikut zaman. Tokoh – tokoh seperti

Itard, Seguin dan Montessori telah berjaya memberi tanggapan baru bahawa individu terencat

akal boleh mendapat faedah daripada latihan – latihan tertentu. Cubaan pertama untuk

mendidik kanak – kanak terencat akal dimulai oleh Itard pada lewat kurun ke 18. Seorang

kanak – kanak yang ditemui di dalam hutan di Perancis telah dijaga oleh Itard, seorang

pegawai perubatan. Kanak – kanak ini terkenal dengan gelaran “Wild Boy of Aveyron” dan

6

diberi nama Victor. Itard percaya bahawa perkembangan akal kanak – kanak ini terencat akibat

daripada tekanan persekitarannya yang liar dan tidak ada hubungan dengan manusia lain sama

sekali. Usaha Itard hanya menunjukkan kejayaan sedkit dan kanak – kanak itu masih tidak

dapat bercakap.

Usaha Itard disambung oleh rakannya Seguin yang tertarik dengan usahanya. Seguin

percaya bahawa terencat akal disebabkan oleh sensasi atau impresi terhadap apa yang dilihat,

didengar, dirasa dan lain – lain tidak sampai ke otak. Dia percaya sekiranya individu terencat

akal diberi rangsangan deria secara intensif dan juga latihan fizikal yang intensif, maka setidak-

tidaknya ada rangsangan yang dapat sampai ke otak. Pada awal kurun ke-20, Maria Montessori

dari Itali yang tertarik dengan idea Seguin telah mmbuat kesimpulan bahawa kerencatan akal

adalah lebih kepada masalah pendidikan bukannya masalah perubatan. Beliau telah mencipta

kaedah yang menumpukan kepada latihan – latihan sensori berdasarkan idea Seguin.

Perubahan besar tentang idea terencat akal di dalam masyarakat dapat dilihat pada

kebelakangan kurun ke-20. Mereka yang mengambil berta tentang terencat akal mula sedar

bahawa sebagai manusia, individu terencat akal juga berhak untuk mengambil bahagian dalam

kehidupan bermasyarakat, menikmati hak dan keistimewaan yang sama seperti ahli masyarakat

yang lain. Tunjang kepada perubahan sikap ini adalah konsep normalisasi. Normalisasi

menekankan kepentinagn membantu individu terencat akal hidup sebaik mungkin sebagai

seorang insan biasa.

4.0 Pengkelasan Terencat Akal

Sistem pengkelasan adalah salah satu cara mudah untuk membuat perbezaan dikalangan

individu yang mempunyai ciri – cirri yang sama – misalnya terencat akal.Pengkelasan individu

terencat akal dibuat berdasarkan empat perspektif iaitu punca(etiologi), kekurangan intelektual,

pendidikan dan tahap sokongan.

4.1 Perspektif Etiologi

Sejak dahulu lagi individu terencat akal diklasifikasi berdasarkan punca – punca

biological dan perubatan. Orientasi etiologi mengandaikan bahawa kerecatan akal adalah akibat

daripada penyakit atau kecacatan biological. Misalnya terencat akal dikatakan berpunca

daripada jangkitan seperti rubella, penyakit kelamin, ketidaknormalan kromosom seperti

Sindrown Down, kecelaruan metabolic seperti phenylketonuria(PKU) dan lain – lain.

4.2 Kekurangan Intelek

Pengkelasan popular yang digunakan oleh ahli psikologi dan pendidik adalah

berdasarkan keterukan kekurangan intelek yang ditentukan melalui ujian kecerdasan (IQ test).

7

4.3 Perspektif Pendidikan

Pengkelasan terencat akal juga dibuat berdasarkan jangkaan pencapaian dalam

pendidikan. Umumnya, guru pendidikan khas mengkelaskan kanak – kanak terencat akal

kepada dua kategori, iaiatu terencat kala boleh dididik (IQ= 50 – 75) dan terencat akal boleh

dilatih(IQ=35-55)

4.4 Perspektif Tahap Sokongan

Pendekatan ini bertujuan untuk menjelaskan batasan kefungsian individu dalam bentuk

jumlah sokongan yang mereka perlukan untuk mencapai perkembanagn maksima di rumah,

sekolah, tempat kerja atau di tempat – tempat awam. Sokongan semula jadi diperolehi daripada

ahli keluarga, rakan, guru dan pembantu. Manakala sokongan formalpula adalah seperti

program – program tajaan kerajaan seperti bayaran elaun orang kurang upaya, program

penjagaan kesihatan, perkhidmatan pemulihan dan sebagainya. Sokongan yang diterima

dibahagikan kepada empat tahap iaitu:

4.4.1 Berselang – selang(Intermittent)

Tidak selalu perlukan sokongan atau hanya memerlukan sokongan jangka pendek sahaja

seperti hilang pekerjaan dan krisis perubatan yang teruk.

4.4.2 Terhad (Limted)

Mempunyai had masa tetapi tidak berselang – selang seperti latihan kerja, transisi dari sekolah

ke alam dewasa.

4.4.3 Luas (Extensive)

Sokongan diterima setiap hari bagi beberapa situasi di tempat kerja atau di rumah.

4.4.4 Meresap (Pervasive)

Sokongan kuat dan berterusan yang disediakan dalam semua persekitran dan berpotensi di

sepanjang kehidupan seperti situasi perubatan yang kronik.

8

5.0 Ciri –Ciri Perkembangan

5.1 Definisi Perkembangan

Menurut Mok Soon Sang (2008), perkembangan merupakan satu proses yang berterusan dari

peringkat lahir hingga peringkat kematangan. Mengikut ahli psikologi perkembangan manusia

dari aspek perubahan jasmani, kognitif, emosi, sosial dan rohani adalah dipengaruhi oleh dua

faktor yang utama iaitu faktor baka dan faktor persekitaran. Perkembangan juga boleh

disifatkan sebagai pengaliran yang saling berkait antara perubahan kuantitatif dan perubahan

kualitatif yang menuju ke arah tertentu. Menurut Atan Long (1980), perkembangan ialah

perubahan kualitatif. Ia tidak dapat diukur secara kuantitatif tetapi jelas dilihat perubahan telah

berlaku kerana sifat baru berlainan daripada peringkat yang lebih awal. Gesell (1949)

menyatakan, walaupun tidak ada dua individu yang benar-benar serupa, secara global semua

kanak-kanak yang normal cenderung mengikut susunan pertumbuhan yang biasa dilalui oleh

kanak-kanak. Kesimpulannya perkembangan dapat ditakrifkan sebagai satu perubahan

kualitatif yang sistematik meliputi aspek biologi, kognitif dan sosioemosi. Perubahan tersebut

adalah berterusan dalam mematangkan dan mendewasakan suatu benda hidup hingga ke akhir

hayatnya.

5.2 Perkembangan Fizikal

Perkembangan fizikal merupakan satu aspek yang menekankan asas pertumbuhan dan

pembesaran kanak-kanak dalam keadaan sihat, selamat dan ceria. Menurut “Kurikulum

Prasekolah Kebangsaan” (Kementerian Pendidikan Malaysia, 2003), perkembangan fizikal

kanak- kanak boleh dibahagikan kepada empat bahagian iaitu; kebersihan alam sekitar,

keselamatan, kesihatan dan psikomotor. Ia juga sering dikaitkan dengan kebolehan kanak-

kanak menggunakan anggota badan, otot, dan koordinasi untuk menjalankan aktiviti harian.

Perkembangan adalah suatu proses yang rencam (kompleks). Menurut Gallahue (1993),

pengetahuan tentang perkembangan kanak-kanak boleh dibahagikan kepada tiga kategori asas.

Perkembangan ini penting bagi pergerakan diri kanak-kanak tersebut atau untuk interaksi yang

berkesan dengan dunia persekitaran mereka. Tiga kategori dalam perkembangan fizikal kanak-

kanak ini adalah keseimbangan (stability), pergerakan (locomotion), manipulasi

(manipulation). Individu terencat akal mempunyai masalah kesihatan sampingan selain

kecacatan yang dialami. Misalnya kanak – kanak Sindrown Down menunjukkan ciri – ciri

kelaianan pada muka, jari dan badan serta penyakit – penyakit seeperti jantung berlubang dan

paru – paru.

9

5.3 Perkembangan Kanak-Kanak Dari Aspek Sosial

Perkembangan sosial kanak-kanak merupakan satu proses perkembangan yang

membolehkan kanak-kanak berinteraksi dengan orang lain mengikut cara yang boleh diterima

oleh sesuatu masyarakat serta budaya. Pendek kata perkembangan sosial melibatkan proses

sosialisasi yang membolehkan kanak-kanak mempelajari tingkah laku sosial atau melakukan

penyesuaian sosial dalam sesuatu persekitaran atau lingkungan sosial. Perkembangan sosial

kanak-kanak dapat dikaji melalui beberapa aspek sosialisasi yang penting seperti proses

peniruan dan identifikasi, aktiviti bermain, perkembangan kongnisi sosial, persahabatan dan

perhubungan dengan rakan sebaya.

Sepanjang proses sosialisasi, kanak-kanak mempelajari tradisi, kepercayaan, nilai, dan

adat yang dianuti oleh kumpulan sosial mereka. Mereka juga mempelajari peraturan -peraturan

sosial yang diamalkan oleh sesuatu kumpulan sosial. Misalnya, mereka mempelajari cara

pemaparan emosi yang sesuai,dan cara mentafsir tingkah laku dan pernyataan emosi orang lain

dengan tepat. Proses sosialisasi ini pula ditentukan pula oleh konteks budaya. Tingkah laku

sosial yang sesuai bagi sesuatu budaya mungkin dianggap tidak sesuai bagi budaya lain.

Namun demikian, terdapat banyak tingkah laku sosial yang bersifat universal dan merentasi

pelbagai kumpulan etnik dan budaya.

Kebanyakan murid terencat akal menghadapi kesukaran dalam hubungan sosial.Kebiasaanya

mereka kurang diterima oleh rakan sebaya dan mungkin diketepikan langsung. Keadaan ini

disebabkan murid ini berkelakuan tidak matang, tidak dapat menyesuaikan diri dalam situasi

sosial dan mereka mempunyai masalah menguasai kiu – kiu social yang halus sehingga mereka

kerap kali salah tafsir aksi – aksi murid lain.

5.4 Perkembangan Kanak-Kanak Dari Aspek Emosi

The Oxford Dictionary of Current English (1986) menyatakan emosi sebagai perasaan

yang kuat dari dalaman terutamanya daripada aspek mental atau naluri, seperti kasih sayang

ataupun takut. Justeru itu, bolehlah disimpulkan emosi sebagai salah satu daripada ciri jiwa

manusia yang boleh mempamerkan perasaan yang kuat yang berpunca daripada psikologi atau

mental seseorang dan emosi boleh berlaku secara naluri bergantung pada sesuatu situasi.

Ibrahim Mamat (1997), menyatakan emosi ialah perasaan jiwa yang kuat yang dialami oleh

seseorang dalam tidak balasnya terhadap sesuatu ransangan. Adakalanya ia boleh berbentuk

positif seperti riang, gembira, seronok dan kasih dan adakalanya ia berbentuk negatif seperti

10

sedih, marah, benci dan dendam. Menurut Gesell, emosi seseorang individu adalah semula jadi.

Contohnya, tangisan mendayu-dayu meminta supaya ibu memeluknya. Menurut Havighurst

pula, emosi seseorang adalah dipengaruhi oleh alam sekitarnya. (Suppiah Nachiappan, 2008).

Perkembangan emosi ini akan berlaku kepada kanak-kanak secara dua peringkat iaitu

peringkat emosi idea dan juga peringkat emosi pemikiran. Secara umumnya emosi idea ini

menggambarkan bahawa ekspresi penyampaian emosi adalah berada di peringkat permulaan.

Manusia menyampaikan emosinya secara tidak sedar dan ia keluar daripada naluri semula jadi

bawah sedar. Seorang kanak-kanak dapat merasakan sesuatu perasaan tetapi tidak dapat

menyatakan mengapa, bagaimana dan siapa yang menyebabkan timbulnya perasaan tersebut.

Emosi yang disampaikan lebih dalam bentuk tindak balas gerakan fizikal (Azleena & Zainal,

2004). Bagi kanak – kanak terencat akal, mereka memerlukan perhatian akibat daripada

kesunyian, kemurungan dan juga kemahiran sosial.

5.5 Ciri Kognitif

Ciri kognitif individu terencat akal mempunyai kesan ke atas beberapa dimensi kefungsian

kognitif seperti:

5.5.1 Ingatan

Kanak – kanak terencat akal mempunyai masalah ingatan seperti kerap terlupa perkara yang

sepatutnya dilakukan atau lupa perkara yang baru diajar.

5.5.2 Generalisasi

Kebolehan mempelajari sesuatu perkara dan menggunakannya pada situasi yang lain dikatakan

sebagai generalisasi. Kanak – kanak terencat akal menghadapi masalah membuat generalisasi

dalam akademik, tingkah laku dan interaksi sosial.

5.5.3 Metakognisi

Iaitu kebolehan ‘berfikir tentang berfikir’. Sekiranya menghadapi sesuatu masalah dalam rutin

harian, merka akan menghadapi kesukaran menyelesaikannya.

5.5.4 Motivasi

Mereka mengalami masalah motivasi yang rendah seperti tidak mahu meneruskan sesuatu

tugasan dan mudah berputus asa.

11

5.5.5 Bahasa

Kebanyakannya lewat dalam perkembangan bahasa. Misalnya mereka mengambil masa yang

lama hanya untuk memahami konsep mudah seperti konsep atas, bawah, tepi dan sebagainya.

6.0 Punca Terencat Akal

Kebanyakan kanak – kanak terencat akal,terutamanya bagi kategori terencat akal ringan punca

kecacatan sukar dikenal pasti.Manakala bagi kanak – kanak terencat akal yang lebih teruk,

punca – punca kecacatan dapat dinyakan berdasarkan bila kecacatan itu berlaku iaitu semasa

prenatal(sebelum kelahiran), perinatal (semasa dan sejurus selepas kelahiran) atau

postnatal(selepas kelahiran)

6.1 Faktor Prenatal

Terencat akal boleh disebabkan oleh faktor prenatal yang melibatkan ketidaknormalan

kromosom atau jangkitan atau penyakit yang dialami oleh ibu atau janin terutamanya pada

awal kandungan iaitu tempoh tiga bulan pertama dalam kandungan.

a) Down Syndrome

Down Syndrome merupakan kecelaruan genetic yang menjadi punca utama terjadinya

terencat akal. Menurut National Down Syndrown Society, USA (2003), seorang

daripada 800 hingga 1000 kanak – kanak dilahirkan dengan Down Syndrome. Punca

Down Syndrome adalah jelas, iaitu setiap individu normal mempunyai 23 pasang

kromosom yang berjumlah 46 kromosom semuanya. 23 kromosom adalah daripada ibu

dan 23 kromosom lagi daripada bapa. Walau bagaimanapun, individu Down Syndrome

mempunyai lebih satu kromosom pada pasangan kromosom yang ke-21 dan keadaan ini

juga dikenali sebagai trimosy 21.

b)Fragile X Syndrome

Dikenali juga sebagai Martin-Bell Syndrome yang merupakan bentuk terencat akal

yang paling biasa yang disebabkan oleh factor keturunan. Kedua – dua ibu dan bapa

berkemungkinan adalah pembawa (carrier) tetapi hanya ibu yang akan menurunkan

kecacatan ini kepada anaknya. Sindrome ini terjadi akibat proses mutasi atau perubahan

di dalam salah satu gene di kromosom X. Bagi setiap individu normal,proses mutasi

berlaku apabila segmen gen akan berulang sebanyak 30 kali, tetapi dalam kes ini

segmen gen berulang sebanyak 55 hingga 200 kali sehingga menyebabkan gen terhenti

12

dan seterusnya berhenti daripada mengeluarkan sejenis bahan kimia yang biasanya

terdapat di dalam sel individu normal. Fragile X Syndrome terjadi pada1 dalam 1200

lelaki dan 1 dalam 2500 perempuan. Selain itu, lelakimengalami terencat akal yang

lebih teruk berbanding perempuan yang kebanyakannya mengalami terencat akal

ringan.

c) Prader- Willlie Syndrome

Sindrom ini kurang terjadi berbanding Down Syndrome dan Fragile X Syndrome, iaitu

lebih kurang 1 daripada 14000 bayi. Sindrom ini terjadi disebabkan oleh satu atau

beberapa perubahan pada kromosom ke-15, misalnya ketiadaan kromosom bapa pada

kanak – kanak menyebabkan ibu bapa menyumbangkan kedua – dua kromoom ke-15

(sepatutnya satu adalah daripada bapa). Kanak –kanak ini kebiasaanya mengalami

terencat akal ringan atau sederhana.

d)Fetal Alkohol Syndrome (FAS)

FAS terjadi akibat pengambilan alcohol yang berlebihan oleh ibu ketika mengandung

sehingga menyebabkan bayi yang dilahirkan mengalami ketagihan alcohol dan boleh

menyebabkan terencat akal.

e) Phenylketunoria(PKU)

PKU adalah kecelaruan metabolic yang merupakan faktorketurunan yang boleh

menyebabkan terencat akal. Ianya terjadi dalam 1 bagi setiap 15,000 bayi. PKU terjadi

apabila tubuh tidak berupaya menghasilkan bahan kimia yang diperlukan untuk

menukar bahan kimia toksik kepada bahan yang tidak berbahaya. Kanak – kanak hanya

mewarisi PKU sekiranya kedua ibu bapa membawa gen yang mengalami kerosakan.

f) Toxoplasmosis

Toxoplasmosis merupakan jangkitan yang disebabkan oleh parasit. Ibu mengandung

yang dijangkiti parasit akan menyebabkan kandungannya juga dijangkiti dan

mengalami terenacat akal.

6.2 Faktor Perinatal

Dalam keadaan tertentu masalah yang dihadapi ketika proses kelahiran dan sejurus selepas

kelahiran boleh menyebabkan terjadinya terencat akal. Diantaranya adalah kelahiran tidak

13

cukup bulan,proses kelahiran yang lama, kecederaan semasa kelahiran, kekurangan oksigen,

terbelit tali pusat atau kecederaan akibat prosedur kelahiran menggunakan forsep atau vakum.

6.3 Faktor Postnatal

Individu yang dilahirkan normal juga boleh mengalami terenacat akal akibat kemalangan atau

penyakit yang terjadi semasa zaman kanak – kanak. Di antaranya ialah:

a) Encephalitis

Encephalitis merujuk kepada pembengkakan pada otak yang boleh terjadi akibat

daripada jangkitan kuman. Dalam beberapa kes, encephalitis boleh menyebabkan

terencat akal

b) Keracunan Plumbum

Kanak – kanak yang terdedah kepada plumbum boleh mengalami terencat akal.

Dianggarkan setengah juta kanak – kanak berumur di antara 1 hingga tahun

menunjukkan peningkatan plumbum dalam darah mereka. Keracunan plumbum dan

juga Fetal Alcohol Syndrome merupakan punca terencat akal yang boleh dicegah sama

sekali.

c) Kecederaaan Otak

Sebarang kemalangan yang boleh mencederakan otak boleh menyebabkan terencat akal

pada kanak – kanak. Di antaranya adalah seperti terjatuh dari basikal, kemalangan jalan

raya, penderaaan, hamper lemas dan kekurangan zat makanan yang teruk.

d) Tuberous Sclerosis

Merupakan penyakit otak yang diperolehi selepas kelahiran yang hanya kelihatan padaa

lewat zaman kanak – kanak. Penyakit ini melibatkan ketumbuhan atau tumor pada tisu

– tisu system saraf tunjang.

7.0 Langkah Pencegahan

Ungkapan mencegah lebih baik daripada mengubati merupakan satu ungkapan yang

begitu sinonim dengan nasihat yang bertujuan untuk menghindari sesuatu yang tidak diigini

14

daripada berlaku seperti penyakit, masalah kesihatan dan sebagainya. Dalam konteks kecacatan

bayi atau kanak-kanak, terdapat banyak punca yang dikenal pasti walaupun adakalanya

kecacatan dikaitkan dengan takdir dan ujian Tuhan terutamanya kecacatan yang dialami sejak

lahir.Terdapat banyak punca  yang menyebabkan berlaku kecacatan pada kanak-kanak.Punca

biologi,  psikologi dan persekitaran merupakan punca utama kecacatan kanak-kanak. Risiko

biologi ini boleh berlaku semasa peringkat prenatal atau penghamilan, Perinatal dan

postnatal.  Ini disebabkan oleh  faktor neoroligik yang merangkumi proses kelahiran, distress

fetal, bersalin dengan cara ekstraksi forcep, toksimia gravidarum atau eklamsia

dibandingkan kehamilan dan bersalin normal..

            Jika kita tinjau masalah biologi masalah pengambilan ubat secara banyak semasa hamil

menyebabkan salah satu punca berlaku kecacatan pada kanak-kanak. Kerap  kali orang ramai

tidak sedari bahawa kebanyakan ubat yang diambil semasa hamil akan mempengaruhi

kesihatan bayi yang dikandung (janin). Tragedi dramatik ubat talidomida (Synovirâ)

dipasarkan apabila ia didapati selamat digunakan sebagai ubat tidur atau ubat penenang. Ibu-

ibu mengandung telah menggunakan ubat tersebut tanpa memberi kesan mudarat pada diri

mereka.

            Walau bagaimanapun, kebanyakan daripada bayi yang telah dilahirkan mengalami

kecacatan yang teruk pada bahagian lengan dan kaki. Lebih daripada 10,000 kanak-kanak telah

menerima padah akibat penggunaan ubat talidomida oleh ibu mereka. Untuk mencegah padah

ini ibu-ibu perlu mempunyai pengetahuan dalam mengenalpasti kesan ubat secara tepat.

Sesetengah ubat boleh dikaitkan dengan kecacatan bayi atau boleh merencat risikonya untuk

mendapat bayi cacat meningkat lebih sedikit. Walau bagaimanapun peluang untuk mendapat

bayi normal , jika tidak ada bayi -bayi atau saudara-mara yang berdekatan yang cacat kerana

unsur genetik masih juga tinggi. Bagi mereka yang mempunyai adik - beradik atau saudara -

mara berdekatan yang cacat , mereka bolehlah mendapatkan maklumat dari doktor untuk

mengetahui sama ada kecacatan itu disebabkan oleh punca -punca genetik. Mengambil

suplemen atau makanan yang mengandungi asid folik sebelum mengandung dan seterusnya

semasa peringkat awal usia kehamilan, boleh membantu mencegah keabnormalan tiub neural.

Zat ini diperlukan untuk tumbesaran tiub neural secara normal, lazimnya keperluan ini intim

sebelum sempat si ibu tahu yang beliau mengandung. Lebih awal ibu-ibu datang ke klinik

pemeriksaan mengandung, lagi berkesan penjagaan kesihatannya.

15

Harus diingat bahawa risiko janin yang dikandung meningkat sekiranya ibu-ibu pernah

melahirkan anak yang cacat. Jadi asid folik perlu diambil dengan dos yang lebih tinggi.

Pengambilan lain-lain jenis vitamin perlu diberikan perhatian kerana pelbagai jenis vitamin

dengan berlebihan dos boleh memudaratkan bukan sahaja diri sendiri tetapi juga

kandungan.Vitamin A berlebihan misalnya, boleh memudaratkan. Semasa mengandung ia

tidak boleh diambil melebihi 5,000 unit antarabangsa.

Seseorang wanita boleh mendapatkan ujian darah untuk memastikan yang dia

mempunyai imuniti kepada penyakit rubella umpamanya. Ibu mengandung dinasihatkan

supaya mendapat pemeriksaan ante-natal supaya penyakit-penyakit seperti darah tinggi ,

kencing-manis , anaemia , penyakit infeksi kencing dan sebagainya dapat dirawat dengan

sewajarnya untuk mengelakkan berlakunya kecatatan pada anak-anak mereka.atau

melambatkan pertumbuhan fizikal kanak-kanak tersebut. Ubat-ubat ini dikenali sebagai

"teratogen". Setiap ibu harus mengenali ubat yang mereka makan.  Infeksi viral yang lazim

dihidapi oleh bayi yang baru dilahirkan adalah sitomegalovirus. Kebanyakan kes tidak

memudaratkan tetapi bagi kes-kes serius, kecacatannya berbentuk terencat akal, pekak dan

hilang penglihatan.Risiko pada bayi meningkat sekiranya si ibu mendapat penyakit viral kali

pertama ketika mengandung. Ujian makmal boleh menentukan sama ada si ibu pernah terdedah

pada infeksi. Kaedah terbaik menghindari infeksi ini ialah dengan mencuci tangan,

terutamanya jika ada menyentuh individu yang telah dijangkiti oleh virus ini.Penyakit tularan

seksual juga boleh mengancam janin. Infeksi herpes dan sifilis boleh mendatangkan kebutaan

dan kematian. Klinik ibu mengandung akan menjalankan ujian saringan sifilis, hepatitis dan

HIV untuk semua ibu mengandung. Sekiranya status anda tidak diketahui, eloklah berbincang

dengan klinik di tempat pemeriksaan mengandung masing-masing.

Kecacatan yang berlaku pada kanak-kanak boleh disebabkan juga oleh punca -punca

genetik. Sindrom Down atau trisomy 21 merupakan kecacatan genetik disebabkan oleh

kehadiran sebahagian atau kesemua kromosom 21.Seseorang wanita dalam lingkungan umur

dua puluhan yang mengandung bagi kali pertama mempunyai peluang yang baik sekali untuk

melahirkan bayi yang tidak cacat. Apabila ia meningkat ke peringkat umur empat puluhan

risikonya untuk mendapat bayi cacat meningkat lebih sedikit. Walau bagaimanapun peluang

untuk mendapat bayi normal , jika tidak ada bayi -bayi atau saudara-mara yang berdekatan

yang cacat kerana unsur genetik masih juga tinggi. Bagi mereka yang mempunyai adik -

beradik atau saudara -mara berdekatan yang cacat , mereka bolehlah mendapatkan maklumat

16

dari doktor untuk mengetahui sama ada kecacatan itu disebabkan oleh punca -punca genetik.

Faktor-faktor seperti bayi yang lahir dengan berat badan yang rendah, ibu yang terlalu

muda, ibu yang merokok dan mengambil alcohol juga mempunyai potensi untuk mendapat

anak yang hiperaktif.  Menurut Winzer (1996) wujud tiga kategori utama faktor risiko

iaitu risiko yang lama wujud (established risk), risiko biologi dan risiko persekitaran.

            Faktor manusia yang lebih dikenali sebagai psikososial  juga merupakan salah satu

yang menjadi penyumbang ke arah kecacatan. Antara punca-punca yang berkaitan dengan

manusia ialah kecuaian ibu bapa kanak-kanak tersebut. Ibu bapa mungkin mengamalkan

gaya hidup yang tidak sihat seperti merokok, mengambil dadah,  pengambilan ubat yang

boleh memudaratkan kandungan oleh si ibu,mengambil pil perancang bagi tempoh yang

melebihi had yang disarankan oleh doktor atau pakar kesihatan, ibu bapa berpenyakit kelamin

dan sebagainya. Contoh punca besar yang sering dipandang ringan ialah bila anak-anak demam

panas, ada ibu bapa yang tidak mengambil tindakan untuk menurunkan suhu badan mereka,

terapinya cukup mudah iaitu dengan meletakkan ais di dahi mereka sudah memadai.Tetapi

kerana tidak sedar dan tiada pengetahuan bahawa demam panas dengan suhu yang tinggi boleh

menyebabkan kecacatan pada kanak-kanak. Kemiskinan hidup tidak patut diketengahkan .

 

            Untuk mencegah berlakunya kecacatan pada anak-anak, ibu bapa harus mempunyai

ilmu dan pengetahuan asas untuk membolehkan mereka mengesan kemungkinan berlakunya

kecacatan pada anak-anak ketika masih di peringkat awal.Apabila ilmu asas seperti itu tidak

dimiliki oleh ibu bapa, boleh menyebabkan seseorang kanak-kanak yang mempunyai masa

depan yang cerah berkesudahan menjadi cacat, termasuk daripada segi kebolehannya.  Walau

bagaimanapun, kecacatan yang dialami oleh kanak-kanak dapat dihindari/dicegah melalui

langkah-langkah awal oleh ibu bapa. Ibu perlu mengambil suntikan semasa berumur 12 tahun,

membuat pemeriksaan kandungan untuk mengesan sebarang kelainan pada kandungan seperti

yang disarankan, mengamalkan gaya hidup yang sihat seperti menjauhi seks  bebas dan

sebagainya. Langkah-langkah awal yang diambil oleh ibu bapa dapat mencegah kecacatan

yang ialami oleh kanak-kanak apabila dilahirkan.

Ramai ibu hanya bersedia untuk melahirkan bayi mereka namun tidak ramai yang

menyediakan diri mereka sebelum mengandung. Peringkat persediaan sebelum mengandung

inilah yang kritikal untuk tumbesaran seterusnya mungkin dapat menghindarkan

keabnormalan.Kesihatan diri perlu diutamakan. Jumpalah doktor untuk pertanyaan yang

melibatkan apa-apa yang berkaitan seperti pendedahan terhadap bahan kimia serta persekitaran

17

tempat kerja. Ubat-ubatan yang lazim digunakan mungkin berbahaya untuk janin yang

dikandung.

Antara filosofi penjagaan dan rawatan pesakit yang kerencatan akal ;

1. Ibubapa memahami bahawa kerencatan akal berlaku bukannya kerana kesilapan mereka.

Ibubapa akan diberi keterangan mengenai punca kerencatan akal dan apakah yang harus dibuat

untuk menjamin keselesaan hidup pesakit dan keluarga. Menjamin pesakit dijaga di rumah

keluarga dan bukannya di hospital atau rumah kebajikan.

2. Menjamin pesakit akan menerima bimbingan dan pengajaran untuk mengatasi yang

dihadapi. Misalnya seorang yang berkerencatan akal yang kurang serius tetapi mengalami

masalah pendengaran patut diberi tunjuk ajar untuk menolongnya bercakap (terapi percakapan

dan bahasa dan sign language) dan sekiranya diperlu alat pendengaran (hearing aids) patut di

beli.

3. Menjamin pesakit diberi sokongan untuk belajar mengguna alat-alat yang sedia ada untuk

membuat kerja harian dan berfungsi seberapa normal yang boleh. Misalnya pesakit tidak boleh

berjalan, kerusi beroda (wheel chair) dapat disediakan ataupun "calipers" untuk menguatkan

kaki pesakit dapat disediakan. Kesemua alat-alat ini boleh diperolehi dari Jabatan Pemulihan

Carakerja (Occupational Therapy.

4. Memastikan bahawa semua masalah perubahan yang berkaitan dengan kerencatan akal

pesakit diberi rawatan yang tertentu tanpa kesan sampingan. Umpamanya sawan akan dirawati

dengan ubat antikonvulsant, masalah muntah-muntah harus diberi perhatian, infeksi kencing

dan sembelit mesti dirawati. Masalah psikologi tidak patut dihindarkan. Penilaian penglihatan

dan pendengaran juga mesti dilakukan.

5. Memastikan otot-otot dan sendi-sendi berada didalam keadaan yang normal dan tidak

terjadi kontraktur dan kelemahan. Pihak fisioterapi mesti memberi masa untuk mengajar dan

menggalakkan ibubapa supaya senaman yang dipilih dapat dilakukan dirumah.

6. Menjamin persekolahan yang dipilih sesuai dengan tahap pencapaian pesakit. Misalnya

18

pesakit yang buta boleh dididik di sekolah biasa dengan syarat-syarat tertentu. Pesakit yang

mengalami kerencatan akal yang teruk boleh dijaga di pusat-pusat seperti Pusat Spastik atau

Wisma Harapan. Pesakit Sindrom Downs mempunyai persatuan tertentu.

7. Memastikan soal kewangan mencukupi. Keluarga yang amat miskin boleh dirujuk kepada

pihak kebajikan atau badan-badan sukarela.

Program untuk Bayi dan Pra Sekolah

(i) Model Home- Based – kanak-kanak menerima perkhidmatam di rumah daripada ibu bapa

dengan bantuan ahli profesional bagi mengenal pasti keperluan, memperkembangkan

program pengajaran dan memantau peningkatan.

(ii) Program center-based – kanak-kanak terencat akal mendapat perkhidmatan dan

pengajaran di pusat-pusat penjagaan daripada staf dan ibu bapa.

(iii) Program combination home-center-based – kanak-kanak menerima pengajaran di rumah

dan juga di pusat. Ibu bapa diberi laltihan di pusat untuk mengajar anak mereka di rumah.

Staf-staf akan melawat ke rumah untuk membuat pemantauan dan membincangkan

perkembangan anak mereka.

Program untuk Kanak-kanak dan Remaja

(i) Program kelas biasa – matlamat utamanya adalah untuk menyediakan perkhidmatan yang

paling bermakna dengan pengasingan yang paling minima daripada rajan sebaya. Pengajaran

dilakukan dengan bantuan bahan-bahan pendidikan khas, perkhidmatan guru bergerak, guru

resos, serta penilaian secara diagnostic.

(ii) Program kelas khas – kanak-kanak yang dikenal pasti sebagai memerlukan pendidikan

khas akan ditempatkan di kelas-kelas integrasi.

(iii) Program sekolah khas – sekolah khas harian dan sekolah khas berasrama penuh.

Sekolah khas harian bagi kanak-kanak terencat akal teruk disebabkan peralatan yang

diperlukan tidak ada di rumah.

(iv) Program-program lain – pengajaran di hospital dan di rumah (homebound). Pengajaran di

hospital diadakan bagi kanak-kanak yang menerima rawatan di hospital dan bersifat

sementara.

19

8.0 Kesimpulan

Tidak siapa boleh melawan takdir yang telah ditentukan oleh Tuhan atas kejadian yang

berlaku di muka bumi ini. Setiap insan yang dilahirkan inginkan diri dalam keadaan sempurna

dari segi fizikal, mental, emosi dan sosial. Justeru, terdapat insan yang dikategorikan sebagai

insan istimewa atau berkeperluan khas kerana cacat deria lihat dan dengar, pertuturan, fizikal,

mental dan emosi. Pertumbuhan dan perkembangan kanak-kanak berkeperluan khas tidak

semua mengikuti norma pertumbuhan dan perkembangan kanak-kanak normal.

Masyarakat hendaklah memahami kanak-kanak istimewa bahawa mereka mempunyai

impian dan cita-cita untuk bergiat aktif dalam kehidupan sosial, ekonomi dan politik selepas

mereka meninggalkan bangku sekolah (Mohd. Sharani 2004).

Hajah Hasnah (1988) menegaskan bahawa tanda-tanda awal yang mungkin terdapat

pada anak-anak perlu diambil berat dan membawa berjumpa pakar perubatan bagi mengetahui

mengesan sebarang kekurangan pada kanak-kanak. Keprihatinan ibu bapa terhadap anak-anak

mereka akan dapat mengurangkan beban yang ditanggung dan memberi semangat kepada

kanak-kanak yang tergolong kanak-kanak berkeperluan khas untuk terus hidup. Oleh itu,

masyarakat khususnya ibu bapa perlu mendapatkan nasihat, pengetahuan dan bantuan supaya

kanak-kanak khas dapat dibimbing dengan sempurna.

Perbezaan kognitif, sosial emosi, fizikal dan rohani dalam kalangan kanak-kanak di

dalam sebuah bilik darjah merupakan perkara biasa. Namun, kadang kala kita akan berjumpa

dengan kanak-kanak yang perbezaannya agak ketara dan tidak mengikuti norma-norma

perkembangan seperti kanak-kanak lain. Kanak-kanak ini menunjukkan ciri-ciri perkembangan

yang berbeza daripada kanak-kanak biasa seperti keupayaan kognitif, fizikal yang terhad,

kesukaran berinteraksi dan berkomunikasi. Kanak-kanak ini juga mungkin menghadapi

masalah tertentu seperti masalah fizikal, masalah penglihatan, pendengaran, pertuturan, tingkah

laku, masalah pembelajaran, terencat akal dan pintar cerdas. Kanak-kanak ini dikategorikan

sebagai kanak-kanak berkeperluan khas.

Di Malaysia, pendidikan untuk kanak-kanak ini terletak di bawah kendalian

Kementerian Pelajaran Malaysia dan Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan

Masyarakat. Menurut dasar pendidikan khas di Malaysia, murid- murid berkeperluan khas

merujuk kepada murid-murid yang mengalami kecacatan penglihatan, pendengaran dan

20

masalah pembelajaran. Masalah kanak-kanak berkeperluan khas ini mungkin disebabkan oleh

faktor-faktor seperti perkembangan prenatal yang tidak sempurna kerana penyakit, kekurangan

zat ataupun dadah. Disebabkan masalah yang dihadapi oleh kanak-kanak ini, mereka

memerlukan perhatian, penjagaan yang khusus, kasih sayang dan perhatian, yang menuntut

kesabaran serta komitmen guru dalam mendidik mereka.

21

BIBLIOGRAFI

Abd. Rahim Talib .2006. Pengenalan Pendidikan Kanak-Kanak Masalah Pembelajaran.

Kuala Lumpur. MeteorDoc. Sdn. Bhd.

Abu Bakar Nordin & Ikhsan Othman .2003. Falsafah Pendidikan dan Kurikulum. Kuala

Lumpur. Quantum Books.

Chua Tee Tee & Koh Boh Boon. 1992. Pendidikan Khas Dan Pemulihan. Kuala Lumpur.

Dewan Bahasa dan Pustaka.

Jamila K.A Mohamad .2005. Pendidikan Khas Untuk Kanak-Kanak Istimewa. Kuala Lumpur.

PTS Publiction & Distributions Sdn. Bhd.

Messe .2001.HBS1103 Modul Pengenalan Pendidikan Kanak-Kanak Masalah Pembelajaran.

Universiti Terbuka Malaysia.

22