PERSEPSI DAN DERIA (SENSATION)

MINGGU 3

• Manusia terdedah dengan rangsangan persekitaran pada setiap masa – tenaga fizikal seperti cahaya, bau, bunyi, haba dan lain-lain.

• Namun otak manusia tidak mengesannya secara terus .• Otak harus mengesannya melalui aktiviti action potential

dalam neuron.• Persoalannya, sejauh mana sensory receptor yang terletak

pada organ deria berperanan dalam menerima dan menyalurkan signal dari rangsangan persekitaran.

• Signal tersebut terhasil akibat proses transduction – bagaimana kandungan fizikal rangsangan persekitaran ditukar ke dalam bentuk signal untuk disalurkan oleh saraf deria ke otak untuk ditafsirkan.

Sensory Thresholds

• Berapakah jumlah paling sedikit stimulus yang boleh dikesan oleh sistem sonsori?

• Atau berapa banyakkah jumlah stimulus fizikal yang mencukupi untuk kita merasakan sensation itu?

• Absolute threshold – magnitud terkecil dalam stimulus yg boleh dikesan 50% daripada tak boleh dikesan.

Masalah dalam absolute threshold:

• Sensitiviti manusia terhadap stimulus boleh berubah dari masa ke semasa.

• Stimulus yang pada awalnya dapat dikesan dalam magnitud tertentu, mungkin dapat dikesan dalam magnitud yang lain pada masa lain.

• Sebab berlakunya maslah ini:– Fungsi tubuh badan manusia berubah dari masa

ke semasa bagi mengekalkan persekitaran dalaman tubuh badan dalam keadaan yang optimum sentiasa.

– Faktor motivasi seperti ganjaran semasa mengesan stimulus menyebabkan individu mengubah interpretasinya terhadap rangsangan.

Signal Detection Theory

• SDT mencadangkan bahawa mekanisme membuat keputusan yang kompleks berlaku apabila manusia cuba juga untuk mengenalpasti maklumat stimulus sama ada jika kita dapat mengesan atau tidak tentang sesuatu stimulus itu.

Difference Thresholds

• Difference thresholds merujuk kepada jumlah perubahan dalam stimulus yang membolehkan sesorang dapat mengesannya.

• Semakin kecil perubahan kita dapat kesan, maka semakin besar tahap sensitiviti manusia (just noticeable difference – jnd).

Stimuli Below Thresholds

• Sering juga berlaku situasi subliminal perception – keupayaan untuk mengenalpasti stimulus yang berada di bawah thresholds semasa dalam keadaan sedar (conscious experience).

• Stimulus tersebut adalah di bawah threshold (lemah), tapi mampu mempengaruhi pemikiran, perasaan dan tingkah laku.

VISION

BASIC STRUCTURE OF HUMAN EYE

Physical Stimulus for Vision: LIGHT

• Stimulus fizikal bagi deria penglihatan ialah cahaya.

• Cahaya mengandungi gelombang elektromagnetik iaitu wavelength (jarak anatara puncak ke puncak sesuatu gelombang bunyi atau cahaya), menentukan sejauhmana kita dapat mengesan hue (warna yang dapat dikenalpasti disebabkan wavelenght cahaya yang dominan).

• Kecerahan (brightness) – intensiti cahaya

• Saturation – darjah konsentrasi hue cahaya.• Semakin kurang wavelenght bergabung,

semakin tinggi saturasi atau keaslian sesuatu warna(hue).

Fungsi asas sistem visual1. Acuity: Keupayaan visual untuk melihat dengan lebih jelas.

Terdapat 2 jenis acuity:– Static Visual Acuity (SVA) – keupayaan manusia

membandingbeza pelbagai objek semasa mereka dalam keadaan statik.

– Dynamic Visual Acuity (DVA) – keupayaan manusia membandingbeza pelbagai objek semasa mereka dalam keadaan dinamik.

• Keupayaan manusia untuk membandingbeza objek menurun disebabkan faktor angular velocity iaitu kelajuan imej objek bergerak memasuki retina meningkat.

• Aspek ini penting, cotohnya keupayaan pemain softball mengesan kelajuan bola di ruang lingkup pemandangannya untuk dia bersedia memukulnya.

2. Dark adaptation – proses di mana sistem visual meningkatkan sensitivitinya terhadap cahaya dalam keadaan gelap.

• Dark-adaptation adalah 100,000 kali ganda sensitivitinya berbanding light-adaptation.

3. Eye movement – keupayaan manusia menggerakkan bola mata membantu dalam penglihatan. Terdapat 2 jenis:– Version movement – kedua-dua bola mata bergerak

bersama dalam arah yang sama. • Involuntary movement – bergerak tanpa kawalan bawah sedar.• Saccadic movement – pergerakan laju, melompat dari satu poin

ke satu poin. Berlaku semasa membaca dan memandu. • Puirsuit meovement – pergerakan yang perlahan mengikut

laluan objek yang bergerak, seperti melihat bola yang dilontar.– Vergence movements – garis penglihatan bagi kedua-dua

bola mata adalah bercapah. Vergence movement sangat penting dalam keupayaan mengenal pasti jarak dan kedalaman.

Color Vision (Persepsi terhadap warna)

• Trichcromatic theory – manusia memiliki 3 jenis cone receptors yang menerima wavelenght cahaya yang tertentu – biru (450-500 nanometers), hijau (500-570 nanometers), atau merah (620-700 nanometers)

• Negative afterimage – sensation of complementary colour yang terhasil selepas sesorang merenung ke arah sesuatu stimulus warna. Contohnya selepas merenung ke arah warna merah, apabila anda mengalihkan pandangan renungan ke latar yang asal, anda akan melihat warna biru.

• Opponent –process theory – menjelaskan tentang pemprosesan maklumat sensori berkaitan warna berlaku pada aras di atas retina. Terdapat 6 jenis neuron yang mana antaranya dirangsang atau dilemahkan oleh warna merah, hijau, biru, kuning, hitam atau putih.

VISION DAN OTAK

DERIA PENDENGARAN

PHYSICAL STIMULUS FOR HEARING: SOUNDS

• Persepsi terhadap bunyi ditentukan oleh faktor:– Kekuatan (loudness) – bergantung kepada

amplitude, ketinggian dalam gelombang bunyi.– Pitch– ditentukan oleh frekuensi gelombang bunyi– Timbre – merujuk kepada kualiti bunyi yang kita

dengar dan merupakan ciri yang membantu kita membezakan bunyi dari pelbagai stimulus.

• Place theory – mencadangkan bahawa bunyi daripada pelbagai frekuensi akan merangsang pelbagai kawasan dalam basilar membrane (lantai koklea) telinga.

• Frequency theory – mencadangkan bahawa bunyi daripada pelbagai jenis pitch menghasilkan cetusan neural yang berbeza dalam sel rerambut yang terdapat pada telinga dalam.

• Sound Localization – keupayaan sistem auditori manusia untuk mengenal pasti arah sumber bunyi.

DERIA SENTUHAN DAN KULIT

Pain PointsAREA PAIN POINT (sq.cm)

From 0 (lover sensitivity to 250 (high sensitiviti)

Scalp 144

forehead 184

Eyelid 172

Tip of nose 44

Neck Region 228

Shoulder Blade 212

Bend of Elbow 224

Inside Forearm 203

Buttocks 180

Back of Hand 188

Ball of Thumb 60

Back of knee 232

Sole of foot 48

DERIA BAU DAN RASA

PERCEPTION

GESTALT PSYCHOLOGIST

• Kajian sistematik terhadap persepsi pertama sekali dilakukan oleh Gestalt Pschology iaitu ahli-ahli psychology German yang tertarik dengan kecenderungan semulajadi minda manusia untuk mentafsir struktur dan keadaan dunia fizikal, dan sering mentafsir sesuatu corak sebagai satu aturan menyeluruh dan bukannya entiti yang berpisah.

• Gestalt adalah bahasa German yang bermaksud menyeluruh.

Prinsip-prinsip persepsi

Figure and Ground

• Persepsi yang menjurus kepada figure-ground relationship.

• Manua cenderung memisahkan pandangannya kepada 2 bahagian iaitu figure (bentuk dan ruang) dan ground (latar belakang bentuk yang tidak mempunyai bentuk dan ruang)

Grouping• Laws of grouping – kita mengelompokkan item

untuk ditafsirkan.• Terdapat beberapa jenis prinsip dalam laws of

grouping:– Laws of similarity– Law of proximity– Law of common region– Law of good continuation– Law of closure– Law of simplicity

Perceptual Constancies

• Kecenderungan mentafsir persekitaran sebagai tidak berubah walaupun perubahannya jelas nyata melalui pandangan mata.

• Prinsip pengekalan saiz (size constancy) berlaku apabila saiz objek yang ditafsir adalah kekal walaupun imej yang terbentuk di retina akibat jarak yang menjauh atau mendekat memberitahu kita saiz yang dilihat.

• Contohnya, anda melihat kawan dari jauh datang mendekati anda. Objeknya dari jauh adalah kecil hinggalah bila semakin dekat objeknya bertambah besar. Namun apa yang tergambar dalam persepsi anda bukanlah objek kawan anda yang mengecil dan kemudiannya membesar, tapi objek yang terpapar ialah saiz sebenar kawan anda itu.

Illusion

• Adakala persepsi menyebabkan berlaku salah intepretasi disebabkan ilusi.

• Jenis ilusi disebabkan oleh:– Saiz– Bentuk – kawasan

Kunci Proses Persepsi

Corak dan Jarak

• Pattern Recognition:– Manusia memiliki template iaitu sesuatu corak

tertentu mengenai objek yang tersimpan dalam memori – templete matching theory

– Prototype matching theory – manusia secara automatik akan membandingkan setiap huruf atau perkataan dengan gambaran abstrak dalam memori yang disebut sebagai prototype Contohnya, dari jauh nampak sebuah bas yang berwarna biru, terus mengaitkannya dengan bas UPSI..

Bottom-Up Approach

• Keupayaan kita mengenalpasti sesuatu rangsangan spesifik adalah berdasarkan keupayaan mengenal pasti dan menggabungkan ciri-ciri rangsangan sepeti garisan, sudut, dan sisi.

Top-Down Approach

• Persepsi dibentuk oleh tanggapan