ABSTRAK

Kajian ini bertujuan mengkaji keberkesanan penggunaan peta minda

berbantukan komputer ke atas pencapaian murid dalam mata

pelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan. Kajian ini

berbentuk kuasi-eksperimen yang melibatkan 70 orang murid tahun

empat di Sekolah Kebangsaan Jalan Datuk Kumbar, dalam Daerah

Kota Setar, Kedah. Sampel kajian dipilih secara bertujuan terdiri

daripada dua kumpulan murid yang mempunyai tahap pencapaian

yang hampir sama, dikelompokkan kepada kumpulan rawatan dan

kumpulan kawalan. Pengkaji terlibat secara langsung dalam kajian

ini, dengan kumpulan rawatan diajar dengan kaedah peta minda

berbantukan komputer sementara kumpulan kawalan pula diajar

secara konvensional. Instrumen kajian yang digunakan ialah satu

set ujian pencapaian yang mengandungi 30 soalan objektif aneka

pilihan. Kedua-dua kumpulan murid akan menduduki ujian pra dan

ujian pasca..

BAB I

MASALAH KAJIAN

1.1 PENDAHULUAN

Mata pelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan merupakan

salah satu bidang ilmu yang penting untuk membentuk sahsiah dan

jati diri setiap orang murid. Melalui pengetahuan, kemahiran serta

nilai-nilai sivik yang diajar dalam mata pelajaran ini, adalah

diharapkan murid-murid akan menjadi warganegara yang sihat

sahsiah dan tingkah lakunya. Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan juga diharapkan dapat melahirkan insan yang

seimbang seperti yang terangkum di dalam Falsafah Pendidikan

Kebangsaan. Justeru guru-guru yang terlibat secara langsung dalam

proses pengajaran dan pembelajaran adalah digalakkan

menggunakan kreativiti untuk memilih, menyusun dan mengolah

aktiviti pengajaran dan pembelajaran mengikut kesesuaian murid.

Menurut Setiausaha Parlimen Kementerian Pelajaran, YB Puan

Komala Devi semasa menjawab soalan YB Chong Eng, Bukit

Mertajam semasa persidangan Dewan Rakyat Kesebelas, pada 12

April 2005, murid-murid tahun 4, 5 dan 6 diwajibkan belajar mata

pelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan adalah untuk

pembentukkan akhlak, kerana Kementerian Pelajaran berpendirian

bahawa proses pembentukkan akhlak harus dilakukan secara

berterusan bermula di peringkat sekolah rendah hingga ke peringkat

menengah melalui proses pengajaran dan pembelajaran di bilik

darjah, aktiviti harian sekolah dan juga kegiatan ko-kurikulum.

Sehubungan itu, kemahiran penyelidikan dan pembangunan dalam

mata pelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan perlu diberi

perhatian dan penekanan di semua peringkat. Usaha kementerian

pelajaran melalui Pusat Perkembangan Kurikulum untuk

mempekenalkan semula mata pelajaran Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan ini amatlah bertepatan masanya, memandangkan

berlakunya masalah keruntuhan akhlak dan moral generasi muda

masa kini. Kadar jenayah yang sedang melanda generasi muda hari

ini amat membimbangkan. Oleh itu segala kelemahan yang dihadapi

oleh murid-murid semasa mempelajari Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan perlu dikaji bagi mengenalpasti punca-punca

serta mencari alternatif untuk mengatasinya.

1.2 LATAR BELAKANG MASALAH KAJIAN

Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan adalah suatu mata pelajaran

teras yang telah diperkenalkan semula pada tahun 2005, secara

berperingkat-peringkat bagi tahap dua di sekolah rendah dan

bermula dari tingkatan satu hingga ke tingkatan lima bagi sekolah

menengah. Kandungan sukatan pelajaran Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan merangkumi aspek-aspek pengetahuan sivik,

kemahiran sivik, dan nilai-nilai sivik. Tema utama bagi mata

pelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan bagi sekolah

rendah ialah sayangi diri, sayangi keluarga, hidup bersama di

sekolah dan masyarakat, kenali budaya Malaysia, Malaysia negaraku

dan sedia hadapi cabaran.

Berhubung dengan tajuk “Berbangga Dengan Identiti Negara” di

bawah tema Malaysia negaraku, didapati ramai murid tidak dapat

menguasainya tajuk tersebut dengan baik. Di samping kebanyakan

guru yang mengajar secara kaku, iaitu hanya menggunakan kaedah

tradisional yang kurang sesuai dengan tuntutan zaman. Kaedah

chalk and talk, penggunaan buku teks adalah contoh yang kerap

digunapakai oleh guru-guru di dalam pengajaran dan pembelajaran

di bilik darjah. Sedangkan bagi murid-murid kaedah tradisional ini

tidak menarik dan membosankan. Apatah lagi mata pelajaran

Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan bukanlah mata pelajaran

yang terlibat dengan peperiksaan. Keadaan inilah yang

menyumbangkan kepada murid-murid tidak menguasai

pengetahuan, kemahiran serta nilai-nilai sivik yang akan

mewatakkan mereka sebagai generasi yang berhemah dan

berakhlak mulia.

Faktor berikutnya, guru-guru dan pentadbir di sekolah-sekolah juga

memandang mata pelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan

sebagai mata pelajaran ringan yang tidak perlu diberi penekanan.

Biasanya mata pelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan

diagihkan kepada guru-guru sekadar mencukupkan bilangan masa

mengajar seminggu, supaya seimbang dengan rakan guru yang lain.

Malah tidak menjadi perkara pelik dan aneh apabila didapati semua

kelas Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan diajarkan oleh guru

besar atau penolong kanan. Hal demikian berlaku kerana mereka

beranggapan mata pelajaran Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan adalah mata pelajaran yang mudah dan tidak

merugikan murid-murid sekiranya guru besar atau penolong kanan

tidak dapat masuk ke kelas disebabkan kesibukan masa dengan

tugas-tugas pentadbiran.

1.3 PERNYATAAN MASALAH

Melalui mata pelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan,

adalah diharapkan dapat membentuk keperibadian murid yang

seimbang serta dapat memberi sumbangan terhadap kesejahteraan

keluarga, masyarakat dan negara. Seterusnya, usaha ini akan dapat

melahirkan generasi yang peka tentang hak dan tanggungjawab

mereka sebagai warganegara, menghargai perpaduan dan

mengapresiasi kepelbagaian budaya masyarakat Malaysia.

Matlamat yang ideal ini adalah untuk melahirkan modal insan dalam

masyarakat seperti yang dicita-citakan oleh pihak kerajaan. Namun,

sekiranya aspek pengajaran dan pembelajaran di dalam bilik darjah

dikesampingkan oleh guru-guru Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan, harapan dan matlamat tersebut tidak mungkin

akan menjadi kenyataan.

Seterusnya, matlamat Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan

secara umumnya ingin memberi kesedaran kepada murid tentang

peranan, hak dan tanggungjawab murid dalam masyarakat dan

negara untuk melahirkan anggota masyarakat dan warganegara

yang bersatu padu, patriotik serta boleh menyumbang ke arah

kesejahteraan masyarakat, negara dan dunia. Matlamat seterusnya

ialah untuk melahirkan murid yang setia pada negara, cinta akan

tanahair, prihatin dan berbangga sebagai rakyat Malaysia serta

boleh berinteraksi ke arah mewujudkan masyarakat yang bersatu

padu dan sejahtera. Untuk memastikan matlamat tersebut dapat

dicapai, murid-murid sepatutnya terlebih dahulu perlu menguasai

pengetahuan sivik, kemahiran sivik dan nilai-nilai sivik.

Bagaimanapun, melalui pemerhatian dan tinjauan yang dilakukan,

pengkaji mendapati murid-murid tahun empat di Sekolah

Kebangsaan Jalan Datuk Kumbar, tidak dapat menguasai

pengetahuan sivik pada tahap yang sepatutnya. Hal demikian dapat

dibuktikan melalui keputusan peperiksaan pertengahan tahun yang

menunjukkan hanya 64% sahaja murid lulus (6% mendapat gred A,

25% mendapat gred B dan 33% mendapat gred C) manakala 36%

murid gagal dalam mata pelajaran Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan.

Justeru, pengkaji mengambil langkah untuk melihat kembali

perlaksanaan pengajaran dan pembelajaran mata pelajaran

Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan di peringkat sekolah rendah

khususnya di sekolah pengkaji sendiri. Apakah terdapat kaedah

yang sesuai untuk melaksanakan pengajaran dan pembelajaran bagi

mata pelajaran tersebut secara lebih berkesan supaya murid-murid

dapat belajar dengan berkesan ke arah menguasai pengetahuan

sivik. Penggunaan kaedah yang sesuai dan berkesan dalam proses

pengajaran dan pembelajaran adalah menjadi perkara yang amat

penting. Oleh itu, pengkaji merasa perlu diberikan penekanan

tentang penggunaan kaedah peta minda dengan berbantukan

komputer semasa mengajarkan tajuk “Berbangga Dengan Identiti

Negara”.

Beberapa kajian lepas mendapati bahawa penggunaan kaedah peta

minda dalam pengajaran dan pembelajaran dapat meningkatkan

pencapaian murid-murid dalam sesuatu mata pelajaran (Altablig bt

Ali 2006, Asma binti Ishak 2005, Rusilah Jais et. al 2004, dan Sim Ah

Hock et. al 1997). Pengkaji mengharapkan penggunaan peta minda

dengan berbantukan komputer dalam pengajaran dan pembelajaran

bagi tajuk “Berbangga Dengan Identiti Negara” akan dapat

meningkatkan pencapaian dalam Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan. Seterusnya pengkaji juga mengharapkan kajian

yang akan dijalankan ini akan memberikan hasil yang positif, untuk

memartabatkan mata pelajaran Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan di kalangan murid-murid.

1.4 TUJUAN KAJIAN

Tujuan kajian ini ialah untuk mengkaji keberkesanan penggunaan

peta minda yang dibantu oleh komputer dalam proses pengajaran

dan pembelajaran mata pelajaran Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan bagi tajuk “Berbangga Dengan Identiti Negara”

yang terkandung dalam Sukatan Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan tahun empat. Tajuk ini meliputi Rukunegara,

Negaraku, Jalur Gemilang, Jata Negara, Bahasa Kebangsaan dan

Bunga Kebangsaan.

1.5 SOALAN KAJIAN

i. Adakah terdapat perbezaan min pencapaian Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan yang signifikan antara kumpulan yang

menggunakan kaedah peta minda berbantukan komputer dan

kumpulan yang belajar secara konvensional?

ii. Adakah terdapat perbezaan min pencapaian Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan yang signifikan antara murid lelaki dan murid

perempuan dalam kumpulan yang belajar menggunakan kaedah

peta minda berbantukan komputer?

1.6 HIPOTESIS KAJIAN

Ho1: Tidak terdapat perbezaan min pencapaian yang signifikan

dalam ujian pasca di antara kumpulan yang belajar menggunakan

kaedah peta minda berbantukan komputer dengan min pencapaian

kumpulan yang belajar menggunakan kaedah konvensional.

Ho2: Tidak terdapat perbezaan min pencapaian yang signifikan

dalam ujian pasca di antara murid lelaki dan murid perempuan

dalam kumpulan yang belajar menggunakan kaedah peta minda

berbantukan komputer.

1.7 KEPENTINGAN KAJIAN

Kajian seperti ini penting kerana dapatan hasil kajian nanti dijangka

dapat membantu guru membuat refleksi tentang pengajarannya

serta memperbaiki kaedah dan teknik pengajaran agar sesuai

dengan tahap kesediaan dan minat murid. Dalam proses

pembelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan guru

seharusnya menggunakan kaedah pengajaran yang boleh

meransang pembelajaran murid. Kaedah peta minda dengan

berbantukan komputer akan dapat mengekalkan tumpuan dan

perhatian murid kepada pengajaran guru dan seterusnya akan

meningkatkan pencapaian.

Hasil kajian ini juga penting kepada murid-murid yang

berpencapaian rendah dalam Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan. Kemungkinan faktor ini disebabkan oleh kaedah

pengajaran guru secara tradisional dan membosankan. Dengan

penggunaan kaedah peta minda yang memaparkan imej, warna,

frasa serta garisan anak panah yang sesuai akan membantu murid-

murid untuk menguasai kemahiran yang dipelajari dan

menghindarkan rasa bosan semasa pembelajaran. Murid-murid akan

lebih mudah mengingati isi pelajaran kerana tidak perlu membaca

ayat yang panjang serta sukar difahami. Imej, warna, frasa, dan

sebagainya itu tidak terlalu abstrak berbanding dengan syarahan

guru. Tony Buzan (2006) berpendapat, secara nyata peta minda

merupakan penggunaan grafik. Kata kunci dalam peta minda

selalunya dihasilkan dalam bentuk gambaran atau pola kerana otak

manusia lebih mudah menerima ransangan yang berbentuk pola.

Selanjutnya kajian ini juga dapat meransang guru-guru Pendidikan

Sivik dan Kewarganegaraan untuk lebih bersedia, kreatif dan

sentiasa peka dengan tugas mendidik di dalam bilik darjah.

Penggunaan peta minda dengan berbantukan komputer menuntut

seseorang guru itu membuat persediaan yang rapi sebelum

memulakan pengajaran. Guru-guru juga akan lebih kreatif untuk

menghasilkan peta minda yang menarik, padat dan mudah untuk

difahami oleh murid-murid.

Selain itu, hasil kajian ini juga mungkin mempunyai kepentingan

kepada pihak pentadbiran sekolah, yakni guru besar yang ingin tahu

kaedah yang sesuai untuk digunakan dalam proses pengajaran dan

pembelajaran, terutamanya mata pelajaran Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan. Kaedah peta minda dengan berbantukan

komputer dapat dilaksanakan oleh guru-guru kerana kebanyakan

guru-guru telah menguasai kemahiran asas menggunakan

komputer.

1.8 BATASAN KAJIAN

Kajian ini melibatkan 70 orang murid daripada dua buah kelas tahun

empat di Sekolah Kebangsaan Jalan Datuk Kumbar, Kedah. Sampel

dipilih secara bertujuan untuk maksud kajian. Oleh itu, dapatan

kajian ini tidak boleh digeneralisasikan mana-mana kumpulan lain.

Kajian ini hanya melibatkan tajuk “Berbangga Dengan Identiti

Negara” yang terkandung dalam Sukatan Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan tahun empat. Tajuk ini meliputi Rukunegara,

Negaraku, Jalur Gemilang, Jata Negara, Bahasa Kebangsaan dan

Bunga Kebangsaan. Tajuk ini akan diajarkan dalam masa empat

minggu sahaja.

Semasa kajian dijalankan, pengkaji sendiri yang akan mengajar

kedua-dua kumpulan rawatan dan kumpulan kawalan. Langkah ini

mungkin akan memberi kesan ke atas keputusan kajian.

1.9 DEFINISI ISTILAH

1.9.1 Ujian pra ialah ujian pencapaian yang diduduki oleh semua

sampel bagi kumpulan rawatan dan kumpulan kawalan sebelum

kajian dijalankan

1.9.2 Ujian pasca ialah ujian pencapaian yang diduduki oleh semua

sampel bagi kumpulan rawatan dan kumpulan kawalan diakhir

kajian dijalankan

1.9.3 Ujian rintis ialah satu ujian yang diberikan kepada kumpulan

murid yang tidak terlibat dalam kajian untuk menguji kesahan dan

kebolehpercayaannya.

1.9.4 Kumpulan rawatan ialah kumpulan murid yang diajarkan

dengan menggunakan kaedah peta minda

1.9.5 Kumpulan kawalan ialah kumpulan murid yang diajar dengan

kaedah konvensional

1.9.6 Peta minda merupakan satu pembinaan yang dibuat di atas

sehelai kertas, idea penting diletakkan di tengah-tengah pusat

utama dan idea lain yang berkaitan dikembangkan di luar idea

utama dengan menggunakan pusat kecil, garisan, bongkah

geometri, warna dan sebagainya. Dalam kajian ini, peta minda yang

digunakan dipaparkan melalui skrin, berbantukan komputer dan

Liquid Crystal Display (LCD).

1.9.7 Berbantukan komputer ialah penggunaan komputer dalam

pengajaran dan pembelajaran sebagai alat (tool) untuk membantu

pelajar mempelajari sesuatu topik, idea atau kemahiran.

1.10 RUMUSAN

Bab ini menghuraikan tentang masalah kajian, tujuan dan persoalan

kajian yang hendak dijawab, kepentingan kajian, batasan kajian

serta beberapa definisi istilah yang menjadi komponen penting

dalam setiap kajian. Pengkaji ingin membuat kajian mengenai

keberkesanan penggunaan peta minda berbantukan komputer

dalam pengajaran dan pembelajaran Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan tahun empat bagi tajuk “Berbangga Dengan

Identiti Negara”.

BAB II

TINJAUAN LITERATUR

2.1 PENDAHULUAN

Tujuan kajian ini dijalankan antara lain adalah untuk menggunakan

satu kaedah yang sesuai serta boleh membantu murid

meningkatkan pencapaian dalam mata pelajaran Pendidikan Sivik

dan Kewarganegaraan. Pengkaji menggunakan kaedah peta minda

dengan berbantukan komputer untuk mengajarkan tajuk

“Berbangga Dengan Identiti Negara” yang terdapat dalam sukatan

pelajaran tahun empat. Dalam bab ini juga pengkaji mengutarakan

literatur-literatur berkaitan mengenai peta minda, teori-teori yang

berkaitan serta beberapa kajian berkaitan yang telah dijalankan

mengenai peta minda dan pembelajaran berbantukan komputer.

2.2 LITERATUR BERKAITAN PETA MINDA

Peta minda telah diperkenalkan oleh Tony Buzan pada tahun

1960an sebagai kaedah yang boleh membantu pelajar, mencatat

nota dengan ringkas dan berkesan. Menurut Subadrah (2001),

penggunaan peta minda semakin penting sebagai satu kemahiran

mengorganisasi maklumat dan menghuraikan konsep atau objektif

secara teratur. Shahabudin Hashim, Mahani Razali dan Ramlah

Jantan (2007) menyatakan, peta minda membolehkan kita

merangka, mencatat nota, merekodkan maklumat atau peristiwa,

merancang aktiviti atau membuat sesuatu persembahan. Peta

minda yang dibentuk biasanya pelbagai dan bergantung kepada

kreativiti seseorang.

Peta minda merupakan kaedah yang berkesan untuk mendapatkan

semua maklumat daripada ingatan untuk ditukarkan menjadi bentuk

yang boleh dilihat. Menurut Poh Swee Hiang (2006), peta minda

dibentuk berdasarkan bagaimana otak manusia merakam dan

memproses maklumat secara linear dan dalam masa yang sama

membuat pengelolaan yang menyeluruh seperti menghubungkait,

membanding, menganlisa dan sebagainya. Peta minda adalah

kebiasaannya dibina di atas sehelai kertas. Idea penting atau idea

utama diletakkan di tengah-tengah pusat utama dan idea lain yang

berkaitan dikembangkan di luar idea utama dengan menggunakan

pusat kecil, garisan, bongkah geometri, imej, underlining, anak

panah, warna dan sebagainya. Peta minda juga boleh menjimatkan

masa dalam mempelajari sesuatu mata pelajaran. Dalam proses

pembelajaran, seseorang murid itu perlulah menyusun strategi agar

segala isi pelajaran dapat diproses oleh otak dengan lebih mudah.

Menurut Dilip Mukerjea (1996), melalui peta minda seseorang itu

dapat .... learn more, remember more, use less paper, invest less

effort ... yang membawa maksud penggunaan peta minda dapat

memperolehi ilmu pengetahuan yang lebih banyak,

mempertingkatkan daya ingatan tanpa merugikan terlalu banyak

kertas serta tenaga.

Semasa membina peta minda, maklumat penting yang disusun dan

dikelolakan dengan cara keseluruhan. Susunan sedemikian dapat

menghasilkan struktur pola yang kreatif selaras dengan cara otak

seseorang memproses maklumat. Penggunaan peta minda lebih

mudah untuk dirakamkan dalam ingatan jangka panjang. Poh Swee

Hiang (2006) berpendapat, peta minda membantu anda mencatat

nota dengan pantas dan mengelakkan pengulangan perkataan. Nota

tersebut wujud sebagai satu gambaram mental yang lengkap,

bermakna dan senang diingati.

Penggunaan peta minda dalam Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan boleh membantu mencapai beberapa matlamat.

Menurut Ab Fatah Hassan (1994), antaranya mengorganisasi

maklumat, membantu kepada pengekalan ingatan, membuat

perkaitan antara pengetahuan yang baru dengan pengetahuan

sedia ada, membantu kepada pengekalan konsep baru,

memperjelas dan mengvisualisasikan struktur kognitif pelajar dan

menggalakkan kreativiti. Faktor tersebut juga boleh menarik minat

murid terhadap proses pengajaran dan pembelajaran guru.

Keberkesanan peta minda ini telah diakui oleh pelajar cemerlang

SPM 2006, Nadia Rohani Malik Panter-Brick, pelajar Sekolah

Menengah Kebangsaan Agama Nurul Ittifaq, Besut, Terengganu.

Beliau mendapat pangkat 1A dalam kesemua 14 mata pelajaran

yang diambil dalam peperiksaan tersebut. Pejabat Pendidikan

Daerah Besut (23 Mac 2007) melaporkan, Nadia yang bercita-cita

menjadi seorang doktor pakar menggunakan kaedah peta minda

Tony Buzan bagi memudahkannya mengulangkaji dan menghafal

pelajaran.

Sasterawan terkenal tanahair, A. Samad Said telah mengadakan

pameran “Daerah Samad – 100 lakaran oleh A. Samad Said” di

Galeri Petronas, Suria KLCC. Menurut Johanna A. Sobrey (25 Jun

2007), manuskrip-manuskrip itu hasil tulisan tangan Pak Samad

sendiri berperanan sebagai peta minda yang mengungkapkan

secara intim, telus dan langsung sejarah pembentukkan karya-karya

sasteranya dari mula sampai tamat. Selanjutnya dijelaskan,

disebalik tompokan dan garisan-garisan halus mahupun cakaran liar,

turut tersisip kata-kata puitis dan mesej mendalam yang

meneropong kehidupan, keadaan serta perkara yang berlaku di

persekitaran dan pelbagai perkara yang bermain di minda Pak

Samad. Ini menunjukkan kelebihan penggunaan peta minda dalam

membuat catatan idea sebelum dikembangkan dalam bentuk

penulisan naratif.

2.3 PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN BERBANTUKAN KOMPUTER

Penggunaan komputer dalam proses pengajaran dan pembelajaran

di bilik darjah amatlah digalakkan, kerana penggunaan komputer

dapat menarik minat murid-murid untuk mengikuti pembelajaran

dengan lebih sistematik. Menurut Nor Hayati (2002), salah satu

kaedah yang sesuai digunakan untuk menarik minat murid-murid

ialah pengajaran dan pembelajaran berbantukan komputer, iaitu

satu pengajaran yang dibantu oleh komputer dengan melibatkan

perisian-perisian yang sesuai samada dicipta sendiri atau telah

dicipta oleh orang lain untuk tajuk-tajuk tertentu. Ahmad Nizar

(1997) pula berpendapat, pengajaran dan pembelajaran

berbantukan komputer ialah satu situasi pembelajaran di mana

murid-murid dapat berinteraksi dan dibimbing oleh komputer

melalui satu program pembelajaran terancang yang bertujuan untuk

mencapai matlamat pembelajaran.

Menurut Kanagambal (1977), pengajaran dan pembelajaran

berbantukan komputer ialah satu situasi di mana komputer

digunakan untuk mengajar dan mengasah sesuatu kemahiran.

Selain itu beliau menyatakan bahawa melalui pengajaran dan

pembelajaran berbantukan komputer, adalah usaha untuk

menyampaikan maklumat, membimbing, melatih dan menilai

prestasi murid-murid. Pengajaran dan pembelajaran berbantukan

komputer juga dapat menghasilkan suasana pembelajaran yang

menarik dan lebih efektif kerana pelajaran dapat disampaikan

dengan cara yang lebih menghiburkan. Menurut Kanagambal lagi,

antara matlamat yang dicapai oleh pelajar melalui pengajaran dan

pembelajaran berbantukan komputer ialah mempelajari sesuatu

dengan lebih cepat, lebih mudah serta lebih banyak mengingati

kembali bahan yang dipelajari, merperoleh sikap positif terhadap

alat komputer, dapat berinteraksi dengan komputer dengan lebih

aktif dan fleksibel dalam pembelajaran, iaitu pelajar menentukan

cara menggunakan bahan pengajaran dan pembelajaran

berbantukan komputer.

Seterusnya, menurut Mohamad Hasan (1998), penggunaan

komputer dalam proses pengajaran dan pembelajaran di bilik darjah

mempunyai banyak kelebihan. Antaranya ialah (i) komputer mampu

mendorong pembelajaran dilaksanakan secara interaktif dan secara

tidak langsung akan menimbulkan suasana seronok belajar, (b)

kecanggihan bahan grafik pada program komputer boleh

menambahkan lagi daya kreativiti pelajar dan memperbaiki

kemahiran penulisan murid, (c) terdapat beberapa program

komputer yang mencabar, yang mendorong kepada kemahiran

berfikir di kalangan murid, (d) guru-guru dapat berperanan sebagai

fasilitator dan mampu membantu murid sepenuhnya dari segi isi

pelajaran, (e) pelajar boleh mengikuti pelajaran pada bila-bila masa

dan merasa kurang tertekan, dan (f) komputer dapat membekalkan

maklumat terkini, mengambil semua maklumat, menyalin

maklumat, menyimpan maklumat dan memaparkan maklumat

untuk perbincangan atau persembahan.

Mengenai konsep pengajaran dan pembelajaran berbantukan

komputer pula, Zoraini Wati Abas (1992) berpendapat, langkah

pertama penggunaan komputer di dalam kurikulum sekolah

menjurus kepada pembelajaran berbantukan komputer yang boleh

dianggap sebagai alat (tool) untuk membantu pelajar mempelajari

sesuatu topik, idea atau kemahiran. Komputer yang digunakan di

sekolah boleh diaplikasikan melalui pelbagai cara untuk menarik

perhatian pelajar terhadap pengajaran guru. Perhatian yang

diberikan semasa proses pembelajaran sangat penting, kerana

melalui perhatian tersebut akan menatijahkan sesuatu yang

diharapkan.

2.4 TEORI-TEORI BERKAITAN

Selain daripada bukti-bukti kejayaan penggunaan peta minda dan

kelebihan-kelebihan pengajaran dan pembelajaran berbantukan

komputer, terdapat juga beberapa teori serta pandangan yang

sesuai atau yang menyokong penggunaan peta minda dapat

memberi manfaat kepada proses pembelajaran. Antaranya Teori

Pembelajaran Gestalt /Kognitif, Teori Ausubel, dan Teori Pelbagai

Kecerdasan (Gardner). Ahli-ahli psikologi gestalt atau kognitif

berpendapat, dalam proses pembelajaran, pelajar membentuk

struktur kognitif dalam ingatannya. Ragbir Kaur (2006) menyatakan,

setiap kali seseorang individu itu belajar, dia akan menyusun segala

pengalaman yang dipelajari dan menyimpannya di dalam ingatan.

Penggunaan peta minda adalah selari dengan pendapat mazhab

gestalt yang berpendapat bahawa setiap manusia mempunyai

keupayaan mental untuk mengelola, menyusun, menyimpan dan

menggunakan semula segala pengalaman yang tersimpan untuk

membolehkan dia menghubungkaitkan pertalian antara pengalaman

tersimpan dengan masalah dihadapi.

David Ausubel seorang ahli psikologi kognitif yang menekankan

penguasaan maklumat melalui penggunaan bahasa yang bermakna.

Menurut Ragbir Kaur (2006), maklumat yang dipelajari secara

bermakna dapat diingat dengan lebih lama berbanding dengan apa

yang dipelajari secara hafazan. Dr Ismail Zain (13 Jun 2005) Utusan

Malaysia, telah menyatakan pembelajaran secara hafalan tidak

dapat membentuk insan yang kritis dan kreatif, malah tidak sesuai

dengan zaman yang serba maju ini. Selanjutnya beliau berpendapat

penggunaan peta minda dan pengurusan grafik adalah sesuai ke

arah memudahkan otak membuat analisis untuk menghasilkan

sesuatu yang bermakna.

Gardner yang terkenal dengan teori kecerdasan pelbagai

menyatakan bahawa kecerdasan adalah kebolehan seseorang untuk

menyelesaikan masalah. Menurut Ramlan Hamzah dan Lily Mastura

Harun (2006) dalam penyelesaian masalah terdapat pelbagai cara

bukan hanya tertumpu kepada satu cara tertentu sahaja dan

Gardner telah mengenalpasti sembilan jenis kecerdasan yang ada

dalam diri individu. Dalam proses pembelajaran menggunakan peta

minda adalah amat sesuai terutamanya bagi murid-murid yang

mempunyai kecerdasan visual dan ruang, kecerdasan bahasa dan

kecerdasan interpersonal. Dalam sesuatu kumpulan pembelajaran

yang dibentuk mungkin terdapat ahli kumpulan yang berbeza

kecerdasan. Perbezaan tersebut dapat membantu murid-murid

untuk menghasilkan peta minda yang kreatif dan asli.

2.5 KAJIAN BERKAITAN

Kajian-kajian berkaitan dengan penggunaan peta minda telah

banyak dijalankan oleh pengkaji-pengkaji di kalangan pendidik

sendiri. Antaranya ialah Altablig bt Ali (2006), Asma binti Ishak

(2005), Rusilah Jais et. al (2004), dan Sim Ah Hock et.al (1997).

Begitu juga terdapat kajian yang berkaitan dengan pembelajaran

Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan berbantukan komputer oleh

Kam Foo Kong (2006).

Altablig bt Ali (2006) telah menjalankan kajian tentang penggunaan

peta minda dalam mengingati konsep atau fakta sejarah ke atas 35

orang pelajar tingkatan 4 di Sekolah Menengah Pekan Baru, Parit

Buntar. Hasil dapatan kajian tersebut menunjukkan pelajar yang

berpencapaian sederhana telah meningkat sebanyak 60% manakala

pelajar yang lemah hanya 6% sahaja. Beliau merumuskan bahawa

penggunaan peta minda dapat membantu pelajar-pelajar sederhana

mengingat fakta sejarah bagi mendapat markah terutamanya dalam

soalan struktur Kertas 2.

Asma binti Ishak (2005), telah menjalankan kajian ke atas 30 orang

murid tahun 4 Arif di Sekolah Kebangsaan Jelempok. Kajian beliau,

penggunaan peta minda dapat meningkatkan kemahiran mencatat

nota. Dapatan kajian beliau menunjukkan berlaku peningkatan

kumpulan pencapaian tinggi dalam ujian pasca menjadi 40%

berbanding ujian pra 7%. Bagi kumpulan pencapaian rendah pula

menurun kepada 3% dalam ujian pasca berbanding 40% dalam ujian

pra. Sehubungan itu beliau berpandangan bahawa penggunaan peta

minda dalam mencatat nota adalah berjaya.

Seterusnya Rusilah Jais et. al (2004) juga telah menjalankan kajian

tentang penggunaan peta minda bagi mata pelajaran matematik di

kalangan pelajar perakaunan. Kajian tersebut melibatkan seramai

158 responden di kalangan pelajar-pelajar matrikulasi. Hasil dapatan

kajian tersebut menunjukkan berlakunya peningkatan pelajar yang

mendapat gred A sebanyak 26.6% dalam ujian pasca berbanding

7% dalam ujian pra. Pelajar yang mendapat gred B juga meningkat

daripada 7.6% dalam ujian pra kepada 12% dalam ujian pasca. Bagi

gred C menunjukkan penurunan peratus dalam ujian pasca iaitu

3.2% berbanding 10.1% dalam ujian pra. Rusilah Jais et. al (2004)

merumuskan bahawa penggunaan peta minda dalam mata

pelajaran matematik adalah berkesan.

Sim Ah Hock et.al (1997), telah menjalankan kajian tentang kesan

strategi pemetaan konsep terhadap pemprosesan maklumat Sains

dengan berbantukan komputer ke atas 141 orang pelajar semester

3 di lima buah maktab perguruan. Dapatan kajian tersebut

dirumuskan bahawa, terdapat perbezaan min dalam ketiga-tiga

pemboleh ubah bersandar antara kumpulan eksperimen dan

kumpulan kawalan adalah signifikan, dengan kumpulan eksperimen

memperolehi skor yang lebih tinggi daripada kumpulan kawalan.

Oleh itu dapatan kajian menyokong pengintegrasian strategi

pemetaan konsep untuk memproses maklumat dengan

pembelajaran berbantukan komputer.

Kam Foo Kong (2006), menjalankan kajian ke atas 42 orang pelajar

tingkatan 1L di Sekolah Menengah Kebangsaan Seri Keledang.

Kajian beliau tentang meningkatkan minat pelajar kepada mata

pelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan melalui kaedah

pembelajaran berbantukan komputer. Hasil dapatan kajian beliau

menunjukkan pelajar yang memperolehi skor 40% ke atas (lulus)

dalam ujian pasca meningkat kepada 86% berbanding 47.6% dalam

ujian pra. Pelajar yang memperolehi skor 40% ke bawah (gagal) pula

menurun kepada 14% dalam ujian pasca berbanding 52.4% dalam

ujian pra. Dengan demikian Kam Foo Kong merumuskan bahawa

kaedah pengajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan

menggunakan komputer telah menunjukkan peningkatan

pencapaian yang ketara.

2.6 RUMUSAN

Berdasarkan literatur berkaitan dan kajian-kajian yang berkaitan

telah menunjukkan bahawa kaedah penggunaan peta minda serta

peta minda dengan berbantukan komputer dalam sesuatu

pengajaran dan pembelajaran akan memberikan kesan yang positif

terhadap pencapaian murid-murid. Peta minda yang digunakan

dalam pengajaran dan pembelajaran juga seiring dan sesuai dengan

pandangan dan teori-teori pembelajaran seperti Teori Gestalt /

Kognitif , Teori Ausubel dan Teori Kecerdasan Gardner.

BAB III

KAEDAH KAJIAN

3.1 PENDAHULUAN

Kajian ini adalah mengenai kaedah penggunaan peta minda dengan

berbantukan komputer dalam mata pelajaran Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan bagi tajuk “Berbangga Dengan Identiti Negara”.

Dalam bab ini, pengkaji menyatakan kaedah kajian yang akan

digunakan dalam kajian ini. Kaedah kajian yang akan digunakan

dalam kajian ini pula akan menerangkan reka bentuk kajian,

populasi dan sampel, alat kajian yang digunakan, tatacara

pengumpulan data dan seterusnya tatacara penganalisaan data.

3.2 REKA BENTUK KAJIAN

Kajian ini menggunakan reka bentuk kuasi eksperimen yang

melibatkan dua kumpulan kelas tahun empat, iaitu kumpulan

pertama yang disebut sebagai kumpulan rawatan, dan kumpulan

kedua disebut sebagai kumpulan kawalan. Kedua-dua kumpulan

rawatan dan kumpulan kawalan akan diberi ujian pra sebelum kajian

dijalankan, manakala ujian pasca pula akan diberikan diakhir kajian

dijalankan. Jangka masa kajian ini dicadangkan selama empat

minggu dan pengkaji akan menjalankan pengajaran bagi kedua-dua

kumpulan, agar dapat mengurangkan ralat dalam kajian ini.

Untuk menjalankan kajian kuasi eksperimen ini, pengkaji memilih

dua buah kelas yang telah sedia ada, di mana kumpulan rawatan

menerima pembelajaran dengan menggunakan kaedah peta minda

untuk mempelajari tajuk “Berbangga Dengan Identiti Negara”

sementara kumpulan kawalan akan menerima pembelajaran tajuk

yang sama dengan menggunakan kaedah konvensional. Menurut

Azizi Yahaya et.al (2007), kumpulan rawatan biasanya menerima

atau mengalami satu layanan baru yang sedang dalam kajian,

sementara kumpulan kawalan menerima layanan yang berbeza

ataupun dikekalkan dalam bentuk biasa. Kedua-dua kumpulan

tersebut akan diberi ujian pra dan ujian pasca sebelum dan selepas

kajian dijalankan. Walaupun pemilihan sampel tidak dilakukan

secara rawak, pengkaji akan mengenalpasti bahawa sampel bagi

kedua-dua kumpulan tersebut mempunyai kebolehan pencapaian

yang hampir sama berdasarkan peperiksaan pertengahan tahun

bagi mata pelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan.

Tujuan reka bentuk kuasi eksperimen ini dipilih ialah untuk

mengenalpasti perbezaan pencapaian Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan untuk tajuk “Berbangga Dengan Identiti Negara”

bagi kedua-dua kumpulan, iaitu kumpulan rawatan dan kumpulan

kawalan. Di dalam reka bentuk kuasi eksperimen ini terdapat dua

pemboleh ubah yang dikaji, iaitu pemboleh ubah bersandar dan

pemboleh ubah tak bersandar (bebas). Di dalam kajian ini pemboleh

ubah bersandar ialah pencapaian Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan untuk tajuk “Berbangga Dengan Identiti Negara”

yang diperolehi melalui ujian pra dan ujian pasca, manakala

pemboleh ubah tak bersandar ialah kaedah pengajaran dengan

menggunakan peta minda dengan berbantukan komputer dan

kaedah konvensional. Menurut Azizi Yahaya et. al (2007), satu

bahagian daripada persekitaran yang dimanipulasikan adalah

pemboleh ubah tak bersandar, manakala kesan tingkah laku

manipulasi adalah pemboleh ubah bersandar, iaitu apa yang diukur.

Selain pemboleh ubah bersandar dan pemboleh ubah tidak

bersandar, terdapat pemboleh ubah-pemboleh ubah luaran atau

pemboleh ubah ekstranus yang mungkin mengganggu keputusan

kajian, seperti kaedah pemilihan sampel, interaksi antara kumpulan,

jangka masa kajian dan penyediaan soalan. Bagi mengawal

pemboleh ubah-pemboleh ubah ekstranus tersebut, beberapa

langkah wajar diberi perhatian. Antaranya, pemilihan sampel yang

terdiri daripada dua kumpulan pelajar mestilah berada pada tahap

pencapaian Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan yang hampir

sama. Selain itu, min ujian pra untuk kedua-dua kumpulan akan

dianalisis melalui ujian-t untuk melihat bahawa tiada wujud

perbezaan yang signifikan dari segi kebolehan atau pencapaian

Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan sebelum kajian dijalankan.

Ujian keseragaman varians juga akan dijalankan bagi menentukan

kehomogenan kumpulan.

3.3 POPULASI DAN SAMPEL KAJIAN

Populasi dalam kajian ini ialah semua murid tahun empat di Sekolah

Kebangsaan Jalan Datuk Kumbar. Semua murid telah mengikuti

mata pelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan berdasarkan

Huraian Sukatan Pelajaran yang telah disediakan oleh Pusat

Perkembangan Kurikulum, Kementerian Pelajaran Malaysia. Dua

buah kelas telah dipilih daripada empat buah kelas tahun empat

secara bertujuan bagi maksud kajian ini sebagai sampel. Sampel

terdiri daripada 70 orang pelajar yang hampir sama pencapaian.

Mereka ini dikelompokkan kepada dua kumpulan, 35 orang

dikelompokkan ke dalam kumpulan rawatan, manakala 35 orang

lagi dikelompokkan ke dalam kumpulan kawalan.

3.4 ALAT KAJIAN

Alat kajian yang digunakan dalam kajian ini ialah satu set ujian

pencapaian ( ujian pra dan ujian pasca). Ujian pencapaian ini terdiri

daripada 30 soalan objektif aneka pilihan dengan tiga pilihan

jawapan (A, B dan C), yang berkaitan dengan tajuk “Berbangga

Dengan Identiti Negara”. Semua item ujian pencapaian ini telah

dibina sendiri oleh pengkaji berdasarkan Sukatan Pelajaran

Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan (2003), Huraian Sukatan

Pelajaran Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan Tahun 4, (2004)

dan Buku Teks Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan, KBSR Tahun

4, (2004).

Bagi menentukan kesahan kandungan, pengkaji telah membina

item-item dalam alat kajian ini berdasarkan jadual penentu ujian

(JPU) mengikut aras Taksanomi Bloom. Bagi meningkatkan lagi

kesahan kandungannya pengkaji juga telah merujuk kepada

beberapa orang guru yang berpengalaman dalam pengajaran dan

pembelajaran mata pelajaran Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan bagi mendapatkan pandangan dan komen

mereka. Berdasarkan ulasan guru-guru pakar tersebut pengkaji

telah membaiki dan menggantikan beberapa item yang kurang

sesuai.

Pengkaji telah menjalankan ujian rintis ke atas ujian pencapaian

menggunakan kaedah uji-ulang-uji untuk mendapatkan pekali

kebolehpercayaan alat kajian. Dua ujian yang sama ditadbirkan ke

atas 34 orang pelajar yang tidak terlibat dalam kajian ini dalam

jarak masa tiga minggu bagi melihat ketekalan alat kajian. Menurut

Mohd Majid Konting (2004), markat-markat yang didapati daripada

pengukuran pertama dan pengukuran kedua dikorelasikan. Pekali

korelasi yang terhasil merupakan indeks kebolehpercayaan,

sekiranya pekali korelasi positif dan teguh maka indeks

kebolehpercayaan bagi alat ukur tersebut adalah tinggi.

Berdasarkan data skor ujian kali pertama dan skor ujian kali kedua,

analisis korelasi Pearson telah dijalankan ke atas skor-skor tersebut.

Keputusan analisis korelasi Pearson menunjukkan nilai pekali

korelasi, r = 0.861 (p < 0.05). Ini menunjukkan bahawa skor ujian

pertama dan skor ujian kedua mempunyai korelasi yang tinggi dan

signifikan. Oleh itu, alat kajian yang dibina untuk mengukur

pencapaian murid dalam ujian pra dan ujian pasca mempunyai

kebolehpercayaan yang tinggi dan sesuai digunakan.

3.5 TATACARA PENGUMPULAN DATA KAJIAN

Kajian akan dijalankan di Sekolah Kebangsaan Jalan Datuk Kumbar

melibatkan 70 sampel yang dibahagikan kepada kumpulan rawatan

dan kumpulan kawalan. Kedua-dua kumpulan dikehendaki

menduduki ujian pra. Pengkaji menguruskan sendiri ujian pra

tersebut dan pengkaji menyemak skor yang diperolehi oleh sampel

bagi kedua-dua kumpulan. Pengkaji melibatkan diri secara terus

dengan mengajar kedua-dua kumpulan tersebut. Kumpulan kawalan

diajar menggunakan kaedah konvensional sementara kumpulan

rawatan menggunakan kaedah peta minda dengan berbantukan

komputer. Kedua-dua kaedah pengajaran ini akan dijalankan dalam

masa empat minggu. Pada hari terakhir kajian, semua pelajar dalam

kumpulan rawatan dan kumpulan kawalan akan menduduki ujian

pasca, dengan menggunakan set soalan yang sama dengan ujian

pra. Seterusnya skor ujian pasca akan dikumpulkan untuk dianalisis

oleh pengkaji.

3.6 TATACARA PENGANALISAAN DATA KAJIAN

Keputusan ujian pra dan ujian pasca yang telah dikumpulkan akan

dianalisis dengan menggunakan sistem perisian Statistical Packages

for Social Science, SPSS Windows Release 14.0. Untuk menjawab

persoalan kajian, pengkaji menggunakan ujian-t dan ujian-F. Ujian-t

digunakan untuk melihat perbezaan min pencapaian, manakala

ujian-F digunakan untuk melihat keseragaman varians kumpulan.

3.7 RUMUSAN

Kajian ini adalah kajian berbentuk kuasi eksperimen yang

melibatkan dua kumpulan sampel, iaitu kumpulan rawatan dan

kumpulan kawalan. Sampel kajian terdiri daripada 70 orang pelajar

tahun empat di Sekolah Kebangsaan Jalan Datuk Kumbar. Kedua-

dua kumpulan tersebut akan menduduki ujian pra sebelum kajian

dijalankan dan ujian pasca diakhir kajian dijalankan. Data-data dari

kedua-dua ujian tersebut dikumpulkan dan dianalisiskan dengan

menggunakan ujian-t dan ujian-F. Hasil daripada penganalisaan

statistik ke atas data yang diperolehi akan memberikan pengkaji

keputusan samada proses pengajaran dan pembelajaran

menggunakan peta minda dengan berbantukan komputer bagi tajuk

“Berbangga Dengan Identiti Negara” dalam mata pelajaran

Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan tahun empat berkesan atau

tidak bagi meningkatkan pencapaian dalam mata pelajaran

Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan para pelajar.

RUJUKAN

Ab. Fatah Hassan. 1994. Penggunaan minda yang optimum dalam

pembelajaran.

Kuala Lumpur : Universiti Teknologi Malaysia.

Ahmad Nizar. 1997. Sejauhmanakah keberkesanan kaedah

pengajaran dan pembelajaran berbantukan komputer bagi mata

pelajaran dalam operasi asas matematik murid-murid

tahun 5 Sek. Keb. Jabi dari aspek minat dan pencapaian. Kertas

Projek KSPK Institut

Perguruan Darulaman.

Aminuddin Mansor (10 Mac 2006). Daya ingatan penting Semasa

Belajar.

[atas talian] http://www.islam.gov.my/e-rujukan [31 Mei 2007]

Altablig Ali. 2006. Penggunaan peta minda dalam meningkatkan

konsep atau fakta sejarah-

Bab 1 Tingkatan 4. Prosiding Seminar Penyelidikan Pendidikan.

Jabatan Pendidikan

Perak. hlm, 87 – 99.

Asma Ishak. 2005. Meningkatkan kemahiran mencatat isi-isi penting

di kalangan murid

tahun 4 dengan menggunakan peta minda. Jurnal Kajian Tindakan

Guru. Institut

Perguruan Perlis : 133-145.

Azizi Yahaya et. al. 2007. Menguasai penyelidikan dalam pendidikan

– teori, analisis &

interpretasi data. Kuala Lumpur : PTS Professional.

Dilip Mukerjea. 1996. Superbrain – Train Your Brain and Unleash The

Genius Within.

Singapore : Oxford University Press.

Ismail Zain, Dr. (tiada tarikh). Kepentingan Penggunaan Peta Minda.

[atas talian]

http://www.tutor.com.my [31 Mei 2007].

Ismail Zain, Dr. (13 Jun 2005). ‘Belajar Berkesan dengan Peta

Minda’. Utusan Malaysia.

(Kuala Lumpur)

Johanna A. Sobrey. (25 Jun 2007). ‘Peta Minda Pak Samad’. Kosmo.

(Kuala Lumpur):

18-19.

Kam Foo Kong. 2006. Meningkatkan minat pelajar-pelajar tingkatan

1L kepada pelajaran

Pendidikan Sivik dan Kewarganegaraan melalui kaedah

pembelajaran berbantukan

komputer. Prosiding Seminar Penyelidikan Pendidikan. Jabatan

Pendidikan Perak :

hlm,110 – 125.

Kanagambal. 1997. Keberkesanan PPBK dalam matematik. Kertas

projek KSPK Institut

Perguruan Darulaman.

Kementerian Pelajaran Malaysia. 2005. Huraian Sukatan Pelajaran

Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan Tahun 4. Kuala Lumpur : Pusat Perkembangan

Kurikulum.

Kementerian Pelajaran Malaysia. 2004. Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan Tahun 4

Sekolah Kebangsaan. Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka

Kementerian Pelajaran Malaysia. 2003. Sukatan Pelajaran

Pendidikan Sivik dan

Kewarganegaraan Tahun 4. Kuala Lumpur : Pusat Perkembangan

Kurikulum.

Laporan Persidangan Dewan Rakyat. (12 April 2005). [atas talian]

http://www.parlimen.gov.my [07 Julai 2007]

Mohd Majid Konting. 2004. Kaedah Penyelidikan Pendidikan. Kuala

Lumpur : Dewan

Bahasa dan Pustaka.

Nor Hayati Hj Mt Ali. 2002. Pengajaran dan pembelajaran matematik

berbantukan

komputer: Keberkesanan perisian “The Geometer’s Sketchpad”

untuk tajuk

penjelmaan. Tesis Sarjana Pendidikan. Universiti Kebangsaan

Malaysia.

Pelajar Terbaik SPM 2007 (23 Mac 2007). [atas talian]

http://ppdbesut.net/nuke/modules.php?

name=News&file=article&sid=4 [15 Julai

2007]

Poh Swee Hiang. 2006. Kemahiran Berfikir - Kurikulum Kursus

Persediaan Program

Sarjana Muda Pendidikan. Kuala Lumpur : Kumpulan Budiman Sdn

Bhd.

Ragbir Kaur a/p Joginder Singh. 2006. Panduan Ulangkaji Ilmu

Pendidikan untuk Kursus

Perguruan Lepasan Ijazah (KPLI)-Sekolah Rendah dan Menengah.

Kuala Lumpur :

Kumpulan Budiman Sdn Bhd.

Ramlan Hamzah & Lily Mastura Harun. 2006. Panduan Ulangkaji

Psikologi Pendidikan.

Kuala Lumpur : Kumpulan Budiman Sdn Bhd.

Rusilah Jais et.al. 2004. Penggunaan peta minda bagi mata pelajaran

matematik di kalangan

pelajar perakuanan. [atas talian].

http://www.kmph.edu.my/WebRnD/ [11 Julai 2007]

Shahbudin Hashim, Mahani Razali & Ramlah Jantan. 2007. Psikologi

Pendidikan.

Kuala Lumpur : PTS Professional.

Sim Ah Hock, Dr. et. al. 1997. Kesan strategi pemetaan konsep

terhadap pemprosesan

maklumat sains dalam tutorial pembelajaran berbantukan

komputer. Jurnal Penyelidikan Pendidikan 1997. Maktab Perguruan

Sultan Abdul Halim. hlm, 124 – 141.

Subadrah Madhawa Nair. 2001. Penggunaan peta minda sebagai

satu strategi dalam

pengajaran kesusasteraan melayu. Prosiding Seminar Pendidikan

Kebangsaan. Fakulti

Pendidikan UKM.

Tony Buzan. 2006. Mind Mapping - Kick-Start Your Creativity and

Tranform Your Life.

England : BBC Active

Zoraini Wati Abas. 1992. Komputer dalam pendidikan. Kuala Lumpur

: Fajar Bakti.