Saharuddin AbdullahSMK Sijangkang Jaya

Kemahiran BerbahasaLaluan Morfologi

3

Membina ayat

6 markah diperuntukkan untuk bahagian ini.– 2. Bentuk kata yang disediakan untuk membina ayat ada 2 jenis, iaitu ;

• a. Kata tunggal

• b. Pasangan kata

– Terdapat 3-6 patah perkataan/pasangan kata akan dikemukakan. 

– Terdapat 12 jenis soalan membina ayat. 

4

a. Membina ayat daripada kata ganda

Ada 5 jenis kata ganda Kata ganda seluruh Kata ganda semua Kata ganda separa Kata ganda berima/bersajak Kata ganda berimbuhan

Contoh : Ayah dan ibu sibuk melayan tetamu yang baru sampai dari kampung. Keadaan di pasar raya itu menjadi kelam-kabut apabila berlaku satu letupan. Kakak mengambil masa yang agak lama untuk memakai kanta sesentuh itu.

b. Membina ayat daripada kata yang hampir sama makna.

Contoh ayat : Ibu merebus ketupat untuk dijadikan hidangan di hari raya. Izzah ditugaskan untuk menanak nasi dalam perkhemahan itu. Puan Khasnah mengukus pulut untuk dimakan dengan durian. Kami menjerang air menggunakan cerek yang baru dibeli. Abang memanggang ayam di halaman rumah bersama dengan kakak. Pak Lang menggoreng beberapa ekor ikan untuk dibawa berkelah.

merebus merebus menanakmenanak mengukusmengukus

5

menggorengmenggoreng memanggangmemanggang menjerangmenjerang

Membina ayat daripada kata dasar dan kata terbitan  

hati berhati-hati memperhatikan

perhatianperhatian pemerhatianpemerhatian pemerhatipemerhati

6

Hati lembu itu dijual dengan harga RM25.00 sekilogram. Orang diminta berhati-hati apabila melalui lorong itu. Guru disiplin sedang memperhatikan gerak-geri sekumpulan pelajar yang

berada dibelakang kantin. Pelajar itu memberi perhatian terhadap ceramah yang disampaikan oleh

Ketua Polis Balai. Pemerhatian yang rapi perlu diberi terhadap pesakit kronik itu. Pemerhati politik menjangkakan pilihanraya akan diadakan pada tahun ini

Membina ayat daripada kata dasar dan kata ganda seluruh

tua – tua-tuajarang – jarang-jarangangkut – angkut-angkut

7

Contoh ayat:Pekerja itu memetik semua buah yang sudah tua.Orang tua-tua tidak dibenarkan mengunjungi pusat hiburan itu.Pakaian jarang tidak manis dipakai oleh golongan wanita Melayu.Sejak kejadian itu, saya lihat Aminah jarang-jarang keluar rumah.Semua perabot itu saya telah angkut ke raung tamu.Sarang angkut-angkut itu telah dibuang oleh ayah petang semalam.

Membina ayat daripada kata hommograf(kata sama ejaan tapi lain sebutan)

selak – selak sepak – sepak rendang – rendang

8

Selak di pintu rumah saya telah dikopak oleh pencuri. “Selak helaian buku itu satu persatu untuk mencari ayat yang saya tulis di

papan putih ini,” arah cikgu Abel kepada pelajarnya. “Sila sepak bola itu ke arah adik kamu,” pinta ayah kepada abang. “Tergamak kamu sepak muka adik kamu,” marah ayah pada kakak. Pohon rendang di tepi jalan itu dijadikan tempat berteduh kami. Pelajar 5 Sains 1 membawa rendang ayam ke majlis jamuan hari raya.

Membina ayat daripada kata terbitan

membawa – pembawaanmembawa – pembawaan menentang – penentangan membakar - pembakaran

9

Bas itu membawa 40 orang pelajar mengikuti rombongan sekolah. “Kamu muntah-muntah ni sebab pembawaan budak,” kata ibu pada kakak. Sekolah Sijangkang akan menentang pasukan Sekolah Jenjarom dalam

perlawanan akhir pertandingan bola sepak. Penentangan Orang Melayu terhadap Gagasan Malayan Union

menyebabkan pihak Inggeris terpaksa mengalah. Pak Kamal membakar sampah di belakang rumah. Pembakaran sampah secara terbuka dilarang oleh pihak berkuasa.

Membina ayat daripada kata majmuk dan kata ganda seluruh

panas terik – panas-panas tinggi lampai – tinggi-tinggi pahit maung – pahit pahit

10

Contoh ayat. “Sedap sekali pisang goreng ini bila dimakan panas-panas,” kata Faiz. Dia dijemur di bawah panas terik matahari kerana merokok di sekolah. Pramugara yang tinggi lampai itu ditemui mati di rumah sewanya. Lompat tinggi-tinggi supaya kamu boleh mengambil buah mempelam itu. Segala pahit manis sepanjang perjalanan hidupnya akan dibukukan. Ubat yang saya makan tadi pahit-pahit belaka.

Membina ayat daripada kata dasar dan kata ganda berimbuhan

tendang – tendang–menendang malam – semalam-malaman patah – mematah-matahkan

11

Contoh ayat. “Janganlah tendang barang-barang tu,” marah ayah pada adik. Kejadian tendang-menendang itu telah mencetuskan pergaduhan besar. Setiap malam kami akan mengikuti program pengajian di masjid. Semalam-malaman kami mencari kanak-kanak yang hilang. Kerusi itu patah diterajang oleh budak nakal itu. Kamal mematah-matahkan ranting kayu untuk dijadikan unggun api.

Membina ayat daripada kata dasar dan kata majmuk

gulung – gulung tikargulung – gulung tikar cabut – cabut lari hentam – hentam keromo

12

Contoh ayat: “Tolong gulung tikar itu dan simpan di setor,” pinta Pak Ali . Ramai peniaga terpaksa gulung tikar kerana ekonomi dunia meleset. “Tolong cabut kayu yang tertanam di hadapan rumah, “ pinta ibu. Peserta kursus itu cabut lari apabila terserempak dengan orang gila. “Siapkan kerja kamu dengan sempurna, jangan buat hentam saja,” nasihat

guru kepada pelajarnya. Jawapan hentam keromo menyebabkan dia gagal dalam ujian itu.

Membina ayat daripada kata ganda seluruh dan kata terbitan

terang – terangterang – terang menerangkan masak-masak

memasakkanmemasakkan rata-ratarata-rata meratakanmeratakan

13

Contoh ayat. Perbuatan pemandu itu terang-terang menyalahi peraturan lalu-lintas. Cikgu menerangkan cara-cara menjawab soalan bahagian rumusan. Fikirlah masak-masak sebelum anda mengambil tindakan terhadapnya. Syawal memasakkan isterinya sup ayam untuk hidangan tengah hari. Rata-rata pelajar sekolah ini berbasikal ke sekolah. Jentolak itu meratakan tanah dihadapan sekolah saya.

Membina ayat daripada kata yang berbezamaknanya tetapi hampir sama bunyi

tempoh tempuh kebas

kebahkebah rentaprentap rentakrentak

14

Contoh ayat: Pegawai itu itu hampir tamat tempoh perkhidmatannya dengan kerajaan. Segala halangan berjaya saya tempuh sepanjang aktiviti lasak itu. “Sampai hati awak kebas barang peniaga itu,” kata Azli kepada rakannya. Pak Cik Iwan baru saja kebah daripada demam selesema. “Jangan kamu rentap joran itu, nanti ikannya terlepas,” tegur Naim. Pelajar itu menari mengikut rentak muzik yang dimainkan.

Membina ayat daripada kata banyak makna

haus buku batas

15

Contoh ayat: Amran berasa haus kerana cuaca hari ini sangat panas. Tayar kereta itu telah haus dan boleh mengakibatkan kemalangan. Semua buku kerja itu telah disemak oleh guru. Kami membeli beberapa buku roti untuk dibawa ke program itu. Islam telah menetapkan had batas pergaulan antara lelaki dan

perempuan. Sayur-sayuran itu ditanam di atas batas yang telah digembur.

Teknik Membina ayat

16

17

TEKNIK MEMBINA AYAT

Ayat yang dibina mestilah ayat yang lengkap,sempurna dan gramatis sesuai dengan tahap pemikiran seorang pelajar SPM.  

Digalakkan pelajar membina antara lapan hingga enam belas patah perkataan bagi membina ayat daripada satu perkataan.

 Ayat yang dibina mesti dapat membezakan makna kata yang diberikan.Sekiranya ayat itu tidak menunjukkan perbezaan makna kata,maka markah tidak dapat diberikan. 

18

TEKNIK MEMBINA AYAT

Ingat, makna sesuatu perkataan dapat berubah melalui pengimbuhan, penggandaan dan pemajmukan. Justeru elakkan daripada : 

i. menambahkan/menggugurkan sebarang imbuhan kepada kata yang diberikan dalam soalan.

( cth : meningkat ------- meningkatkan ) 

ii. Elakkan menggandakan kata yang diberikan dalam soalan.

( cth : anak -------- anak-anak ) 

iii. Elakkan memajmukkan kata yang diberikan dalam soalan.

( cth : anak------- anak buah )  

19

TEKNIK MEMBINA AYAT

Jangan bentuk ungkapan, kiasan, cogan kata atau simpulan bahasa daripada kata yang diberikan dalam soalan.

( cth : bahasa ----- Bahasa Jiwa Bangsa )  Tiada markah diberi jika perkataan yang diberi dijadikan sebagai

kata nama khas

( cth:genting-Genting Highlands) Jika membuat ayat daripada pasangan perkataan,namun jawapan

pelajar tidak menunjukkan perbezaan maksud, ayat pertama yang betul akan diberikan markah.

20

TEKNIK MEMBINA AYAT

Ayat dalam bentuk cakap ajuk boleh dibina (terutama bagi perkataan yang tidak berimbuhan) tetapi peraturan menulis bentuk cakap ajuk mestilah dipatuhi. Jika gagal berbuat demikian, setengah markah akan dipotong.

  Cth perkataan : pukul Cth ayat : “Anjeli, pukul anjing itu kerana ibu takut anjing itu mungkin

akan menggigit adik kamu yang sedang bermain di taman itu,” kata ibu kepada Anjeli.

Gariskan perkataan yang diberikan dalam binaan ayat agar senang dikesan oleh pemeriksa.

21

TEKNIK MEMBINA AYAT

Elakkan daripada sebarang kesalahan ejaan atau kesalahan bahasa. Setengah markah akan dipotong jika terdapat kesalahan ejaan, kesalahan tanda baca atau struktur ayat yang tidak jelas.

Salah satu daripada syarat membina ayat dalam Soalan 3a ialah ayat yang dibina mestilah terdiri daripada SATU AYAT SAHAJA. Oleh hal yang demikian, pelajar tidak dibenarkan membina dua ayat atau lebih bagi sesuatu perkataan( kecuali homograf atau ada arahan yang mengatakan sebaliknya)

Cth : Orang tua itu bongkok. Oleh itu, dia berjalan dengan menggunakan tongkat. ( salah ) 

22

TEKNIK MEMBINA AYAT

Orang tua yang bongkok itu berjalan dengan menggunakan tongkat

(betul)Elak menggunakan semua perkataan yang diberikan untuk membina SATU ayat sahaja.

Cth perkataan : pendidik, mendidik, pendidikan, didik,   Cth ayat : Pendidik itu gigih mendidik anak didiknya kerana beliau

mahu mereka memperoleh pendidikan yang sempurna.

Latihan 1.

stesenstesen pencenpencen lesenlesen opsyenopsyen eksyeneksyen komitmenkomitmen

23

Tulis satu ayat bagi tiap-tiap kata di bawah ini supaya jelas menunjukkan bahawa anda faham akan perbezaan maksud dan penggunaannya. Anda tidak boleh memberikan imbuhan pada kata-kata tersebut.

Latihan 1.

kelangsungan – melangsungkankelangsungan – melangsungkan Kedalaman – mendalamkanKedalaman – mendalamkan Kesamaan - menyamakanKesamaan - menyamakan

24

Tulis satu ayat bagi tiap-tiap kata di bawah ini supaya jelas menunjukkan bahawa anda faham akan perbezaan maksud dan penggunaannya. Anda tidak boleh memberikan imbuhan pada kata-kata tersebut.

Latihan 1.

•amalamal•beramalberamal•mengamalkanmengamalkan•amalanamalan•pengamalanpengamalan•pengamalpengamal

25

Tulis satu ayat bagi tiap-tiap kata di bawah ini supaya jelas menunjukkan bahawa anda faham akan perbezaan maksud dan penggunaannya. Anda tidak boleh memberikan imbuhan pada kata-kata tersebut.

Latihan 1.

sebaksebak sesaksesak segaksegak ramahramah resahresah redahredah

26

Tulis satu ayat bagi tiap-tiap kata di bawah ini supaya jelas menunjukkan bahawa anda faham akan perbezaan maksud dan penggunaannya. Anda tidak boleh memberikan imbuhan pada kata-kata tersebut.

Latihan 1.

menjangkaumenjangkau melangkaumelangkau merayaumerayau memantaumemantau merantaumerantau memukaumemukau

27

Tulis satu ayat bagi tiap-tiap kata di bawah ini supaya jelas menunjukkan bahawa anda faham akan perbezaan maksud dan penggunaannya. Anda tidak boleh memberikan imbuhan pada kata-kata tersebut.

28

Sekian, terima kasih.

Kuasai bahasa anda dengan betulKuasai bahasa anda dengan betul