nota-PADAT-senihbae2103

NOTA PADAT HBAE2103 MEMBUAT CORAK DAN REKAAN_____________________________________________________

Bab1 TEORI MEMBUAT CORAK DAN REKAANDefinisi Corak-susunan motif sama ada secara teratur terancang atau secara bebas 2 jenis corak - Corak Terancang dan Corak Tidak TerancangJuga bole terbentuk drpd X motif secara bebas Corak x Terancang

Motif-sama ada rupabentuk asas dalam rekaangubahan-Ia drpd motifflorafaunageometrical amp organik

Corak Tradisi-corak yg mempunyai motifnya tersendiri dan mempunyai nama2 tertentu yg berunsur tradisi CthCorak bunga buluh Corak pucuk rebung Corak bunga kiambang-2 cara mendapatkan corak-1 Corak Terancang2 Corak Tidak Terancang atau bebas

Corak Terancang- guna motif yg disusun dgn teratur amp dlm susunan tertentu- motif menghasilkan corak yg ada pelbagai jenis susunanspt- i penggunaan garisan grid dlm penghasilan corak

Corak Tidak Terancang-dihasilkan secara bebas tanpa mpunyai motif tertentu-dihasilkan dgn cara merenjismeniup mengayakmenggolek dll- cth Corak teknik cerminan Corak teknik pualaman Corak cetakan tali Cetakan daun Corak tiupan Corak stensilan

JENIS-JENIS SUSUNAN DALAM CORAK DAN REKAAN1 Susunan ulang sekataMotif diulang berurutan dlm baris amp lajur yg sama- mhasilkan corak yg menarikIa mgunakan garisan grid sbgai panduan2 Susunan berselang seliMotif disusun berselang-seli antara motif ruangan kosongGarisan grid membantu mhasilkan corak yg menarik amp teratur3 Susunan batu-bataMoti disusun berurutan pada barislajur yg samaMotif seterusnya disusun antara pertemuandua motif yang sebelumnya4 Susunan bertimbalMotif diwujudkan secara cerminanMotif kelihatan dlm posisi yang bertentangan

5 Susunan bertindihMotif yg sama disusun bertindihbertindan sehingga mbentuk corak yg menarik6 Susunan beralunMotif kelihatan berombak dlm bentuk garisan yg sekatatidakMotif terdiri drpd motif yg samaberbeza7 Susunan berpusatMotif berpunca drpd satu titik tengah yg dikembangkanMotif dihasilkan dlm btk bulatansegi4hexagonoctagon dll

JENIS-JENIS MOTIF DALAM MEMBUAT CORAK DAN REKAANMotif boleh didapati drpd-i Rupa atau bentuk daripada alam ciptaan Ilahi Cth Buah mangga Daun Siti Fatimah Bunga teratai Bunga mawarii Bentuk asas spt persegi bulatbujur segitiga amp geometriiii Bentuk dari bahan buatan manusiaiv Rupa atau bentuk angka dan hurufv Rupa atau bentuk kraf tradisional spt corak pd wau batik

TUJUAN MEMBUAT CORAK DAN REKAANPerlakuan1 Memilih serta menyesuaikan warna untuk tujuan tertentu2 Mengenal amp mbezakan pelbagai bentuk asas3 Msuaikan jenis garisan dlm mhasilkan ciptaan4 Memilih amp mdapatkan benda2 utk dijadikan bhn mhasilkan gubahan seni5 Mlukis mikut sifat semulaja sesuatu benda6 Mmilih jenis bhn yg diperlukan dlm kegiatan pdidikan seni7 Mrsquoolah mubahsuai ampmgunakan bahan8 Mgenal unsur corak yg tdapat di persekitaran9 Mbezakan jenis corak tertentu10 Mggunakan baneka jenis bhn amp alat utk mbuat corak11 Mengatur corak12 Mencipta sesuatu karya seni yg digemari13 Mbuat penerokaan amp ekperimentasi motif amp warna dlm mcorak14 Mpunyai pengamatan yg tajam amp meningkatkan daya koordinasi

Mata amp tangan yg baik utk mhasilkan karya seni15 Mlatih kebiasaan utk mcipta dgn teratur amp mberi phatian

terperinci ciptaan tersebut

Persepsi1 Myedari prinsip seni reka spt imbangan harmoni kadar banding penegasan kepelbagaiankesatuankontras dlm1049137pghasilan corak

1


2 Mtingkatkan daya kreativiti dlm aktiviti mbuat corak amp rekaan3 Mmahami amp myedari corak alam sekitar4 Mmahami konsep penyusunan motif dlm mcorak5 Myedari adanya corak dlm palatan kegunaan harian6 Myedari adanya pkaitan antara warna ampcorak7 Mperkukuhkan cita rasa terhadap unsur2 seni dlm rekaan yg baik8 Menyedari adanya corak tertentu pada sesuatu bahan 9 Myedari adanya pelbagai jalinan dlm mbuat corak10 Myedari adanya perkaitan warna amp rekaan corak11 Mrujuk alam semulajadi sebagai sumber idea12 Myedari amp mhargai keadaan psekitaran dlm suasana seni amp kaitannya dgn kehidupan mereka13 Myedari ptalian ciri2 seni yg tdpt dlm asekitar amp mhasilkan karya yg bharmoni amp bmakna14 Mberikan pertimbangan estetika terhadap karya seni

Pengetahuan Budaya1 Mgenal amp mbuatcorak2 tradisional yg mudah2 Mgenal molah mubahsuai amp mgunakan unsur2 corak kraf tradisional3 Mgenal amp mbuat corak2 yg mpunyai unsur tradisional pd alat kgunaan harian4 Mgenal amp mbuat pelbagai corak yg bunsurkan pelbagai corak kraf tradisional5 Mhargai mgembangkan amp mgekalkan unsur2 kebudayaan kebangsaanKEPENTINGAN MEMBUAT CORAK ampREKAAN1 Mencantikkan bahagian atau permukaan luar sesuatu objek2 Corak sebagai elemen hiasan3 Corak sebagai nilai estetik

RUMUSAN1 Reka corak didefinisikan sebagai suatu bentuk kreativiti artistik yg dapat mmenuhi kperluan domain kognitif psikomotor amp afektif2 Reka corak terancang amp tidak terancang mewujudkan kesan tampak yg berbeza tetapi memerlukan kemahiran kesedaran amp pengetahuan seni utk menghasilkannya3 Mcipta reka corak melibatkan proses latihan bfikir yg berhbg dgn asas rekaan amp prinsip rekaan4 Reka corak terdapat dlm seni bina hiasan dalaman lanskap kraf dll

BAB2 CETAKAN

DEFINISI CETAKAN-Cetakan ialah proses terapan blokplat Proses melibatkan penciptaan plat mhasilkan pelbagai imej Kesan permukaan yg dicetakdilakukan ke atas bahan2 spt- linoleum styrofoam logam kadbod dll-Blokplat cetakan disediakan dgn memotong mengguris etching amp melukis-Dakwat diletakkan ke atas blokplat tersebut dgn pelbagai teknik-Kertas dicetak dgn cara menekap keatas blok melalui gosokan tangan mgunakan mesin1049137 cetak -Cetakan mempunyai keistimewaan keana dapat menghasilkan beberapa keping hasilan yg sama disebut edisi

Sejarah CetakanBermula pada 3000 SM apabila cetakan timbul telah dihasilkan oleh org Sumeria dgn salinan imej kulit kerang di atas tanah liat yg bbtk 4 segi Teknik cetakan kayu paling awal muncul di Negara China pd kurun ke 8 Cetakan bkembang di Eropah thn 1418 utk mencetak rekaan pd kain Cetakan dikembangkan utk kegunaan pendidikan keagamaanpropaganda amp tekstil utk pakaian Cetakan berwarna diperkenalkan pda kurun ke-15 Masihi Di Malaysia cetakan bermula dgn mencetak kain batik sarung

Umumnya cetakan dibahagikan kpd -cetakan timbulan benaman cetakan planograf dan cetakan stensil saringrafiSutera Saring Cetakan blok kayu buatan tangan muncul pada abad ke7 Masihi Industri cetakan mono blok kayu buatan tgn berkembang di Barat abad-14 Di Malaysia cetakan kayu diguna utk mencetak kain sarung (kain terap hitam) sebelum kaedah lilin dari Jawa diperkenalkan Kini Industri cetakan yg mgabungkan teknik canggih melalui pembantuan perisian komputer

TOKOH CETAKANEdvard Munch (1863 ndash 1944)Edvard Munch dilahirkan di Loten Norway pada 1863Beliau pelukis catan aliran ekspresionisme Karyanya lebih berfokus kpd figura manusia Hasil karya beliau The Kiss (1902) The SickChildrsquo (1886) The Frieze of Lifersquo(1892) The Blue Raider

Redza Piyadasa (1939)Dilahirkan Kuantan Pahang 1939 Tahun 1958 mdapat pendidikan seni d Maktab1049137 Perguruan Brinsford Lodge England Tahun 1962 di MPerguruan Ilmu Khas KualaLumpur Pd 1963 ndash 1967 melanjutkan pengajian Hornesy College of ArtLondon Pd 1975ndash1977 Menuntut University of Hawaii Amerika Syarikat Pensyarah seni Universiti

2


Sains Malaysia Pulau Pinang ldquoKeluarga Babardquo merupakan salah satu karyanya yg agungJENIS-JENIS CETAKANCetakan Timbulan (Relief)-Proses mbuat cetakan dgn meletakkan dakwat atau warna pada permukaan tapak cetakan yg biasanya terdiri drpd blok kayulino-Hasil permukaan acuan mrupakan imej yg terhasil di permukaan kertas Contoh cetakan ialah a) Cetakan Kayu b) Cetakan Lino c) Cetakan Kolograf d Cetakan Kolaj

Cetakan Stensil atau Skrin-Cetakan memerlukan kain sutera yg direnggangkan diatas pemidang kayu Cetakan Sutera SaringStensil ada beberapa kaedah iaitu-a) Kaedah Potongan Kertas Pendua b) Kaedah Filem Leker c) Kaedah Skrin Foto

Cetakan Lithografi Planograf Cetakan datar-Cetakan ini mgunakan blok batu kapur sebagai blok persembahan imej Teknik yg digunakan ialah teknik penolakkan minyak dgn air -Kekalisan antara air amp minyak mhasilkan cetakan seakan lukisan pensil Cetakan dibuat mgunakan mesen cetak

Cetakan Benaman ( Intaglio )Cetakan benaman dakwat atau warnanya didalam ukiran turisan yg akan menjadi imej Merupakan proses membuat cetakan melalui cara mengukir pd plat Logamkayu amp meletakkan dakwatwarna ke dlm hasil turisan Contoh ialah-a) Kaedah Turisan b) Kaedah Gurisan Asid c) Kaedah Akuantind) Kaedah Mesotin

Cetakan Gurisan AsidCetakan asid pertama kali awal kurun 16 Selepas asid diketahui boleh digunakan utk mengguris imej ke dlm kepingan logam Rembrandt Van Rijn Francisco Goya dan Pablo Picasso adalah antara artis yg menggunakan teknik ini Corak gurisan yg dihasilkan diatas permukaan logam yg telah disapu dgn sejenis bahan yg kalis asid Gurisan dibuat dgn jarum etching diatas permukaan logam Mesin digunakan utk menghasilkan cetakan jenis ini

Cetakan Kayu-Kaedah yg paling awal Muncul d China kurun ke8 Berkembang ke Eropah 1418 Masihi utk mencetak rekaan pd kain Kemudian

dikembangkan utk kegunaan pendidikan keagamaan propaganda amp tekstil utk pakaian Cetakan berwarna diperkenalkan kurun15MManakala kurun16 cetakan muncul amp mencapai status sebagai satu bentuk seni yg penting dgn pghasilan karya Albrecht Durer ampkaryawan Eropah-Di Malaysiacetakan bermula dgn mencetak kain sarung mudah amp murah Cara amp teknik sama dgn cetakan lino Perbezaannya hanya cetakan Kayu mgunakan kayu yg kesan cetakannya berair manakala cetakan lino mgunakan lino kesannya yg licin Permukaan kayu yg berira ini membawa kesan yg tersendiri yg menarik

Cetakan LinoKaedah amp proses sama dgn cetakan kayu iaitu kaedah cetakan timbul Bezanya hanya imej yg hendak dicetak diukir dgn pahat pengukir di atas lino manakala kaedah cetakan kayu ukiran dibuat diatas blok kayu

Cetakan LithografiCetakan dicipta pd 1798 oleh Aloys Senefelder Pada 1890ancetakan ini telah muncul dlm karya yg penuh artistik iaitu dlm btk warna oleh Piere Bonnard amp Henri de Toulouse Leutrec Juga dikenali sebagai cetakan1049137Plonografi Cetakan datar mgunakan blok batu kapur sbgi blok persembahan imej Teknik yg digunakan teknik penolakan minyak dgn air Kekalisan antara air amp minyak dpt mhasilkancetakanseakan lukisan pensil Cetakan dibuat mgunakan mesin cetak

Cetakan Sutera SaringJuga dikenali sebagai cetakan stensil amp sarigrafi Ia memerlukan kain sutera (organdi) yg diregangkan pada pemidang Imejnya dihasilkan melalui keratan kertas pendua filem lekerskrin foto Ia mgunakan sekuji utk menyapu dakwatwarna diatas pmukaan kertas Beberapa kaedah ialah a) Kaedah potongan kertas pendua b) Kaedah Filem lekerc) Kaedah Lilin d) Kaedah Sutera Saring

Cetakan Stensil Kaedah Potongan Kertas Pendua-Kaedah yg paling ringkas amp mudah Sediakan sebuah pemidang skrin Lukis amp gunting imej atas kertas pendua Semasa mencetak letakkan imej yg telah dipotong diatas kertas permukaan dasar yg hendak dicetak Pemidang skrin diletakkan diatasnya sebelum dituangkan dakwatwarna

3


-Gunakan sekuji utk mratakan warna diatas pemidang skrin Angkat perlahan pemidang skrin-Biasanya imej yg dipotong terlekat pada belakang pemidang skrin-Cetakan tidak boleh mhasilkan edisi yg banyak kerana kertas pendua yg dipotong itu akan lembap amp menyebabkan dakwatwarna terkeluar

Cetakan Stensil Kaedah Filem LakerLangkah1 Sediakan lakaran imej Kemudian lukis imej pd muka belakang filem lekerLangkah2 Potong amp keluarkan bhgn2 yg hendak didakwatkan diwarnakan dgn pisau pemotong NT Filem leker ini mpunyai dua lapisan Satu lapisan berlilin amp satu lapisan kertas biasaBahagian yg dipotong ialah bahagian yg berlilinLangkah3 Setelah selesai mgeluarkan bhgian yg ditembusi dakwatwarna kertas filem leker itu diletakkan dibawah pemidang yg telah tersedia dgn kain sutera Kemudian digosok dgn seterika elektrik yg sederhana panas Semasa mggosok bhgian yg berlilin (leker) akan melekat pada pemidang sementara kertas biasa(lutsinar) bolehlah ditarik keluar Kerja ini hendaklah dilakukan dgn berhati2 hatiLangkah4 Kemudiangamkan bhagian tepi leker dgn pepenjuru kertasSetelah selesai pemidang filem leker boleh digunakan utkmencetak

PROSES MENCETAK CETAKAN LINOALAT amp BAHAN UNTUK CETAKAN KAYU amp LINOa) Warna lino b) Kertas c) Sudu d) Berus e) Blok Kayu f) Lino g) Penahan h) Pahat i) PenggelekKertas keras papan lapis pisau pemotong pembaris gam digunakan untuk membuat alasuntuk cetakanBahan ini sangat penting dalam proses mencetak kerana ia dapat Mbantu amp memudahkan kita membuat tindihan warna yg kedua

LANGKAH1 Membuat lakaran amp mengukir diatas lino Pastikan bahagian yg dibuang tidak akan menerima warna

LANGKAH2 Blok lino disapu dgn dakwat lino Pastikan sapuan warna rata utk mdapatkan kualiti cetakan yg bmutu amp kemas Warna cerah digunakan utk lapisan pertama

LANGKAH3 Blok lino diletakan di atas penahan kemudian letakkan kertas diatasnya Pastikan arah amp kedudukan yg betul mengikut sukatan yg ditelah dibuat pada penahan Ini ntuk memudahkan proses tindihan warna yg seterusnya disamping menjaga mutu ampkekemasan hasil cetakan Dengan mgunakan sudu

gosok berhati2 hati diatas kertas tadi Gosokan hendaklah rata dan tidak terlalu kuat

LANGKAH4(TINDIHAN WARNA KEDUA) Blok Lino dicuci kemudian diukir semula Ulang langkah dua amp tigaPastikan kedudukan kertas diatas blok lino sama dgn corak pertamaWarna yg lebih gelap digunakan utk tindihan kedua

LANGKAH5 Hasil cetakan digantung utk mengeringkannya

CETAKAN MGUNAKAN BAHAN ALAM (CETAKAN KENTANG)BahanKentang warna air dan kertasAlatanGuntingpisauberus dan spanLangkah1 Potong kentang kepada dua bhgian Bentuk corak di permukaannya dgn mgunakan pisau Sapukan warna dipermukaan kentang yg telah siap dibentuk coraknya Bentukkan aliran corak yg sesuai dgn mencetak dipermukaan kertas Corak yg telah siap digunakan sebagai penghias baling dan sebagainya

Bab 3 ResisDefinisi resisResis ialah teknik menghasilkan lukisan atau reka corak dengan mgunakan bahan2 yg tidak bercampur antara satu sama lain seperti cat air dan cat minyak cat air dan lilin amp sebagainya yg boleh dikatakan sebagai proses penolakan warna

SEJARAH AWAL BATIK

-Sejarah munculnya industri batik tidak dpt dipastikan dgn tepat Ia mrupakan hasil seni yang telah lama wujud Sebagai buktinya artifak batik berusia lebih 2000 tahun pernah ditemui di beberapa tempat diAsia dan Timur Tengah Penggunaan batik didapati telah tersebar dgn meluas dikepulauan Jawa Indonesia sbg hobi kaum wanita Perkataan batik (sebutan bateek) dikatakan terbit dari perkataan Jawa-Di Malaysia batek dipercayai bermula pada abad ke 15 MasihiLukisan batik di klagan masyarakat Melayu dikatakan bermula dgn penggunaan ubi kentang sebagai alat pengecap-Pada tahun 1920an penggunaan lilin telah diperkenalkan oleh pengusaha- pengusaha batik di Kelantan dan Terengganu-Ianya merupakan perintis kpd sejarahperkembangan batik negara

Tokoh2 BatikChuah Thean Teng berasal dari Fukien China ampberhijrah ke Malaya pd tahun 1932 ampmenetap di Pulau Pinang sejak 1936

4


Kecenderungan beliau thadap batik lukis merupakan satu proses asimilasi seni budaya yg dialaminya eliau merupakan generasi pertama amp pelopor catan batik di Malaysia Contoh karya beliau Malaysia Life Batik dan Two Women And The Cow

Penjenisan Kain Batik di Malayisa- Batik terbahagi kpd 3 jenis Batik Blok - Kain putih akan diterapkan dengan corak batik yang menggunakan blok corak Blok corak diperbuat daripada kayu atau logam Proses ini dilakukan berulang-ulang dengan mengikut susunan yang tertentu sehinggalah selesai Di mana blok itu telah dicelupkan terlebih dahulu ke dalam pewarna sebelum ditekapkan di atas kain tersebut Batik Conteng - Alat canting digunakan bagi melakar corak batik dengan lilin panas di atas kain putih Setelah kerja-kerja melakar selesai proses mewarna mengikut kesesuaian corak dilakukan dengan menggunakan berus cat dimana bahagian-bahagian yang terkena lilin itu tidak akan meninggalkan kesan warna apabila proses mematikan warna di lakukan Lilin akan cair dan tanggal menjadikan bahagian-bahagian ini berwarna putih sebagai benteng

Batik Skrin - Batik skrin ini tidak kurang hebatnya jika dibandingkan dengan batik blok dan conteng Hanya kaedah melakar corak dan cara menerapkan warna sahaja yang berbeza Corak batik dibentuk di atas skrin yang diperbuat daripada kain polyster yang berpengidang Skrin dilekapkan di atas kain putih proses pewarnaan dengan melalukan warna di atas corak tadi dengan menggunakan sekuji Cara begini akan diulang beberapa kali dengan corak yang berlainan untuk mendapatkan corak batik yang lengkap Ini disebabkan satu skrin untuk satu warna sahaja

RESIS MENGGUNAKAN BATIK TULISKaedah membatik ini mggunakan alat canting yg diisikan dgn lilin cair utk melukis atau mcanting di atas kain Cara mewarnanya mggunakan berus spti kaedah melukis cat air Batik ini biasanya digunakan utk membuat pakaiancatan alat2 hiasan amp sebagainya

ALAT DAN BAHAN1Lilin 2Resin 3Pewarna4Soda Ash 5Sodium Silikat 6Canting

1 Canting mempunyai pelbagai rupa amp bentuk samada mpunyai satu corong atau banyak corong Perbezaan saiz adalah untuk fungsi2 tertentu Corong halus untuk melilinkan isen sementara corong besar utk mbentuk pola asas corak

2 Pemidang kayu untuk meregangkan kain3 Berus Pelbagai saiz utk menyapu warna sodium silikat atau lilin4Periuk kuali digunakan utk memasak lilin5 Dapur6 Tempat mencelup kain amp merebus kain7 Jemuran8 Bahan Campuran Lilin lemak binatang digunakan utk

melembutkan lilin supaya aliran lilin tidak tersekat amp tidak pecah9 Pewarna reaktif amp campuran remazolprimazin (pewarna reaktif)

Ureasoda ash10 Bahan pemati warna ndashsodium silikat11 Bahan pencucindashsodaasliserbuk sabunsoda ash12Kainndashjenis kain yg sesuai kain kapaspoplinrayondrilllawan

Cotton shirting lawan Unitika danvoile

PROSES MENGHASILKAN RESISMENGGUNAKAN CANTING

Langkah 1 Kain putih direbus dgn serbuk sabun sehingga hilang kanji dan seterusnya dijemur hingga kering

Langkah 2 Proses melakar motif atau corak ke atas kain Kemudian kain yg telah dilakarkan dgn motif diregangkan pada pemidang utk menyenangkan proses mencanting

Langkah 3 Corak batik dilakar terlebih dahulu dgn lsquowater colour pencilrsquo utk menghasilkan byk (mass production) di atas meja surih (tracing table)

Langkah 4 Panaskan campuran lilin hingga cair Ceduk campuran lilin menggunakan canting Sapukan muncung canting dgn kain perca utk mengelakkan lilin cair menitik Seterusnya proses mencanting mengikut motif yg dilakarkan

Langkah 5 setelah siap mencanting proses mewarna dilakukan dgn menggunakan berus halus utk mewarna motif dahulu Latarbelakang kain diwarnakan menggunakan berus yg besar Tunggu hingga kering

Langkah 6Setelah kering kain tersebut handaklah disapu atau dicelup dgn pemati warna (sodium silikat) selama 8-12 jam utk memastikan warna tidak luntur

Langkah 7 Setelah cukup masa kain dibasuh dgn air panas yg dicampur dgn sedikit soda ash utk menghilangkan kesan lilin dan soda ash

Langkah 8 Setelah bersih jemur kain sehingga kering

Kemasan 1 Garisan lili kemas dan tidak putus-putus2 Aliran corak yg dihasilkan berharmoni3 Sambungan garisan tidak ketara

5


4 Tidak ada kesan lilin5 Motif bersesuaian dgn warna tanah yg bertelau-telau

RESIS MENGGUNAKAN KRAYONAlat dan bahan1 Berus warna 4 Kertas lukisan2 Span 5 Air3 Krayon

Langkah- langkah mghasilkan krayon resisLangkah 1 Lukis rupa bentuk mengikut kreativiti sendiri

mggunakan krayonLangkah 2 Sapukan warna yg muda terlebih dahuluLangkah 3Lukiskan lagi bentuk di atas pemukaan berwarna

mggunakan krayonLangkah 4 Sapukan warna seterusnya dan ulang langkah 3 amp 4

mengikut jumlah warna yg dikehendaki sehingga memperolehi corak yg dikehendaki

Langkah 5 Corak yang terhasil mengikut teknik resis

BAB 4 IKATAN DAN CELUPANProses mencorak kain dengan mengikat bahagian tertentu dan dicelupkan di dlm pewarna Jenis ikatan yg selalu digunakan ialah cara simpulan ikatan lipatan dan jahitan Celupan terlalu dlm corak yg terhasil adalah besar Celupan cetek corak yg terhasil adalah kecil

SEJARAH CORAK IKATAN DAN CELUPANCorak ikatan amp celupan dlm bentuk primitif diketahui sejak 2000 tahun yg lalu di Parsi dan Mesir Di negara China dan Jepun kain bercorak begini mula digunakan sejak abad ke 7 amp ke 8 Di Tanah Melayu kain bercorak begini mula diperkenalkan sejak abad ke 15 Masihi iaitu zaman pemerintahan Parameswara di Melaka Pd tahun 1770-an batik pelangi telah diperkenalkan di kepulauan Melayu Sejarah tekstil Malaysia mula diketahui pd abad ke 18 apabila Batik Minah Pelangi memulakan perusahaan batik di terengganu Dlm tahun 1911 Hj Che Su bin Hj Ishak memulakan perusahaan kain batik di kg Lorong Gajah Mati Kota Bharu Kelantan Pd masa itu teknik pembuatan batik hanyalah menggunakan teknik ikat dan celup dan dikenali sbg lsquobatik pelangirsquo Pd masa itu kain diimport dari Thailand jenis lsquokain Pereirrsquo Sementara itu warna dibuat

sendiri menggunakan pewarna buah dan kulit kayu Warna kain batik pelangi hanya warna biru dan hitam shj

Tokoh Batik MalaysiaHj Che Su bin Hj Ishak adalah tokoh batik negeri Kelantan Dilahirkan pd tahun 1817 Belaiu membuka perusahaan batik pd tahun 1911 di Kg Lorong Gajah Mati Kota Bharu Kelantan Beliau pengasas batik dan bermula dgn batik pelangi dan batik blok yg menggunakan umbut pisang dan blok kayu

Teknik corak ikatan dan celupanDikenali sbg batik pelangi Teknik ini hanya membuat ikatan pada kain mengikut kreativiti sendiri dan dicelup ke dlm pewarna Corak yg dihasilkan menarik dan kos penghasilan adalah rendah

Jenis ikatan ndash jahitan ikatan yg diisikan dgn pelbagai objek lipatan dan ikatan simpulan

Bahan dan alatan ndash 1 Kain sebaiknya kain kapas2 Tali benang gelang getah3 Batu guli duit syiling kayu dn sbgnya utk mendapatkan

corak yg beraneka4 warna dye 5 Garam6 Sudu kayu pengacau7 Apron sarung tgn kain lap bekas utk pewrnaan 8 Sodium silikat

Penghasilan Corak Ikatan dan CelupanLangkah 1 Penyediaan kain1 Sediakan beberapa helai kain putih yg menyerap warna dgn

baik2 Ikat kain tersebut dgn kemas mengikut kreativiti utk

mendapatkan corak yg menarik3 Gunakan tali benang atau gelang getah utk mengikat4 Gunakan objek spt batu duit syiling dan sbgnya yg diletakkan

di bhgian dlm kain bg mendapatkan corak yg pelbagai5 Lipatan dan simpulan juga boleh digunakan utk mendapatkan

corak yg menarik

Langkah 2 Penyediaan warna1 Bancuh serbuk warna dgn air panas2 Masukkan sesudu garam utk membantu proses penyerapan3 Tuangkan warna dlm bekas tertentu dan tambah air sejuk4 Kacau cermat dgn pengacau5 Pastikan tidak terlalu cair

6


Langkah 3 Proses Memcelup Kain1 Kain yg siap diikat harus dilembabkan dahulu bg membantu

memudahkan proses penyerapan warna2 Celup kain ke dlm pewarna3 Keringkan kain4 Ulangi mencelup dgn warna yg lebih gelap

Langkah 4 Membuka ikatan kain1 Setelah kering buka ikatan kain tersebut2 Keluarkan semua objek yg digunakan3 Cuci kain tadi dgn lsquowashing sodarsquo dan pemati warna4 Jemur kain hingga keringJenis Ikatan dan Celupan1 JahitanLangkah 1 Sedia alat dan bahan spt penutup botol bola pingpong

benang jarum pensel gelang getah kain serta pewarnaLangkah 2 Kain yg menyerap warna spt kain kapas sutera atau

organzaLangkah 3 bola pingpong diikat di bhgian tgh kain dan kain dijahit

secara bulatan seberapa baris yg dikehendakiLangkah 4 Benang ditarik dgn kemas dan dikat dgn kuatLangkah 5 Kain dicelup dgn pewarna yg lembut spt kuning dan di

jemur sehingga kering Kemudian dicelup dgn warna yg lebih gelap

2 Ikatan yg diisikan dgn objek tertentuLangkah 1 Sedia alat dan bahan spt biji getah duit syiling kain

getah dan pewarnaLangkah 2 Biji getah dimasukkan ke dlm kain dan diikat dengan

kemas menggunakan gelang getahLangkah 3 Duit syiling diikat berselang dgn biji getah mengikut

susunan berbarisLangkah 4 Hasilan dicelup ke dlm pewarna lembut dahulu spt

warna kuning Keringkan dan diulang celup ke dlm warna yg lebih gelap secara bergilir-gilir

3 Simpulan Langkah 1 Sedia alat dan bahan spt gunting beneng tali kain dan

pewarnaLangkah 2 Ikat kain dgn tali sehingga ketat dan kemasLangkah 3 Celup ke dlm pewarna yg cerah keringkan dan celup ke

dlm warna yg gelap4 Beberapa contoh corak yg terhasil rujuk modul ms 61-62

BAB 5 ndash LUKISANProses melukis dgn mggunakan teknik lorekan ton melakar garisan dan gosokan mggunakan alat tulis yg kering ke atas sesuatu permukaan Alat spt pensel arang pen pensel warna kertas dan kanvas Lukisan terhasil melalui 2 cara

Lukisan tanpa warna Lukisan berwarna

Lukisan tanpa warna mggunakan pensel arang pen dan dakwat pen teknikal dsbgnya Lukisan berwarna mggunakan pensel warna krayon pastel dsbgnya Lukisan mggunakan arang pensel pastel dan krayon disapu atau di sembur dgn pemati (fixative) spy kesan lukisan tidak akan hilang apabila disentuh Salah satu jenis pemati ndash lsquospray clearrsquo

SEJARAH SENI LUKISSej seni lukis dunia bermula dan berkembang sejak zaman pra sejarah Terdpt 3 peringkat perkembangan

Zaman Paleolitik Zaman Mesolitik Zaman Neolitik

Zaman Paleolitik ndash bermula pd tahun 2500 SM hingga 1500 SM Pd zaman ini org Paleolitik tinggal di dlm gua-gua batu pd musim sejuk Mrk menghabiskan masa dgn meniru cakaran yg dibuat oleh beruang pd dinding gua semasa menajamkan kuku Mrk melukis garisan2 selari dan berbelok-belok dgn menekankan jari dan alat2 yg tajam di bhgian dinding yg lembut Cetakan berwarna dibuat dgn mggunakan tapak tgn atau melukis garisan luar tgn mrk dgn warna merah dan hitam Lukisan yg dibuat pd zaman batu byk meggunakan imej binatang spt rusa beruang seladang babi hutan amp kuda Setiap gambaran mencerminkan semangat binatang yg luar biasa Binatang itu digambarkan dgn pelbagai gerak laku spt lemah-lembut kegagahan kedamaian dan keikhlasanLukisan ada juga menunjukkan figura org memburu atau berlawan Figura dilukis spt org lidi atau lsquostick figuresrsquo

Zaman Mesolitik ndash bermula pd tahun 15000 SM hingga 10000 SM Pd zaman Paleolitik telah mengalami glasier manusia primitif telah meninggalkan gua2 yg mrk diami dan berpindah utk mencari tanah-tanih yg subur utk bercucuk tanam Peralatan batu dihalusi Beberapa lukisan yg ditemui wujud kebudayaan di Utara Afrika dan Timur Sepanyol

7


-Lukisan pd zaman ini kelihatan lebih detail drpd zaman Paleolitik Pd zaman ini lukisan lebih berbentuk manusia drpd bentuk binatang Lukisan diliukis menggambarkan kehidupan masy samada sewaktu berburu berlawan dan upacara istiadat Lukisan mementingkan gerakan drpd bentuk-Lukisan menunjukkan pergerakan rentak binatang dan manusia Tumpuan pd pergerakan utk menunjukkan bentuk semulajadi binatang Terdpt jg bentuk yg digayakan melambangkan perasaan mrk Mesej yg disampaikan adalah tentang pemburuan dan pengumpulan binatang di samping adat dan kehidupan kaum mrk-Lukisan jg dibuat agar mendapat satu kuasa ghaib atau luar biasa dlm pemburuan mrk Karya2 mula memperlihatkan corak2 utk menambah lagi kesan2 kuasa ghaib Pd zaman ini mrk mggunakan pelbagai bahan semulajadi di sekitar mrk utk mghasilkan bahan catan Utk mendapat warna merah mrk menggunakan darah warna hitam diperolehi drpd biji-bijian yg dihancurkan warna hijau tumbuh-tumbuhan dan lemak haiwan telah digunakan

Zaman Neolitik ndash bermula sekitar tahun 7000 SM hingga 1500 SM Tumpuan penduduk di kawasan yg subur Terdpt sistem buruh dan sistem perdagangan Akt Kehidupan mengikut peredaran musim Mrk berfahaman animisma Pd masa ini wujud perkampungan dan perbandaran dan kehidupan berpindah randah mula berkurangan

-Binatang2 menjadi objek lukisan mrk ialah lembu rusa seladang dan singa Lukisan pd zaman ini ada yg digayakan dan ada dlm bentuk simbolik Senirupa Neolitik adalah karya yg dibuat secara realisma yg semulajadi Mrk mggunakan tgn utk membentuk garisan tebal dan nipis manakala lorekan hitam digunakan di bhgian2 yg terdapat nilai ton Karya yg dibuat bertujuan persembahan kpd semangat dan roh datuk nenek moyang mrk menunjukkan ilmu sihir ketika memburu binatang mendapat semangat haiwan spt keberanian kepantasan dan ketangkasan

-Mrk menganggap karya yg dihasilkan dpt menentukan nasib pemburu dan menyakitkan musuh memperolehi kesaktian ketika memburu menggambarkan corak hidup dan nilai budaya kaum mrk-Pd zaman ini mrk mggunakan darah utk menghasilkan warna merah manakala warna hitam diperolehi drpd manganam oksid jelaga lemak atau arang Warna coklat dan jingga diperolehi drpd biji-bijian yg dihancurkan dgn batu dan dicampur dgn darah haiwan madu tumbuh-tumbuhan dan lemak haiwan

-Warna2 yg dgunakan dikategori sbg lsquoearth colourrsquo spt perang kuning merah hitam dsbgnya yg dicampur dgn lemak haiwan Warna ungu hitam diperolehi drpd oksid manganam yg terdpt dlm

tanah liat Warna putih diperolehi drpd batu kapur Lukisan Neolitik byk ditemui di gua2 di Perancis dan sepanyol Gua2 yg terkenal terdpt kesan2 spt ini ialah gua Altamira dan Lascaux

TOKOH-TOKOH SENI LUKIS

1 Leornado da Vinci ndash merupakan simbol unggul bg zaman Renaissance di Itali Beliau bukan shj seorg saintis tetapi jg pelukis agung yg meninggalkan ribuan lukisan dan buku2 catatan yg mengandungi idea2 dan pelan2 rekaannya Antaranya sebuah helikopter dan kapal selam -Beliau jg mempelajari anatomi kaedah penerbangan menyelam di lautan dlm dan kejuruteraan Lukisannya yg terkenal ialah Monalisa dan The Last Supper Krn minat dan kemahirannnya yg luas Leornado menjadi simbol bg zaman keagungan kesenian dan pengetahuan di Itali yg dikenali sbg Zaman Renaissance Beliau seorg saintis dan pelukis yg percaya bahawa utk melukis sesuatu setiap pelukis mesti tahu bagaimana ia berfungsi-Dilahirkan pd tahun 1452 di Vinci Tuscany Itali Semasa kecil beliau suka kpd binatang pakaian dan gemar mempersendakan org Semasa berusia 15 tahun beliau bekerja dgn seorg pelukis Andrea del Verrocchio di Florence Di bengkel Verrocchio Leornado sibuk melukis potret membuat ukiran brg kemas dan pakaian Beliau mengkaji karya2 yg telah menjadi permulaan zaman baru bg kesenian Itali spt pintu tembaga yg dibuat oleh Ghiberti utk gereja Baptistry dan patung David oleh Donatello Leornado menjadi pelukis yg sangat mahir Menurut kisahnya Verrocchio tidak lagi melukis apabila melihat pelajarnya yg masih muda melukis bidadari dgn baik di sebelah kiri lukisan yg dilukis bersama iaitu Baptistry of Christ -Tahun 1472 Leornado menjadi guru di Paintersrsquo Guild St Luke Karya awalnya potret Ginevra dersquo Benci (1474) dan Adoration of the Kings yg dijadikan sbg lukisan gereja St Donato di Florence Pd Tahun 1482 beliau bekerja dgn Ludivico Sforza iaitu Duke of Milan dan memperkenalkan dirinya sbg pakar dan pencipta peralatan perang Beliau menyiapkan karyanya yg terkenal The Last Supper di biara

2 Vincent Van Gogh - dilahirkan di Holland pd tahun 1853 anak seorg paderi Semasa berumur 16 tahun beliau bekerja dgn syarikat pengedar lukisan milik keluarga Goupil yg berpusat di The Hague Spjg tahun 1870-an beliau bekerja dgn syarikat itu di London dan Paris Berpeluang melawat muzium dan pameran seni-Tahun 1876 beliau mengikut jejak langkah ayahnya dan menjalani latihan utk menjadi paderi Van Gogh dihantar sbg mubaligh pelatih ke kaw lombong d daerah Borinage Belgium

8


Beliau membuat lakaran landskap Borinage dan kehidupan para pelombang yg hidup susah Karyanya ldquoPotato Eatersrdquo mgambarkan pekerja2 itu-Tahun 1886 Van Gogh mngikut abangnya Theo mjual lukisan d Paris Beliau mlihat lukisan impressionis dan bertemu dgn pelukis spt Degas Pisarro Toulouse-Lautrec Paul Gaugin dsbgnyaThn 1888 beliau berpindah ke Arles Selatan Perancis Beliau mnyertai Paul Gaugin Pertentangan pdpt mnyebabkan Van Gogh mmotong telinga kirinya-Tahun 1889 beliau mngalami gangguan mental amp dtempatkan d hospital Arles Beliau dipindahkan ke St Remy Beliau terus melukis dgn lukisan cara ganas dgn gerakan berus yg kuat mgunakan warna2 yg terang 1890 beliau dipindahkan ke Auvers di Utara amp dlletakkan dibawah jagaan Dr Gachet Ketika berusia 37 tahun beliau menembak diri sendiri amp meninggal 3 hari kemudianLukisannya yg agung ialah Sun Flowers dan Irises

Teknik Melukis 1 Teknik Garisan silang ndash himpunan garisan yang bersilang

menghasilkan kesan ton2 Teknik titik ndash hanya titik shj yg dgunakan utk mhasilkan

bentuk amp ton3 Teknik lorekan ndash teknik yg biasa dgunakan dgn melorek

kaw objek yg gelap utk menunjukkan ton4 Teknik gosokan ndash meletakkan kertas lukisan d atas

permukaan yg mpunyai jalinan yg diingini amp mgosokannya mgunakan alat melukis

5 Teknik campuran ndash lukisan dhasilkan dgn mgunakan campuran alat media melukis amp teknik2 yg berlainan

Media dan Teknik Melukis 1 Pensel - dicipta oleh Nicolas Jacques Conte pd thn 1795

Dperbuat drp arang amp tanah liat Pensel jenis keras H sesuai dgunakan utk melakar garisan yg tajam Pensel jenis lembut B sesuai dgunakan utk membuat lorekan ton Pensel jenis keras (H ndash 8H) semakin besar nilai H semakin

keras kesan pensel garisan yg dilakar tajam dan kurang gelap Pensel jenis lembut (B ndash 9B) semakin besar nilai B semakin

lembut kesan pensel iaitu lorekan yg dhasilkan semakin lembut amp gelap Garisan pensel dpengaruhi oleh 3 Faktor gred pensel (keras lembut) tekanan pensel dan kelajuan pensel semasa melukis Dlm lukisan pensel ton merupakan kegelapan secara beransur2 Kgelapan pensel bertambah beransur2 dr pensel jenis H ke jenis B

2 Arang ndash (charcoal) sangat popular dgunakan oleh pelukis pd abad ke 17 amp ke 18 Pdmulanya arang dgunakan oleh org gua utk

melukis haiwan amp pemburu pd dinding gua Keistimewaan arang ialah Mpunyai kupayaan utk menunjukkan kesan tekstur permukaan

yg dilukis Menunjukkan jalinan dan ton yg baik Dpt menimbulkan kesan kelembutan yg tinggi Kesan kegelapan yg tinggi Kesan tekstur yg amat menarik Dpt mhasilkan garisan yg tajam dan tepat Berupaya melukis kaw yg luas dlm masa yg singkat Dpt dihalusi dgn menyapu air ke atasnya mgunakan berusArang masa kini dbuat dlm bentuk rod yg panjang atau dlm bentuk pensel Sama spt pensel arang berbeza kekerasannya Bahan yg dgunaka utk mmadam arang ialah sekeping roti segar pemadam pensel jenis lembut

Langkah-langkah Penghasilan Corak Teknik LukisanLangkah 1 Lakarkan bentuk geometri terlebih dahuluLangkah 2 Melakar bentuk harimau berdasarkan bentuk geometriLangkah 3 Gelapkan kawasan tertentu mgunakan arangLangkah 4 Mgosok arang utk mnampakkan tonLangkah 5 Corak kulit harimau yg terhasil mgunakan arang

BAB 6 ANYAMANAnyaman bermaksud satu proses menjalin helaian atau jaluran daun lidirotanakarbuluh dan beberapa jenis tumbuhan lain dengan cara menyusun dan menyusupkannya antara satu sama lain1 Kelarai bermotifkan tumbuh-tumbuhan - Tampuk pinang Tampuk pinang berantai Tampuk jantung Tampuk manggis Pucuk rebung Pucuk di dalam Berakar2 Kelarai bentuk bunga - pecah lapan berembang bunga cina bunga durian bunga cempaka bunga tanjung bunga cengkih bunga cengkih beranak bunga melur bunga mempelas bunga ator bunga gedung bunga kundur bunga rumput3 Kelarai motif haiwan ndash jari kedidi mata ketitir mata pinai anak ikan tulang ikan sisik kelah pusat beranak kepala lalat belalang

9


cucuk kepala gajah tapak anjing tapak harimau buntut siput mata berkait berhati4 Kelarai dgn nama pereka dan tempat - Cik Kedah Cik Ku Daud Makmek Sambas Sambas di dalam5 Kelarai Bentuk Bebas - Belah ketupat kisar mengiri beras patah swastika tumbu gila madu manis

CORAK ANYAMAN ndash corak lebih menekankan kpd pggunaan susunan warna pd sesuatu anyaman biasa atau ghadas Corak terjalin secara selang seli hingga meninggalkan kesan geometri asli 13 corak anyaman iaitu 1 Corak tapak catur ndash dianyam dlm 2 atau 3 warna dgn mncantum

warna cerah dan gelap2 Corak mata bilis ndash Dua warna dipilih iaitu terang amp gelap Kedua2

warna timbul spt mata bilis3 Corak beras patah ndash Hampir sama dgn mata bilis Warna cerah

dianyam tiga mata diselangi dgn satu mata gelap Gambarannya seakan beras patah

4 Corak Palembang ndash asal dr Palembang Petak 4 segi biru atau biji kundang dianyam dgn warna hijau dan dikelilingi dgn jalur2 warna merah amp putih

5 Corak Bugis ndash Asal dr Bugis Pggunaan 2 warna berdekatan iaitu hijau dan putih petak-petaknya lebih kecil dr corak muar Ia jg dianyam dlm bentuk berdiri atau serong

6 Corak Muar ndash 7 Corak selang seli8 Corak Berdiri9 Corak Serong10 Corak Ketapang Gilir Kacang11 Corak Malaysia

SULAMAN ANYAMAN ndash Bunga pecah empat bunga pecah lapan bunga pecah 12 potong wajik susun pucuk rebung susun empat persegi Proses anyamana Lagang ndash Lagang merupakan lsquotulangrsquo kepada sesuatu penciptaan

dan rupa bentuk anyaman Ukuran panjang sesuatu tikar bergantung kepada ukuran lagang yang dibuatTiap tiap satu bilah pandanmengkuang dibuat bentuk rsquovrsquo di bahagian tengah di tempat sesuatu anyaman bermula

b Anyaman ndash Ketika ini anyaman tikar dalam bentuk empat persegi Untuk mendapatkan berbagai warna dan corak anyaman jenis sulaman digunakan

c Lepih ndash Dikenali juga sebgai lsquoanyaman matirsquo pada tepi tikar sebagai mengakhiri kerja anyaman

d Sisip - Guna alat lsquopenyisiprsquo bagi merenggangkan bahagian anyaman untuk memudahkan lebihan daun bilah atau lebihan helaian daun yang telah direncungkan (ditajamkan) masuk Tujuannya untuk Menghindarkan anyaman dari terburai

e Kerat - Lebihan atau baki bilah anyaman dipotong menggunakan pisau supaya anyaman nampak kemas dan menarik

RUPA BENTUK ANYAMAN - Dua dimensi dan Tiga dimensiDua dimensi ndash ialah tikar yg paling besar ialah berukuran 4X4 meter berfungsi sbg tikar tamu Diletakkan dibhgian depan rumah dan dibentangkan ketika tamu datang Saiz tikar tamu berbeza bergantung kpd jumlah tetamu yg hadir Ada jg tikar dianyam utk kegunaan lain spt sejadah alas almari alas dulang alas pinggan dll Anyaman kipas berbentuk bulat bujur sesuai utk kegunaannyaTiga Dimensi ndash ialah bekas simpanan barang spt bakul kampit tudung saji kembal (bakul pakaian) dll

Kelarai ndash gubahan bentuk yg dijalin utk mghasilkan sesuatu gaya atau ragamhias yg menarik sbg motif utama Kelarai digubah samada disusun tunggal atau disusun dlm ruang tertentu sehingga mghasilkan gaya atau ragamhias yg tertentu

Membuat Corak dgn Teknik Anyaman Alatan ndash gunting pisau pembaris pen Bahan ndash 2 jenis kertas warna yg kontrasLangkah 1 Lukiskan garisan lurus pd kertas warna yg dijadikan

sebagai tapakLangkah 2 Potong garisan tadi tetapi jgn sampai putusLangkah 3 Pd kertas yg lain potong garisan memanjangLangkah 4 Potong garisan tadi menjadi jalur2Langkah 5 Jalinkan jalur2 kertas tadi mengikut selang yg sesuaiLangkah 6 Kem menjalin akan mghasilkan corak anyaman yg

menarik dipanggil kelarai

BAB 7 PUALAMANPualaman adalah satu penghasilan corak teknik cetakan mono di mana warna dimendapkan dr cairan yg bergelatin dan melekit Pualaman dlm PSV sek rendah sbg pualaman yg dihasilkan di atas kertas serta kaedah yg melibatkan teknik mgunakan air ke atas permukaan sesuatu reka bentuk

Sejarah pualaman di China dan Jepun-Pualaman terawal dijumpai di negeri China dalam bentuk kompilasi yang bertajuk Wen Fang Si Puor Kompilasi ini mengandungi maklumat tentang batang dakwat batu dakwat berus dakwat dan

10


kertas di China Ia menjelaskan maklumat tentang jenis kertas dekoratif yang dipanggil sha jian yang bermakna drifting-sand Kertas ini dihasilkan melalui tindakan menarik kertas di dalam tepung yang telah melalui proses penapaian yang dicampur dengan pelbagai warna Ia menghasilkan corak yang bebas mempunyai corak kemarmaran -Reka bentuk Yang paling mudah dan tertua pernah dihasilkan di Jepun dan dikenali sebagai suminagashi iaitu sebuah bekas yang diisi dengan air dan dicampurkan dengan dakwat sumi sebagai dye magenta dan beni iaitu warna yang dihasilkan daripada Safflower Ia kemudian digunakan dengan teliti menggunakan berus dakwat Pelbagai bahan kimia digunakan untuk membantu mengapungkan dakwat Beberapa titisan air dijatuhkan keatas permukaan campuran tadi yang akan membentuk warna seperti cincin Proses ini diulang sehingga semua permukaan air dipenuhi oleh warna warna cincin ini Warna yang terapung ini kemudiannya dimanupulasikan dengan berhati-hati dengan menggunakan teknik tiupan secara terus atau menggunakan straw dan boleh juga menggunakan rambut bagi membentuk corak yang menarik-Pada abad ke 19 Tokutaro Yagi seorang guru di Kyoto telah mencipta kaedah penggunaan bilah-bilah buluh bagi membentuk warna dan hasilnya terbentuklah corak lingkaran yang sangat indah Akhir sekali sehelai kertas washi dimasukkan ke dalam bekas tadi untuk memerangkap corak yang terapung

PENYEDIAAN PUALAMAN RINGKAS10x15x6 baldi atau besenSudu makan6 sudu makan lumut Carragheen3 gelen air7 batang berus halusHempedu lembu dan penitis mataPemangkin dan spanBekas bertutup untuk pemangkinlidi sikat atau pencakarBahan100 kertas kapas (dicadangkan 55x8)25 kertas kapasKertas photostat100 kain kapas putih atau warna krim50 cotton50 kain polyster putih atau krimMentol kecilGelas atau cawanWarna Cat air gouachePenyediaan

Lumut Carragheen mengambil masa selama dua belas jam untuk menjadi kental Adunkan Carragheen dalam bekas besar atau tempat mandi Campurkan 2 sudu makan bahan ini dalam setiap 1 gelen air Taburkan adunan ini di atas air dan kacau Selepas dibiarkan selama 12 jam dalam keadaan suhu bilik aktiviti membuat pualaman sudah dapat dijalankan Penyediaan carragheen mentah adalah berbeza Dalam penyediaan ini serbuk carragheen yang telah siap diproses digunakanPenyediaan pemangkin ialah mcampurkan aluminium sulphate potassium aluminium suphate atau ammonium aluminium sulphate dlm kuantiti 50 gram dlm satu per lapan gelen air kemudiannya di panaskan hingga mendidih dan dibiarkan sejuk Ia harus disimpan dlm jar yg bertutup Jika dibiarkan dlm beberapa hari ia akan bertukar menjadi kristal

BAB 8 CATAN-Catan ialah hasil bahantara pigmen warna pd permukaan rata spt kertas kanvas dinding plat papan board dll -Catan merupakan suatu medium yg membolehkan pelukis meluahkan perasaannya membuat interpretasi pandangannya atau merakam gambaran yg dirasai atau dilihat dlm bentuk imej visual

Sejarah Catan Sejarah seni catan bermula sejak zaman Yunani Purba Media yg digunakan pd masa itu adalah fresco dan mozek Subjek catan kebanyakannya menggambarkan peristiwa berkaitan dgn adat istiadat dan agama Pelukis Yunani yg terkenal ialah Polyguotos Zeuxis Protogenis dan ApellesZaman Renaisance dikenali sbg zaman kelahiran semula merupakan zaman kemuncak seni lukis di Eropah Zaman ini Dibhagi kpd 3 pringkat iaitu1 Renaisance Peringkat awal ndash (1378 ndash 1500 TM) 2 Renaisance Peringkat kemuncak ndash (1500 TM ndash 1530 TM)3 Renaisance Peringkat akhir ndash (1530 TM ndash 1600 TM) Media catan yg popular pd masa itu ialah fresko cat minyak cat tempera dan cat air Subjek catan kebanyakannya mggambarkan peristiwa kitab suci agama kristian potret dan peperangan Gaya catan pd zaman itu semuanya dlm bentuk realistik Pelukis yg termasyhur ialah Tammaso di Giovanni Masaccio (1401 ndash 1428) Leornardo Da Vinci (Itali 1452 ndash 1513) Albrecht Durer (Jerman 1471 ndash 1538) Vincent Van Gogh (Belanda 1853 ndash 1890)

TOKOH CATAN 1 Yong Mun Sen ndash dilahirkan pd 10 Januari 1896 di Kuching

Sarawak Menerima pend formal di Tai-Pu Kwangtung di China Pd

11


1922 Beliau membuka sebuah studio seni Tai Koon di Singapura Peringkat awal menceburi bidang fotografi dan arca Pd tahun 1930 beliau berpindah ke Pulau Pinang dan membuka studio Mun Sen di Penang Road Beliau telah mengasaskan Kelab Seni Lukis Pulau Pinang pd tahun 1936 ndash 1937 Kebanyakan karyanya adalah menggunakan media cat air Contoh karya yg penting ialah rsquoRumah Atap di Tepi Pantairsquo media cat air 1960 Tema Mgambarkan suasana rumah Melayu yg terletak di tepi pantai Gaya teknik rsquowashrsquo dan lut sinar gaya rsquovictoriarsquo dgn kem mgunakn bahan Nilai mgambarkn suasana tempatan yg damai

2 Tokoh Cat Minyak - Vincent Van Gogh (rujuk ms 6)3 Leornardo Da Vinci (rujuk ms 5)

Teknik-teknik Cat Minyaka Titik (Pointilisme) - Dihasilkan dengan menggunakan berus

dengan sapuan secara menegak dan bersistematik di atas kanvas putih Proses yang rumit dan memerlukan kesabaran dan ketekunan serta disiplin yang tinggi untuk menyiapkannya

b Glazing - Teknik ini digunakan untuk menampakkan kilauan danmenggunakan teknik Sapuan berus yang bersahaja tanpa tekanan yang kuat Dibentuk dengan sapuan Berus lapis demi lapis untuk menimbulkan kesan yang lembut dan licin seolah Olah menampakkan kilauan Teknik catan rumit kerana warna disapu selapisan Dan dibiarkan kering kemudian disapu pula lapisan kedua dan seterusnya Hingga menampakkan suatu filem warna yang lutsinar

cImpasto - Teknik ini menggunakan warna terus daripada tiub dan disapu dengan pisau palet Biasanya hasil catan ini mempunyai warna yang tebal dan legap Tidak banyak menggunakan warna linsid Menimbulkan kesan jalinan tampak yang menarik

d Scambling - Penggunaan berus yang terkawal dan secara lembut penggunaan satu lapisan nipis warna legap secara kasar di atas warna latar Ia menimbulkan kesan lutsinar pada warna latar dan kelihatan seolah-olah menerusi sehelai kain halus Teknik ini diguna untuk mendapatkan kesan yang kusam dan bertekstur

e Alla Prima - Teknik ini dilakukan dengan menyapu cat minyak hanya sekali iaitu terus dari tiub dan melukis Banyak tempelan cat perlu disapu hingga warna yang dikehendaki diperolehi

Teknik2 cat air 1 Basah atas basah - Teknik yg melbatkan sapuan warna yg cair keatas permukaan yg basah Ia menghasilkan kesan lutsinar Teknik basah atas basah merupakan teknik paling dramatic bagi media cat air dan yg paling sukar dikawal sapuannyaPelukis harus membiarkan warna terdahulu masih lembab dan sapuan warna berikutnya lebih air dan pewarna Jika tidak warna kan berbau dan

hasilnya nampak kotor2 Basah atas kering - Melibatkan sapuan warna basah atas permukaan kering untuk menghasilkan kesan legapTeknik ini banyak digunakan kerana sesuai dgn beberapa jenis media dan agak senang dikawal sapuan warna Teknik ini juga boleh menggunakan warna yang basah dan disapukan keatas lapisan warna yang telah kering bagi mendapatkan kesan lut sinar3 Kering atas basah - Teknik yg melibatkan sapuan warna daripada tiub teus disapu ke atas lapisan warna yang cair atas permukaan kertas yang telah dibasahkan4 Renjisan - Teknik yang menggunakan berus semburan atau berus gigi yang melibatkan renjisan warna cair ke atas permukaan untuk menghasilkan kesan yang menarik

Langkah2 Penghasilan Corak Teknik CatanLangkah 1 Tekankan span dlm warnaLangkah 2 Sapukan warna yg muda terlebih dahuluLangkah 3 Kemudian warna yg lebih gelap ditambahLangkah 4 Langkah yg sama diteruskanLanglah 5 Corak yg terhasil mempunyai pelbagai warna yg menarik

BAB 9 MOZEK

Mozek dari segi konsep seni hiasan -Mozek adalah seni hiasan dengan menggunakan kepingan kecil kaca batu dan Pelbagai bahan yang berwarna Ia merupakan salah satu teknik membuat dekorasi dalam reka bentuk hiasan dalaman yang ada hubungkaitnya dengan kebudayaan dan kepercayaan seperti yang banyak dilihat terdapat di dewan ndash dewan sembahyang di dalam gereja Jubin atau kepingan seramik yang dikenali sebagai ldquotesseraerdquo atau kaca berwarna atau lut sinar dengan bersalutkan besi digunakan bagi menghasilkan corak pada gambar-Mozek dalam pendidikan seni sekolah rendah pula didefinisikan sebagai susunan bahan kutipan yang ditampal di atas sesuatu permukaan kertas kad atau permukaan lain secara sebelah ndash menyebelah dan tidak bertindihan antara satu sama lain

SEJARAH AWAL MOZEK -Sejarah penggunaan mozek dikatakan bermula seawal 4000 tahun atau lebih dengan penggunaan bata merah bagi menghiasi latar belakang sesuatu kawasan Pada abad ke lapan sebelum mesehi terdapat batu-batu kerikil digunakan disusun di lorong-lorong dengan menggunakan pelbagai saiz dan warna Rakyat Greece telah mengubah keadaan ini dengan memperkenalkan satu bentuk

12


seni baru dengan menghasilkan bentuk-bentuk geometri yang lebih tersusun dan teratur-Pada zaman kuno mozek telah digunakan untus hiasan dalam rumah sebelum abad 4 masihi mozek dijumpai diistana Macedonisdi bandar Aegeen Mozek Villa Romana del Casale di bandar di bandar Sicily merupakan koleksi terbesar mozek zaman akhir roman dan telah diwrtakan sebagai tapak warisan dunia oleh UNESCO

i Zaman Byzantine - Mozek merupakan budaya masyarakat Byzantine yang paling

menonjolbullMozek ByzantinebullHiasan dalaman gerejabullRom-seni mozek-lebih realistikbull bermotifkan bunga2an BasilicabullItali- Pengaruh ketimuran di Sicily dan Venise bullTeknik pembuatan mozek-masih dipengaruhi gaya zaman

pertengahan

ii Zaman Pertengahan ItalibullZaman pertengahan Italibulldi Florence-terdapat dalam hiasan di dome Battistero-mozek

terawal -dibina oleh pandai tukang Venetina yang tidak dikenalibullbermula pada tahun 1225bullDome tidak dapat disiapkan hingga abad ke 14bullmozek juga digunakan sebagai perhiasan di bahagian hadapan

sesuatu bangunan cth banguanan St Marks di VeniceCathedral Orvieto dgan mozek keemasan amp Basilica San Frediano

iii Zaman Renaissance dan Baroque Artis terkenal Renaissance masih meneruskan teknik lama

mgunakn mozek sbg bahan dlm karya seni spt yg dlakukn oleh Raffaello pd rsquodomersquo Chigi Chapel di Santa Maria

Dlm abad ke 17 St Peterrsquos Basilica dihiasi dgn mozek Bahan Fresceos atau kanvas digunakan dlm gua Basilica

Seni Mozek IslamArkitektur Islam mgunakn teknik mozek dalam konsep reka bentuk geometrik dan matematik yang rumit Ia dikenali sebagai rsquozillijrsquo dan rsquoqashanirsquo di Afrika Utara Contoh yang terbaik dalam seni mozek islam telah dihasilkan di Moorish Sepanyol dan masih wujud di istana Alhambra Contoh2 lain boleh dilihat di Masjid Besar di Cordoba Di negara2 Arab satu gaya berhias yang tersendiri

bernama zillij yang dibuat dengan membentuk seramik serentak dengan mozek untuk meliputi satu permukaan digunakan

Tokoh Mozek ndash Sonia KingSonia King terkenal dgn ciptaan mozek Beliau menerima Ijazah Sarjana Muda Seni Halus (BFA) drp California College Arts dan Sarjana Pengurusan Perniagaan (MBA) drp Southern Methodist University Beliau mgusahakan ciptaan mozek hasil drp satu tafsiran semasa kebudayaan lama Mozek mjadi sbg satu ciptaan seni halus yg sederhana Mozek Kontemporari hasi ciptaan Sonia terdapat di galeri pd seni bina dan rumah-rumah Mozek seni halus mgunakn bahan2 paling halus spt emas marmar kaca seramik dsbgnya Beliau menyiapkan 4 mozek dinding yg besar utk rsquoChildren Medical Centrersquo di Dallas Hasil karya ini memenangi anugerah spectrum Antarabangsa yg menjadi hiasan dlm majalah lsquoHealthcare Designrsquo Sonia menerima anugerah dan menang dlm pameran di peringkat kebangsaan dan antarabangsa

Langkah2 mghasilkan Mozek kertasAlatan dan bahan gunting berus kertas kertas warna pen dan gamLangkah 1 Buat lakaran di atas kertasLangkah 2 Gunting kertas warna mengikut bentuk yg disukaiLangkah 3Tampal kertas guntingan pada lakaran yg telah dibuat

Pastikan tampalan tidak bertindihan antara satu sama lainLangkah 4 Contoh mozek yg telah siap

BAB 10 RENJISAN DAN PERCIKAN Definasi Renjisan dan percikan- Teknik yang menggunakan berus semburan atau berus gigi yang melibatkan renjisan dan percikan secara sengaja menggunakan warna cair cat atau cairan yang dapat meninggalkan kesan ke atas permukaan sesuatu bahan seperti kertas dan kain utk mghasilkan kesan yg spontan dan menarik

Sejarah Awal Renjisan dan Percikan Teknik dan gaya hasilan dr karya ini bermula selepas perang dunia ke 2 dan sgt terkenal di Amerika Syarikat Karya dr teknik ini mgambarkn luahan perasaan yg sebenar melalui pgunaan berus warna renjisan serta percikan warna dgn gaya artis yg bebas

13


dikenali sbg Aliran Abstrak Ekspressionisme Pelbagai alatan digunakan dlm penghasilan karya ini spt alat semburan Artis hanya mementingkan kespontanan intuitif dan pemikiran bebas drp perancangan dlm berkarya Karya Jackson Pollock bertajuk rsquoAutumn Rhythmrsquo dihasilkan dgn cara mencurah merenjis serta menyapu cat dgn pergerakan keseluruhan anggota badan hingga memenuhi keseluruhan kanvas Karya ini memperlihatkan warna yg dimanipulasikn bg penghasilan garisan dan jalinan yg mgambarkn pergerakan yg dinamikKarya yg bertajuk rsquoWomen 1rsquo oleh Wiliam de Kooning mgunakn sapuan berus yg pantas dan laju bg mghasilkn garisan dan rupa yg bertindih Oleh sebab karya ini memerlukan pergerakan badan dan aksi utk mghasilkannya maka de Kooning mengistilahkan karyanya sbg aliran rsquoaction paintingrsquo

Tokoh Seni Renjisan dan Percikan-Paul Jackson Pollock dilahirkan di Cody Wyoming di28 Januari 1912 Dia adalah anak kelima dan merupakan anak bongsu kpd pasangan McCoy Pollock dan Stella MCClure Pollock Ketika berusia setahun beliau telah dibawa berpindah ke Arizona dan California kerana masalah perniagaan pertanian bapanya yang telah gagal Bapanya menjadi seorang juruukur jalan di Grand Canyon dan di tempat lain dalam wilayah Southwest Pollock yang kadangkala mengikut bapanya bekerja mengaitkan panorama menarik pemandangan yang dilihatnya sebagai satu idea estetik yang membentuk beliau menjadi artis-Dalam 1930 Pollock pergi ke timur dan didaftarkan oleh pelukis Regionalist Thomas Hart Benton di Art Students League Di bawah tunjuk ajar Benton Pollock belajar menganalisa lukisan-lukisan lama dan ilmu mengenai asas-asas lukisan dan komposisi Dia juga belajar melukis lukisan dinding bersama Benton Pengalaman Pollock yang pertama menghasilkan lukisan dinding yang kontemporari telah menyemarakkan lagi semangat beliau bagi menghasilkan lukisan yang berskala besar Albert Pinkham Ryder merupakan tokoh yang amat dikagumi oleh Pollock Karya-karya Polock juga dipengaruhi oleh kebudayaan masyarakat asli Amerika

Corak Renjisan dan Percikan pd langsir (Splatter Curtains)Bahan1Langsir ( jenis kain kosong tanpa corak)2Berus cat 3Plastik pengalas4Jarum menjahit 5Pin6 Beberapa tin cat

Nota Cat yang digunakan ialah Acirclatex water based paintEcirc Warna akrilik juga boleh digunakan dan boleh diperolehi di kedai alatan seni Dye juga boleh digunakan supaya tidak pudar apabila dicuciLangkah 1 - Ukur tingkap yang akan digunakan bagi memasangkan langsir tadi Ukuran tersebut mestilah ditambahkan 12 inci bagi membolehkan pemasangan rod bagi menggantung langsir tersebut Potong langsir supaya sama panjangnyaLangkah 2 - Pastikan langsir tersebut dipotong dan dijahit mengikut ukuran yang telah dibuat tadiLangkah 3 - Ukur 4 inci di bawah langsir dan pinkan Bahagian ini akan digunakan bagi memasukkan rod bagi tujuan penggantungan langsirLangkah 4 - Bentangkan langsir yang akan mengadap ke dalam bilik di bahagian atas Cat akan disapukan di bahagian ini kerana ianya akan dilihat Bahagian luar dibiarkan begitu sahajaLangkah 5 - Celup berus ke dalam cat dan mulakan merenjis Renjisan adalah bebas dan biarkan ianya meleleh dan berderaian jatuh ke bahagian bawah Ia akan membentuk satu corak yang bebas dan menarikLangkah 6 - Setelah langsir siap dicorak keringkan kemudian gantunglah langsir tersebut di dalam bilik anda

CORAK RENJISAN PADA KERTASBahan yang diperlukan warna air kertas warna berus lukisanspan sikat dan berus gigiLangkah 1 - Bancuhkan warna yang dikehendakiLangkah 2 - Celup berus gigi ke dalam warna dan gosok pada sikat Percikan warna akan terhasil memenuhi ruangan kertas lukisanLangkah 3 - Tukarkan warna lain dengan menggunakan aktiviti yang sama Warna akan bertindih dan membentuk corak menarik Ulang dengan seberapa banyak warna yang disukai

14


2 Mtingkatkan daya kreativiti dlm aktiviti mbuat corak amp rekaan3 Mmahami amp myedari corak alam sekitar4 Mmahami konsep penyusunan motif dlm mcorak5 Myedari adanya corak dlm palatan kegunaan harian6 Myedari adanya pkaitan antara warna ampcorak7 Mperkukuhkan cita rasa terhadap unsur2 seni dlm rekaan yg baik8 Menyedari adanya corak tertentu pada sesuatu bahan 9 Myedari adanya pelbagai jalinan dlm mbuat corak10 Myedari adanya perkaitan warna amp rekaan corak11 Mrujuk alam semulajadi sebagai sumber idea12 Myedari amp mhargai keadaan psekitaran dlm suasana seni amp kaitannya dgn kehidupan mereka13 Myedari ptalian ciri2 seni yg tdpt dlm asekitar amp mhasilkan karya yg bharmoni amp bmakna14 Mberikan pertimbangan estetika terhadap karya seni

Pengetahuan Budaya1 Mgenal amp mbuatcorak2 tradisional yg mudah2 Mgenal molah mubahsuai amp mgunakan unsur2 corak kraf tradisional3 Mgenal amp mbuat corak2 yg mpunyai unsur tradisional pd alat kgunaan harian4 Mgenal amp mbuat pelbagai corak yg bunsurkan pelbagai corak kraf tradisional5 Mhargai mgembangkan amp mgekalkan unsur2 kebudayaan kebangsaanKEPENTINGAN MEMBUAT CORAK ampREKAAN1 Mencantikkan bahagian atau permukaan luar sesuatu objek2 Corak sebagai elemen hiasan3 Corak sebagai nilai estetik

RUMUSAN1 Reka corak didefinisikan sebagai suatu bentuk kreativiti artistik yg dapat mmenuhi kperluan domain kognitif psikomotor amp afektif2 Reka corak terancang amp tidak terancang mewujudkan kesan tampak yg berbeza tetapi memerlukan kemahiran kesedaran amp pengetahuan seni utk menghasilkannya3 Mcipta reka corak melibatkan proses latihan bfikir yg berhbg dgn asas rekaan amp prinsip rekaan4 Reka corak terdapat dlm seni bina hiasan dalaman lanskap kraf dll

BAB2 CETAKAN

DEFINISI CETAKAN-Cetakan ialah proses terapan blokplat Proses melibatkan penciptaan plat mhasilkan pelbagai imej Kesan permukaan yg dicetakdilakukan ke atas bahan2 spt- linoleum styrofoam logam kadbod dll-Blokplat cetakan disediakan dgn memotong mengguris etching amp melukis-Dakwat diletakkan ke atas blokplat tersebut dgn pelbagai teknik-Kertas dicetak dgn cara menekap keatas blok melalui gosokan tangan mgunakan mesin1049137 cetak -Cetakan mempunyai keistimewaan keana dapat menghasilkan beberapa keping hasilan yg sama disebut edisi

Sejarah CetakanBermula pada 3000 SM apabila cetakan timbul telah dihasilkan oleh org Sumeria dgn salinan imej kulit kerang di atas tanah liat yg bbtk 4 segi Teknik cetakan kayu paling awal muncul di Negara China pd kurun ke 8 Cetakan bkembang di Eropah thn 1418 utk mencetak rekaan pd kain Cetakan dikembangkan utk kegunaan pendidikan keagamaanpropaganda amp tekstil utk pakaian Cetakan berwarna diperkenalkan pda kurun ke-15 Masihi Di Malaysia cetakan bermula dgn mencetak kain batik sarung

Umumnya cetakan dibahagikan kpd -cetakan timbulan benaman cetakan planograf dan cetakan stensil saringrafiSutera Saring Cetakan blok kayu buatan tangan muncul pada abad ke7 Masihi Industri cetakan mono blok kayu buatan tgn berkembang di Barat abad-14 Di Malaysia cetakan kayu diguna utk mencetak kain sarung (kain terap hitam) sebelum kaedah lilin dari Jawa diperkenalkan Kini Industri cetakan yg mgabungkan teknik canggih melalui pembantuan perisian komputer

TOKOH CETAKANEdvard Munch (1863 ndash 1944)Edvard Munch dilahirkan di Loten Norway pada 1863Beliau pelukis catan aliran ekspresionisme Karyanya lebih berfokus kpd figura manusia Hasil karya beliau The Kiss (1902) The SickChildrsquo (1886) The Frieze of Lifersquo(1892) The Blue Raider

Redza Piyadasa (1939)Dilahirkan Kuantan Pahang 1939 Tahun 1958 mdapat pendidikan seni d Maktab1049137 Perguruan Brinsford Lodge England Tahun 1962 di MPerguruan Ilmu Khas KualaLumpur Pd 1963 ndash 1967 melanjutkan pengajian Hornesy College of ArtLondon Pd 1975ndash1977 Menuntut University of Hawaii Amerika Syarikat Pensyarah seni Universiti

2













3













SEJARAH AWAL BATIK



4






















5





















corak yg menarik


6
























7











8


















9























10









11













BAB 9 MOZEK



12





pertengahan














13







14













3













SEJARAH AWAL BATIK



4






















5





















corak yg menarik


6
























7











8


















9























10









11













BAB 9 MOZEK



12





pertengahan














13







14













SEJARAH AWAL BATIK



4






















5





















corak yg menarik


6
























7











8


















9























10









11













BAB 9 MOZEK



12





pertengahan














13







14






















5





















corak yg menarik


6
























7











8


















9























10









11













BAB 9 MOZEK



12





pertengahan














13







14





















corak yg menarik


6
























7











8


















9























10









11













BAB 9 MOZEK



12





pertengahan














13







14
























7











8


















9























10









11













BAB 9 MOZEK



12





pertengahan














13







14











8


















9























10









11













BAB 9 MOZEK



12





pertengahan














13







14


















9























10









11













BAB 9 MOZEK



12





pertengahan














13







14























10









11













BAB 9 MOZEK



12





pertengahan














13







14









11













BAB 9 MOZEK



12





pertengahan














13







14













BAB 9 MOZEK



12





pertengahan














13







14





pertengahan














13







14







14

nota-PADAT-senihbae2103

Documents

Transcript of nota-PADAT-senihbae2103