Tugasan 3303 Rafidah

8/20/2019 Tugasan 3303 Rafidah

1/14

1.0 PENDAHULUAN

Semantik secara ringkasnya dapat dinyatakan sebagai suatu bidang ilmu yang

mengkaji makna perkataan dan ayat-ayat di dalam bahasa di mana pada umumnya,

semantik dalam bahasa dpat diteliti dari pelbagai sudut. Begitu juga semantik dalam

bahasa Melayu juga dapat diteliti dari aspek seerti dan rujukan, perkataan, ayat, jenis-

jenis makna, perubahan makna, peribahasa termasuklah simpulan bahasa dan unsur-

unsur nahu. Namun begitu, kata semantik itu sendiri sebenarnya berasal daripada kata

adjektif bahawsa Yunani iaitu ‘semanticks! yang membawa maksud ‘penting! atau

‘bererti!.

Semantik menurut "amus #ewan $disi "eempat pula dijelaskan sebagai

kajian tentang makna perkataan dan penambahan makna sesuatu perkataan. Manakala

%almer &'(()* mendefinisikan istilah dengan merujuk kepada bidang kajian makna,

iaitu suatu istilah yang agak baharu dalam bidang linguistik. #ari segi etimlgi pula,

kata semantik yang berasal daripada kata Yunani sema yang bererti ‘tanda! dan

‘lambang!. +leh itu, semantik secara umumnya dpat diertikan sebagai ilmu yan

menyelidik serta mengkaji paduan tanda-tanda atau lambang-lambang yang bleh

menghasilkan sesuatu bahasa serti makna atau ertinya. M. Breal &'((* ialah rang

yang mula menggunakan istilah semantik dalam bukunya, Semantics Setudies in

the Science f Meaning.

Menurut /bdullah Yusf, /lias Mhd Yatim dan Mhd 0a!in Shaari dalam

buku mereka ‘Semantik dan %ragmatik Bahasa Melayu!, menyatakan semantik

sebagai kajian makna istilah. "ebiasaannya terdapat beberapa perbe1aan di antara

semantik dan sintaksis. +leh yang demikian, semantik adalah merujuk kepada struktur

atau pla yang frmal bagi pernyataannya samada secara bertulis atau bertutur.

Semantik kebiasaannya dapat dibe1akan dengan dua aspek lain dari simbl yang lebih

sederhana serta lebih pragmatik, penggunaan praktis simbl leh agen atau kmuniti

pada suatu keadaan atau knteksnya yang tertentu.

Semantik juga telah didefinisikan leh 2arigan &'(34* sebagai suatu telahan

makna atau kajian yang menelaah lambang-lambang atau tanda yang menyatakan

makna dan juga hubungannya serta peranan yang dimainkan terhadap manusia dan

masyarakat. +leh itu, semantik meliputi makna, perkembangan dan perubahan leksem

selain sebagai elemen penguat kepada kajian linguistik dalaman selain daripada

1


2/14

sintaksis, fnlgi dan fnetik serta mrflgi. Sekali lagi menurut 2arigan &'(34*,

ahli-ahli bahasa telah membahagikan makna itu sendiri kepada beberapa bahagian

utama seperti makna linguistik dan makna ssial.

Secara ringkasnya semantik merupakan salah satu cabang baharu dalam kajian

linguistik yang membahaskan tentang makna. 5anya juga dikatakan sebagai salah satu

daripada cabang linguistik yang mengkaji bahasa secara lebih teliti dan dijelaskan

juga bahawa semantik sebagai suatu bidang yang mengkaji makna perkataan dan

ayat-ayat dalam bahasa secara ringkasnya. #alam aspek kajian mengenai makna kata

pula, apa yang bleh dilihat ialah dalam aspek makna dentasi dan kntasi, makna di

dalam knteks, hubungan makna dengan kebudayaan, perubahan makna dan bentuk

makna daripada semantik.

2.0 KONSEP KAJIAN SEMANTIK LEKSIKAL

Semantik secara ringkasnya telah dijelaskan sebagai satu bidang kajian makna

di mana bidang kajiannya sangat luas meliputi kebanyakan daripada struktur dan

fungsi bahasa serta masalah-masalah dalam kajian psiklgi, falsafah dan antrplgi.

Manakala leksikal pula bermaksud makna sesuatu kata itu sendiri iaitu tanpa melihat

kepada penggunaannya di dalam ayat untuk memudahkan pemahaman. Makna

leksikal itu sendiri bleh dianggap sebagai makna asli, asal atau makna kamus iaitu

makna kata yang diperlehi daripada kamus.

6eksikal menurut "amus Besar Bahasa 5ndnesia &)3* adalah berkaitan

dengan kata7 berkaitan dengan leksem7 berkaitan dengan ksa kata. Manakala

menurut "amus #ewan $disi "eempat, leksikal didefinisikan sebagai berkenaan

perkataan atau perbendaharaan kata sesuatu bahasa iaitu makna atau maksud sesuatu

perkataan itu sendiri tanpa melihat penggunaannya dalam ayat dan sebagainya.

Makna atau maksud leksikal atau kata merupakan subbidang kepada

linguistik. 5anya merujuk kepada kajian tentang apa yang ditunjukkan atau yang

dimaksudkan leh sesuatu perkataan di dalam sesuatu bahasa terutamanya bahasa

Melayu. Bagi 8hn 2. 8ensen &'((*, beliau beranggapan bahawa leksikal hanya

sebagai suatu senarai tentang apa yang tidak diramalkan tentang mrfem dalam

sesuatu bahasa, dalam rganisasi dalaman terutamanya berdasarkan kepada anggapan

leh Blmfield &'((9* yang menyatakan bahawa leksikal sebenarnya adalah

2


3/14

hamparan tatabahasa iaitu suatu senarai tentang ketaklanaran yang asas. Bagi :atimah

&'(((* pula, makna leksikal adalah makna unsur-unsur-unsur bahasa sebagai lambang

benda, peristiwa, dan sebagainya. 2arigan &'(34* menyatakan erti leksikal sebagai

sebahagian daripada makna linguistik selain daripada makna struktural.

8usteru itu, makna leksikal dapat disimpulkan sebagai makna alami

berdasarkan pandangan mata, berkenaan apa yang ada pada sifat benda atau peristiwa

itu. ;nth makna leksikal antaranya ialah

i. Bunga iaitu bahagian tumbuhan untuk pembiakan. ;nth ayatnya adalah

seperti berikut

Bunga itu cantik. Bunga dalam ayat tersebut mengandungi makna leksikal

tentang sifat tumbuhan tersebut.

ii.


4/14

kajian bahasa. %ada dasarnya, makna membawa erti maksud atau erti manakala kata

makna pula bleh diberikan pelbagai macam pengertian sehinggakan +gden dan

0ichard &'(4?* dalam buku 2he Meaning f Meaning pernah memberikan sehingga

'? pengertian dan erti bagi kata makna.

%ada dasarnya terdapat banyak faktr yang bleh membawa kepada perubahan

makna dalam bahasa. Menurut @llman &'(4A*, terdapat enam sebab utama bagi

perubahan makna dalam bahasa, antaranya ialah disebabkan leh bahasa itu sendiri

atau linguistik, sejarah, ssial, psiklgi, pengaruh luar dan keperluan kepada kata

yang baharu. Berlainan pula dengan Blmfield &'(()*, yang telah menyenaraikan

sebanyak sembilan jenis sebab berlakunya perubahan yang berlaku dalam bahasa.

Beliau menyenaraikan perubahan makna dalam bahasa berlaku disebabkan leh perluasan makna, penyempitan makna, metafra, metnimi, sidekdksi, hiperbla,

littes, pejrasi dan amelirasi. Bagi bahasa Melayu pula, menurut S. Nathesan,

sebagai bahasa yang dinamik, bahasa Melayu sendiri telah mengalami perubahan dari

segi struktur dan ksa katanya sejak dari 1aman dahulu lagi.

4.0 FAKTOR PERUBAHAN MAKNA DALAM BAHASA MELAYU

#alam mana-mana bahasa kmunikasi di dunia ini, makna merupakan suatu

unsur penting dalam setiap ujaran atau tulisan terutamanya sebagai alat untuk

berkmunikasi. 8ika tiada sebarang unsur makna dalam bahasa, maka setiap apa yang

diujarkan atau dituliskan tidak akan memberikan sebarang kefahaman kepada sesiapa

sahaja yang berkmunikasi atau bertutur, begitu juga dengan rang yang membaca

apa yang telah dituliskan. #i dalam mana-mana bahasa di dunia ini, perubahan makna

di dalam bahasa tersebut merupakan suatu fenmena atau keadaan yang selalu berlaku

disebabkan leh sifat bahasa itu sendiri yang dinamik dan sentiasa berelusi. Namun

begitu, kebanyakan perubahan makna yang berlaku di dalam setiap bahasa di dunia

ini terutamanya bahasa Melayu adalah disebabkan leh faktr-faktr yang berikut,

iaitu

4


5/14

4.1 Perubaa! Kera!a Per"e#ba!$a! Baa%a &'u Se!(&r&.

#alam knteks ini, perubahan makna kata di dalam bahasa adalah

disebabkan perkembangan bahasa itu sendiri. 5ni disebabkan terdapatnya

perkataan-perkataan yang telah mengalami beberapa perubahan dari segi

makna jika dibandingkan dengan makna asal perkataan itu sendiri. Sebagai

cnth, perkataan belayarC pada asalnya perkataan tersebut hanya digunakan

untuk perahu yang bergerak menggunakan layar sahaja. Namun begitu, makna

bagi perkataan tersebut telah berubah walaupun pada dasarnya masih merujuk

kepada kapal yang bergerak di lautan. 5ni adalah kerana kapal yang belayar

sekarang tidak lagi menggunakan layar tetapi menggunakan tenaga enjin

sebagai agen untuk bergerak.

;nth lain yang bleh dilihat berlakunya perubahan makna yang

disebabkan leh perkembangan bahasa itu sendiri ialah perkataan tanganC.

%erkataan tersebut pada asalnya hanya merujuk kepada salah satu anggta

badan manusia tetapi apabila berlakunya perkmbangan bahasa, perkataan

tanganC itu turut juga berubah maknanya. %ada masa kini, perkataan tersebut

mencakupi maksud ‘menguruskan! atau ‘mengendalikan! seperti cnth ayat

yang berikut

“Kita semua perlulah berhati-hati ketika menangani kes kecemasan

seperti ini.”

#alam knteks yang tertentu, ada ketikanya makna yang sebelumnya

membawa takrifan negatif telah berubah menjadi maksud yang psitif

disebabkan penggunaannya dalam bahasa. %erkataan gejalaC sebagai

cnthnya merupakan suatu ayat atau ujaran yang menunjukkan amat

berleluasa yang pada asalnya merujuk kepada perkara atau kegiatan yang

negatif. Namun begitu, perkataan gejalaC kini tidak lagi dinyatakan sebagai

suatu ungkapan negatif tetapi telah berubah maknanya menjadi suatu kejadian

yang membawa maksud yang lebih psitif.

Bukan itu sahaja, terdapat banyak lagi perkataan-perkataan lain yang

telah berubah maknanya seperti perkataan hayatC yang dahulunya merujuk

dengan hidup terutamanya umur bagi manusia dan makhluk yang bernyawa

5


6/14

tetapi kemudiannya telah mengalami perubahan makna. %erkataan hayatC

tidak sahaja merujuk kepada umur kehidupan tetapi kepada benda-benda yang

mempunyai temph masa seperti jangka hayat bateri, jangka hayat kereta dan

sebagainya. Malah, perkataan hayatC juga pada masa sekarang membawa

maksud ‘mengikuti dengan sepenuhnya! jika merujuk kepada ayat di bawah

“Alin menghayati sepenuhnya kandungan syarahan agama yang

disampaikan oleh Ustaz Nasrul tadi.”

Banyak punca yang menyebabkan berlaku perubahan makna perkataan

dalam bahasa Melayu yang dapat dikaitkan dengan faktr perkembangan

bahasa itu sendiri, antaranya adalah disebabkan leh kemajuan sains dan

teknlgi. ;nth yang paling mudah ialah perkataan tamanC, yang

dahulunya membawa maksud kebun bunga atau kawasan yang dipenuhi

dengan pkk bunga. #isebabkan keperluan terhadap perkembangan bahasa

itu sendiri, makna tamanC sekarang telah berubah menjadi kawasan

perumahan, kawasan perindustrian serta kawasan alam semula jadi seperti

2aman Negara "uala "h. Begitu juga dengan perkataan datukC, dahulunya

perkataan tersebut merujuk kepada bapa kepada ayah seserang tetapi

sekarang ini perkataan tersebut juga membawa maksud gelaran kehrmat yang

dikurniakan kepada sesrang di atas jasa bakti mereka leh 0aja atau Sultan

yang memerintah.

4.2 Perubaa! Kera!a Ta!$$a)a! Pe!u'ur

%erubahan makna kata di dalam bahasa juga disebabkan leh

tanggapan penutur. 5anya turut memainkan peranan yang cukup penting dan

menjadi penyebab kepada berlakunya perubahan terhadap maksud sesuatu

perkataan itu. %anggilan atau ungkapan perkataan abangC pada asalnya

merupakan panggilan kepada saudara lelaki yang lebih tua di dalam sesebuah

telah digunakan sekarang untuk memanggil atau sebagai ungkapan untuk

rang lelaki yang lebih tua tanpa mengira hubungan kekeluargaan seperti

dahulunya. Begitu juga dengan serang isteri yang memanggil suaminya

dengan panggilan abangC bagi menunjukkan perasan kasih dan sayang.

%ada awalnya perkataan saudaraC hanya merujuk kepada saudara

6


7/14

kandung di dalam sesebuah keluarga sahaja. Namun begitu, perkataan

saudaraC telah berubah makna katanya mengikut penutur sendiri apabila pada

masa kini ianya digunakan bukan sahaja untuk menggambarkan saudara

kandung tetapi juga kepada semua rang yang ada hubungan keluarga atau

pertalian darah dengan si penutur. Selain itu, ungkapan keluarga juga telah

telah digunakan untuk maksud yang lebih luas apabila dijadikan sebagai

maksud untuk saudara sesama agama atau 5slam.

Berdasarkan kepada cnth yang telah diberikan dalam penerangan

ringkas di atas, jelas menunjukkan tanggapan penutur terhadap sesuatu

perkataan juga merupakan salah satu faktr yang membawa kepada perubahan

makna kata bagi perkataan itu sendiri. /ntara cnth-cnth lain yang berlaku perubahan makna kata ialah adikC dimana perubahan yang berlaku adalah

seperti mana berlaku perubahan bagi perkataan abangC dalam penerangan di

atas.

4.3 Perubaa! Kera!a Per*ua%a! Ma"%u(.

%erubahan yang disebabkan leh perluasan maksud akan hanya berlaku

apabila sesuatu perkataan yang hanya memiliki satu makna juga memiliki

makna-makna yang lainnya. Sebagai cnthnya, perkataan saudaraC, pada

asalnya hanya membawa maksud rang yang mempunyai ayah dan ibu yang

sama. Begitu juga dengan perkataan abangC dan adikC yang asalnya

membawa maksud rang lelaki yang lebih tua atau yang lebih muda di dalam

keluarga yang sama ayah dan ibunya. Namun begitu, makna bagi perkataan-

perkataan tersebut telah diperluaskan maksud meliputi rang yang mempunyai

pertalian kekeluargaan dan akhirnya dikembangkan atau diperlusakan lagi

sehingga menjadi satu bentuk panggilan sebagai kata ganti nama diri rang

kedua dalam bahasa Melayu.

Begitu juga dengan perkataan tamanC yang asalnya merujuk kepada

kebun bunga atau satu kawasan yang dipenuhi dengan tanaman bunga sahaja.

/kibat daripada kemajuan sains dan teknlgi serta keperluan untuk perluasan

makna bahasa, akhirnya perkataan tamanC telah diperluaskan penggunaan

maknanya mencakupi kawasan perumahan, kawasan alam semula jadi dan

7


8/14

kawasan riadah seperti 2aman


9/14

4., Perubaa! U!'u" Tu-ua! Sb*&" (a! S'&*&%'&"

Bagi menghasilkan karya yang menarik minat pembaca perubahan

makna dalam bahasa perlu dilakukan. %erubahan makna untu itu dinamakan

sebagai perubahan untuk tujuan simblik dan stilistik yang selalu digunakan

leh pengkarya ketika menghasilkan karya mereka seperti puisi, sajak,

gurindam, nel dan sebagainya. %erkataan-perkataan yang berunsur binatang,

tumbuh-tumbuhan serta unsur alam sering digunakan dalam perubahan makna

tersebut.

/ntara cnth yang sering digunakan ialah perkataan kumbangC yang

dimaksudkan dengan jejaka atau lelaki manakala bungaC pula dimaksudkan

dengan perempuan atau wanita. 5ni berbe1a dengan maksud asal perkataan

tersebut iaitu kumbangC merupakan sejenis serangga manakala bungaC

adalah sebahagian daripada tumbuhan. Selain serangga dan juga tumbuhan,

warna juga sering diberikan perubahan makna bagi melambangkan sesuatu

seperti merahC merupakan makna simblik bagi sifat berani atau keberanian

manakala putihC pula adalah simblik bagi bersih atau melambangkan

kesucian.

Bagi perubahan untuk tujuan simblik dan stalistik, unsur-unsur

persnafikasi juga menunjukkan perubahan kepada makna dalam bahasa

Melayu di mana unsurpunsur alam serta tumbuhan sering digunakan bagi

menunjukkan sesuatu kejadian atau perlakuan yang mencantikkan lagi hasil

karya seserang pengkarya agung. Malah, menurut 0aminah Sabran dan

0ahim Syam &'(3>*, unsur-unsur persnafikasi yang diterapkan di dalam

setiap hasil karya sastera seperti ini menunjukkan keindahan bahasa dan

merupakan satu gaya penulisannya dapat menggambarkan sesuatu dengan

indah dan menarik.

9


10/14


11/14

Melayu tidak lagi berada pada tahap yang rendah pada pandangan masyarakat glbal

tetapi sebaliknya bahasa Melayu semakin mula mendapat pengikhtirafan sebahagai

satu bahasa yang elit dan bahasa ikmu yang bertanggungjawab untuk membentuk

pemikiran masyarakat ke arah pembangunan sebuah negara Malaysia khasnya.

%erlu kita sedar bahawa bahasa Melayu kini mula dikenali sebagai bahasa

Melayu tinggi, iaitu bahasa yang digunakan untuk mengungkapkan setiap knsep

serta pemikiran yang teknikal, maju dan yang berfungsi sebagai sarana budaya tinggi

seperti yang telah dinyatakan leh Nik Safiah "arim &'(3?*. /wang Sariyan &'((?*

pula telah menyatakan bahawa bahasa Melayu tinggi itu ialah ragam bahasa Melayu

yang digunakan untuk pembinaan dan pengembangan ilmu, pemikiran dan teknlgi.

5ni bermakna bahasa Melayu merupakan bahasa ilmu, bahasa yang digunakan untuk mengungkapkan ilmu dan memiliki ciri-cirinya yang tersendiri. Namun begitu, bahasa

Melayu tidak mungkin bleh menjadi bahasa ilmu sekiranya perubahan dalam bahasa,

khasnya perubahan makna tidak berlaku seperti hari ini kerana sekiranya perubahan

itu tidak terjadi, bahasa Melayu akan menjadi bahasa yang lemah. Malah, tidak

mustahil bahasa Melayu sekadar menjadi bahasa etnik Melayu semata-mata dan

bukannya bahasa ilmu seperti mana yang kita daulatkan pada hari ini.

.0 KESIMPULAN

%erubahan makna dalam sesuatu bahasa bukan sahaja berlaku pada peringkat

perbendaharaan kata, sistem pembentukan kata,sebutan mahupun struktur ayat sahaja

tetapi perubahan itu berlaku melibatkan bidang makna sesuatu bahasa. Berdasarkan

kepada penerangan serta penjelasan ringkas yang telah diberikan di atas jelas sekali

bahawa perubahan yang berlaku itu meliputi kepelbagaian dalam system bahasa itu

sendiri.

"edudukan bahasa Melayu pada awalnya bleh disamakan dengan sebuah

kereta lama yang sedang bergerak di dalam kesesakan lalulintas sebuah bandaraya

yang begitu sibuk. Bayangkan bagaimana kereta tersebut hendak bergerak lancer

sekiranya enjin sentiasa meragam, ditambah dengan kndisi kereta juga tidak

mempunyai kemudahan teknlgi yang terkini seperti pendingin udara dan

sebagainya. Sekiranya kereta lama ini tidak diperbaiki dan diberikan sentuhan terkini,

adalah mustahil untuk kereta tersebut terus bergerak sehingga sampai ke destinasi

11


12/14

yang hendak ditujui.

Selaras dengan perkembangan masa, bahasa juga harus berkembang untuk

terus bangun bersaing dengan bahasa-bahasa lain di dunia dan antara perubahan yang

bleh dilakukan adalah dengan melaukan perubahan dalam makna bahasa itu sendiri

agar bahasa Melayu dapat terus bersaing di persada dunia. %erubahan dalam makna

bahasa tidak dapat dielakkan kerana ianya banyak dipengaruhi leh faktr-faktr

yang telah dijelaskan di atas. +leh kerana itu tidak hairanlah jika pada masa kini,

dalam bahasa Melayu telah muncul pelbagai kata atau perkataan yang mempunyai

makna yang baharu. Namun begitu, makna asal perkataan tersebut tidak semestinya

hilang atau tenggelam tetapi tetap terpelihara sebagai kha1anah bangsa yang tidak

ternilai harganya.

( 3147 patah perkataan )

12


13/14

RUJUKAN

'. /bdullah


14/14

'4. httpFFwww.myjurnal.myFfilebankFpublishedEarticleF)>43F/rticleE4.%#:

'?. httpFFdkumen.tipsFsearchFGHI"epentinganJSemantikJ#alamJMasyarakat

14
http://www.myjurnal.my/filebank/published_article/24058/Article_5.PDFhttp://dokumen.tips/search/?q=Kepentingan+Semantik+Dalam+Masyarakathttp://www.myjurnal.my/filebank/published_article/24058/Article_5.PDFhttp://dokumen.tips/search/?q=Kepentingan+Semantik+Dalam+Masyarakat

Tugasan 3303 Rafidah

Documents

Transcript of Tugasan 3303 Rafidah